Nowe Włóki: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Nowe Włóki''' (''Wierzkup'', niem. ''Neu Vierzighuben'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie | + | ''' Nowe Włóki''' (''Wierzkup'', niem. ''Neu Vierzighuben'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dywity (gmina wiejska)|gminie Dywity]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny| administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś była zamieszkana przez 230 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Anna Skuza |Anna Katarzyna Skuza]]<ref> [http://bip.warmia.mazury.pl/dywity_gmina_wiejska/170/299/Solectwa/ Wrota Warmii i Mazur] [04.12.2013]</ref>. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| Linia 37: | Linia 37: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Nazwa wsi w języku niemieckim oznacza ''Czterdzieści Pól''. W XIV wieku występowała w odmianach: ''Vyrtzichuben'' (1356), ''Virczichuben'' (1369), ''Firtzig Huben'' (1376). W pierwszych latach istnienia miejscowość nazywano także ''Rosenthal''. Przywilej lokacyjny dla istniejącej wówczas wsi został wystawiony w roku 1426 przez biskupa [[Franciszek Kuhschmaltz| Franciszka Kuhschmaltza]]. Lokację odnowił w 1582 roku biskup [[lkwim:Marcin Kromer |Marcin Kromer]]. Przywilej na założenie karczmy wystawił natomiast w 1610 roku biskup [[Szymon Rudnicki]]. W roku 1520 w czasie [[Wojny polsko-krzyżackie|wojny | + | Nazwa wsi w języku niemieckim oznacza ''Czterdzieści Pól''. W XIV wieku występowała w odmianach: ''Vyrtzichuben'' (1356), ''Virczichuben'' (1369), ''Firtzig Huben'' (1376). W pierwszych latach istnienia miejscowość nazywano także ''Rosenthal''. Przywilej lokacyjny dla istniejącej wówczas wsi został wystawiony w roku 1426 przez biskupa [[Franciszek Kuhschmaltz| Franciszka Kuhschmaltza]]. Lokację odnowił w 1582 roku biskup [[lkwim:Marcin Kromer |Marcin Kromer]]. Przywilej na założenie karczmy wystawił natomiast w 1610 roku biskup [[Szymon Rudnicki]]. W roku 1520 w czasie [[Wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko–krzyżackiej]] Nowe Włóki zostały zniszczone. W 1555 roku kapituła warmińska nadała kilka [[Włóka |włók]] na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] [[Jan Sosnowski |Janowi Sosnowskiemu]]. Dwa lata później Sosnowski odsprzedał ziemię braciom [[Jan Penckowski |Janowi]] i [[Stanisław Penckowski |Stanisławowi Penckowskim]]. Pod koniec XIX wieku Nowe Włóki były zamieszkane przez 743 osoby i liczyły 82 gospodarstwa. |
W 1825 roku we wsi funkcjonowała szkoła elementarna, do której uczęszczało 40 dzieci. W latach 1888-1891 w miejscowości działała polska biblioteczka [[Towarzystwo Czytelni Ludowych|Towarzystwa Czytelni Ludowych]]. Przed wybuchem [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światowej]] we wsi działała karczma, szkoła i biblioteka. | W 1825 roku we wsi funkcjonowała szkoła elementarna, do której uczęszczało 40 dzieci. W latach 1888-1891 w miejscowości działała polska biblioteczka [[Towarzystwo Czytelni Ludowych|Towarzystwa Czytelni Ludowych]]. Przed wybuchem [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światowej]] we wsi działała karczma, szkoła i biblioteka. | ||
| Linia 47: | Linia 47: | ||
== Turystyka == | == Turystyka == | ||
| − | *niebieski szlak rowerowy o długości 32 km | + | *niebieski szlak rowerowy o długości 32 km – przebieg trasy: [[Dywity]] – [[Dągi]] – [[Różnowo (gmina Dywity) |Różnowo]] – [[Dąbrówka Wielka]] – Nowe Włóki – Gradki – [[Frączki]] – [[Tuławki]] – [[Gady]] – [[Jezioro Wadąg|Wadąg]] – Dągi – Dywity |
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *neogotycka [[Kaplica pw. Matki Boskiej Szkaplerznej i Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Nowych Włókach |kaplica]] wybudowana w 1874 roku; wewnątrz znajduje się ołtarz z XVIII w. |
| − | * | + | *przed kaplicą zlokalizowany jest pomnik, który upamiętnia poległych w czasie [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] mieszkańców Nowych Włók i [[Gradki|Gradek]] |
| − | * | + | *stary cmentarz zlokalizowany przy kaplicy |
| − | * | + | *przydrożne [[Kapliczki w Nowych Włókach |kapliczki warmińskie]] z przełomu XIX i XX w. |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| Linia 60: | Linia 59: | ||
#Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, ''Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość'', Olsztyn 1994. | #Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, ''Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość'', Olsztyn 1994. | ||
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. | #''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. | ||
| − | #[http://archipelag.ceik.eu/index.php?id=210| Atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur] [ | + | #[http://archipelag.ceik.eu/index.php?id=210| Atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur] [13.12.2013] |
| − | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [ | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [13.12.2013] |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 19:19, 7 paź 2014
| Nowe Włóki | |
| | |
![Kaplica z 1874 roku w Nowych Włókach Atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur [13.12.2013]](/index.php/Plik:Kaplica_z_1874_roku_w_Nowych_W%C5%82%C3%B3kach.jpg) Kaplica z 1874 roku w Nowych Włókach Atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur [13.12.2013]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Dywity |
| Liczba ludności (2010) | 230 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Nowe Włóki | |
| Położenie na mapie Polski  Nowe Włóki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Nowe Włóki (Wierzkup, niem. Neu Vierzighuben) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś była zamieszkana przez 230 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Anna Katarzyna Skuza[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 19 km na północ od Olsztyna oraz 2,5 km od jeziora Kociołek.
Dzieje miejscowości
Nazwa wsi w języku niemieckim oznacza Czterdzieści Pól. W XIV wieku występowała w odmianach: Vyrtzichuben (1356), Virczichuben (1369), Firtzig Huben (1376). W pierwszych latach istnienia miejscowość nazywano także Rosenthal. Przywilej lokacyjny dla istniejącej wówczas wsi został wystawiony w roku 1426 przez biskupa Franciszka Kuhschmaltza. Lokację odnowił w 1582 roku biskup Marcin Kromer. Przywilej na założenie karczmy wystawił natomiast w 1610 roku biskup Szymon Rudnicki. W roku 1520 w czasie wojny polsko–krzyżackiej Nowe Włóki zostały zniszczone. W 1555 roku kapituła warmińska nadała kilka włók na prawie chełmińskim Janowi Sosnowskiemu. Dwa lata później Sosnowski odsprzedał ziemię braciom Janowi i Stanisławowi Penckowskim. Pod koniec XIX wieku Nowe Włóki były zamieszkane przez 743 osoby i liczyły 82 gospodarstwa.
W 1825 roku we wsi funkcjonowała szkoła elementarna, do której uczęszczało 40 dzieci. W latach 1888-1891 w miejscowości działała polska biblioteczka Towarzystwa Czytelni Ludowych. Przed wybuchem II wojny światowej we wsi działała karczma, szkoła i biblioteka.
Kultura
W miejscowości działa świetlica wiejska.
Turystyka
- niebieski szlak rowerowy o długości 32 km – przebieg trasy: Dywity – Dągi – Różnowo – Dąbrówka Wielka – Nowe Włóki – Gradki – Frączki – Tuławki – Gady – Wadąg – Dągi – Dywity
Zabytki
- neogotycka kaplica wybudowana w 1874 roku; wewnątrz znajduje się ołtarz z XVIII w.
- przed kaplicą zlokalizowany jest pomnik, który upamiętnia poległych w czasie I wojny światowej mieszkańców Nowych Włók i Gradek
- stary cmentarz zlokalizowany przy kaplicy
- przydrożne kapliczki warmińskie z przełomu XIX i XX w.
Bibliografia
- Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny, Gady 2011.
- Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur [13.12.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [13.12.2013]
Przypisy
- ↑ Wrota Warmii i Mazur [04.12.2013]
