Młynary: Różnice pomiędzy wersjami

	Młynar
	Herb Młynar
	; Młynary. Wieża kościoła pw. św. Piotra Apostoła [3] [dostęp: 12.12.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Młynary
Liczba ludności (2012)	1859
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego ; Młynar
	Położenie na mapie Polski ; Młynar
	{{#invoke:Koordynaty\|szablon}}

[wersja nieprzejrzana]

Wersja z 15:23, 27 sty 2015

Młynary (niem. Mühlhausen) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Młynary. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 1859 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Marek Misztal ^[1].

Położenie

Miasto jest położone nad rzeką Baudą na pograniczu Warmii i Wysoczyzny Elbląskiej, w odległości 25 km od Elbląga.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona w 1307 r. W 1329 r. Młynary uzyskały prawa miejskie, odnowione w 1338 r. Pierwsi polscy osadnicy pojawili się we wsi w 1. połowie XIV wieku.

W 1701 roku w Młynarach założone zostało Bractwo Kurkowe. W 1860 roku powstało Towarzystwo Śpiewacze. W 1886 założono Towarzystwo Gimnastyczne, niestety zrzeszające jedynie mężczyzn.

Na przełomie XIX i XX wieku miasto było w dużej mierze związane z elbląskim rynkiem pracy, a dokładniej z działalnością stoczni Ferdynanda Gottloba Schichaua. W latach 1914–1918 Młynary uniknęły zniszczeń wojennych. Na frontach wojennych zginęło jednak 114 mężczyzn pochodzących w miejscowej parafii katolickiej i gminy ewangelickiej. 30 maja 1920 roku w miejscowym kościele katolickim odsłonięto tablice upamiętniające poległych mieszkańców.

19 stycznia 1919 roku mieszkańcy Młynar w wyborach do Zgromadzenia Narodowego najwięcej głosów oddali na Większościowych Socjalistów. Drugie miejsce zajęli Niemieccy Demokraci. W tym samym roku 2 marca po raz pierwszy w wyborach bezpośrednich mieszkańcy decydowali o składzie rady miejskiej. Tym sposobem do władz lokalnych dostali się trzej socjaldemokraci. W 1927 roku Młynary obchodziły swoje 600-lecie. Uroczystości z tym związane trwały trzy dni. Z okazji jubileuszu opublikowano monografię poświęconą miastu, którą opracował lokalny miłośnik historii – Guido Stark.

Po zakończeniu I wojny światowej liczba zatrudnionych mieszkańców wsi znacznie zmalała. W okresie dwudziestolecia międzywojennego Młynary nadal miały rolniczy charakter – większość mieszkańców żyła z uprawy roli. Miejscowe rzemiosło, rozwinięte na niewielką skalę, było silnie związane z rolnictwem. W mieście nie powstał żaden większy zakład produkcyjny. Godna odnotowania jest ciągłość eksportu drewna i lnu do Czech, Wielkiej Brytanii i na Śląsk zapoczątkowanego w XIX wieku.

Przed wybuchem II wojny światowej w mieście działało 6 piekarń, 3 rzeźników, 5 zakładów fryzjerskich, 4 stolarnie i 4 zakłady szewskie, 10 krawców, 6 właścicieli firm transportowych oraz 14 sklepów kolonialnych. Przed 1939 rokiem w Młynarach funkcjonowały również trzy hotele: Pod Orłem, Reński Dwór i U Leonarda. W 1924 roku założono Związek Działkowców, dysponujący wówczas 48 działkami ogrodniczymi.

Stacja kolejowa w Młynarach [2][dostęp: 12.12.2014]

Po 1933 roku rozpoczęto budowę dróg gminnych Młynary – Nowe Monasterzysko, Stare Siedlisko – Nowina, Zastawno – Kwietnik. W mieście rozpoczęła się budowa osiedla domków dwurodzinnych. W latach 30. uruchomiony został miejski wodociąg. Po 1934 roku na rozkaz Hitlera zlikwidowano cmentarze żydowskie, w tym niewielki cmentarzyk w Młynarach. Do 1936 roku wszyscy mieszkańcy żydowskiego pochodzenia (39 osób) opuścili miasto. W 1937 roku odsłonięto pomnik ku czci bohaterów I wojny światowej, który został zdemontowany przez Niemców sześć lat później na potrzeby wojenne. Przed 1939 rokiem najliczniejszą organizacją w mieście (260 członków) był Związek Weteranów Wojennych.

Przed wybuchem II wojny światowej mieszkańcy Młynar korzystali z uroków Erholungsplatz – terenu rekreacyjnego, usytuowanego w lesie nad rzeką Bauda. Na naturalnym półwyspie zlokalizowane były domki letniskowe, bufet oraz miejsce do tańczenia. Mieszkańcy mogli również korzystać ze strzelnicy bractwa kurkowego. W samym mieście znajdowała się kręgielnia służąca również za miejsce spotkań, przyjęć, kursów tańca i gotowania. W okresie międzywojennym w Młynarach działało 11 restauracji i gospód.

W 1939 roku Młynary liczyły 3000 mieszkańców. 80% należało do kościoła luterańskiego, pozostali byli katolikami. W 1945 roku miasto zostało zniszczone w 70%. Utraciło prawa miejskie, które odzyskało dopiero 1 stycznia 1984 roku.

Kultura

Oragnizacje i stowarzyszenia

Religia

parafia pw. św. Piotra Apostoła w Młynarach

Ludzie związani z miejscowością

Tadeusz Balicki (1923–2003) – regionalista, animator kultury
Georg Conrad – prawnik, pracownik sądu obwodowego w Młynarach, pasjonat historii, napisał kilka opracowań historycznych związany z historią miasta. Był także założycielem miejscowego muzeum regionalnego. W 1907 roku przeniósł się na stałe do Berlina.

Edukacja

Turystyka

Zabytki

Układ urbanistyczny i zabudowa Starego Miasta
kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z połowy XIX wieku
kościół pw. św. Piotra Apostoła
ołtarz główny z kościoła pw. św. Piotra Apostoła
ambona z kościoła pw. św. Piotra Apostoła
cmentarz przykościelny
dom przy ul. Dworcowej, wzniesiony po 1920 r.
domy przy ul. Słowackiego, wybudowane w 1905 r.
pozostałości młyna wodnego przy ul. Młyńskiej
nieistniejący pomnik żołnierza niemieckiego
Młyn zakonny z 1. połowy XIV w.

Przypisy

↑ mlynary.pl [12.12.2014].

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010–2011.
Białobrzeski Jerzy, Młynary małe miasto 1327–2007, Olsztyn 2008.
Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Charytoniuk Janusz, Młynary między wojnami, "Tygiel", 2003, nr 1/2.
Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297–1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Ludność. Stan i struktura [12.12.2014].
Verwaltungsgeschichte [12.12.2014].
Historia Wysoczyzny Elbląskiej [12.12.2014].
Oficjalna Strona Gminy i Miasta Młynary] [12.12.2014].
Wykaz zabytków gminy Młynary 12.12.2014].

[1] ynary.pl [12.12.2014].

[1]

@@ Linia 28: / Linia 28: @@
   |wikisłownik           =
   |www                   =
-}}<br/>
+}}
-''' Młynary ''' (niem. ''Mühlhausen'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat elbląski|powiecie elbląskim]], w [[Gmina Młynary|gminie Młynary]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do [[województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. Miejscowość w 2010 roku liczyła 1859 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje [[Marek Misztal]] <ref>http://www.mlynary.pl/index.php?menu=3 [dostęp: 12.12.2014].</ref>.<br/><br/>
+''' Młynary ''' (niem. ''Mühlhausen'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat elbląski|powiecie elbląskim]], w [[Młynary (gmina miejsko-wiejska)|gminie Młynary]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 1859 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje [[Marek Misztal]] <ref>[http://www.mlynary.pl/index.php?menu=3 mlynary.pl] [12.12.2014].</ref>.<br/><br/>
 == Położenie ==
 Miasto jest położone nad rzeką [[Rzeka Bauda|Baudą]] na pograniczu [[Warmia|Warmii]] i [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], w odległości 25 km od [[Elbląg|Elbląga]].
 <br/>
+== Dzieje miejscowości ==
+Miejscowość została założona w 1307 r. W 1329 r. Młynary uzyskały prawa miejskie, odnowione w 1338 r. Pierwsi polscy osadnicy pojawili się we wsi w 1. połowie XIV wieku.
-== Dzieje miejscowości ==
-Miejscowość została założona w roku 1307. W 1329 Młynary uzyskały prawa miejskie, odnowione w roku 1338. Pierwsi polscy osadnicy pojawili się w 1. połowie XIV wieku.
 W 1701 roku w Młynarach założone zostało Bractwo Kurkowe. W 1860 roku powstało Towarzystwo Śpiewacze. W 1886 założono Towarzystwo Gimnastyczne, niestety zrzeszające jedynie mężczyzn.
-Na przełomie XIX i XX wieku miasto było w dużej mierze związane z elbląskim rynkiem pracy, a dokładniej z działalnością stoczni [[Ferdynand Schichau|Ferdynanda Gottloba Schichaua]]. W latach 1914-1918 Młynary uniknęły zniszczeń wojennych. Na frontach wojennych zginęło jednak 114 mężczyzn pochodzących w miejscowej parafii katolickiej i gminy ewangelickiej. 30 maja 1920 roku w miejscowym kościele katolickim odsłonięto tablice upamiętniające poległych mieszkańców. 19 stycznia 1919 roku mieszkańcy Młynar w wyborach do Zgromadzenia Narodowego najwięcej głosów oddali na Większościowych Socjalistów. Drugie miejsce zajęli Niemieccy Demokraci. W tym samym roku 2 marca po raz pierwszy w wyborach bezpośrednich mieszkańcy decydowali o składzie rady miejskiej. Tym sposobem do władz lokalnych dostali się trzej socjaldemokraci. W 1927 roku Młynary obchodziły swoje 600-lecie. Uroczystości z tym związane trwały trzy dni. Z okazji jubileuszu opublikowano monografię poświęconą miastu, którą opracował lokalny miłośnik historii Guido Stark.
+Na przełomie XIX i XX wieku miasto było w dużej mierze związane z elbląskim rynkiem pracy, a dokładniej z działalnością stoczni [[Ferdynand Schichau|Ferdynanda Gottloba Schichaua]]. W latach 1914–1918 Młynary uniknęły zniszczeń wojennych. Na frontach wojennych zginęło jednak 114 mężczyzn pochodzących w miejscowej parafii katolickiej i gminy ewangelickiej. 30 maja 1920 roku w miejscowym kościele katolickim odsłonięto tablice upamiętniające poległych mieszkańców.
+stycznia 1919 roku mieszkańcy Młynar w wyborach do Zgromadzenia Narodowego najwięcej głosów oddali na Większościowych Socjalistów. Drugie miejsce zajęli Niemieccy Demokraci. W tym samym roku 2 marca po raz pierwszy w wyborach bezpośrednich mieszkańcy decydowali o składzie rady miejskiej. Tym sposobem do władz lokalnych dostali się trzej socjaldemokraci. W 1927 roku Młynary obchodziły swoje 600-lecie. Uroczystości z tym związane trwały trzy dni. Z okazji jubileuszu opublikowano monografię poświęconą miastu, którą opracował lokalny miłośnik historii – [[Guido Stark]].
+Po zakończeniu I wojny światowej liczba zatrudnionych mieszkańców wsi znacznie zmalała. W okresie dwudziestolecia międzywojennego Młynary nadal miały rolniczy charakter – większość mieszkańców żyła z uprawy roli. Miejscowe rzemiosło, rozwinięte na niewielką skalę, było silnie związane z rolnictwem. W mieście nie powstał żaden większy zakład produkcyjny. Godna odnotowania jest ciągłość eksportu drewna i lnu do Czech, Wielkiej Brytanii i na Śląsk zapoczątkowanego w XIX wieku.
-Po zakończeniu [[I Wojna Światowa| I wojny światowej]] liczba zatrudnionych znacznie zmalała. W okresie dwudziestolecia międzywojennego Młynary nadal cechował rolniczy charakter - większość mieszkańców żyła z uprawy roli. Miejscowe rzemiosło, rozwinięte na niewielką skalę, było silnie związane z rolnictwem. W mieście nie powstał żaden większy zakład produkcyjny. Godna odnotowania  jest ciągłość eksportu - zapoczątkowana w XIX wieku - drewna i lnu do Czech, Wielkiej Brytanii i na Śląsk. Przed wybuchem [[II Wojna Światowa|II wojny światowej]] w mieście działało 6 piekarń, 3 rzeźników, 5 zakładów fryzjerskich,4 stolarnie i 4 zakłady szewskie, 10 krawców, 6 właŚcicieli firm transportowych oraz 14 sklepów kolonialnych. Przed 1939 rokiem w Młynarach funkcjonowały również trzy hotele: ''Pod Orłem'', ''Reński Dwór'' i ''U Leonarda''. W 1924 roku założono Związek Działkowców, dysponujący wówczas 48 działkami ogrodniczymi.
+Przed wybuchem II wojny światowej w mieście działało 6 piekarń, 3 rzeźników, 5 zakładów fryzjerskich, 4 stolarnie i 4 zakłady szewskie, 10 krawców, 6 właścicieli firm transportowych oraz 14 sklepów kolonialnych. Przed 1939 rokiem w Młynarach funkcjonowały również trzy hotele: ''Pod Orłem'', ''Reński Dwór'' i ''U Leonarda''. W 1924 roku założono Związek Działkowców, dysponujący wówczas 48 działkami ogrodniczymi.
 [[File:Stacja kolejowa w Młynarach.jpg|thumb|242 px|left| Stacja kolejowa w Młynarach [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:M%C5%82ynary_train_station#mediaviewer/File:PKP_Mlynary.jpeg][dostęp: 12.12.2014]]]
-Po 1933 roku rozpoczęto budowę dróg gminnych Młynary - [[Nowe Monasterzysko]], [[Stare Siedlisko]]-[[Nowina]], [[Zastawno]]-[[Kwietnik]]. W mieście rozpoczęła się budowa osiedla domków dwurodzinnych. w latach 30. uruchomiony został miejski wodociąg. Po 1934 roku na rozkaz Hitlera zlikwidowano [[Żydzi na Warmii i Mazurach|cmentarze żydowskie]], w tym niewielki cmentarzyk w Młynarach. Do 1936 roku wszyscy mieszkańcy żydowskiego pochodzenia (39 osób) opuścili miasto. W 1937 roku odsłonięto pomnik ku czci bohaterów I wojny światowej, który został zdemontowany przez Niemców sześć lat później na potrzeby wojenne. Przed 1939 rokiem najliczniejszą organizacją w mieście (260 członków) był Związek Weteranów Wojennych.
+Po 1933 roku rozpoczęto budowę dróg gminnych Młynary – [[Nowe Monasterzysko]], [[Stare Siedlisko]] – [[Nowina]], [[Zastawno]] – [[Kwietnik]]. W mieście rozpoczęła się budowa osiedla domków dwurodzinnych. W latach 30. uruchomiony został miejski wodociąg. Po 1934 roku na rozkaz Hitlera zlikwidowano [[Żydzi na Warmii i Mazurach|cmentarze żydowskie]], w tym niewielki cmentarzyk w Młynarach. Do 1936 roku wszyscy mieszkańcy żydowskiego pochodzenia (39 osób) opuścili miasto. W 1937 roku odsłonięto pomnik ku czci bohaterów I wojny światowej, który został zdemontowany przez Niemców sześć lat później na potrzeby wojenne. Przed 1939 rokiem najliczniejszą organizacją w mieście (260 członków) był Związek Weteranów Wojennych.
-Przed wybuchem II wojny światowej mieszkańcy Młynar korzystali z uroków Erholungsplatz - terenu rekreacyjnego, usytuowanego w lesie nad rzeką Bauda. Na naturalnym półwyspie zlokalizowane były domki letniskowe, bufet oraz miejsce do tańczenia. Mieszkańcy mogli również korzystać ze strzelnicy bractwa kurkowego. W samym mieście znajdowała się kręgielnia, służąca również za miejsce spotkań, przyjęć, kursów tańca i gotowania. W okresie międzywojennym w Młynarach działało 11 restauracji i gospód.
+Przed wybuchem II wojny światowej mieszkańcy Młynar korzystali z uroków ''Erholungsplatz'' – terenu rekreacyjnego, usytuowanego w lesie nad rzeką Bauda. Na naturalnym półwyspie zlokalizowane były domki letniskowe, bufet oraz miejsce do tańczenia. Mieszkańcy mogli również korzystać ze strzelnicy bractwa kurkowego. W samym mieście znajdowała się kręgielnia służąca również za miejsce spotkań, przyjęć, kursów tańca i gotowania. W okresie międzywojennym w Młynarach działało 11 restauracji i gospód.
 W 1939 roku Młynary liczyły 3000 mieszkańców. 80% należało do kościoła luterańskiego, pozostali byli katolikami. W 1945 roku miasto zostało zniszczone w 70%. Utraciło prawa miejskie, które odzyskało dopiero 1 stycznia 1984 roku.
 <br/>
 ==Kultura==
 *[[lkwim:Biblioteka Publiczna w Młynarach|Biblioteka Publiczna]]
@@ Linia 57: / Linia 58: @@
 *[[lkwim:Prywatne Muzeum im. Tadeusza Balickiego w Młynarach|Prywatne Muzeum im. Tadeusza Balickiego]]
 <br/>
 == Oragnizacje i stowarzyszenia ==
 *[[lkwim:Stowarzyszenie Przyjaciół Młynar|Stowarzyszenie Przyjaciół Młynar]]
 *[[LGD Wysoczyzna Elbląska]]
 *[[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich]]
-<br/>
 ==Religia==
-*[[Parafia pw. św. Piotra Apostoła w Młynarach]]
+*[[parafia pw. św. Piotra Apostoła w Młynarach]]
-<br/>
 ==Ludzie związani z miejscowością==
-*[[lkwim: Tadeusz Balicki|Tadeusz Balicki]] (1923-2003) - regionalista, animator kultury
+*[[lkwim: Tadeusz Balicki|Tadeusz Balicki]] (1923–2003) – regionalista, animator kultury
-*[[Georg Conrad]] - prawnik, pracownik sądu obwodowego w Młynarach, pasjonat historii, napisał kilka opracowań historycznych związany z historią miasta. Był także założycielem miejscowego muzeum regionalnego. W 1907 roku przeniósł się na stałe do Berlina.
+*[[Georg Conrad]] – prawnik, pracownik sądu obwodowego w Młynarach, pasjonat historii, napisał kilka opracowań historycznych związany z historią miasta. Był także założycielem miejscowego muzeum regionalnego. W 1907 roku przeniósł się na stałe do Berlina.
-<br/>
 ==Edukacja==
 *[[Przedszkole w Młynarach|Przedszkole]]
@@ Linia 78: / Linia 72: @@
 *[[Gimnazjum im. Jana Pawła II w Młynarach|Gimnazjum im. Jana Pawła II]]
 *[[Zespół Szkół w Młynarach]]
-<br/>
 ==Turystyka==
 *[[Obszar Natura 2000 Wysoczyzna Elbląska]]
@@ Linia 86: / Linia 78: @@
 *[[Rezerwat Lenki]]
 *[[Rezerwat Pióropusznikowy Jar]]
-<br/>
 == Zabytki ==
 *Układ urbanistyczny i zabudowa Starego Miasta
-*[[Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Młynarach|Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP]] z połowy XIX wieku
+*[[Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Młynarach|kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP]] z połowy XIX wieku
-*[[lkwim:Kościół pw. św. Piotra Apostoła w Młynarach|Kościół pw. św. Piotra Apostoła]]
+*[[lkwim:Kościół pw. św. Piotra Apostoła w Młynarach|kościół pw. św. Piotra Apostoła]]
-*[[lkwim: Ołtarz główny z kościoła pw. św. Piotra Apostoła w Młynarach|Ołtarz główny z kościoła pw. św. Piotra Apostoła]]
+*[[lkwim: Ołtarz główny z kościoła pw. św. Piotra Apostoła w Młynarach|ołtarz główny z kościoła pw. św. Piotra Apostoła]]
-*[[lkwim:Ambona z kościoła pw. św. Piotra Apostoła w Młynarach|Ambona z kościoła pw. św. Piotra Apostoła]]
+*[[lkwim:Ambona z kościoła pw. św. Piotra Apostoła w Młynarach|ambona z kościoła pw. św. Piotra Apostoła]]
-*Cmentarz przykościelny
+*cmentarz przykościelny
-*Dom przy ul. Dworcowej, wzniesiony po 1920 r.
+*dom przy ul. Dworcowej, wzniesiony po 1920 r.
-*Domy przy ul. Słowackiego, wybudowane w 1905 r.
+*domy przy ul. Słowackiego, wybudowane w 1905 r.
-*Pozostałości młyna wodnego przy ul. Młyńskiej
+*pozostałości młyna wodnego przy ul. Młyńskiej
-*[[lkwim:Pomnik żołnierza niemieckiego w Młynarach| Nieistniejący pomnik żołnierza niemieckiego]]
+*[[lkwim:Pomnik żołnierza niemieckiego w Młynarach| nieistniejący pomnik żołnierza niemieckiego]]
 *[[lkwim:Młyn zakonny w Młynarach| Młyn zakonny]] z 1. połowy XIV w.
-<br/>
-== Bibliografia ==
-#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
-#Białobrzeski Jerzy, ''Młynary małe miasto 1327-2007'', Olsztyn 2008.
-#''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
-#Charytoniuk Janusz, ''Młynary między wojnami'', ''Tygiel'', 2003, nr 1/2.
-#''Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997'', red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
-#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.
-#Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red.  Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
-#[http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/l_ludnosc_stan_struktura_30062012.pdf| Ludność. Stan i struktura] [dostęp: 12.12.2014].
-#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/heilsberg.html| Verwaltungsgeschichte] [dostęp: 12.12.2014].
-#[http://historia-wyzynaelblaska.pl/imsearch.php?search=M%C5%82ynary| Historia Wysoczyzny Elbląskiej] [dostęp: 12.12.2014].
-#[http://www.mlynary.pl| Oficjalna Strona Gminy i Miasta Młynary]] [dostęp: 12.12.2014].
-#[http://www.mlynary.pl/pliki/Wykaz%20zabytkow.pdf| Wykaz zabytków gminy Młynary] [dostęp: 12.12.2014].
-<br/>
 {{Przypisy}}
 <references>
+== Bibliografia ==
+Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010–2011.<br/>
+Białobrzeski Jerzy, ''Młynary małe miasto 1327–2007'', Olsztyn 2008.<br/>
+''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.<br/>
+Charytoniuk Janusz, ''Młynary między wojnami'', "Tygiel", 2003, nr 1/2.<br/>
+''Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297–1997'', red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.<br/>
+''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/>
+''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
+[http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/l_ludnosc_stan_struktura_30062012.pdf Ludność. Stan i struktura] [12.12.2014].<br/>
+[http://www.verwaltungsgeschichte.de/heilsberg.html Verwaltungsgeschichte] [12.12.2014].<br/>
+[http://historia-wyzynaelblaska.pl/imsearch.php?search=M%C5%82ynary Historia Wysoczyzny Elbląskiej] [12.12.2014].<br/>
+[http://www.mlynary.pl Oficjalna Strona Gminy i Miasta Młynary]] [12.12.2014].<br/>
+[http://www.mlynary.pl/pliki/Wykaz%20zabytkow.pdf Wykaz zabytków gminy Młynary] 12.12.2014].<br/>
 <br/>
+[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: Młynary (gmina miejsko-wiejska)]] [[kategoria: 1301-1400]]
-== Zobacz też ==
-<br/>
-[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: Gmina Młynary (miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Miasta]] [[Kategoria: Kultura]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Kościoły]] [[Kategoria: Inne obiekty architektury]] [[Kategoria: Ołtarze]] [[Kategoria: Inne obiekty zabytkowe i przedmioty zabytkowe]]