Piecki (gmina wiejska)

Gmina Piecki
Herb gminy
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Rodzaj gminy	wiejska
Wójt	Agnieszka Anna Kurczewska
Powierzchnia	314,48 km²
Liczba sołectw	24
Liczba miejscowości	36
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia	7818 25 osób/km²
Strefa numeracyjna	89
Tablice rejestracyjne	NMR
TERYT	2810042
Urząd gminy ul. Zwycięstwa 34 11-710 Piecki
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Piecki – gmina wiejska położona w południowo-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i w południowej części powiatu mrągowskiego. Siedziba gminy znajduje się w Pieckach. Gmina rolniczo-turystyczna, w której ponad połowę powierzchni zajmują lasy. Władzę w gminie sprawuje wójt Agnieszka Kurczewska.

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Piecki zajmuje powierzchnię 314,48 km², w tym:

• użytki rolne: 30,9% (9 708 ha)
• lasy: 53,7% (16 896 ha)
• wody: 9,7% (3 066 ha)

Gmina stanowi 29,5% powierzchni powiatu mrągowskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi:

Kościół pw. św. Józefa w Nawiadach. Fot. Piotr Marynowski. Źródło: Commons Wikimedia

Dom rzeźbiarza Adama Szubskiego w Zgonie. Fot. Duży Bartek. Źródlo: Commons Wikimedia

Zespół młyna wodnego w Babiętach. Fot. Piotr Marynowski. Źródło: Commons Wikimedia

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	7818	100	3896	49,8	3922	50,2
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	25		12		13

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Piecki wynosiło -63 osób, co stanowi 27,9% migracji w powiecie mrągowskim oraz 1,7% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina Piecki była częścią powiatu mrągowskiego w nowo utworzonym województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Piecki stała się gromadą.

W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, przywrócono podział państwa na gminy. Gmina wiejska Piecki została reaktywowana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Babięta, Bobrówko, Brejdyny, Cierzpięty, Dobry Lasek, Dłużec, Gant, Głogno, Goleń, Jakubowo, Krutyń, Krutyński Piecek, Lipowo, Machary, Mojtyny, Nawiady, Nowe Kiełbonki, Piecki, Prusinowo, Rosocha, Stare Kiełbonki, Szklarnia, Zgon, Zyzdrojowy Piecek.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, przestał istnieć powiat mrągowski. Gmina Piecki została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim.

Gmina wiejska Piecki graniczy z gminami: Sorkwity, Mrągowo, Mikołajki, Ruciane-Nida, Świętajno, Dźwierzuty.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Babięta, Bobrówko, Brejdyny, Cierzpięty, Dobry Lasek, Dłużec, Gant, Głogno, Goleń, Jakubowo, Krutyń, Krutyński Piecek, Lipowo, Machary, Mojtyny, Nawiady, Nowe Kiełbonki, Piecki, Prusinowo, Rosocha, Stare Kiełbonki, Szklarnia, Zgon, Zyzdrojowy Piecek.

Pozostałe miejscowości: Kołowin, Nowy Most, Kosowiec, Probark Mały, Żabieniec, Czaszkowo, Zdrojewo, Kołowinek, Gajne, Rutkowo, Krawno, Mościska, Krzywy Róg, Strzałowo, Zielony Lasek, Nowy Zyzdrój, Mostek, Ostrów Pieckowski, Wólka Prusinowska, Chostka, Ławny Lasek.

Gospodarka

Ze względu na występowanie licznych form ochrony przyrody na terenie gminy Piecki występują bariery i ograniczenia związane z rozwojem przemysłu. Dlatego głównymi funkcjami rozwoju gospodarczego gminy są turystyka i rolnictwo.

Rolnictwo w gminie oparte jest na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Dominują w niej gospodarstwa o powierzchni do 1 ha włącznie (59%), od 2-10 ha stanowią 29%, a powyżej 10 ha - 12% wszystkich gospodarstw w gminie. Na obszarze gminy dominują grunty dobrej jakości zaliczane do III i IV klasy bonitacyjnej. Użytki rolne zajmują nieznacznie ponad 30% powierzchni gminy, w tym grunty orne: 62,8% (6 095 ha), łąki i pastwiska zajmują 37% (3596 ha), a sady 0,17% (17 ha). W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż (pszenica, jęczmień) uprawiane są również ziemniaki, buraki cukrowe i rzepak. Najwięcej gospodarstw rolnych hoduje bydło – 198 gospodarstw i drób – 133 gospodarstwa rolne. Natomiast pod względem liczby zwierząt gospodarskich sytuacja wygląda odwrotnie - zdecydowaną przewagę w hodowli wykazuje drób – 22 266 sztuk, a następnie trzoda chlewna – 11 519 sztuk.

Obok rolnictwa ważną rolę odgrywa w gospodarce gminy Piecki turystyka. Duża powierzchnia lasów, jeziora, przepływająca przez teren gminy rzeka Krutynia, rozwinięta sieć ścieżek i szlaków turystycznych, obszary chronionego krajobrazu tworzą znakomite warunki dla ludzi spragnionych wypoczynku. Dość dobrze rozwinięta jest w gminie baza noclegowa, którą stanowią ośrodki wypoczynkowe, gospodarstwa agroturystyczne, pola namiotowe, a dopełniają liczne pokoje gościnne. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Cierzpięta, Zgon, Krutyński Piecek, Szklarnia, Krutyń.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Piecki wynosiła w 2013 roku 557. W tym 16 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 541 tworzy sektor prywatny. 111 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 47 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 53 firmy w dziale budownictwo, 82 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 72 firmy.

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Gmina Piecki należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Związku Gmin "Czyste Mazury" oraz LGD "Mazurskie Morze.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do tzw. "Tygrysów warmińsko-mazurskich" obszarów wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Piecki wynosiła 650 osób, co stanowi 15,3% bezrobotnych w powiecie mrągowskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 15,7% ludności.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

• Gminny Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji "Pegaz" w Pieckach
• Gminna Biblioteka Publiczna im. Ernsta Wiecherta w Pieckach - filia biblioteki znajduje się w Nawiadach

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

• Pieckowiada
• dożynki gminne
• święto pieczonego ziemniaka

Ludzie związani z gminą

• Karol Małłek (1898-1969) - nauczyciel, działacz społeczny, pisarz; mieszkał w Krutyni.
• Adam Szubski (1931-2008) – rzeźbiarz; mieszkał we wsi Zgon, w zabytkowej mazurskiej chacie z XIX w.
• Honorata Wischnewski (1937- ) – pisarka, autorka wierszy, bajek i piosenek; mieszkała z rodziną w Nawiadach, później w Burszewie.
• Iwona Stegner (1960- ) – artystka plastyk, rzeźbiarka; mieszka w Jakubowie.
• Kazimierz Orłoś (1935- ) – pisarz, publicysta, scenarzysta filmowy, dramaturg. (Pseud. Maciej Jordan).
• Natalia Nykiel utalentowana, młoda wokalistka pochodząca z Piecek.
• Paweł Juchimiuk (1970- ) – malarz amator, grafik; mieszka i pracuje w Pieckach.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Piecki należą:

• kościół pw. św. Józefa w Nawiadach
• cmentarz ewangelicko-augsburski w Nawiadach
• cmentarze ewangelickie w: Pieckach, Zielonym Lasku
• zespół młyna wodnego w: Babiętach i Zielonym Lasku
• leśniczówki: w Jeziorkach oraz "Sosnówka" w Piersławku
• zabytkowe drewniane domy w miejscowościach: Babięta, Krutyń, Mojtyny, Nowy Zyzdrój, Stare Kiełbonki, Zgon, Zyzdrojowa Wola

Szlaki i atrakcje turystyczne

• spływy kajakowe rzeką Krutynią (trasy kajakowe są różnej długości i trudności)
• trasy rowerowe:
  • Jezioro Mokre - trasa prowadzi wzdłuż brzegów Jeziora Mokrego oraz przez rezerwat "Królewska Sosna" (19 km)
  • rezerwaty krutyńskie - prowadząca z Krutyni do trzech rezerwatów "Krutynia", "Zakręt" i "Królewska Sosna" (10 km)
  • kulturowo-Historyczna - prowadzi przez głazowiska koło wsi Rosocha i Wojnowo (17 km)
  • Ernsta Wiecherta - prowadzi z Krutyni do Piersławka (28 km)
  • Kadzidłowo - Krutynia Dolna - prowadzi z Krutyni do Kadzidłowa, a następnie do rezerwatu "Krutynia Dolna" (12 km)
  • Leśniczówka Pranie - wiedzie do leśniczówki Pranie nad Jeziorem Nidzkim
• ścieżka edukacyjna na terenie leśnictwa Piersławek w Nadleśnictwie Strzałowo
• "chata mazurska" w Pieckach
• muzea: Muzeum Regionalne im. Walentyny Dermackiej z Sapiehów w Pieckach, Muzeum Ernsta Wiecherta w Piersławku, Muzeum Przyrodnicze w Krutyni
• zabytkowe parki dworskie, m.in. w Bieńkach i Brejdynach
• Mazurski Park Krajobrazowy oraz obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
• rzeka Krutynia oraz liczne jeziora

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Piecki można uzyskać na stronie internetowej UG Piecki, w punkcie IT mieszczącym się w GOKSiR w Pieckach oraz na stronie IT Mrągowo.

Religia

• Parafia pw. Matki Bożej Różańcowej w Pieckach
• Parafia pw. św. Józefa w Nawiadach
• Parafia pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Kosewie

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Piecki istnieją następujące placówki edukacyjne:

• Przedszkole Samorządowe w Pieckach
• Szkoła Podstawowa w Dłużcu
• Szkoła Podstawowa w Krutyni
• Szkoła Podstawowa w Nawiadach
• Szkoła Podstawowa w Starych Kiełbonkach
• Szkoła Podstawowa im. Karola Wojtyły w Pieckach
• Gimnazjum w Pieckach

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje piłki nożnej dziaci i dorosłych, turnieje tenisa stołowego, Maraton Pływacki o Puchar Wójta Gminy Piecki, Gminne Zawody w Biegach na Orientację.

Na terenie gminy działają kluby:

• LUKS "Orlik" Piecki
• KS Żagiel Piecki

Inne organizacje i instytucje

• Stowarzyszenie Miłośników Sportu "Old boys" Piecki
• Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Turystyki Wiejskiej w Pieckach
• Stowarzyszenie "KROS" Nawiady
• Stowarzyszenie Sportowe "Pegaz" w Pieckach
• Stowarzyszenie Wielokierunkowej Pomocy "Remedium"
• Chór Żeński Masuren Klang z Piecek

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

Parki krajobrazowe:

• Mazurski Park Krajobrazowy (53 655 ha)

Rezerwaty przyrody:

• Rezerwat Czaplisko – Ławny Lasek (7,62 ha)
• Rezerwat Królewska Sosna (103,76 ha)
• Rezerwat Krutynia (273,12 ha)
• Rezerwat Pierwos (605,48 ha)
• Rezerwat Strzałowo (13,13 ha)
• Rezerwat Zakręt (105,80 ha)

Obszary chronionego krajobrazu:

• Obszar Chronionego Krajobrazu Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowgo – Zachód (7 381 ha)

Obszary Natura 2000:

• Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Piska (172 802,2 ha)
• Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Piska (57 826,6 ha)

Użytki ekologiczne:

• Duży Róg (2,19 ha) – jezioro śródleśne
• Dziegciarek (1,89 ha) – jezioro śródleśne
• Gajne (65,28 ha) – obszar wodno-błotny
• Klimont (12,28 ha) – jezioro śródleśne
• Klimontek (0,37 ha) – jezioro śródleśne
• Kruczek (4,24 ha) – jezioro śródleśne
• Kruczek Mały (2,56 ha) – jezioro śródleśne
• Kruczy Staw (2,08 ha) – jezioro śródleśne
• Kruczy Stawek (0,50 ha) – jezioro śródleśne
• Łabędzie (7,37 ha) – jezioro śródleśne
• Ławny Lasek (2,55 ha) – jezioro śródleśne
• Łąki Morysie (19,70 ha) – łąki śródleśne stanowiące ostoję zwierzyny i rzadkich gatunków ptaków drapieżnych
• Róg (1,34 ha) – jezioro śródleśne
• Piekiełko (1,41 ha) – jezioro śródleśne
• Zaułek (26,47 ha) – jezioro dystroficzne z torfowiskiem wysokim

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Piecki znajdują się 38 pomników przyrody. Ochroną objęto m. in.: pomnik przyrody "Zakochana Para", "Mazurski Dąb Bartny", "Dąb nad Mukrem im. Karola Małłka", głaz narzutowy "Edward".

Zobacz też:

• Jezioro Mokre
• Rozmowy Mazurskie
• Cudaczek-Krutyniaczek
• Kielich z kościoła pw. św. Józefa w Nawiadach

Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Strategia rozwoju gminy Piecki na lata 2014 - 2024. Projek, Piecki 2014.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Piecki [20.10.2014]
Urząd Gminy Piecki [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]