Bukwałd: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 35: | Linia 35: | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Miejscowość leży na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], nad brzegiem [[Jezioro Bukwaldzkie|Jeziora Bukwaldzkiego]], w odległości 16 km na północny zachód od [[Olsztyn|Olsztyna]] oraz 3 km od osady leśnej [[Bukowina]]. 2 km na wschód od miejscowości przepływa [[rzeka Łyna]]. | + | Miejscowość leży na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], nad brzegiem [[Jezioro Bukwaldzkie|Jeziora Bukwaldzkiego]], w odległości 16 km na północny zachód od [[Olsztyn|Olsztyna]] oraz 3 km od osady leśnej [[Bukowina]]. 2 km na wschód od miejscowości przepływa [[Rzeka Łyna|rzeka Łyna]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| Linia 45: | Linia 45: | ||
<br/> | <br/> | ||
==Edukacja== | ==Edukacja== | ||
| − | W miejscowości działa [[Szkoła | + | W miejscowości działa [[Szkoła Podstawowa w Bukwałdzie| szkoła podstawowa]] i [[Przedszkole w Bukwałdzie|przedszkole]]. |
<br/> | <br/> | ||
==Kultura== | ==Kultura== | ||
| Linia 51: | Linia 51: | ||
<br/> | <br/> | ||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | [[Franciszek Kellmann]] (1898-1945) – działacz warmiński, uczestnik akcji plebiscytowej w 1920 roku, w okresie międzywojennym pracownik polskich konsulatów w Olsztynie i [[Ełk|Ełku]]. Kellmann współtworzył Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich, a także [[Hufiec Wschodniopruski Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech]]. Więzień obozu [[Hohenbruch]], zginął tragicznie pod koniec [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]]. | + | [[Franciszek Kellmann]] (1898-1945) – działacz warmiński, uczestnik akcji plebiscytowej w 1920 roku, w okresie międzywojennym pracownik polskich konsulatów w [[Olsztyn|Olsztynie]] i [[Ełk|Ełku]]. Kellmann współtworzył Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich, a także [[Hufiec Wschodniopruski Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech]]. Więzień obozu [[Hohenbruch]], zginął tragicznie pod koniec [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]]. |
<br/> | <br/> | ||
==Turystyka== | ==Turystyka== | ||
*gospodarstwo agroturystyczne [[Strusiolandia]]. | *gospodarstwo agroturystyczne [[Strusiolandia]]. | ||
*szlak rowerowy o długości 17 km - przebieg trasy: [[Cerkiewnik]]-[[Barkweda]]-Bukwałd-[[Różynka]]-Cerkiewnik | *szlak rowerowy o długości 17 km - przebieg trasy: [[Cerkiewnik]]-[[Barkweda]]-Bukwałd-[[Różynka]]-Cerkiewnik | ||
| + | *szlak rowerowy o długości 26,5 km - przebieg trasy: [[Dywity]]-Bukwałd-[[Spręcowo]]-[[Różnowo]]-[[Dywity]] | ||
| + | *szlak pieszy o długości 42 km - przebieg trasy: [[Olsztyn]]-[[Brąswałd]]-most nad sztucznym korytem [[Rzeka Łyna|Łyny]]-[[Barkweda]]-Bukwałd-[[Cerkiewnik]]-[[Głotowo]]-[[Dobre Miasto]]-[[Smolajny]] | ||
| + | == Przyroda == | ||
| + | *w pobliżu wsi, na terenie Leśnictwa Buki, znajduje się pomnik przyrody - [[Głaz narzutowy w leśnictwie Buki |głaz narzutowy]] | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *zabytkowa [[ | + | *zabytkowa [[lkwim:Kościół pw. św. Józefa w Bukwałdzie|kaplica pw. św. Józefa]]; kilkakrotnie rozbudowywana na przestrzeni XIX wieku. Wedle tradycji kaplica została wystawiona jako wotum dziękczynne za uratowanie życia córki leśniczego, która została ugryziona przez żmiję. Wybudował ją narzeczony dziewczyny, a jej ojciec, w miejscu gdzie natknęła się na żmiję, wystawił krzyż, poświęcony przez proboszcza z [[Brąswałd| Brąswałdu]] – [[Alojzy Moritz|Alojzego Moritza]]. W roku 1858 we wsi zbudowano większą kaplicę, która przetrwała do 1930 roku, kiedy to została rozbudowana. We wnętrzu budowli znajduje się ołtarz z obrazem pochodzącym z połowy XVIII wieku. |
*8 chat warmińskich z XIX wieku | *8 chat warmińskich z XIX wieku | ||
| − | *kapliczka przydrożna z 1920 roku | + | *[[Kapliczka w Bukwałdzie|kapliczka przydrożna]] z 1920 roku |
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
#Jadwiszczak Andrzej S., Kisielew Kazimierz, Klimek Robert, Kosińska Teresa, ''Warmia znana i nieznana: Brąswałd, Barkweda, Kajny, Bukwałd, Cerkiewnik, Swobodna'', Gady 2012. | #Jadwiszczak Andrzej S., Kisielew Kazimierz, Klimek Robert, Kosińska Teresa, ''Warmia znana i nieznana: Brąswałd, Barkweda, Kajny, Bukwałd, Cerkiewnik, Swobodna'', Gady 2012. | ||
| Linia 74: | Linia 78: | ||
[http://www.strusiolandia.pl/ Strusiolandia] | [http://www.strusiolandia.pl/ Strusiolandia] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] |
| + | [[Kategoria: Gmina Dywity]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Wersja z 13:19, 17 cze 2014
| Bukwałd | |
| | |
![Kaplica pw. św. Józefa w Bukwałdzie Wikipedia [10.12.2013]](/index.php/Plik:Kaplica_pw._%C5%9Bw._J%C3%B3zefa_w_Bukwa%C5%82dzie.jpg) Kaplica pw. św. Józefa w Bukwałdzie Wikipedia [10.12.2013]
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Dywity |
| Liczba ludności (2010) | 532 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Bukwałd | |
| Położenie na mapie Polski  Bukwałd | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Bukwałd (niem. Gross Buchwalde) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 532. osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Bogumiła Brewka[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość leży na Pojezierzu Olsztyńskim, nad brzegiem Jeziora Bukwaldzkiego, w odległości 16 km na północny zachód od Olsztyna oraz 3 km od osady leśnej Bukowina. 2 km na wschód od miejscowości przepływa rzeka Łyna.
Dzieje miejscowości
Na przestrzeni wieków nazwa miejscowości ulegała pewnym przekształceniom: Buchwalt (1338 r.), Buchwald (1615 r.), Buchwalde (1656 r.). W drugiej połowie XIX wieku używano polskiej i niemieckiej nazwy: Bukwałd i Buchwalde.
W czasach przedkrzyżackich na obszarze dzisiejszej wsi istniała osada staropruska. Lokacja Bukwałdu miała miejsce w 1344 roku. Obszar wsi wyznaczono w kolejnym przywileju – wystawionym w 1352 roku – na 40 włók. W 1789 roku Buchwałd był wsią królewską.
Szkoła elementarna została założona przed 1820 rokiem. Pięć lat później do placówki uczęszczało 31 uczniów.
W 1910 roku Bukwałd jako gmina wiejska obejmował w swych granicach zarówno wieś, jak i stację kolejową. Miejscowość zajmowała łącznie powierzchnię 864 ha, składała się z 94. domów (141 gospodarstw domowych), zamieszkanych przez 645. mieszkańców (223. Polaków, 421 Niemców, 1 Żyd). 15 lat później Bukwałd obejmował obszar 1741 ha, we wsi mieszkało 695 osób (632. katolików, 63. ewangelików). Miejscowość składała się ze 101 budynków mieszkalnych i 156. gospodarstw domowych. W 1920 roku w czasie plebiscytu za przyłączeniem do Polski głosowało 50. mieszkańców. W tym okresie w miejscowości działało Towarzystwo Młodzieży oraz koło Związku Polaków w Niemczech.
W 1993 roku Bukwałd był zamieszkany przez 290 osób. Od 2004 roku we wsi istnieje Ośrodek Rehabilitacji Ptaków Dzikich.
Edukacja
W miejscowości działa szkoła podstawowa i przedszkole.
Kultura
W Bukwałdzie działa Fundacja Albatros, Fundacja "Prymus" oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Wsi Bukwałd. W miejscowości funkcjonuje świetlica wiejska. Co roku we wsi odbywa się Sobótka Bukwałdzka.
Ludzie związani z miejscowością
Franciszek Kellmann (1898-1945) – działacz warmiński, uczestnik akcji plebiscytowej w 1920 roku, w okresie międzywojennym pracownik polskich konsulatów w Olsztynie i Ełku. Kellmann współtworzył Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich, a także Hufiec Wschodniopruski Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech. Więzień obozu Hohenbruch, zginął tragicznie pod koniec II wojny światowej.
Turystyka
- gospodarstwo agroturystyczne Strusiolandia.
- szlak rowerowy o długości 17 km - przebieg trasy: Cerkiewnik-Barkweda-Bukwałd-Różynka-Cerkiewnik
- szlak rowerowy o długości 26,5 km - przebieg trasy: Dywity-Bukwałd-Spręcowo-Różnowo-Dywity
- szlak pieszy o długości 42 km - przebieg trasy: Olsztyn-Brąswałd-most nad sztucznym korytem Łyny-Barkweda-Bukwałd-Cerkiewnik-Głotowo-Dobre Miasto-Smolajny
Przyroda
- w pobliżu wsi, na terenie Leśnictwa Buki, znajduje się pomnik przyrody - głaz narzutowy
Zabytki
- zabytkowa kaplica pw. św. Józefa; kilkakrotnie rozbudowywana na przestrzeni XIX wieku. Wedle tradycji kaplica została wystawiona jako wotum dziękczynne za uratowanie życia córki leśniczego, która została ugryziona przez żmiję. Wybudował ją narzeczony dziewczyny, a jej ojciec, w miejscu gdzie natknęła się na żmiję, wystawił krzyż, poświęcony przez proboszcza z Brąswałdu – Alojzego Moritza. W roku 1858 we wsi zbudowano większą kaplicę, która przetrwała do 1930 roku, kiedy to została rozbudowana. We wnętrzu budowli znajduje się ołtarz z obrazem pochodzącym z połowy XVIII wieku.
- 8 chat warmińskich z XIX wieku
- kapliczka przydrożna z 1920 roku
Bibliografia
- Jadwiszczak Andrzej S., Kisielew Kazimierz, Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Brąswałd, Barkweda, Kajny, Bukwałd, Cerkiewnik, Swobodna, Gady 2012.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
- Warmia i Mazury, red. Jarosław Tałacha, Adam Zakrzewski, Warszawa 2012.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Bank Danych Lokalnych GUS [10.12.2013]
- Fundacja Albatros [10.12.2013]
- Strusiolandia [10.12.2013]
- Wikipedia: Bukwałd [10.12.2013]
Przypisy
- ↑ Wrota Warmii i Mazur [04.12.2013]
