Janowo (gmina wiejska)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Wersja z dnia 23:41, 19 gru 2014 autorstwa Lkozlowska (dyskusja) (Historia gminy jako jednostki administracyjnej)
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Janowo

Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat nidzicki
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Waldemar Adam Szymański
Powierzchnia 191,66 km²
Liczba sołectw 15
Liczba miejscowości 23
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia
2803
15 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NNI
TERYT 2811022
Urząd gminy
ul. Przasnyska 14 13-113 Janowo
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Janowo – gmina wiejska położona w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, we wschodniej części powiatu nidzickiego. Siedziba gminy znajduje się w Janowie.

Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia.

Władzę w gminie sprawuje wójt Waldemar Adam Szymański[1].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Janowo zajmuje powierzchnię 191,66 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 31,6% (6066 ha)
  • lasy: 55,3% (10598 ha)
  • wody: 0,7% (132 ha)

Gmina stanowi 20% powierzchni powiatu nidzickiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 2803 100 1386 49,4 1417 50,6
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
15 7,5 7,5

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Janowo wynosiło -34 osób[2], co stanowi 22% migracji w powiecie nidzickim oraz 0,9% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny gminy Janowo należały do powiatu przasnyskiego w województwie warszawskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[3], istniejące gminy zastąpiono gromadami. Powołaną wówczas gromadę Janowo, w 1955 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów włączono do powiatu nidzickiego w województwie olsztyńskim[4].
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[5], zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, istniejące dotychczas w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Gmina Janowo została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Grabowo, Jagarzewo, Janowo, Muszaki, Rembowo, Róg, Ryki-Borkowo, Szczepkowo-Giewarty, Szczepkowo-Zalesie, Szemplino Czarne, Szemplino Wielkie, Wichrowiec, Więckowo, Zembrzus-Mokry Grunt.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7], przestał istnieć powiat nidzicki. Gmina Janowo została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę Janowiec Kościelny w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim.

Gmina wiejska Janowo graniczy z gminami: Nidzica, Janowiec Kościelny, Jedwabno, Wielbark oraz gminami: Chorzele i Dzierzgowo w województwie mazowieckim.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Jagarzewo, Janowo, Komorowo, Muszaki, Rembowo, Róg, Ryki-Borkowo, Szczepkowo-Giewarty, Szemplino Czarne, Szemplino Wielkie, Wichrowiec, Więckowo, Zachy, Zawady, Zembrzus-Mokry Grunt.

Pozostałe miejscowości: Grabowo, Grabówko, Łomno, Puchałowo, Ruskowo, Ulesie, Uścianek, Zdrojek.

Gospodarka

Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Janowo jest rolnictwo, oparte na gospodarstwach indywidualnych. W przeważającej części są to gospodarstwa małe (jednak w ostatnich latach obserwuje się tendencje powiększania areału gospodarstw rolnych, zwłaszcza przez młodych rolników). Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną. Na obszarze gminy dominują gleby słabej jakości, zaliczane do V i VI klasy bonitacyjnej, na których uprawiane są rośliny o niskich wymaganiach glebowo-wodnych z przewagą upraw zbożowych i okopowych. Bezpośredni wpływ na rodzaj upraw prócz jakości gleb ma również produkcja zwierzęca prowadzona na terenie gminy. Część uzyskanych plonów jest wykorzystywana jako pasze. Dominującym kierunkiem produkcji zwierzęcej w gminie jest hodowla bydła, głównie bydła mlecznego[9].

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Janowo wynosiła w 2013 roku 148. W tym 21 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 127 tworzy sektor prywatny. 21 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 9 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 23 firm w dziale budownictwo, 26 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziła 1 firma[2].

Turystyka nie odgrywa w gminie Janowo dominującej roli. Warunki przyrodnicze (w tym jezioro Zawadzkie, lasy) i krajobrazowe sprzyjają rozwojowi turystyki w tym rejonie. Jednak brak całorocznej bazy noclegowej, słaby rozwój agroturystyki, słabe zagospodarowanie terenów rekreacyjnych utrudniają ten proces.
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Więckowo, Muszaki[9].

Gmina Janowo należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Ekologicznego Związeku Gmin "Działdowszczyzna" oraz LGD "Brama Mazurskiej Krainy".

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Janowo wynosiła 178 osób[2], co stanowi 7,3% bezrobotnych w powiecie nidzickim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,1% ludności[10].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

W strukturach GOK znajduje się biblioteka publiczna.

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • Święto plonów - dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

  • Wiktor Zacheusz Nowowiejski (1915-1946) - urodzony we wsi Zembrzus, żołnierz AK, pseudonim "Jeż" oraz "Żuk"; zginął tragicznie postrzelony przez funkcjonariuszy UB, jego ciało zostało przez nich zabrane, miejsce pochówku do dziś nie jest znane.
  • Wojciech Bogumił Jastrzębowski (1799-1882) - urodzony we wsi Gierwaty, obecnie Szczepkowo Giewarty; profesor, wykładowca botaniki, mineralogii, fizyki i ogrodnictwa w Instytucie Agronomicznym (potem Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa) w Marymoncie; członek Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauki. twórca tzw. "kompasu Jastrzębowskiego".

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Janowo należą[11]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • ścieżka rowerowa "Góry Dębowe"
  • stadnina koni w Muszakach
  • obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
  • Rzeka Orzyc oraz jezioro Zawadzkie

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Janowo można uzyskać na stronach internetowych UG Janowo.

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Janowo istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: "Polska biega"- Otwarty Bieg Uliczny, Wystawa Hodowlanych Koni Zimnokrwistych w Janowie.

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Janowo znajduje się 6 pomników przyrody. Ochroną objęto m. in.: głaz narzutowy "Kucak", głaz narzutowy w leśnictwie Muszaki, głaz narzutowy koło Grabowa [12].

Zobacz też:

Przypisy

  1. Urząd Gminy Janowo [1]
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
  3. Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[3]
  4. Dz.U. 1954 nr 49 poz. 251, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 r. w sprawie zmiany granic niektórych województw. [4]
  5. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[5]
  6. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  7. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [6]
  8. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[7]
  9. 9,0 9,1 Plan rozwoju gminy Janowo na lata 2014-2020, Janowo 2014.[8]
  10. Bank Danych Lokalnych GUS
  11. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [9]
  12. 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [10]


Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1977 nr 2 poz. 11, Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 29 grudnia 1976 r. w sprawie połączenia, zniesienia, utworzenia i zmiany granic gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organów władzy i administracji państwowej w województwach krośnieńskim, nowosądeckim, olsztyńskim i piotrkowskim. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan rozwoju gminy Janowo na lata 2014-2020, Janowo 2014.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Janowo [20.10.2014]
Urząd Gminy Janowo [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]