Świętajno (powiat szczycieński): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 34 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Świętajno   
 
  |nazwa                = Świętajno   
Linia 7: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Świętajna   
 
  |dopełniacz wsi        = Świętajna   
  |zdjęcie              = Świętajno w latach 1919-1945.jpg
+
  |zdjęcie              = swiet.jpg
  |opis zdjęcia          = Świętajno w latach 1919-1945   
+
  |opis zdjęcia          = Świętajno. Fot. Piotr Marynowski. CC-BY-SA-3.0.<br>Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Świętajno_-_kościół_katolicki_(01).jpg Wikimedia Commons], 12.11.2013   
 
  |rodzaj miejscowości  =wieś gminna
 
  |rodzaj miejscowości  =wieś gminna
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 30: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>''' Świętajno''' (niem. ''Schwentainen'', od 1938 r. ''Altkirchen'') – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, siedziba gminy Świętajno.
+
''' Świętajno''' (niem. ''Schwentainen'', od 1938 r. ''Altkirchen'') – wieś gminna położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński|powiecie szczycieńskim]], w [[Świętajno (gmina wiejska, powiat szczycieński)|gminie Świętajno]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].W 2010 r. liczyła 6 138 mieszkańców.  Miejscowość jest siedzią gminy Świętajno. Aktualnie funkcję wójta pełni [[Alicja Kołakowska]]<ref>[http://bip.swietajno-ug.wwm.pl/index.php?strona=dokument&podstrona=32 Strona Urzędu Gminy Świętajno] [10.09.2013]</ref>.
 +
<br/><br/>
 +
[[File: Świetajno Kościół baptystów.JPG|thumb|right|290px|Świętajno Kościół baptystów Fot. Mieczysław Kalski
 +
]]
 +
[[image:śwt.jpg|thumb|right|290px|Źródło: Archiwum [[lkwim:Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]]]]
 +
==Położenie==
 +
Wieś położona jest 17 km na wschód od [[Szczytno|Szczytna]], na skraju [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]], 3 km na północ od drogi krajowej nr 53. Znajduje się tu stacja kolejowa na linii [[Olsztyn]] – [[Ełk]].
 +
<br/>
  
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
+
== Dzieje miejscowości ==
 +
Zaczątkiem przyszłej wsi stały się smolarnie, dziegciarnia i buda potażowa. Nazwa wsi pochodzi od leżącego w pobliżu jeziora [[Jezioro Świętajno|Świętajno]]. Wieś została założona w 1686 roku w ramach [[Osadnictwo szkatułowe|osadnictwa szkatułowego]] na 30 łanach i szybko stała się obok [[Rozogi (gmina Rozogi)| Rozogów]] głównym ośrodkiem rolniczym tej części powiatu szczycieńskiego. Świętajno było osadą targową – odbywały się tam cztery jarmarki i targi rocznie.  
  
<br/>
+
W połowie XIX wieku wieś obejmowała już 113 łanów. Poważnie ucierpiała podczas [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]]; spłonęło wówczas 140 domów i ponad dwieście zabudowań gospodarczych, a także kościół wzniesiony niedługo przed wojną.
 +
 
 +
Miejscowość w okresie międzywojennym szybko się odbudowała. Między wojnami działały tu dwa młyny (parowy i elektryczny), tartak, 19 sklepów i ponad 30 zakładów rzemieślniczych. Wieś nabrała charakteru małego miasteczka. Przed wybuchem [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] Świętajno należało do największych wsi na terenie powiatu szczycieńskiego.
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
Od września 1943 roku w Świętajnie znajdowali się internowani żołnierze włoscy (do końca 1944 roku zginęło około 20 jeńców), a także więźniarki z Francji.  
Wieś położona jest 17 km na wschód od Szczytna, na skraju Puszczy Piskiej, 3 km na północ od drogi krajowej nr 53. Znajduje się tu stacja kolejowa na linii Olsztyn-Ełk. Miejscowość leży w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie szczycieńskim.  
 
  
<br/>
+
W latach 1945-1948 w rejonie Świętajna, Rozogów i [[Lipowiec|Lipowca]] działały grupy podziemia niepodległościowego – oddziały [[Grupa „Lasa”|„Lasa”]] i [[Grupa „Łupaszki”|„Łupaszki”]] . 
  
=== Dzieje miejscowości ===
 
Zaczątkiem przyszłej wsi stały się smolarnie, dziegciarnia i buda potażowa. Nazwa wsi pochodzi od leżącego w pobliżu jeziora Świętajno. Wieś została założona w 1686 roku w ramach osadnictwa szkatułowego na 30 łanach i szybko stała się obok Rozogów głównym ośrodkiem rolniczym tej części powiatu szczycieńskiego. Świętajno było osadą targową – odbywały się tam cztery jarmarki i targi rocznie. W połowie XIX wieku wieś obejmowała już 113 łanów. Poważnie ucierpiała podczas I wojny światowej; spłonęło wówczas 140 domów i ponad dwieście zabudowań gospodarczych, a także kościół, wzniesiony niedługo przed wojną. Miejscowość w okresie międzywojennym szybko się odbudowała. Między wojnami działały tu dwa młyny (parowy i elektryczny), tartak, 19 sklepów i ponad 30 zakładów rzemieślniczych. Wieś nabrała charakteru małego miasteczka . Przed wybuchem II wojny światowej Świętajno należało do największych wsi na terenie powiatu szczycieńskiego.
 
W latach 1945-1948 w rejonie Świętajna, Rozogów i Lipowca działały grupy podziemia niepodległościowego – oddziały „Lasa” i „Łupaszki” . 
 
 
W 1960 roku działał tu ośrodek zdrowia, gabinet dentystyczny i punkt położniczy.
 
W 1960 roku działał tu ośrodek zdrowia, gabinet dentystyczny i punkt położniczy.
Szkoła we wsi istniała już w pierwszej połowie XIX wieku; obejmowała wówczas dwie klasy. Po I wojnie światowej wzniesiono dla niej nowy budynek. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie już w czerwcu 1945 roku (Stanisław Pawlucy) .
 
Kościół ewangelicki wybudowany został w 1908 roku, zniszczony w 1914 roku i odbudowany w latach 1918-1922. Obecnie jest to siedziba rzymskokatolickiej parafii pw. św. Andrzeja Boboli.
 
Również w 1908 roku powstał kościół baptystów; był użytkowany do 1986 roku. Obecnie działa jako letni ośrodek kolonijny.
 
Wieś – zbudowana na planie owalnicy – do dziś zachowała plac w centrum i kilka odchodzących od niego ulic.
 
Aktualnie funkcję [[wójt|wójta pełni]] [[Janusz  Sylwester  Pabich]]<ref>http://swietajno-ug.wwm.pl/ [data dostępu: 10.09.2013]</ref>.
 
  
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych
 
  
1782 – 87 gospodarstw
+
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
 +
 
 +
*1782 r. – 87 gospodarstw
 +
 
 +
*1818 r. – 670 osób, 114 gospodarstw
 +
 
 +
*1939 r. – 1666 osób
 +
 
 +
==Szkolnictwo==
 +
W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Świętajno jako miejscowość posiadającą szkołę. W XIX w. szkoła obejmowała dwie klasy. Po I wojnie światowej wzniesiono dla niej nowy budynek. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie już w czerwcu 1945 roku ([[Stanisław Pawlucy]]).
  
1818 – 670 osób, 114 gospodarstw
+
W miejscowości obecnie funkcjonuje [[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Świętajnie|zespół szkolno–przedszkolny]] oraz [[Gimnazjum im. K. I. Gałczyńskiego w Świętajnie| gimnazjum]].
  
1939 1666 osób
+
==Kościoły==
 +
Kościół ewangelicki wybudowany został w 1908 roku, zniszczony w 1914 roku i odbudowany w latach 1918-1922. Obecnie jest to siedziba rzymskokatolickiej [[Parafia pw. św. Andrzeja Boboli w Świętajnie|parafii pw. św. Andrzeja Boboli]].
 +
Również w 1908 roku powstał [[lkwim:Kościół Chrześcijan Baptystów w Świętajnie|kościół baptystów]]; był użytkowany do 1986 roku. Obecnie działa jako letni ośrodek kolonijny.
 +
Wieś zbudowana na planie owalnicy – do dziś zachowała plac w centrum i kilka odchodzących od niego ulic.
 +
 
 +
==Gospodarka==
 +
W miejscowości istnieją zakłady stolarskie, przedsiębiorstwa handlowo–usługowe, firmy budowlane oraz specjalizujące się w sprzedaży wyrobów z drewna. Najważniejsze sektory lokalnej gospodarki to budownictwo, transport drogowy,  produkcja  wyrobów drewnianych i turystyka.
 
<br/>
 
<br/>
===Kultura===
+
 
W Świętajnie działa [[Gminna Biblioteka Publiczna w Świętajnie|Gminna Biblioteka Publiczna]] oraz [[Gminny Ośrodek Kultury w Świętajnie|Gminny Ośrodek Kultury]]<ref>http://www.gokswietajno.pl/ [data dostępu: 10.09.2013]</ref>.  
+
==Kultura==
 +
W Świętajnie działa [[Gminna Biblioteka Publiczna w Świętajnie|Gminna Biblioteka Publiczna]], [[Gminny Ośrodek Kultury w Świętajnie|Gminny Ośrodek Kultury]], a także [[lkwim:Chór „Pasjonata” ze Świętajna|Chór „Pasjonata”]]<ref>[http://www.gok-swietajno.pl/past_events/36/ Strona Gminnego Ośrodka Kultury w Świętajnie] [10.09.2013]</ref>.  
 
<br/>
 
<br/>
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
+
 
* August Reszka (1885-1957) – działacz plebiscytowy, współzałożyciel Mazurskiego Związku Ludowego; urodził się w Świętajnie.
+
== Turystyka ==
* Marcin Zieliński (1694-1741) – pastor i wydawca polskich pieśni religijnych; urodził się w Świętajnie.
+
Przez miejscowość przebiega szlak [[Rajd konny "Ewita"|rajdu konnego "Ewita"]] obejmującego następującą trasę: [[Sasek Mały]] – [[Szymanki]] – [[Ciemna Dąbrowa]] – [[Piecuchy]] – [[Wały (gmina Szczytno)|Wały]] – [[Gawrzyjałki]] – [[Wyżegi]] – [[Jerominy]] – [[Chochół]] – Świętajno – [[Marksoby]] [[Orżyny]] – [[Jabłonka (gmina Dźwierzuty)|Jabłonka]] – [[Trelkowo]] – [[Kobylocha]] – [[Piece]] – [[Sawica ]] – [[Witówko]] [[Sasek]]
 
<br/>
 
<br/>
===Sport===
 
<br/>
 
===Szkolnictwo===
 
W miejscowości funkcjonuje [[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Świętajnie|zespół szkolno-przedszkolny]] oraz [[Gimnazjum im. K. I. Gałczyńskiego w Świętajnie| gimnazjum]].
 
<br/>
 
=== Zabytki: ===
 
*Kościół rzymskokatolicki (dawniej ewangelicki) z 1918-1922 roku
 
*Kościół baptystów z 1908 roku, z czerwonej cegły, obejmuje również część mieszkalną; obecnie sezonowy ośrodek kolonijny
 
*Granitowy obelisk przy wjeździe do wsi – pozostałość pomnika upamiętniającego mieszkańców poległych podczas I wojny światowej
 
*Dawny cmentarz ewangelicki, za wsią
 
*Kilka przykładów budownictwa drewnianego; kilka interesujących murowanych budynków z początku XX wieku
 
*Budynek szkoły z lat 20. XX wieku
 
  
<br/>
+
== Zabytki==
 +
*[[lkwim: Kościół rzymskokatolicki pw. św. Andrzeja Boboli w Świętajnie| kościół rzymskokatolicki]] (dawniej ewangelicki) z 1918–1922 roku
 +
*[[lkwim:Kościół Chrześcijan Baptystów w Świętajnie|kościół baptystów]] z 1908 roku, z czerwonej cegły, obejmuje również część mieszkalną; obecnie sezonowy ośrodek kolonijny
 +
*granitowy obelisk przy wjeździe do wsi – pozostałość pomnika upamiętniającego mieszkańców poległych podczas I wojny światowej
 +
*dawny [[Cmentarz ewangelicki w Świętajnie|cmentarz ewangelicki]], za wsią
 +
*kilka przykładów budownictwa drewnianego; kilka interesujących murowanych budynków z początku XX wieku
 +
*budynek szkoły z lat 20. XX wieku
 +
 
 +
== Ludzie związani z miejscowością==
 +
*[[lkwim:Jan Dopatka|Jan Dopatka]] (1894–1976) - poeta mazurski tworzący w języku niemieckim i polskim, działacz mazurski
 +
*[[Adam Krzyśków]] (ur. 1960) – samorządowiec, wójt gminy Świętajno (1990–1998), polityk, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VI kadencji
 +
*[[Janusz Pabich]] (ur. 1970) – społecznik, samorządowiec, wójt gminy Świętajno (2006–2014)
 +
*[[August Reszka]] (1885–1957) – działacz plebiscytowy, współzałożyciel [[Mazurski Związek Ludowy|Mazurskiego Związku Ludowego]]; urodził się w Świętajnie
 +
*[[Marcin Zieliński]] (1694–1741) – pastor i wydawca polskich pieśni religijnych; urodził się w Świętajnie
  
=== Bibliografia: ===
+
== Bibliografia==
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2011.
+
#Toeppen Max, ''Historia Mazur'', Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)<br>
#Gąsiorowski Andrzej, ''Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939'', Olsztyn 2005.
+
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I–II, Olsztyn 2011.<br/>
#Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.  
+
#Gąsiorowski Andrzej, ''Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939'', Olsztyn 2005.<br/>
#Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.
+
#Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. <br/>
#''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
+
#Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br/>
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.  
+
#''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/>
#''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu,'' red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
+
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. <br/>
#Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 23.08.2013]
+
#''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu,'' red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.<br/>
#Parafia Rzymskokatolicka p.w. M. B. Szkaplerznej w Świętajnie: http://www.parafia-swietajno.pl/?Kontakt [data dostępu: 23.08.2013]
+
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [23.08.2013]<br/>
#Wojewódzka Ewidencja Zabytków: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 23.08.2013]
+
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [23.08.2013]
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
Linia 99: Linia 114:
 
<br/>
 
<br/>
  
== Zobacz też ==
+
[[Kategoria: Powiat szczycieński]]
[[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 16:31, 28 wrz 2013 (CEST)
+
[[Kategoria: Świętajno (gmina wiejska, powiat szczycieński)]]  
 
+
[[Kategoria: Wsie gminne]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]]
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: wieś gminna]] [[Kategoria: powiat szczycieński]] [[Kategoria: gmina Świętajno]]
+
[[Kategoria: 1601-1700]]
[[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 00:44, 28 wrz 2013 (CEST)
 

Aktualna wersja na dzień 13:05, 27 lis 2018

Świętajno

Herb
Herb Świętajna
Świętajno. Fot. Piotr Marynowski. CC-BY-SA-3.0.Źródło: Wikimedia Commons, 12.11.2013
Świętajno. Fot. Piotr Marynowski. CC-BY-SA-3.0.
Źródło: Wikimedia Commons, 12.11.2013
Rodzaj miejscowości wieś gminna
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Gmina Świętajno
Liczba ludności (2011) 6 138
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 12-140
Tablice rejestracyjne NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Świętajno
Świętajno
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Świętajno
Świętajno
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Świętajno (niem. Schwentainen, od 1938 r. Altkirchen) – wieś gminna położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.W 2010 r. liczyła 6 138 mieszkańców. Miejscowość jest siedzią gminy Świętajno. Aktualnie funkcję wójta pełni Alicja Kołakowska[1].

Świętajno Kościół baptystów Fot. Mieczysław Kalski
Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka

Położenie

Wieś położona jest 17 km na wschód od Szczytna, na skraju Puszczy Piskiej, 3 km na północ od drogi krajowej nr 53. Znajduje się tu stacja kolejowa na linii OlsztynEłk.

Dzieje miejscowości

Zaczątkiem przyszłej wsi stały się smolarnie, dziegciarnia i buda potażowa. Nazwa wsi pochodzi od leżącego w pobliżu jeziora Świętajno. Wieś została założona w 1686 roku w ramach osadnictwa szkatułowego na 30 łanach i szybko stała się obok Rozogów głównym ośrodkiem rolniczym tej części powiatu szczycieńskiego. Świętajno było osadą targową – odbywały się tam cztery jarmarki i targi rocznie.

W połowie XIX wieku wieś obejmowała już 113 łanów. Poważnie ucierpiała podczas I wojny światowej; spłonęło wówczas 140 domów i ponad dwieście zabudowań gospodarczych, a także kościół wzniesiony niedługo przed wojną.

Miejscowość w okresie międzywojennym szybko się odbudowała. Między wojnami działały tu dwa młyny (parowy i elektryczny), tartak, 19 sklepów i ponad 30 zakładów rzemieślniczych. Wieś nabrała charakteru małego miasteczka. Przed wybuchem II wojny światowej Świętajno należało do największych wsi na terenie powiatu szczycieńskiego.

Od września 1943 roku w Świętajnie znajdowali się internowani żołnierze włoscy (do końca 1944 roku zginęło około 20 jeńców), a także więźniarki z Francji.

W latach 1945-1948 w rejonie Świętajna, Rozogów i Lipowca działały grupy podziemia niepodległościowego – oddziały „Lasa” i „Łupaszki” .

W 1960 roku działał tu ośrodek zdrowia, gabinet dentystyczny i punkt położniczy.


Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

  • 1782 r. – 87 gospodarstw
  • 1818 r. – 670 osób, 114 gospodarstw
  • 1939 r. – 1666 osób

Szkolnictwo

W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Świętajno jako miejscowość posiadającą szkołę. W XIX w. szkoła obejmowała dwie klasy. Po I wojnie światowej wzniesiono dla niej nowy budynek. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie już w czerwcu 1945 roku (Stanisław Pawlucy).

W miejscowości obecnie funkcjonuje zespół szkolno–przedszkolny oraz gimnazjum.

Kościoły

Kościół ewangelicki wybudowany został w 1908 roku, zniszczony w 1914 roku i odbudowany w latach 1918-1922. Obecnie jest to siedziba rzymskokatolickiej parafii pw. św. Andrzeja Boboli. Również w 1908 roku powstał kościół baptystów; był użytkowany do 1986 roku. Obecnie działa jako letni ośrodek kolonijny. Wieś – zbudowana na planie owalnicy – do dziś zachowała plac w centrum i kilka odchodzących od niego ulic.

Gospodarka

W miejscowości istnieją zakłady stolarskie, przedsiębiorstwa handlowo–usługowe, firmy budowlane oraz specjalizujące się w sprzedaży wyrobów z drewna. Najważniejsze sektory lokalnej gospodarki to budownictwo, transport drogowy, produkcja wyrobów drewnianych i turystyka.

Kultura

W Świętajnie działa Gminna Biblioteka Publiczna, Gminny Ośrodek Kultury, a także Chór „Pasjonata”[2].

Turystyka

Przez miejscowość przebiega szlak rajdu konnego "Ewita" obejmującego następującą trasę: Sasek MałySzymankiCiemna DąbrowaPiecuchyWałyGawrzyjałkiWyżegiJerominyChochół – Świętajno – MarksobyOrżynyJabłonkaTrelkowoKobylochaPieceSawica WitówkoSasek

Zabytki

  • kościół rzymskokatolicki (dawniej ewangelicki) z 1918–1922 roku
  • kościół baptystów z 1908 roku, z czerwonej cegły, obejmuje również część mieszkalną; obecnie sezonowy ośrodek kolonijny
  • granitowy obelisk przy wjeździe do wsi – pozostałość pomnika upamiętniającego mieszkańców poległych podczas I wojny światowej
  • dawny cmentarz ewangelicki, za wsią
  • kilka przykładów budownictwa drewnianego; kilka interesujących murowanych budynków z początku XX wieku
  • budynek szkoły z lat 20. XX wieku

Ludzie związani z miejscowością

  • Jan Dopatka (1894–1976) - poeta mazurski tworzący w języku niemieckim i polskim, działacz mazurski
  • Adam Krzyśków (ur. 1960) – samorządowiec, wójt gminy Świętajno (1990–1998), polityk, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VI kadencji
  • Janusz Pabich (ur. 1970) – społecznik, samorządowiec, wójt gminy Świętajno (2006–2014)
  • August Reszka (1885–1957) – działacz plebiscytowy, współzałożyciel Mazurskiego Związku Ludowego; urodził się w Świętajnie
  • Marcin Zieliński (1694–1741) – pastor i wydawca polskich pieśni religijnych; urodził się w Świętajnie

Bibliografia

  1. Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)
  2. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I–II, Olsztyn 2011.
  3. Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939, Olsztyn 2005.
  4. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
  5. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
  6. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
  7. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
  8. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
  9. Bank Danych Lokalnych GUS [23.08.2013]
  10. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [23.08.2013]

Przypisy