Nowe Włóki

Nowe Włóki
Kaplica z 1874 roku w Nowych Włókach. Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Dywity
Liczba ludności (2010)	230
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Nowe Włóki
Położenie na mapie Polski Nowe Włóki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Źródło: archipelag.ceik.eu

Nowe Włóki (Wierzkup, niem. Neu Vierzighuben) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś była zamieszkana przez 230 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Danuta Grabowska.

Położenie

Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 19 km na północ od Olsztyna oraz 2,5 km od jeziora Kociołek.

Dzieje miejscowości

Nazwa wsi w języku niemieckim oznacza Czterdzieści Pól. W XIV wieku występowała w odmianach: Vyrtzichuben (1356), Virczichuben (1369), Firtzig Huben (1376). W pierwszych latach istnienia miejscowość nazywano także Rosenthal. Przywilej lokacyjny dla istniejącej wówczas wsi został wystawiony w roku 1426 przez biskupa Franciszka Kuhschmaltza. Lokację odnowił w 1582 roku biskup Marcin Kromer. Przywilej na założenie karczmy wystawił natomiast w 1610 roku biskup Szymon Rudnicki. W roku 1520 w czasie wojny polsko–krzyżackiej Nowe Włóki zostały zniszczone. W 1555 roku kapituła warmińska nadała kilka włók na prawie chełmińskim Janowi Sosnowskiemu. Dwa lata później Sosnowski odsprzedał ziemię braciom Janowi i Stanisławowi Penckowskim. Pod koniec XIX wieku Nowe Włóki były zamieszkane przez 743 osoby i liczyły 82 gospodarstwa.

W 1825 roku we wsi funkcjonowała szkoła elementarna, do której uczęszczało 40 dzieci. W latach 1888-1891 w miejscowości działała polska biblioteczka Towarzystwa Czytelni Ludowych. Przed wybuchem II wojny światowej we wsi działała karczma, szkoła i biblioteka.

Kultura

• W miejscowości działa świetlica wiejska.
• We wsi realizowany jest projekt Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie pod nazwą "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur".

Turystyka

• niebieski szlak rowerowy o długości 32 km – przebieg trasy: Dywity – Dągi – Różnowo – Dąbrówka Wielka – Nowe Włóki – Gradki – Frączki – Tuławki – Gady – Wadąg – Dągi – Dywity

Zabytki

• neogotycka kaplica wybudowana w 1874 roku; wewnątrz znajduje się ołtarz z XVIII w.
• przed kaplicą zlokalizowany jest pomnik, który upamiętnia poległych w czasie I wojny światowej mieszkańców Nowych Włók i Gradek
• stary cmentarz zlokalizowany przy kaplicy
• przydrożne kapliczki warmińskie z przełomu XIX i XX w.

Bibliografia

Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny, Gady 2011.
Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur [13.12.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [13.12.2013]