Marianka

Marianka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Pasłęk
Liczba ludności (2010)	245
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Marianka
Położenie na mapie Polski Marianka
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Marianka (niem. Marienfelde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Pasłęk. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 245 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Teresa Kapłon.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 4 km na północ od Pasłęka, między drogą krajową nr 7 a drogą wojewódzką nr 505, na południe od linii kolejowej Młynary - Elbląg.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została lokowana na [[prawo chełmińskie| prawie ceprzez komtura elbląskiego Henryka von Gera w latach 1304-1312.Drugi przywilej lokacyjny dla Marianki został wystawiony 6 marca 1344 roku przez komtura Zygfryda von Sittena. Wieś obejmowała obszar 60 łanów, z których 5 należało do sołtysa Konrada. Pierwsi niemieccy osadnicy przybyli z terenu środkowych Niemiec. Około 1334 roku wybudowany został miejscowy kościół. W 1475 roku w miejscowości działała karczma, nadana dziedzicznie Baltazarowi Erdmannowi. W okresie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521 Marianka została doktliwie zniszczona. Wieś wyludniła się znacznie, po 1521 roku gospodarzyło tu zaledwie 10 chłopów. W 1543 roku do miejscowej parafii należało: Borzynowo, Bądy, Janów, Leszczyny, Karwity, Kawki, Łukszty, Aniołowo, Rogowo, Siódmak, Stegna, Wikrowo. W 1578 roku we wsi działała karczma, młyn-wiatrak, kuźnia.W 1600 roku Marianka miała charakter wsi czynszowej, wchodzącej w skład dóbr książęcych. Od 1660 roku przez kolejne dwieście lat miejscowość była siedzibą nadleśnictwa obejmującego 9 rewirów leśnych.

W 1875 roku Marianka była zamieszkana przez 523 osoby. W wyniku separacji gruntów w połowie XIX stulecia w okolicach wsi powstało kilka kolonii.Jednym z większych ówczesnych gospodarzy był Bruno Damm. W czasie I wojny światowej zginęło 13 mieszkańców wsi. Ich nazwiska znalazły się na pomniku ku czci poległych, znajdującym się w Aniołowie. W 1925 roku Marianka składała się z 57 budynków mieszkalnych i liczyła 417 mieszkańców. We wsi żyło 403 ewangelików, 12 katolików i 2 bezwyznaniowców. Przed wybuchem II wojny światowej była zamieszkana przez 368 osób. Największymi gospodarzami byli wówczas:Gustaw Kattau, August Hennewald, Adolf Dörk, Robert Banke, Otto Sonntag i Kurt Liedtke. Ostatnim sołtysem wsi w latach 1934-1945 był Ernst Schidzick.Przed 1945 roku we wsi nadal działał młyn-wiatrak, przebudowany w latach 1723-1724, istniała kuźnia, mleczarnia, zakład ślusarski i karczma. Do 1945 roku Marianka była samodzielną parafią ewangelicką. Ostatnim pastorem był Oskar Arthur Siegmund.

Wieś została zajęta przez oddziały Armii Czerwonej w dniu 24 stycznia 1945 roku. We wsi pozostało około 50 Niemców pozostało w Mariance. Pierwsi polscy osadnicy pochodzili między innymi z Polski centralnej. Pierwszym polskim sołtysem został Jan Najduk Uruchomiona po wojnie szkoła funkcjonowała do 1982 roku. Obecnie w miejscowości prężnie działa Koło Gospodyń Wiejskich, które aktywnie uczestniczyło w przygotowywaniu obchodów 700-lecia Marianki.

Ludzie związani z miejscowością

• Najbardziej jednak znanym i zasłużonym proboszczem w Mariance był Christian Ludwig Zygfryd Adolf Kähler (16.02.1805 r. Berlin, 26.12.1882 r. Marianka). Był on 14. z kolei pastorem ewangelickim w latach 1837 – 1882, wszechstronnie wykształcony, o szerokich zainteresowaniach, znany botanik i miłośnik przyrody, poświęcał się również dla wiernych z parafii. Studiował w Berlinie i Królewcu. W latach 1827-31 był nauczycielem domowym u Nadprezydenta Prus Wschodnich Teodora v. Schoen’a. W 1831 r. był pastorem w Pieniężnie, a od 1837 r. przez 45 lat w Mariance. W 1850 założył w Elblągu Towarzystwo Miłośników Flory Pruskiej. Przetłumaczył z języka greckiego „Odyseję”, która została wydana w drukarni Skrzeczka w Lubawie w 1882 r.

Zabytki

• Kościół pw. św. Piotra i Pawła w Mariance; do czasów dzisiejszych zachowało się prezbiterium i zakrystia, wzniesione w latach 1334-1342. Około 1400 roku dobudowano wieżę. Dzwon pochodzi z 1403 roku. We wnętrzu zachowały się: kryształowe sklepienie w prezbiterium, wybudowane około 1515 roku; barokowy ołtarz główny z 1682 roku, późnogotyckie tabernakulum (XV wiek), barokowa ambona (1692 rok), chrzcielnica z XIV stulecia, gotyckie freski oraz organy z XVIII wieku
• Dawny cmentarz ewangelicki z nielicznie zachowanymi nagrobkami
• Zabytkowa kuźnia z ok. 1850 roku
• Dawna karczma z 1895 roku

Bibliografia

1. Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
2. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
3. Lech Słodownik, Marianka [data dostępu: 25.05.2014]
4. Polska Niezwykła [data dostępu: 25.05.2014]