Bartoszyce: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Szkolnictwo) |
|||
| Linia 76: | Linia 76: | ||
Powstające granice i podziały terytorialne na ziemiach dawnych [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]] po II wojnie światowej opierały się początkowo na niemieckim podziale administracyjnym. Po wytyczeniu wschodniej granicy państwa polskiego, z części ziem dawnego powiatu frydlandzko-bartoszyckiego<ref>Dz.U. 1945, nr 33, poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19450330196 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref> utworzono powiat bartoszycki z siedzibą w [[Bartoszyce| Bartoszycach]], który na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku stał się częścią województwa olsztyńskiego<ref> Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref>. | Powstające granice i podziały terytorialne na ziemiach dawnych [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]] po II wojnie światowej opierały się początkowo na niemieckim podziale administracyjnym. Po wytyczeniu wschodniej granicy państwa polskiego, z części ziem dawnego powiatu frydlandzko-bartoszyckiego<ref>Dz.U. 1945, nr 33, poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19450330196 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref> utworzono powiat bartoszycki z siedzibą w [[Bartoszyce| Bartoszycach]], który na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku stał się częścią województwa olsztyńskiego<ref> Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref>. | ||
| − | Po podziale ziem powiatu bartoszyckiego na gminy miasto Bartoszyce stało się siedzibą gminy miejskiej Bartoszyce oraz gminy wiejskiej [[Dąbrowa]] | + | Po podziale ziem powiatu bartoszyckiego na gminy miasto Bartoszyce stało się siedzibą gminy miejskiej Bartoszyce oraz gminy wiejskiej [[Dąbrowa]]<ref>''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', Olsztyn 1987.</ref>. |
| − | W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref>, istniejące od 1954 roku w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Na czele administracji powiatu, miasta lub gmin stanęli naczelnicy. Wiele jednostek administracyjnych połączono, a organem wykonawczym były urzędy miast lub gmin. W Bartoszycach powołano Urząd Miasta, niezależnie funkcjonował tam również Urząd Gminy w Bartoszycach<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim | + | W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref>, istniejące od 1954 roku w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Na czele administracji powiatu, miasta lub gmin stanęli naczelnicy. Wiele jednostek administracyjnych połączono, a organem wykonawczym były urzędy miast lub gmin. W Bartoszycach powołano Urząd Miasta, niezależnie funkcjonował tam również Urząd Gminy w Bartoszycach<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim</ref>. |
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref>, przestał istnieć [[powiat bartoszycki]]. [[Urząd Miasta Bartoszyce]] oraz znajdujący się w Bartoszycach Urząd Gminy zostały bezpośrednio podporządkowane Urzędowi Wojewódzkiemu w [[Olsztyn| Olsztynie]]. Kolejne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]</ref> umiejscowiły gminę miejską Bartoszyce w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim. | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref>, przestał istnieć [[powiat bartoszycki]]. [[Urząd Miasta Bartoszyce]] oraz znajdujący się w Bartoszycach Urząd Gminy zostały bezpośrednio podporządkowane Urzędowi Wojewódzkiemu w [[Olsztyn| Olsztynie]]. Kolejne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]</ref> umiejscowiły gminę miejską Bartoszyce w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim. | ||
| Linia 122: | Linia 122: | ||
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
| − | *[[ | + | *[[Jerzy Popiełuszko|bł. ks. Jerzy Popiełuszko]] – błogosławiony Kościoła katolickiego, męczennik, kapelan NSZZ Solidarność; w Bartoszycach w latach 1966–1968 odbywał służbę wojskową |
*[[lkwim: Jan Brzeszczyński| Jan Brzeszczyński]] – nauczyciel, działacz oświatowy, poeta i kompozytor | *[[lkwim: Jan Brzeszczyński| Jan Brzeszczyński]] – nauczyciel, działacz oświatowy, poeta i kompozytor | ||
*[[lkwim: Jerzy Józef Korkozowicz| Jerzy Józef Korkozowicz]] – pisarz, polonista, pedagog | *[[lkwim: Jerzy Józef Korkozowicz| Jerzy Józef Korkozowicz]] – pisarz, polonista, pedagog | ||
| Linia 165: | Linia 165: | ||
[[Bartoszyce]] posiadają 76 zabytków, które są prawnie chronione i wpisane do krajowego rejestru zabytków nieruchomych<ref>[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, rejestr zabytków]</ref> oraz 3 zabytki archeologiczne<ref>[http://www.visacom.pl/bip2/?ident=36&idx1=7&idx2=3&layout=layout4 visacom.pl, Rejestr zabytków archeologicznych województwa warmińsko-mazurskiego]</ref>. | [[Bartoszyce]] posiadają 76 zabytków, które są prawnie chronione i wpisane do krajowego rejestru zabytków nieruchomych<ref>[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, rejestr zabytków]</ref> oraz 3 zabytki archeologiczne<ref>[http://www.visacom.pl/bip2/?ident=36&idx1=7&idx2=3&layout=layout4 visacom.pl, Rejestr zabytków archeologicznych województwa warmińsko-mazurskiego]</ref>. | ||
Do najcenniejszych należą: | Do najcenniejszych należą: | ||
| − | *[[ | + | *[[stare miasto w Bartoszycach]] z XIV wieku o doskonale zachowanym układzie urbanistycznym, rynek wraz z szachownicą przylegających ulic, mieszczańskimi kamienicami, murami obronnymi |
*[[lkwim: Brama Lidzbarska w Bartoszycach| Brama Lidzbarska w Bartoszycach]] wzniesiona w drugiej połowie XV wieku, doskonale zachowany fragment miejskich murów obronnych | *[[lkwim: Brama Lidzbarska w Bartoszycach| Brama Lidzbarska w Bartoszycach]] wzniesiona w drugiej połowie XV wieku, doskonale zachowany fragment miejskich murów obronnych | ||
| − | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach| | + | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach| kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach]] wraz z plebanią |
| − | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach| | + | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach| kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach]] |
| − | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Brunona w Bartoszycach| | + | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Brunona w Bartoszycach| kościół pw. św. Brunona w Bartoszycach]] |
| − | *[[ | + | *[[cerkiew greckokatolicka św. Andrzeja Apostoła w Bartoszycach]] z XIX wieku, wcześniej mieściła się w nim remiza strażacka |
*[[cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej w Bartoszycach]], bardzo dobrze zachowany i wielokrotnie odrestaurowywany cmentarz niemiecki | *[[cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej w Bartoszycach]], bardzo dobrze zachowany i wielokrotnie odrestaurowywany cmentarz niemiecki | ||
*[[cmentarz ewangelicko-augsburski w Bartoszycach]] (obecnie cmentarz komunalny) | *[[cmentarz ewangelicko-augsburski w Bartoszycach]] (obecnie cmentarz komunalny) | ||
| Linia 178: | Linia 178: | ||
*budynek dawnego Browaru (przy ul. Mikołaja Kopernika) | *budynek dawnego Browaru (przy ul. Mikołaja Kopernika) | ||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | *[[Park Elżbiety]] - usytuowany u podnóża [[Góra Zamkowa| Góry Zamkowej]], złożony ze stawu w kształcie serca oraz ciągu spacerowego wzdłuż | + | *[[Park Elżbiety]] - usytuowany u podnóża [[Góra Zamkowa| Góry Zamkowej]], złożony ze stawu w kształcie serca oraz ciągu spacerowego wzdłuż Łyny |
| − | *spływy kajakowe rzeką Łyną - w 2012 r. została oddana do użytku nowa przystań kajakowa, sfinansowana z projektu "Kajakiem po Warmii" | + | *spływy kajakowe rzeką Łyną - w 2012 r. została oddana do użytku nowa przystań kajakowa, sfinansowana z projektu "Kajakiem po Warmii" zrealizowanego przez [[Stowarzyszenie "Dom Warmiński"]] i władze powiatowe. |
Charakterystyczną cechą rzeki Łyny jest na tym terenie zjawisko meandrowania, które powstaje w wyniku erozji bocznej, dzięki czemu tworzą się w krajobrazie stromo opadające brzegi, tzw. "skałki", jak np. w okolicach [[Perkujki| Perkujek]]. | Charakterystyczną cechą rzeki Łyny jest na tym terenie zjawisko meandrowania, które powstaje w wyniku erozji bocznej, dzięki czemu tworzą się w krajobrazie stromo opadające brzegi, tzw. "skałki", jak np. w okolicach [[Perkujki| Perkujek]]. | ||
*trasa rowerowa: Bartoszyce – [[Sępopol ]] – [[Judyty]] – [[Szczurkowo]] – [[Ostre Bardo]] – [[Stopki]] – Bartoszyce | *trasa rowerowa: Bartoszyce – [[Sępopol ]] – [[Judyty]] – [[Szczurkowo]] – [[Ostre Bardo]] – [[Stopki]] – Bartoszyce | ||
| Linia 208: | Linia 208: | ||
*[[Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych nr I w Bartoszycach]] | *[[Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych nr I w Bartoszycach]] | ||
*[[Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych nr 1 w Bartoszycach]] | *[[Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych nr 1 w Bartoszycach]] | ||
| − | |||
W latach 1948–1970 działało tu także [[Państwowe Liceum Pedagogiczne w Bartoszycach|Państwowe Liceum Pedagogiczne]]. | W latach 1948–1970 działało tu także [[Państwowe Liceum Pedagogiczne w Bartoszycach|Państwowe Liceum Pedagogiczne]]. | ||
| Linia 216: | Linia 215: | ||
*[[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach|Parafia pw. św. Jana Chrzciciela]] | *[[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach|Parafia pw. św. Jana Chrzciciela]] | ||
*[[Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Bartoszycach|Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów]] | *[[Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Bartoszycach|Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów]] | ||
| − | |||
== Sport == | == Sport == | ||
W Bartoszycach istnieją następujące kluby sportowe: | W Bartoszycach istnieją następujące kluby sportowe: | ||
| Linia 227: | Linia 225: | ||
*[[Klub Żeglarski Bartek]] w Baroszycach | *[[Klub Żeglarski Bartek]] w Baroszycach | ||
*[[Klub Sportowy Kyokushin Karate w Bartoszycach]] | *[[Klub Sportowy Kyokushin Karate w Bartoszycach]] | ||
| − | *[[Klub Szachowy | + | *[[Klub Szachowy Budowlani w Bartoszycach]] |
==Inne organizacje i instytucje== | ==Inne organizacje i instytucje== | ||
*[[Socjalna Stacja Joannitów w Bartoszycach]] - celem działalności stacji jest pomoc ludziom najbardziej potrzebującym w całym powiecie bartoszyckim | *[[Socjalna Stacja Joannitów w Bartoszycach]] - celem działalności stacji jest pomoc ludziom najbardziej potrzebującym w całym powiecie bartoszyckim | ||
*[[lkwim: Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej Bartoszyc i Okolic|Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej Bartoszyc i Okolic]] | *[[lkwim: Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej Bartoszyc i Okolic|Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej Bartoszyc i Okolic]] | ||
| − | *[[Stowarzyszenie Inicjatyw Twórczych | + | *[[Stowarzyszenie Inicjatyw Twórczych "Jaworyna"]] |
| − | *[[Warmińsko Mazurskie Stowarzyszenie Inicjatyw Gospodarczych | + | *[[Warmińsko Mazurskie Stowarzyszenie Inicjatyw Gospodarczych "Inicjatywa"]] |
*[[Bartoszyckie Stowarzyszenie Ożywić Łynę]] | *[[Bartoszyckie Stowarzyszenie Ożywić Łynę]] | ||
| − | *[[Bartoszyckie Stowarzyszenie Agroturystyki " | + | *[[Bartoszyckie Stowarzyszenie Agroturystyki "Warmiacy"]] |
| − | *[[lkwim:Bartoszycka Grupa Literacka „Barcja”| Bartoszycka Grupa Literacka | + | *[[lkwim:Bartoszycka Grupa Literacka „Barcja”| Bartoszycka Grupa Literacka "Barcja"]] - grupa powstała początkowo pod nazwą Bartoszycka Grupa Literacka w 1983 roku. W 1984 nazwę zmieniono na: [[Bartoszycka Grupa Literacka "Barcja"]] |
| − | *[[lkwim: Mietek Folk| Mietek Folk]] - bartoszycki zespół folkowo–szantowy | + | *[[lkwim: Mietek Folk| Mietek Folk]] - bartoszycki zespół folkowo–szantowy |
| − | *[[lkwim: Hidden Scars| Hidden Scars]] - bartoszycki zespół hard/core metalowy | + | *[[lkwim: Hidden Scars| Hidden Scars]] - bartoszycki zespół hard/core metalowy |
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
Tereny chronione na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce zajmują 41,423 ha (3,76%)<ref>[http://bartoszyce.pl/urzad/programu-ochrony-srodowiska/ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019]</ref><ref>[http://turystyka.bartoszyce.pl/ Urząd Miasta Bartoszyce]</ref>. | Tereny chronione na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce zajmują 41,423 ha (3,76%)<ref>[http://bartoszyce.pl/urzad/programu-ochrony-srodowiska/ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019]</ref><ref>[http://turystyka.bartoszyce.pl/ Urząd Miasta Bartoszyce]</ref>. | ||
| Linia 276: | Linia 274: | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat bartoszycki]][[Kategoria: Bartoszyce]] | + | |
| + | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat bartoszycki]][[Kategoria: Bartoszyce]] [Kategoria: 1945-1989]] [[Kategoria: 1990-]] | ||
Wersja z 13:25, 22 sty 2015
| Gmina Bartoszyce | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | bartoszycki | ||
| Rodzaj gminy | miejska | ||
| Powierzchnia | 11 km² | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
24602 2237 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NBA | ||
| TERYT | 2801011 | ||
| Urząd gminy ul. Bohaterów Monte Cassino 1 11-200 Bartoszyce
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Bartoszyce (dawniej Barsztyn[1], niem. Bartenstein, lit. Barštynas) – miasto i gmina położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Siedziba gminy Bartoszyce.
Gmina miejska Bartoszyce leży na Nizinie Sępopolskiej w dolinie rzeki Łyny, w historycznej krainie Barcji. Bartoszyce to miasto o wielowiekowej historii i tradycji, łączące w sobie wpływy polskie, niemieckie i wschodnie. Dzisiaj jest ważnym węzłem komunikacyjnym oraz ośrodkiem administracyjnym, usługowym i kulturalnym województwa. Miasto jest siedzibą powiatu bartoszyckiego.
Władzę w gminie sprawuje burmistrz Krzysztof Nałęcz.[2]
Brama Lidzbarska w Bartoszycach
Spis treści
Położenie i lokalizacja
Pod względem fizjograficznym cały teren miasta i gminy miejskiej Bartoszyce leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Nizina ta stanowi rozległą nieckę, która wznosi się na obrzeżu do 80–100 m n.p.m. i obniża ku środkowi do 40–50 m n.p.m. Mezoregion jest pozostałością po rozległym jeziorze zastoiskowym, który utworzył się przed cofającym się ostatnim zlodowaceniem plejstoceńskim. Na obszarze Niziny Sępopolskiej przeważa krajobraz równinny, który urozmaicają doliny rzeczne i niewielkie spadki terenu[3].
Miasto położone jest w następującej odległości od ważnych ośrodków w regionie:
- Olsztyn – 72 km
- Gdańsk – 173 km
- Warszawa – 286 km
- Kaliningrad – 60 km
- granica z Rosją – 17 km[4]
Powierzchnia gminy
Gmina miejska Bartoszyce zajmuje powierzchnię 11 km2[5][6], w tym:
- lasy: 5,3% (58,7 ha)
- wody: 2,5% (28 ha)
- użytki rolne: 28,2% (310 ha)
Gmina stanowi 0,84% powierzchni powiatu bartoszyckiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[7]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 24602 | 100 | 12945 | 52,62 | 11657 | 47,38 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
2237 | 1177 | 1060 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie miejskiej Bartoszyce wynosiło -135 osób[8],co stanowi 34% migracji ludności w powiecie oraz 5,21% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Powstające granice i podziały terytorialne na ziemiach dawnych Prus Wschodnich po II wojnie światowej opierały się początkowo na niemieckim podziale administracyjnym. Po wytyczeniu wschodniej granicy państwa polskiego, z części ziem dawnego powiatu frydlandzko-bartoszyckiego[9] utworzono powiat bartoszycki z siedzibą w Bartoszycach, który na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku stał się częścią województwa olsztyńskiego[10].
Po podziale ziem powiatu bartoszyckiego na gminy miasto Bartoszyce stało się siedzibą gminy miejskiej Bartoszyce oraz gminy wiejskiej Dąbrowa[11].
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[12], istniejące od 1954 roku w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Na czele administracji powiatu, miasta lub gmin stanęli naczelnicy. Wiele jednostek administracyjnych połączono, a organem wykonawczym były urzędy miast lub gmin. W Bartoszycach powołano Urząd Miasta, niezależnie funkcjonował tam również Urząd Gminy w Bartoszycach[13].
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[14], przestał istnieć powiat bartoszycki. Urząd Miasta Bartoszyce oraz znajdujący się w Bartoszycach Urząd Gminy zostały bezpośrednio podporządkowane Urzędowi Wojewódzkiemu w Olsztynie. Kolejne zmiany podziału administracyjnego państwa[15] umiejscowiły gminę miejską Bartoszyce w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.
Gmina miejska Bartoszyce graniczy ze wszystkich stron z gminą wiejską Bartoszyce.
Gospodarka
Położenie Bartoszyc na głównym szlaku komunikacyjnym – drodze krajowej nr 51 biegnącej w kierunku przejścia granicznego w Bezledach, do Kaliningradu i dalej na Litwę, Łotwę, Estonię oraz kraje skandynawskie – warunkuje profil gospodarczy miasta. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w Bartoszycach wynosiła w 2012 roku 2211. 98 z nich to podmioty należące do sektora publicznego, pozostałe 2113 stanowią sektor prywatny[16].
Najwięcej podmiotów gospodarczych działa w branży usług, następnie w przemyśle i budownictwie. Największymi zakładami produkcyjnymi w mieście są przedsiębiorstwa z branży meblowej, drzewiarskiej i odzieżowej. Pod względem liczby zatrudnionych osób do największych zakładów należą: "Mazur-Look International" Sp. z o.o. w Bartoszycach w upadłości likwidacyjnej (produkcja mebli tapicerowanych), FM Bravo Sp. z o.o. Zakład Produkcyjny w Bartoszycach (produkcja mebli), PAGED Sklejka S.A., Zakład Drzewny w Bartoszycach (produkcja surowca do produkcji sklejek), PPH El-Corn Sp. z o.o. w Bartoszycach (2 elewatory zbożowe), Stalmot S.A. Zakład nr 2 w Bartoszycach (produkcja okuć meblowych), Przedsiębiorstwo Produkcyjne Infinity Group Sp. z o.o. w Bartoszycach (produkcja odzieży), Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe "Morena" Sp. z o.o. w Bartoszycach (produkcja odzieży), WM Glass Sp. z o.o. w Bartoszycach (produkcja szkła meblowego), "Bartko" sp. z o.o. (gospodarka odpadami), COWIK Sp. z o.o. (usługi komunalne), Bart-Druk sp. z o.o. (produkcja opakowań, drukarnia), Zakłady Mięsne "Pek-Bart" Sp. z o.o (przetwórstwo mięsne)[17].
Na terenie miasta i tuż przy jego granicach znajdują się tereny przeznaczone na inwestycje w ramach Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Dodatkowo Urząd Miasta w Bartoszycach udostępnił inwestorom Bank Terenów Inwestycyjnych. Ma to na celu ułatwienie inwestorom dostępu do oferty inwestycyjnej w mieście. W katalogu można znaleźć oferty inwestycyjne zawierające dane o terenie, zabudowie, lokalizacji, własności, przeznaczeniu oraz możliwościach wykupu bądź dzierżawy terenów i obiektów przeznaczonych pod różnego rodzaju działalność gospodarczą[18].
Bartoszyce rozwijają dynamicznie współpracę i wymianę doświadczeń w działalności edukacyjnej, społecznej oraz gospodarczej z miastami partnerskimi: Bagrationowskiem i Pionierskiem w obwodzie kaliningradzkim, Nienburgiem w Niemczech (Dolna Saksonia), Emmabodą w Szwecji, Vareną na Litwie, Bereznem na Ukrainie oraz Mławą w województwie mazowieckim. Współpracę pomiędzy gminami regionu promuje mający tu swoją siedzibę Związek Gmin "EKOWOD".
W latach 2007, 2008, 2010 Bartoszyce uzyskały tytuł Gminy Fair Play, który jest przyznawany gminom za wysoką jakość obsługi inwestycji.
Rolnictwo nie odgrywa znaczącej roli w gospodarce gminy miejskiej Bartoszyce. Część gruntów rolnych zagospodarowana jest w formie ogrodów działkowych.
Turystyka nie odgrywa w gminie miejskiej Bartoszyce pierwszoplanowej roli, ma charakter głównie lokalny, rzadziej regionalny. Jednak liczne zabytki architektury i atrakcje krajoznawcze na terenie gminy miejskiej Bartoszyce, duża liczba organizowanych imprez kulturalnych, sportowych oraz zwiększająca się z roku na rok liczba przybywających do miasta turystów i rosnąca baza noclegowa świadczą o dużych możliwościach rozwoju turystyki w Bartoszycach. Sprzyjać temu ma również opracowana przez miasto "Strategia rozwoju turystyki transgranicznej miasta Bartoszyce na lata 2009-2014"[19][20].
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie miejskiej Bartoszyce wynosiła 2116 osób[21], co stanowi 32,11% bezrobotnych w powiecie bartoszyckim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 11,7% ludności (według Banku Danych Lokalnych GUS).
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy miejskiej został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, wymagających strategicznej interwencji.
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Bartoszycki Dom Kultury
- Młodzieżowy Dom Kultury w Bartoszycach
- Miejska Biblioteka Publiczna w Bartoszycach
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Międzynarodowe Dni Regionu Bartoszyce
- Kaziuki Wilniuki w Bartoszycach
- Bartoszycki Jarmark Rękodzieła
- Wojewódzki Przegląd Teatrów Młodzieżowych "Bakcyl"
- Przegląd Dziecięcych Zespołów Wokalnych "Muzyczna Karuzela"
- Międzynarodowy Plener Malarski "Teraz Bartoszyckie Plenery"
Ludzie związani z gminą
- bł. ks. Jerzy Popiełuszko – błogosławiony Kościoła katolickiego, męczennik, kapelan NSZZ Solidarność; w Bartoszycach w latach 1966–1968 odbywał służbę wojskową
- Jan Brzeszczyński – nauczyciel, działacz oświatowy, poeta i kompozytor
- Jerzy Józef Korkozowicz – pisarz, polonista, pedagog
- Andrzej Wakar – historyk, publicysta, działacz społeczny, edytor (pseud.: Antoni Rawka)
- Anna Jędryka – nauczycielka plastyki, malarka, grafik
- Arkadiusz Monkiewicz – poeta związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc (pseud.: Monki)
- Piotr Monkiewicz – poeta, publicysta, animator kultury, związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc
- Barbara Imianowska-Bruzgul – poetka, nauczycielka
- Celina Wiszniewska – nauczycielka, działaczka kulturalno-oświatowa, poetka, krytyk literacki (pseud.: Martyna Wrzos).
- Edward Makasewicz – muzyk ludowy, cymbalista
- Ewa Bucała – malarka, poetka, nauczycielka
- Halina Uglik – dziennikarka, poetka związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc
- Jan Gołąbek – malarz amator, związany ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
- Jan Orlicki – bartoszycki poeta, satyryk, rysownik.
- Jerzy Mrozek – malarz amator, mieszka i tworzy w Bartoszycach
- Jerzy Sałata – poeta, współzałożyciel Grupy Literackiej "Barcja"
- Jerzy Soczyński – malarz-amator
- Jerzy Żukowski – malarz-amator, mieszka i pracuje w Bartoszycach
- Joachim Orienter – grafik, pedagog
- Justyna Ławrynkiewicz – poetka i animatorka kultury związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc
- Józef Jacek Rojek – poeta, prozaik, eseista, malarz i rysownik (pseud.: Jacek Mróz., J. J. Mróz)
- Krystyna Wendorff – bibliotekarka, malarka-amatorka związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
- Leonard Turkowski – poeta, prozaik, publicysta, pedagog (pseud. i krypt.: Nadir, Osa, Turek z Bartoszyc, Turkay, tur, L. Tur.)
- Lucyna Płoska – nauczycielka, artysta plastyk, malarka
- Maria Burdyniewicz – malarka, obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie
- Maria Marczak – nauczycielka, animatorka kultury, poetka, związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc
- Robert Koniuszy – autor wierszy i opowiadań, animator kultury
- Romuald Moszoro – poeta, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej "Barcja"
- Ryszard Kozłowski – bartoszycki poeta, muzyk, dziennikarz
- Stanisław Lewicki – malarz-amator, fotografik
- Teresa Barszcz – poetka, autorka opowiadań
- Teresa Bratek – poetka, nauczycielka, współzałożycielka Grupy Literackiej "Barcja"
- Teresa Kozłowska – nauczycielka, malarka-amatorka związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
- Zenon Burdyniewicz – artysta malarz, przez wiele lat mieszkał i pracował w Bartoszycach. Obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie
- Zygmunt Kornowski – poeta, zbieracz legend, zecer, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej "Barcja"
- Zbigniew Lubiejewski – urodzony w Bartoszycach siatkarz, złoty medalista olimpijski, działacz sportowy
- Tomasz Radziewicz – urodzony w Bartoszycach rzeźbiarz, rysownik, autor pomników Józefa Piłsudskiego w Gdańsku Wrzeszczu (2006), Jana Pawła II w Przemyślu (2007), Remusa w Kościerzynie, Kazimierza Deyny przed stadionem Legii w Warszawie (2012), fontanny Neptuna na dziedzińcu Kwartału Kamienic w Gdańsku (2012)
- Tomasz Szymuś – urodzony w Bartoszycach muzyk, kompozytor, aranżer i dyrygent
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Bartoszyce posiadają 76 zabytków, które są prawnie chronione i wpisane do krajowego rejestru zabytków nieruchomych[22] oraz 3 zabytki archeologiczne[23]. Do najcenniejszych należą:
- stare miasto w Bartoszycach z XIV wieku o doskonale zachowanym układzie urbanistycznym, rynek wraz z szachownicą przylegających ulic, mieszczańskimi kamienicami, murami obronnymi
- Brama Lidzbarska w Bartoszycach wzniesiona w drugiej połowie XV wieku, doskonale zachowany fragment miejskich murów obronnych
- kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach wraz z plebanią
- kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach
- kościół pw. św. Brunona w Bartoszycach
- cerkiew greckokatolicka św. Andrzeja Apostoła w Bartoszycach z XIX wieku, wcześniej mieściła się w nim remiza strażacka
- cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej w Bartoszycach, bardzo dobrze zachowany i wielokrotnie odrestaurowywany cmentarz niemiecki
- cmentarz ewangelicko-augsburski w Bartoszycach (obecnie cmentarz komunalny)
- pozostałości miejskich murów obronnych z XIV wieku – zabytek archeologiczny
- kamienne baby pruskie w Bartoszycach popularnie nazywane "Bartkami" lub imionami Bartek i Gustebalda[24]
- spichlerze z przełomu XVIII i XIX wieku (przy ul. gen. Józefa Bema oraz ul. Pawła Strzeleckiego)
- budynek dawnego Browaru (przy ul. Mikołaja Kopernika)
Szlaki i atrakcje turystyczne
- Park Elżbiety - usytuowany u podnóża Góry Zamkowej, złożony ze stawu w kształcie serca oraz ciągu spacerowego wzdłuż Łyny
- spływy kajakowe rzeką Łyną - w 2012 r. została oddana do użytku nowa przystań kajakowa, sfinansowana z projektu "Kajakiem po Warmii" zrealizowanego przez Stowarzyszenie "Dom Warmiński" i władze powiatowe.
Charakterystyczną cechą rzeki Łyny jest na tym terenie zjawisko meandrowania, które powstaje w wyniku erozji bocznej, dzięki czemu tworzą się w krajobrazie stromo opadające brzegi, tzw. "skałki", jak np. w okolicach Perkujek.
- trasa rowerowa: Bartoszyce – Sępopol – Judyty – Szczurkowo – Ostre Bardo – Stopki – Bartoszyce
- Mistrzostwa Polski Północno-Wschodniej Pływadeł organizowane przez Bartoszyckie Stowarzyszenie Ożywić Łynę
Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej (ul. Boh. Warszawy 96, 11-200 Bartoszyce) oraz na stronie internetowej gci.bartoszyce.pl. Cenne informacje mozna równiez znaleźć na stronie Bazy Informacji Lokalnej Bartoszyc bartoszyce.bil-wm.pl
Szkolnictwo
Gmina miejska Bartoszyce jest lokalnym ośrodkiem edukacyjnym z szeroko rozwiniętą ofertą edukacyjną na każdym poziomie nauczania:
- 4 przedszkola publiczne - Integracyjne Przedszkole Publiczne nr 4 w Bartoszycach, Przedszkole Publiczne nr 2 w Bartoszycach, Przedszkole Publiczne nr 6 w Bartoszycach, Przedszkole Publiczne nr 9 w Bartoszycach
- Przedszkole Niepubliczne "Stokrotka" w Bartoszycach
- Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1 w Bartoszycach
- Zespół Szkół nr 1 w Bartoszycach - Szkoła Podstawowa nr 1 im. Romualda Traugutta w Bartoszycach z oddziałami integracyjnymi, Gimnazjum nr 1 w Bartoszycach z oddziałami integracyjnymi
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Tadeusza Kościuszki w Bartoszycach
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. I Pułku Artylerii Lekkiej w Bartoszycach
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Maltańskichw Bartoszycach – Szkoła Podstawowa nr 6 w SOSW, Gimnazjum Specjalne w SOSW, Zasadnicza Szkoła Zawodowa w SOSW, Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące w SOSW, Specjalna Szkoła Przysposabiająca do Pracy w SOSW
- Szkoła Podstawowa nr 7 im. Józefa Wybickiego w Bartoszycach
- Zespół Szkół z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach - Szkoła Podstawowa nr 8 im. Łesi Ukrainki z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach, Gimnazjum nr 3 z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach
- Gimnazjum nr 2 im. gen. Józefa Bema w Bartoszycach
- Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Bartoszycach
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Kresowiaków w Bartoszycach
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Elizy Orzeszkowej w Bartoszycach
W Bartoszycach istnieją również[25]:
- Niepubliczne Gimnazjum dla Dorosłych w Bartoszycach
- Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Bartoszycach
- Niepubliczne Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Bartoszycach
- Niepubliczne Policealne Studium Zawodowe dla Dorosłych w Bartoszycach
- Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych nr I w Bartoszycach
- Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych nr 1 w Bartoszycach
W latach 1948–1970 działało tu także Państwowe Liceum Pedagogiczne.
Religia
- Parafia pw. św. Brata Alberta
- Parafia pw. św. Brunona z Kwerfurtu
- Parafia pw. św. Jana Chrzciciela
- Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów
Sport
W Bartoszycach istnieją następujące kluby sportowe:
- MBKS Victoria Bartoszyce
- Uczniowski Klub Sportowy Jedynka przy Zespole Szkół Nr 1 w Bartoszycach
- Uczniowski Klub Sportowy Olimpia w Bartoszycach
- Uczniowski Klub Sportowy Olimp w Bartoszycach
- Uczniowski Klub Sportowy Przyjaźń w Bartoszycach
- Klub Kolarstwa Górskiego MTB Peletonik w Bartoszycach
- Klub Żeglarski Bartek w Baroszycach
- Klub Sportowy Kyokushin Karate w Bartoszycach
- Klub Szachowy Budowlani w Bartoszycach
Inne organizacje i instytucje
- Socjalna Stacja Joannitów w Bartoszycach - celem działalności stacji jest pomoc ludziom najbardziej potrzebującym w całym powiecie bartoszyckim
- Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej Bartoszyc i Okolic
- Stowarzyszenie Inicjatyw Twórczych "Jaworyna"
- Warmińsko Mazurskie Stowarzyszenie Inicjatyw Gospodarczych "Inicjatywa"
- Bartoszyckie Stowarzyszenie Ożywić Łynę
- Bartoszyckie Stowarzyszenie Agroturystyki "Warmiacy"
- Bartoszycka Grupa Literacka "Barcja" - grupa powstała początkowo pod nazwą Bartoszycka Grupa Literacka w 1983 roku. W 1984 nazwę zmieniono na: Bartoszycka Grupa Literacka "Barcja"
- Mietek Folk - bartoszycki zespół folkowo–szantowy
- Hidden Scars - bartoszycki zespół hard/core metalowy
Obszary chronione i pomniki przyrody
Tereny chronione na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce zajmują 41,423 ha (3,76%)[26][27]. Obszar chronionego krajobrazu wyznaczono w dolinie głównego cieku wodnego:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny (powierzchnia ogółem 16 429,9 ha, na terenie miasta 41,423 ha)
Na terenie gminy miejskiej Bartoszyce występują w części wschodniej miasta obszary chronione w ramach sieci Natura 2000. Miasto graniczy również z obszarem specjalnej ochrony ptaków Ostoją Warmińską.
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejskiej Bartoszyce znajduje się 1 pomnik przyrody (ożywionej). Ochroną objęto okaz jesiona wyniosłego o obwodzie 355 cm i wysokości 30 m, znajdujący się w ogrodzie przy ul. Kętrzyńskiej 18.
Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej w miastach i na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Parki, zieleńce, tereny zieleni osiedlowej i ulicznej zajmują na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce powierzchnię ponad 78 ha.
Bibliografia
Dz.U. 1945 nr 33 poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1961 nr 50 poz. 271, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 listopada 1961 r. w sprawie zniesienia i zmiany granic niektórych powiatów w województwie olsztyńskim.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[[2]]
Dz.U. 2013 poz. 869, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy.[[3]]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1987.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Bank Danych Lokalnych GUS [13.02.2014]
Baza informacji lokalnej miasta Bartoszyce [13.02.2014]
BIP Urzędu Miasta Bartoszyce [13.02.2014]
GUS stat.gov.pl [13.02.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [13.02.2014]
MBKS Victoria Bartoszyce [13.02.2014]
Mietek Folk mietekfolk.pl [13.02.2014]
Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków, nid.pl [13.02.2014]
Urząd Miasta Bartoszyce bartoszyce.pl
UStat w Olsztynie stat.gov.pl [13.02.2014]
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie, Rejestr zabytków archeologicznych województwa warmińsko-mazurskiego, visacom.pl [13.02.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych według województw ko.olsztyn.pl [13.02.2014]
Przypisy
- ↑ starejuchy.pl [13.02.2014]
- ↑ BIP Urzędu Miasta Bartoszyce [13.02.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019
- ↑ maps.google.pl
- ↑ stat.gov.pl [13.02.2014]
- ↑ [1] porównaj z bartoszyce.pl [13.02.2014]
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
- ↑ Bank Danych lokalnych GUS[13.02.2014]
- ↑ Dz.U. 1945, nr 33, poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego,isap.sejm.gov.pl [13.02.2014]
- ↑ Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [13.02.2014]
- ↑ Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1987.
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,isap.sejm.gov.pl [13.02.2014]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [13.02.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl
- ↑ stat.gov.pl [13.02.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 bartoszyce.pl [12.02.2014]
- ↑ bartoszyce.pl [12.02.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, bartoszyce.pl [12.02.2014]
- ↑ turystyka.bartoszyce.pl [12.02.2014]
- ↑ stat.gov.pl[13.02.2014]
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, rejestr zabytków
- ↑ visacom.pl, Rejestr zabytków archeologicznych województwa warmińsko-mazurskiego
- ↑ Przewodnik po ziemi bartoszyckiej, "Goniec Bartoszycki", bartoszyce.pl [12.02.2014]
- ↑ Wykaz szkół i placówek oświatowych według województw [13.02.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019
- ↑ Urząd Miasta Bartoszyce
[Kategoria: 1945-1989]]
