Barciany (gmina wiejska)
| Gmina Barciany | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | kętrzyński | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Ryszard Kozyra | ||
| Powierzchnia | 294,08 km² | ||
| Liczba sołectw | 23 | ||
| Liczba miejscowości | 66 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
6671 23 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NKE | ||
| TERYT | 2808022 | ||
| Urząd gminy ul. Szkolna 3 11-410 Barciany
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Barciany – gmina wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu kętrzyńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Barcianach.
Gmina rolnicza, o dużym udziale gruntów rolnych w ogólnej powierzchni gruntów w gminie i bardzo małej powierzchni zalesienia.
Władzę w gminie sprawuje wójt Ryszard Kozyra[1]
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Barciany zajmuje powierzchnię 294,08 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 81,7% (24024 ha)
- lasy: 8% (2361 ha)
- wody: 1,1% (326 ha)
Gmina stanowi 24,2% powierzchni powiatu kętrzyńskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
Cerkiew pw. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Asunach
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 6671 | 100 | 3270 | 49,0 | 3401 | 51,0 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
23 | 11 | 12 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Barciany wynosiło -77 osób[2], co stanowi 17,7% migracji w powiecie kętrzyńskim oraz 2,1% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej gmina Barciany była częścią powiatu kętrzyńskiego w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[3], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[4], zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, przywrócono podział państwa na gminy. Gmina Barciany została powołana uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[5], w jej skład weszły sołectwa: Barciany, Dębiany, Drogosze, Gęsiki, Kąpławki, Kiemławki Wielkie, Kudwiny, Ogródki, Radosze, Skoczewo, Szaty Wielkie, Taborzec, Wilkowo Małe, Winda oraz miejscowości: Bobrowo, Cacki, Główczyno, Niedziałki, Suchawa.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat kętrzyński. Gmina Barciany została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego[7].
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim .
Gmina Barciany graniczy z gminami: Korsze, Kętrzyn, Srokowo, Sępopol, północna granica gminy stanowi granicę państwa z Rosją w obwodzie kaliningradzkim.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Aptynty, Asuny, Barciany, Bobrowo, Drogosze, Frączkowo, Gęsie Góry, Gęsiki, Krelikiejmy, Modgarby, Mołtajny, Momajny, Ogródki, Podławki, Radosze, Rodele, Silginy, Skandawa,Skierki, Solkieniki, Suchawa, Wilkowo Małe, Winda.
Pozostałe miejscowości: Arklity, Błędowo, Cacki, Czaczek, Dębiany, Dobrzykowo, Duje, Frączkowo, Garbno, Garbnik, Glinka, Główczyno, Górki, Gumniska, Kąpławki, Kiemławki Małe, Kiemławki Wielkie, Kolwiny, Kotki, Krymławki, Krzeczewo, Kudwiny, Maciejki, Markławka, Markuzy, Michałkowo, Moruny, Niedziały, Niedziałki, Pastwiska, Pieszewo, Piskorze, Radoski Dwór, Ruta, Rutka, Rzymek, Skoczewo, Sławosze, Staniszewo, Stary Dwór Barciański, Szaty Wielkie, Święty Kamień, Taborzec, Wielewo, Zalewska Góra.
Gospodarka
Główną gałęzią rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Barciany jest rolnictwo. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują ponad 80% powierzchni gminy, z czego największa ich część stanowią grunty orne: 60,4% (17751 ha), łąki i pastwiska zajmują 21,3% (6254 ha), a sady 0,06% (19 ha). Grunty rolne znajdują się na dobrych glebach III klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż (głównie pszenicy). W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla bydła mlecznego. Rolnictwo w gminie oparte jest na średnich i dużych (od 10 do 30 ha) gospodarstwach indywidualnych. Ponadto, na terenie gminy działają 3 duże gospodarstwa rolne powstałe na bazie byłych PGR-ów: Kombinat Rolny Skandawa Sp. z o.o. z siedzibą we Frączkowie, ROLNYVIK Sp. z o.o. w Barcianach i "Agro-Fundusz Mazury" Sp. z o.o. w Drogoszach. Gospodarstwa te zajmują się działalnością rolniczą, ale także produkcją i usługami w sferze rolnictwa (wytwórnie pasz, magazynowanie zbóż, itp.)[9].
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Barciany wynosiła w 2013 roku 294. W tym 22 podmioty należały do sektora publicznego, pozostałe 272 tworzy sektor prywatny. 72 firmy były zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 14 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 31 firm w dziale budownictwo, 48 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 6 firm[2].
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Turystyka nie odgrywa w gminie istotnej roli.
Gmina Barciany należy do Lokalnej Grupy Działania "Barcja" i Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich.
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej, obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak i ze względu na występujące zapóźnienia.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Barciany wynosiła 828 osób[2], co stanowi 12,5% bezrobotnych w powiecie kętrzyńskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 29,1% ludności[10].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Gminny Ośrodek Kultury w Barcianach
- Gminna Biblioteka Publiczna w Barcianach
- Ośrodek kultury ukraińskiej w Asunach
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Wystawa Rękodzieła Artystycznego Mieszkańców Gminy Barciany
- Dni Barcian
- dożynki gminne
- Święto kultury ukraińskiej "Asuniada" w Asunach
Ludzie związani z gminą
- Jadwiga Gut - urodzona w Barcianach; samorządowiec, wójt gminy Bartoszyce.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Barciany należą[11]:
- ruiny pałacu w Arklitach
- Cerkiew pw. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Asunach
- Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Barcianach
- kaplica cmentarna w Barcianach (cmentarz komunalny)
- zamek krzyżacki w Barcianach
- zespoły pałacowe w Drogoszach, Redelach, Silginach, Skierkach, Wielewie
- Kościół pw. Matki Bożej Ostrobramskiej w Drogoszach z kaplica grobową Doenhoffów
- cmentarz ewangelicki w Garbnie
- Kościół pw. Matki Boskiej Anielskiej w Mołtajnach
- Kościół pw. św. Piotra Apostoła w Momajnach
- Kościół pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Windzie
Szlaki i atrakcje turystyczne
- liczne zabytki architektury
- zabytkowe parki dworskie, m.in. w Skandawie, Starym Dworze Barciańskim, Skierkach, Świętym Kamieniu,
- obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody
- jezioro Arklity i wyspa na jeziorze Arklickim – nawodna osada, wybudowana około VI w. p.n.e.
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Barciany można uzyskać na stronie internetowej UG Barciany.
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Barciany istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Przedszkole Niepubliczne "Biedronka" w Barcianach
- Punkt Przedszkolny "Bajka" w Barcianach
- Punkt Przedszkolny "Muchomorek" w Windzie
- Punkt Przedszkolny "Pajacyk" w Mołtajnach
- Punkt Przedszkolny "Słoneczko" w Drogoszach
- Punkt Przedszkolny "Stokrotka" w Drogoszach
- Zespól Szkół w Windzie - Szkoła Podstawowa w Windzie, Gimnazjum Publiczne w Windzie
- Szkoła Podstawowa im. Straży Granicznej w Barcianach
- Gimnazjum Publiczne w Barcianach
- Zespół Szkół w Drogoszach - Szkoła Podstawowa w Drogoszach, Gimnazjum Publiczne w Drogoszach
- Zespół Szkół w Mołtajnach - Szkoła Podstawowa w Mołtajnach, Gimnazjum Publiczne w Mołtajnach
Sport
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turniej piłki siatkowej, turniej tenisa stołowego, Zimowy Rekreacyjny Turniej Młodzieży Niepełnosprawnej GIMBA, Ogólnopolski Uliczny Bieg Bartów, gminny Rajd rowerowy. Na terenie gminy działa klub:
Inne organizacje i instytucje
- Klub Integracji Społecznej w Gminie Barciany
- Barciańska Inicjatywa Oświatowa
- Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych i Ich Rodzin im. Ojca Pio w Barcianach
- Mołtańskie Stowarzyszenie Aktywności Lokalnej "Nadzieja"
- Stowarzyszenie Aktywności Lokalnej sołectwa Aptynty (S.A.L.S.A.)
- Stowarzyszenie "Iskierka nadziei" w Barcianach
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Guber (14363,8 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Oświn (15182,9 ha)
Obszary Natura 2000:
- Obszar specjalnej ochrony ptaków Ostoja Warmińska (145 342 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja nad Oświnem - obszar proponowany
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Barciany znajdują się 43 pomniki przyrody, są to m.in.: pojedyncze okazy i aleje drzew[12].
Przypisy
- ↑ Urząd Gminy Barciany [1]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[3]
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[4]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [5]
- ↑ Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[6]
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[7]
- ↑ Program ochrony środowiska gminy Barciany na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011, Olsztyn 2004.
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [8]
- ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [9]
Bibliografia
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program ochrony środowiska gminy Barciany na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011, Olsztyn 2004. [20.10.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Barciany [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Urząd Gminy Barciany [20.10.2014]
