Ełk (gmina wiejska)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Wersja z dnia 21:02, 18 sie 2014 autorstwa Lkozlowska (dyskusja) (→‎Historia gminy jako jednostki administracyjnej)
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Ełk
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat ełcki
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Antoni Polkowski
Powierzchnia 379,18 km²
Liczba sołectw 57
Liczba miejscowości 79
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		11085
29 osób/km²
Strefa numeracyjna 87
Tablice rejestracyjne NEL
TERYT 2805022
Urząd gminy
ul. Armii Krajowej 3 19-300 Ełk
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Ełk – gmina wiejska położona w południowo-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w centralnej części powiatu ełckiego. Siedziba gminy znajduje się w Ełku.

Gmina rolnicza, położona na Pojezierzu Ełckim, w kórej obok rolnictwa dominującą rolę odgrywa rozwój turystyki. Gmina, której 71,5% (27123 ha)[1] ogólnej powierzchni stanowią obszary chronione. Największa gmina powiatu ełckiego.

Władzę w gminie sprawuje wójt Antoni Polkowski[2].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Ełk zajmuje powierzchnię 379,18 km2[3] W tym:

  • Użytki rolne: 53,7% (20366 ha)
  • Lasy: 27,3% (10339,8 ha)

Gmina stanowi 34% powierzchni powiatu ełckiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[4]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 11085 100 5410 48,8 5675 51,2
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		29 14 15

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Ełk było dodatnie i wynosiło 78 osób[5], co stanowi 101,3% przyrostu ludności w powiecie ełckim oraz 2,11% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po zakończeniu II wojny światowej gmina Ełk wchodziła w skład powiatu ełckiego znajdującego się w województwie białostockim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[6], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gminę wiejską Ełk zlikwidowano, a gromadę Ełk, z siedzibą gromadzkiej rady narodowej w Ełku, utworzono dopiero w 1972 roku. Powstała ona z obszaru zniesionych gromad Kałęczyny, Mołdzie i Woszczele[7], przyłączono do niej również wieś Chruściele z gromady Nowa Wieś Ełcka, wsie Buczki, Szeligi i część lasów państwowych Nadleśnictwa Pisanica obręb Przykopka z gromady Chełchy[8] oraz miejscowość Konieczki i gospodarstwo Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodowej z miasta Ełk[9]. W 1976 roku do gminy Ełk włączono obszary sołectw: Guzki, Lepaki Wielkie, Mołdzie i Różyńsk z gminy Różyńsk oraz Kałęczyny, Koziki, Sordachy i Giże z gminy Wiśniowo Ełckie[10]. Gromada Ełk istniała przez rok, kiedy to wprowadzono w życie Ustawę z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[11], która przywróciła podział państwa polskiego na gminy. Na podstawie Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 9 grudnia 1972 roku reaktywowano gminę Ełk[12].

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[13], przestał istnieć powiat ełcki. Gmina wiejska Ełk została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego[14]. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[15] umiejscowiły gminę wiejską Ełk w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ełckim.

Gmina wiejska Ełk graniczy z gminami: Stare Juchy, Świętajno, Olecko, Kalinowo, Prostki, Biała Piska i Orzysz.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Bajtkowo, Barany, Bartosze - Judziki - Buniaki, Białojany - Zdedy, Bienie, Bobry - Zdunki, Borki - Borecki Dwór, Buczki - Szeligi, Chełchy - Czaple, Chojniak, Chruściele - Ełk POHZ, Chrzanowo, Ciernie - Niekrasy, Giże - Brodowo, Guzki, Janisze - Skup, Kałęczyny, Karbowskie, Konieczki, Krokocie, Lega, Lepaki, Maleczewo, Malinówka, Małkinie, Mącze, Mąki, Miluki, Mołdzie, Mostołty - Tracze, Mrozy, Nowa Wieś Ełcka, Oracze - Wityny, Piaski, Pistki, Płociczno, Przykopka, Przytuły - Rydzewo, Regiel, Rękusy, Rostki Bajtkowskie, Rożyńsk, Ruska Wieś, Rymki, Sajzy, Sędki, Siedliska, Sordachy - Koziki, Regielnica, Straduny, Suczki, Szarejki, Szarek, Śniepie, Talusy, Woszczele, Nowa Wieś Ełcka - Szosa Bajtkowska.

Pozostałe miejscowości: Zalesie, Talki, Koziki, Lepaki Małe, Malinówka Mała, Suszcze, Madejki, Mrozy Małe, Lipinka, Sikory Ostrokolskie, Żmujdzie, Pisanica, Romejki, Romanki, Klusy, Lipińskie, Ropele, Mleczkowo.

Gospodarka

Gmina wiejska Ełk jest gminą rolniczą, a jej rolniczy charakter wynika z położenia geograficznego, rzeźby terenu, warunków wodnych i dobrej jakości gleb. Użytki rolne zajmują ponad 53% powierzchni całej gminy. W ich strukturze przeważają grunty orne zajmując powierzchnię 14075 ha (37,1%), łąki i pastwiska 6223 ha (16,4%), oraz sady - 68 ha (0,2% powierzchni wszystkich użytków rolnych w gminie). Na przestrzeni ostatnich lat, coraz większe znaczenie odgrywa w gminie rolnictwo i produkcja ekologiczna. (Rolnictwo ekologiczne określa się jako system gospodarowania o zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej). W 2012 r. na obszarze gminy Ełk działalność w zakresie ekologicznej uprawy roślin i utrzymania zwierząt prowadziło 301 producentów, a łączna powierzchnia ekologicznych użytków rolnych wynosiła 2480 ha, co stanowi 6,5% powierzchni gminy i rośnie. Wzrost powierzchni upraw ekologicznych pociąga za sobą wzrost w produkcji ekologicznej. W 2012 r. produkcja pszenicy ekologicznej wynosiła niemal 50 t, dwa razy więcej niż w 2011 r. Oprócz zbóż, coraz większe znaczenie w produkcji ekologicznej, odgrywa uprawa: roślin strączkowych, ziemniaków, buraka cukrowego, roślin okopowych, roślin przemysłowych (chmiel, rzepak i rzepik, słonecznik, soja, len oleisty, rośliny lecznicze i przyprawowe oraz warzywa i owoce)[1].

Obok rolnictwa dominującym kierunkiem rozwoju gminy, wynikającym z położenia geograficznego i uwarunkowań terenu, jest turystyka. Rozwojowi turystyki i wypoczynku sprzyjają: obecności dużych kompleksów leśnych, nizinnych dolin rzecznych, liczne jeziora, atrakcyjne warunki krajobrazowe, przyrodnicze i kulturowe, położenie w obszarze Zielonych Płuc Polski. Istotną barierę i ograniczenia w rozwoju turystyki stanowi niewielka liczba obiektów noclegowych. Nadzieją jest rozwijająca się baza gospodarstw agroturystycznych. W gminie jest ich 48[1] w miejscowościach: Szarejki, Mrozy, Miluki, Buczki, Oracze, Rożyńsk, Judziki, Bartosze.

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Ełk wynosiła w 2013 roku 762. W tym 22 podmioty należało do sektora publicznego, pozostałe 740 tworzy sektor prywatny[5]. 155 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 59 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 134 firmy w dziale budownictwo, 52 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a firm prowadzących działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi było 21. Są to małe i średnie firmy zatrudniające od 1 do 5 osób.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie wiejskiej Ełk wynosiła 1327 osób[5], co stanowi 16,18% bezrobotnych w powiecie ełckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 14,2% ludności[16].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Ełk należą[17]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Ełk istnieją następujące placówki edukacyjne:


Sport


Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:


Bibliografia

  1. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  2. Program ochrony środowiska na lata 2014 – 2017 z perspektywą na lata 2018 – 2021 dla gminy Ełk. Projekt. [14.08.2014]
  3. Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [06.08.2014]
  4. BIP Urzędu Gminy Ełk [06.08.2014]
  5. Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.08.2014]
  6. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.08.2014]
  7. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [06.08.2014]
  8. Urząd Gminy Ełk [06.08.2014]
  9. UStat w Olsztynie [06.08.2014]

Przypisy

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Program ochrony środowiska na lata 2014 – 2017 z perspektywą na lata 2018 – 2021 dla gminy Ełk. Projekt. [1]
  2. ↑ BIP Urzędu Gminy Ełk[2]
  3. ↑ UStat w Olsztynie [3]
  4. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium[4]
  6. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[5]
  7. ↑ Uchwała Nr XIII/42/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie białostockim.
  8. ↑ Uchwała Nr XIII/43/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. w sprawie zmiany granic niektórych gromad oraz ustalenia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych w województwie białostockim.
  9. ↑ Dz.U. 1971 nr 32 poz. 296, Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 listopada 1971 r. w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwie białostockim. [6]
  10. ↑ Dz.U. 1976 nr 23 poz. 142, Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 11 czerwca 1976 r. w sprawie połączenia, zniesienia, utworzenia, zmiany granic i nazw gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organów władzy i administracji państwowej w województwach: białostockim, ciechanowskim, elbląskim, kieleckim, słupskim, suwalskim, tarnowskim. [7]
  11. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[8]
  12. ↑ Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej Nr XXI/72/72 z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim.
  13. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [9]
  14. ↑ Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[10]
  15. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[11]
  16. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  17. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [12]
Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Ełk_(gmina_wiejska)&oldid=49431”