Głotowo

Głotowo
Sanktuarium Najświętszego Sakramentu i Męki Pańskiej w Głotowie. Źródło: www.zbawiciel.eu [09.07.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Dobre Miasto
Liczba ludności (2010)	484
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Głotowo
Położenie na mapie Polski Głotowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Głotowo (Glotowo, niem. Glottau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dobre Miasto. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 484 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Iwanek.

Mogiła na dawnym cmentarzu parafialnym w Głotowie.
Źródło: www.marienburg.pl [09.07.2014]

Fragment zewnętrzny jednej z głotowskich kapliczek.
Fot. Mirosław Wajcowicz. Źródło: www.ciekawemazury.pl [09.07.2014]

Położenie

Miejscowość jest położona w północnej części Pojezierza Olsztyńskiego, w odległości 4 km na południowy zachód od Dobrego Miasta i ok. 3,8 km od jeziora Limajno.

Dzieje miejscowości

Pierwsze wzmianki o Głotowie pochodzą z roku 1290. Informacje dotyczyły pojawienia się we wsi sołtysa z Ornety, niejakiego Wilchela. Głotowo przywilej lokacyjny otrzymało w 1313 roku z rąk biskupa warmińskiego – Eberharda z Nysy. Pierwsza świątynia w Głotowie powstała z pewnością jeszcze przed 1312 rokiem. W 1300 roku miejscowość padła ofiarą najazdu Litwinów. Wieś została zniszczona, a kościół spalony. Mieszkańcy wynieśli wówczas z kościoła Najświętszy Sakrament. By uchronić go przed profanacją, zakopali go w puszce w znacznej odległości od świątyni. Po wielu latach jeden z rolników odkrył puszkę – jak głosi legenda – znajdująca się w niej hostia była nienaruszona. Istnienie sanktuarium pielgrzymkowego w Głotowie potwierdzają źródła pochodzące z 1343 roku. Wówczas do miejscowości została przeniesiona siedziba kapituły kolegiackiej – 4 lata później została lokowana w Dobrym Mieście. W XIV wieku doszło również do odbudowy kościoła.

W 1362 roku odnowiony został akt lokacyjny. Kolejnym trudnym dla mieszkańców przeżyciem okazały się spustoszenia dokonane w czasie wojen wojen polsko–krzyżackich w XV wieku. Jednak w latach 20. XVI wieku Głotowo zostało stosunkowo szybko odbudowane - w 1533 roku miejscowość liczyła 73 włóki, posiadała również własny młyn. W latach 80. XVI wieku we wsi działała karczma. W 1783 roku miejscowość składała się z 62 domów. W kolejnym stuleciu Głotowo padło ofiarą epidemii dżumy, pustoszącej Prusy w latach 1709–1711. W 1818 roku Głotowo liczyło 357 mieszkańców. W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 735 osób.

Historia rozwoju Kalwarii Warmińskiej wiąże się z mieszkańcem Głotowa – Janem Mertenem, który w drugiej połowie XIX wieku po powrocie z Ziemi Świętej postanowił wybudować kalwarię wzorowaną na jerozolimskiej. Z dalekiej pielgrzymki przywiózł nawet małe kamyczki z Jerozolimy, traktując je jako relikwie, które umieszczone zostały w późniejszych kaplicach. Jak zauważa Janusz Hochleitner: "Od 1894 roku Kalwaria stała się celem wielu pielgrzymek z całej diecezji warmińskiej". Terenem wokół kalwarii oraz kapliczkami zajmują się poszczególne rodziny we wsi, osoby starsze, siostry zakonne. Razem z Bisztynkiem i Braniewem należy Głotowo do najstarszych w regionie ośrodków pielgrzymkowych, poświęconych kultowi eucharystycznemu.

Szkolnictwo

W miejscowości działa szkoła podstawowa.

Kultura

W miejscowości działa Galeria „Obora”, a także kilka organizacji pozarządowych: Stowarzyszenie Przyjaciel Dziecka, kulturalne Stowarzyszenie ''Glotovia'' oraz Stowarzyszenie "Głotowo – moja wieś''.

Turystyka

• szlaki rowerowe:
  • o długości 9,5 km, przebiegający przez: Stary Dwór – Knopin – Podleśną – Głotowo
  • o długości ok. 25 km, przebiegający przez: Dobre Miasto – Głotowo – Swobodną – jezioro Limajno – Cerkiewnik – Swobodną – Knopin – Dobre Miasto
  • o długości 34 km, przebiegający przez: Knopin – Barcikowo – Międzylesie – Smolajny – Praslity – Nową Wieś Małą – Głotowo – Knopin
  • o długości 20 km, przebiegający przez: Dobre Miasto – Głotowo – Swobodą – jezioro Limajno – Leśnictwo Chmury – Cerkiewnik – Swobodną – Knopin – Dobre Miasto
• szlak pieszy o długości 42 km – przebieg trasy: Olsztyn – Brąswałd – most nad sztucznym korytem Łyny – Barkweda – Bukwałd – Cerkiewnik – Głotowo – Dobre Miasto – Smolajny

Zabytki

• Sanktuarium Najświętszego Sakramentu i Męki Pańskiej wzniesione w 1722 roku,prawdopodobnie według planów Krzysztofa Reimersa z Ornety; wieża z neobarokowym hełmem z 1854; we wnętrzu m.in. barokowa ambona z ok. 1730 oraz późnobarokowa chrzcielnica
• 4 kaplice zlokalizowane na przykościelnym cmentarzu
• kapliczka na placu kościelnym z 1742 roku
• kapliczka na cmentarzu parafialnym z II połowy XIX stulecia
• warmińskie kapliczki przydrożne pochodzące z II połowy XVIII wieku
• zabytkowe cmentarze z XIX wieku, wpisane do rejestru zabytków
• Kalwaria Warmińska będąca zespołem 14 kaplic drogi krzyżowej, wzniesionych w latach 1878-1894

Ludzie związani z miejscowością

• Wikbold (pocz. XIV w.-1376) – duchowny rzymskokatolicki, kapelan papieski, kanonik warmiński, prawnik
• Józef Steinki (1889–1945) – urodzony w Głotowie kanonik warmiński, dyrektor Caritasu
• Roch Kraemer (Krämer) (1755–1826) – duchowny rzymskokatolicki, kanonik kapituły dobromiejskiej, kapelan i współpracownik biskupa Ignacego Krasickiego

Bibliografia

Hochleitner Janusz, Wybrane postawy religijne pielgrzymów w Gietrzwałdzie i Glotowie u schyłku XIX wieku, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, red. Maria Korybut-Marciniak, Marta Zbrzeźniak, Olsztyn 2012.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Suchenek Zygmunt, Dobre Miasto: skrawek uroczej Warmii, Olsztyn 2011.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Warmia i Mazury, red. Jarosław Tałacha, Adam Zakrzewski, Warszawa 2012.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.11.2013]
Dom Warmiński [10.11.2013]
Głotowo - Jerozolima Warmińska [[10.11.2013]
Wikipedia [10.11.2013]
Wrota Warmii i Mazur [10.10.2013]
Leksykon Kultury Warmii i Mazur [09.07.2014]
Mariengurg.pl [09.07.2014]
Ciekawe Mazury [09.07.2014]