Rezerwat Zakręt

Rezerwat Zakręt
Rezerwat Zakręt. Pływająca wyspa (pło) na jeziorze dystroficznym. Fot. Dariusz Kubiak.
Rodzaj rezerwatu	torfowiskowy
Państwo	Polska
Data utworzenia	1957
Powierzchnia	105,82 ha
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rezerwat Zakręt
Położenie na mapie Polski Rezerwat Zakręt
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rezerwat Zakręt – rezerwat przyrody utworzony w 1957 r., początkowo na powierzchni 37,8 ha, w 1982 r. powiększony do 105,8 ha. Położony jest w pobliżu miejscowości Krutyń na terenie Nadleśnictwa Strzałowo (powiat mrągowski), w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Celem istnienia rezerwatu jest zachowanie fitocenoz leśnych o charakterze lasu mieszanego oraz dystroficznych jezior podlegających procesowi odgórnego lądowienia i związanych z nimi fitocenoz torfowiskowych. Rezerwat Zakręt jest jednym z ogniw specjalnego obszaru ochrony siedlisk Ostoja Piska utworzonego w ramach programu Natura 2000.

Fizjogeografia terenu i szata roślinna

Rezerwat Zakręt to rezerwat torfowiskowy obejmujący ochroną trzy śródleśne jeziorka dystroficzne. Wypełniają one kilkumetrowe zagłębienia o nieprzepuszczalnym gruncie i są zasilane jedynie przez wodę opadową. Do jezior przylegają torfowiska przejściowe. W miejscu tym można prześledzić proces zarastania swobodnej powierzchni wodnej i kształtowania się w jego następstwie różnych zespołów torfowiskowych, m.in. boru bagiennego Vaccinio uliginosi-Pinetum.

Utworzony na powierzchni jeziora kożuch mszysty (pło) ulega często rozerwaniu pod wpływem mrozów i wiatrów, a jego fragmenty przesuwane są po powierzchni wody jako pływające wyspy. Na niektórych z nich rosną pojedyncze karłowate sosny. Jeziorka otoczone są wzniesieniami morenowymi, na których wykształciły się bory sosnowe świeże (Peucedano-Pinetum) oraz bory mieszane (Serratulo-Pinetum) utworzone przez ponad 100-letni starodrzew sosnowy z domieszką dębu w wieku ok. 200 lat. W północnej części rezerwatu możemy spotkać również fragmenty grądu Tilio cordatae-Carpinetum betuli.

Zwierzęta

W rezerwacie spotkać można m.in.: jarząbka, żurawia, brodźca samotnego, tracza nurogęś i gągoła.

Rośliny

W rezerwacie Zakręt występuje bogata i zróżnicowana flora. Do ciekawszych jej przedstawicieli należy zaliczyć takie gatunki, jak: lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko, przygiełka biała, grzybienie północne, bagnica torfowa, rosiczka okrągłolistna, bagno zwyczajne, modrzewnica zwyczajna.

W rezerwacie stwierdzono 108 gatunków glonów reprezentujących pięć gromad:

• zielenice (Chlorophyta), 61 taksonów
• chryzofity (Chrysophyta), 26 taksonów
• cyjanobakterie (Cyanophyta), 11 taksonów
• eugleniny (Euglenophyta), 7 taksonów
• tobołki (Pyrrophyta), 3 taksony

Grzyby

Na terenie rezerwatu Zakręt odnotowano dotychczas 118 gatunków grzybów wielkoowocnikowych. Badania mykocenologiczne w rezerwacie prowadzone były w latach 1997–2000 na stałych powierzchniach badawczych w borze świeżym oraz borze bagiennym.

Najbardziej charakterystycznym dla rezerwatu Zakręt zbiorowiskiem jest bór bagienny, w którym stwierdzono występowanie 35 gatunków macromycetes. Do gatunków charakterystycznych dla tego zbiorowiska zaliczono następujące gatunki: zasłonak trzęsawiskowy Cortinarius huronensis, gołąbek wymiotny Russula emetica var. emetica, gołąbek błotny Russula paludosa, gołąbek brzozowy Russula betularum, koźlarz białawy Leccinum niveum, mleczaj płowy Lactarius helvus, mleczaj siarkowy Lactarius thejogalus, monetnica plamista Rhodocollybia maculata, hełmówka błotna Galerina paludosa, hełmówka torfowcowa Galerina sphagnorum, łysiczka torfowiskowa Psilocybe elongata, kępkowiec torfowiskowy Lyophyllum palustre oraz pępówka torfowcowa Arrhenia sphagnicola. Zbiorowisko boru świeżego charakteryzuje obecność takich gatunków, jak: borowik sosnowy Boletus pinophilus, maślaczek pieprzowy Chalciporus piperatus, skórzak cynamonowy Cortinarius cinnamoneus, klejówka różowa Gomphidius roseus, wodnicha późna Hygrophorus hypothejus, koźlarz pomarańczowożółty Leccinum versipelle, koźlarz sosnowy L. vulpinum, płachetka zwyczajna Rozites caperatus, maślak sitarz Suillus bovinus, gołąbek różnobarwny Russula versicolor i gąska zielonka Tricholoma equestre.

Na terenie rezerwatu stwierdzono ponadto stanowisko maczużnika główkowatego Cordyceps capitata i maczużnika nasięźrzałowego C. ophioglossoides na jeleniaku sarnim Elaphomyces granulatus. Z gatunków chronionych można spotkać tu siedzunia sosnowego (Sparassis crispa) i ozorka dębowego (Fistulina hepatica).

Galeria zdjęć

• 

  Rezerwat Zakręt
• 

  Rezerwat Zakręt
• 

  Sosnowy bór bagienny w rezerwacie. Fot. Dariusz Kubiak.

Ciekawostki

Zwiedzanie rezerwatu Zakręt umożliwia oznakowana ścieżka przyrodnicza rozpoczynająca się we wsi Krutyń, w której znajduje się Dyrekcja Mazurskiego Parku Krajobrazowego oraz Muzeum Przyrodnicze. Długość ścieżki wynosi 3 km, a czas przejścia ok. 1,5 godz. Przy ścieżce znajdują się trzy pomniki przyrody: tzw. Dąb Krutyński, Mazurski Dąb Bartny oraz Zakochana Para (dąb i sosna).

Multimedia

Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Rezerwat przyrody Zakręt [22.05.2014]
bip.olsztyn.rdos.gov.pl [22.05.2014]

Bibliografia

Dąbrowski Stanisław, Polakowski Benon, Wołos Lucjan, Obszary chronione i pomniki przyrody województwa warmińsko-mazurskiego, Olsztyn 1999.
Kubiak Dariusz, Zalewska Anna, Fiedorowicz Grzegorz, Porosty i grzyby wielkoowocnikowe na tle zbiorowisk leśnych południowej Warmii i Mazur, [w:] Dziedzictwo przyrodnicze Warmii, Mazur i Powiśla, [przewodnik do warsztatów terenowych 56. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego pt. "Interdyscyplinarne i aplikacyjne znaczenie nauk botanicznych", Olsztyn 24-30 czerwca 2013 r., red. Hanna Ciecierska, Czesław Hołdyński, Olsztyn 2013, s. 181-191.
Fiedorowicz Grzegorz, The participation of macromycetes in selected forest communities of the Masurian Landscape Park (NE Poland), "Acta Mycologica" 2009, nr 44(1), s. 77-95.
Fiedorowicz Grzegorz, Wstępne obserwacje macromycetes rezerwatu "Zakręt" (Mazurski Park Krajobrazowy), [w:] Botanika w dobie biologii molekularnej. Materiały sesji i sympozjów 52 Zjazdu PTB, Poznań 2011, s. 181.
Fiedorowicz Grzegorz, Lisiewska Maria, Dynowska M.: Gatunki grzybów monitorowanych w Mazurskim Parku Krajobrazowym. [w:] Monitoring grzybów, red. Maria Lisiewska, Maria ławrynowicz, Poznań-Łódź 2000, s. 73-79.
Łaźniewska Iwona, Fykoflora torfowiska w rezerwacie Zakręt (Mazurski Park Krajobrazowy), "Acta Botanica Cassubica" 2001, nr 1, s. 171-182.