Kadyny

Kadyny
Klasztor w Kadynach. Fot. Polimerek. Źródło: Commons Wikimedia [12.12.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Tolkmicko
Liczba ludności (2010)	665 (łącznie: Kadyny i Kikoły)
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kadyny
Położenie na mapie Polski Kadyny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kadyny (niem. Kadinen, Cadinen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Tolkmicko. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 665 mieszkańców (łącznie: Kadyny i Kikoły). Aktualnie funkcję sołtysa wsi sprawuje Ewa Świątek-Kulicka.

Położenie

Wieś jest położona nad Zalewem Wiślanym, na obszarze Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej, w odległości 4 km od Tolkmicka i 23 km od Elbląga.

Dzieje miejscowości

Nazwa miejscowości wywodzi się od imienia Cadiny. Cadina była pruską księżniczką, podobno posiadającą umiejętność wróżenia, która miała zamieszkać na terenie dzisiejszej wsi. Kadyny zostały założone na obszarze dawnej pruskiej osady. Pierwsza informacja dotycząca wsi pochodzi z 1255 roku. W XIII wieku zakon krzyżacki wybudował w osadzie dwór obronny. W roku 1431 Kadyny należały do przywódcy antykrzyżackiego Związku Pruskiego Jana Bażyńskiego.

Na początku XVII stulecia dobra zostały sprzedane Elblągowi. W 1682 roku kolejnym właścicielem został Jan Teodor Schlieben, wojewoda inflancki. W połowie lat 90. XVII wieku Kadyny stały się własnością Stanisławowi Działyńskiego, kasztelana elbląskiego, a później wojewody chełmińskiego. W XVIII stuleciu w Kadynach powstał zespół klasztorny. Natomiast w 1786 roku majątek znalazł się w rękach hrabiego Wilhelma von Schwerina. Kadyny zmieniały właścicieli aż do 1898 roku. Wówczas dobra przejął król Prus i cesarz Niemiecki Wilhelm II Hohenzollern. Wówczas nadszedł czas rozkwitu i świetności wsi.

Cesarz wybudował w majątku letnią rezydencję, szkołę, stadninę koni, dom starców oraz zakład majoliki, która rozsławiła Kadyny.

Obecnie wieś należy do związku miejscowości tematycznych ("Cesarskie Kadyny"). W miejscowości organizowane są warsztaty ceramiczne, plenery malarskie. Hotele i stadniny oferują liczne atrakcje turystyczne.

Kadyny. Pałac.
Fot. Joanna Barton. Źródło: Commons Wikimedia [12.12.2014]

Kadyny. Budynek dawnej karczmy.
Fot. Anna Denis. Źródło: Commons Wikimedia [12.12.2014]

Gospodarka

• Hotel Kadyny
• Hotel Srebrny Dzwon

Kultura

• Międzynarodowe Warsztaty Artystyczne Kadyny – Twórcze spoiwo czasu – wioska sztuki
• Plener artystyczny Kadyny – wioska sztuki

Organizacje i stowarzyszenia

• Stowarzyszenie Cesarskie Kadyny
• Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych

Religia

• Parafia pw. św. Antoniego Padewskiego w Kadynach

Turystyka

• Port żeglarski
• Plaża
• Stajnia Cegielnia
• Szlak Kopernikowski: Frombork - Kępki
• Kolej nadzalewowa
• Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
• Rezerwat Kadyński Las

Zabytki

• klasztor ojców Bernardynów
• kościół pw. św. Antoniego Padewskiego
• ołtarze z kościoła pw. św. Antoniego Padewskiego
• kapliczka tzw. "Trzech Krzyży" w Kadynach
• kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia NMP
• zespół pałacowo-folwarczny (XVII-XX): pałac, park pałacowy, spichlerz, dawna oranżeria, tzw. Dom Kawalerów, gorzelnia, budynek bramy przejazdowej, budynki folwarczne (3 stajnie, dom mieszkalny, stajnia z magazynem, garaż, stodoła, skwer przy stajni, studnia z obudową)
• zespół "Białej Leśniczówki": leśniczówka, budynek inwentarski, stodoła, studnia
• budynek dawnej szkoły (1902)
• karczma (XIX w.)
• zespół cegielni 1902-1903

Zobacz też

• Państwowe stadniny koni (Liski, Rzeczna, Kętrzyn, Kadyny)

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Miejsca z duszą. Miejscowości tematyczne Warmii i Mazur, tekst Mira Stankiewicz i in., Elbląg 2011.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Zakłady Ceramiki Zabytkowej w Kadynach, Gdańsk 1972.
Zwadzki Wojciech, Dzieje klasztoru bernardyńskiego w Kadynach, Olsztyn 2002.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.12.2014]
Miasta i Gminy Tolkmicko [12.12.2014].
Hotel Kadyny [12.12.2014]
miejscazdusza.pl [12.12.2014]
zalewwislany.pl, Pomorski Szlak Żeglarski [12.12.2014]
Hotel Srebrny Dzwon [12.12.2014]