Powiat bartoszycki

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Powiat bartoszycki
Herb Flaga
Herb powiatu Flaga powiatu
Województwo warmińsko-mazurskie
Siedziba władz powiatu Bartoszyce
Starosta Wojciech Prokocki
Powierzchnia 1308,54 km²
Ludność (1999)
 • liczba
 • gęstość
61 687
47,14 osób/km²
Urbanizacja 56,21%
Tablica rejestracyjna NBA
gminy miejskie 2
miejsko-wiejskie 2
wiejskie 2
Adres starostwa
powiatowego 		ul. Grota Roweckiego 1
11-200 Bartoszyce Bartoszyce
Strona internetowa powiatu


warzywa

owoce



Powiat bartoszycki – powiat znajdujący się w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego. Siedzibą powiatu są Bartoszyce. Powiat graniczy z powiatami braniewskim, lidzbarskim, olsztyńskim i kętrzyńskim, a od północy z obwodem kaliningradzkim. Na terenie tej jednostki administracyjnej znajduje się ważne przejście graniczne w Bezledach.

Powierzchnia powiatu

Powiat bartoszycki zajmuje powierzchnię 130 854 ha czyli 1308 km2.

W tym:

  • Lasy: 18,7% (24 504 ha);
  • Użytki rolne: 69,8% (91 317 ha);
  • Pozostałe grunty: 11,5%% (15 033 ha);

Powiat stanowi 5,4% powierzchni województwa.

Demografia

W powiecie bartoszyckim zamieszkuje, zgodnie z danymi z 2012 r., 60695 osób.

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
osób  % osób  % osób  %
liczba 60695 100 30970 51,02 29725 48,98

Saldo migracji w powiecie jest ujemne i w roku 2012 wynosiło -6,5 na 1000 os. Bezrobocie należy do jednego z najwyższych w regionie i wynosiło w 2012 roku 29,8%.

Miasta i gminy na terenie starostwa

Miasta:

Gminy:

Władze powiatu

Starostą powiatu jest obecnie Wojciech Prokocki.

W skład rady powiatu wchodzą:

  • Mariusz Pilas, przewodniczący rady
  • Barbara Elżbieta Kamińska, wiceprzewodnicząca rady
  • Marek Kazimierz Dominiak, wiceprzewodniczący rady
  • Katarzyna Basak
  • Janusz Feliks Dąbrowski
  • Wiesław Kurach
  • Maria Milewska
  • Jan Zbigniew Nadolny
  • Mirosław Olejnik
  • Adam Ołdakowski
  • Marek Pasławski
  • Tadeusz Pencarski
  • Jan Powierża
  • Wojciech Prokocki
  • Czesław Sekita
  • Wiesława Serej
  • Bogdan Suchostawski
  • Irena Wołosiuk
  • Tomasz Ziembiński

Historia jako jednostki administracyjnej

Obszar stanowiący obecny powiat bartoszycki ma bardzo bogatą historię, tym bardziej że od najdawniejszych czasów wchodził w skład różnych terytoriów i jednostek administracyjnych oraz samorządowych. Przede wszystkim należy pamiętać, że jeszcze przed podbojem krzyżackim i kolonizacją na tych terenach mieszkali Prusowie z plemion Bartów (m.in. Bartoszyce) i Natangów (m.in. Górowo Iławeckie).

W okresie krzyżackim dzisiejsze ziemie powiatu bartoszyckiego wchodziły w całości w skład diecezji warmińskiej, natomiast tylko mała ich część (głównie dzisiejszy Bisztynek i jego okolice) znajdowały się w świeckiej domenie biskupa warmińskiego zwanej Warmią, a konkretnie w biskupim komornictwie lidzbarskim. Reszta tego dzisiejszego obszaru była pod świecką władzą Zakonu, wchodząc w skład komturstwa bałgijskiego.

Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego w Prusach w 1525 r. część dawnego komturstwa znalazła się w granicach Prus Książęcych, a Bisztynek z okolicami nadal należał do Warmii. Po rozbiorach Rzeczypospolitej całość tego obszaru (w tym Warmia) zagarnięta została przez Prusy. W wyniku podziałów administracyjnych powstała Prowincja Prusy Wschodnie, która była podzielona na rejencje. Obszar dzisiejszego powiatu bartoszyckiego wchodził w skład rejencji królewieckiej. Dzieliła się ona na mniejsze jednostki zwane Landkreis (powiat). Dzisiejszy powiat bartoszycki obejmuje części dawnych wschodniopruskich powiatów: bartoszyckiego (Bartenstein), iławeckiego (Preußisch Eylau, po polsku Pruska Iławka, obecnie w obwodzie kaliningradzkim w Federacji Rosyjskiej pod nazwą Bagrationowsk), gierdawskiego (Gerdauen), rastemborskiego (Rastenburg) i reszelskiego (Rößel).

Po zakończeniu II wojny światowej kilkakrotnie zmieniano podział administracyjny i jednostki administracji samorządowej i terytorialnej Polski, w tym również na omawianych terenach. Od 1945 r. funkcjonowały powiaty, na których czele stał starosta będący pełnomocnikiem rządu.

Teren obecnego powiatu bartoszyckiego obejmował wtedy 3 powiaty. Powiat iławecki (tu miasto Górowo Iławeckie i gminy tych okolic). W granicach tego powiatu znajdowała się też Pruska Iławka, ale w 1946 r. została wraz z okolicą wokół niej przyłączona do ZSRR. Powiat iławecki przechodził różne zmiany nazwy i obszaru. I tak: w latach 1946-1958 - powiat iławecki; w latach 1959-1961 - powiat górowski. Powiat górowski w 1961 r. włączono do powiatu bartoszyckiego.

W 1954 r. wprowadzono korektę dotyczącą ustroju miejscowości niebędących ani miastem, ani wsią. Zostały one określone mianem osiedli. W 1959 r. taki status uzyskał Sępopol. Sępopol odzyskał prawa miejskie w 1973 r.

Następnym powiatem był powiat bartoszycki, który obejmował miasta Bartoszyce i Sępopol oraz obszary dzisiaj wchodzące w skład tych gmin. Część dzisiejszego powiatu bartoszyckiego wchodziła w skład powiatu biskupieckiego z Bisztynkiem i jego okolicami. Taki układ powiatu bartoszyckiego funkcjonował w latach 1946-1975. 1 czerwca 1975 r. zlikwidowano w Polsce powiaty. Nowy podział administracyjny uwzględniał województwa, miasta, gminy oraz sołectwa.

W 1990 r. wprowadzono samodzielność samorządową gmin. W związku z tym od tego roku na omawianym obszarze znalazły samorządy: miasta Bartoszyce, gminy Bartoszyce, miasta Górowo Iławeckie, gminy Górowo Iławeckie, gminy i miasta Bisztynek, miasta i gminy Sępopol. W 1999 r., na mocy przytoczonej już wyżej ustawy z 1998 r., przywrócono w Polsce powiaty i utworzono powiat bartoszycki w jego obecnym kształcie.

Obszary chronione i pomniki przyrody

Powiat bartoszycki charakteryzuje się dużymi walorami przyrodniczymi i kulturowymi. Niebagatelną rolę odgrywa w tym względzie wiele zabytków architektury i pomników przyrody. Na terytorium powiatu znajdują się 163 pomniki przyrody. Przede wszystkim jest to region o urozmaiconym krajobrazie i aż 25737,1 ha to obszary chronionego krajobrazu. Wiąże się to z położeniem na Równinie Sępopolskiej i Wzniesieniach Górowskich. Fizjograficznie powiat stanowi część Niziny Staropruskiej (o charakterze równinnym), a na jego terenie znajdują się także Wzniesienia Górowskie (teren pagórkowaty) i Pojezierze Olsztyńskie (obszar najbardziej urozmaicony pod względem ukształtowania terenu). Największą rzeką jest Łyna, druga co do wielkości rzeka to Guber. Największym jeziorem jest jezioro Kinkajmskie.

Doliny rzek tworzą Obszary Chronionego Krajobrazu (Dolina Dolnej Łyny, Dolina Rzeki Guber). Na terenie powiatu spotykamy charakterystyczne głazy narzutowe o znacznych rozmiarach – szczególnie duży leży w Bisztynku (Diabelski Kamień). Inne ważne głazy narzutowe w powiecie to głaz narzutowy koło Stegi Małej, głaz narzutowy w Ciemnej Woli i głaz narzutowy w leśnictwie Stejno

Bogata jest fauna i flora. We wsi Żukowo występuje największe w Polsce skupisko bocianów, a na terenie powiatu znajduje się Europejskie Centrum Bociana Białego. Na terenie powiatu spotykamy też ostoje bobrów. W powiecie bartoszyckim występują też pomniki przyrody w postaci okazałych gatunków drzew szlachetnych takich jak: dąb, lipa, modrzew, jesion i wiąz.

Gospodarka

Według systemu REGON na rok 2012 w powiecie zarejestrowanych było 4008 podmiotów, z czego 208 w sektorze publicznym, a 3800 w sektorze prywatnym. Najliczniejszą grupę stanowiły placówki handlowe (942 podmioty).

Dochody budżetu powiatu w roku 2012 wyniosły 61944269,56 zł zaś wydatki 57841369,99 zł, co dało 950,32 zł na jednego mieszkańca.

Powiat bartoszycki, pomimo strategicznej lokalizacji nad granicą z obwodem kaliningradzkim i przejścia granicznego w Bezledach, znajduje się w trudnej sytuacji gospodarczej. Jak wskazuje raport olsztyńskiego Instytutu Badań i Analiz do głównych problemów należy brak zorganizowanej strategii rozwoju, chroniczne bezrobocie (określane mianem trwałego) i niewielka aktywność pracodawców na rynku pracy. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wynosiło w 2012 r. 3044,14 zł, co stanowi 81,3% średniej krajowej.

Pomimo niewątpliwych walorów turystycznych, turystyka nie odgrywa w regionie znaczącej roli. Na terytorium powiatu znajdują się tylko 3 hotele z 156 miejscami noclegowymi.

Kultura

W powiecie bartoszyckim działa 18 bibliotek i filii, 1 muzeum i wiele innego rodzaju instytucji kulturalnych.

Szkolnictwo

Na terenie powiatu działają liczne placówki edukacyjne i wychowawcze, w tym:

szkoły podstawowe: 24, w tym:

gimnazja: 12, w tym:

szkoły ponadgimnazjalne: 12, w tym:

Sport

W powiecie bartoszyckim działają 23 kluby i 24 sekcje sportowe, do których należy ogółem 947 członków.


Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Powiat_bartoszycki&oldid=109067”