Janowo (gmina wiejska)
| Gmina Janowo | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | nidzicki | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Mateusz Jaroszewski | ||
| Powierzchnia | 191,66 km² | ||
| Liczba sołectw | 15 | ||
| Liczba miejscowości | 23 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
2803 15 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NNI | ||
| TERYT | 2811022 | ||
| Urząd gminy ul. Przasnyska 14 13-113 Janowo
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Janowo – gmina wiejska położona w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, we wschodniej części powiatu nidzickiego. Siedziba gminy znajduje się w Janowie. Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia. W Wyborach Samorządowych 2024 mandat wójta uzyskał Mateusz Jaroszewski.
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Janowo zajmuje powierzchnię 191,66 km2[1], w tym:
- użytki rolne: 31,6% (6066 ha)
- lasy: 55,3% (10598 ha)
- wody: 0,7% (132 ha)
Gmina stanowi 20% powierzchni powiatu nidzickiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[1]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 2803 | 100 | 1386 | 49,4 | 1417 | 50,6 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
15 | 7,5 | 7,5 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Janowo wynosiło -34 osób[1], co stanowi 22% migracji w powiecie nidzickim oraz 0,9% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej tereny gminy Janowo należały do powiatu przasnyskiego w województwie warszawskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[2], istniejące gminy zastąpiono gromadami. Powołaną wówczas gromadę Janowo w 1955 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów włączono do powiatu nidzickiego w województwie olsztyńskim[3].
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[4], zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku istniejące dotychczas w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Gmina Janowo została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[5]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Grabowo (gmina Janowo), Jagarzewo, Janowo, Muszaki, Rembowo, Róg, Ryki-Borkowo, Szczepkowo-Giewarty, Szczepkowo-Zalesie, Szemplino Czarne, Szemplino Wielkie, Wichrowiec, Więckowo, Zembrzus-Mokry Grunt.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat nidzicki. Gmina Janowo została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[7] umiejscowiły gminę Janowo w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim.
Gmina wiejska Janowo graniczy z gminami: Nidzica, Janowiec Kościelny, Jedwabno, Wielbark oraz gminami: Chorzele i Dzierzgowo w województwie mazowieckim.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Jagarzewo, Janowo, Komorowo, Muszaki, Rembowo, Róg, Ryki-Borkowo, Szczepkowo-Giewarty, Szemplino Czarne, Szemplino Wielkie, Wichrowiec, Więckowo, Zachy, Zawady, Zembrzus-Mokry Grunt.
Pozostałe miejscowości: Grabowo, Grabówko, Łomno, Puchałowo, Ruskowo, Ulesie, Uścianek, Zdrojek.
Gospodarka
Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Janowo jest rolnictwo, oparte na gospodarstwach indywidualnych. W przeważającej części są to gospodarstwa małe (jednak w ostatnich latach obserwuje się tendencje powiększania areału gospodarstw rolnych, zwłaszcza przez młodych rolników). Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną. Na obszarze gminy dominują gleby słabej jakości, zaliczane do V i VI klasy bonitacyjnej, na których uprawiane są rośliny o niskich wymaganiach glebowo-wodnych z przewagą upraw zbożowych i okopowych. Bezpośredni wpływ na rodzaj upraw prócz jakości gleb ma również produkcja zwierzęca prowadzona na terenie gminy. Część uzyskanych plonów jest wykorzystywana jako pasze. Dominującym kierunkiem produkcji zwierzęcej w gminie jest hodowla bydła, głównie bydła mlecznego[8].
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Janowo wynosiła w 2013 roku 148. W tym 21 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 127 tworzy sektor prywatny. 21 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 9 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 23 firm w dziale budownictwo, 26 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziła 1 firma[1].
Turystyka nie odgrywa w gminie Janowo dominującej roli. Warunki przyrodnicze (w tym jezioro Zawadzkie, lasy) i krajobrazowe sprzyjają rozwojowi turystyki w tym rejonie. Jednak brak całorocznej bazy noclegowej, słaby rozwój agroturystyki, słabe zagospodarowanie terenów rekreacyjnych utrudniają ten proces.
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Więckowo i Muszaki[8].
Gmina Janowo należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Ekologicznego Związku Gmin "Działdowszczyzna" oraz LGD "Brama Mazurskiej Krainy".
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Janowo wynosiła 178 osób[1], co stanowi 7,3% bezrobotnych w powiecie nidzickim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,1% ludności[9].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
W strukturach GOK znajduje się biblioteka publiczna.
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- dożynki gminne
Ludzie związani z gminą
- Wiktor Zacheusz Nowowiejski (1915-1946) – urodzony we wsi Zembrzus, żołnierz AK, pseudonim "Jeż" oraz "Żuk"; zginął tragicznie postrzelony przez funkcjonariuszy UB, jego ciało zostało przez nich zabrane, miejsce pochówku do dziś nie jest znane.
- Wojciech Bogumił Jastrzębowski (1799-1882) – urodzony we wsi Gierwaty, obecnie Szczepkowo Giewarty; profesor, wykładowca botaniki, mineralogii, fizyki i ogrodnictwa w Instytucie Agronomicznym (potem Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa) w Marymoncie; członek Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauki, twórca tzw. "kompasu Jastrzębowskiego".
Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Janowo należą[10]:
- XV wieczny układ urbanistyczny Janowa
- kościół pw. św. Rocha w Janowie wraz z przykościelnym cmentarzem
- dworek w Komorowie
Szlaki i atrakcje turystyczne
- ścieżka rowerowa "Góry Dębowe"
- stadnina koni w Muszakach
- obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
- rzeka Orzyc oraz Jezioro Zawadzkie
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Janowo można uzyskać na stronie internetowej janowo.pl.
Religia
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Janowo istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Muszakach
- Zespół Szkół Rolniczych i Ogólnokształcących im. Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego w Jagarzewie: gimnazjum, technika, liceum ogólnokształcące.
- Zespół Szkół w Janowie: Szkoła Podstawowa im. Marszałka Józef Piłsudskiego w Janowie, Gimnazjum w Janowie
Sport
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: "Polska biega" - Otwarty Bieg Uliczny, Wystawa Hodowlanych Koni Zimnokrwistych w Janowie.
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Janowskiej
- Stowarzyszenie "Jeager" Jagarzewo
- Spółdzielnia Socjalna "Razem" w Janowie
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[11]:
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Napiwodzko – Ramuckiej (131 425,2 ha)
- Obszar chronionego krajobrazu Doliny Rzeki Orzyc (4641,5 ha)
Obszary Natura 2000:
- Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Napiwodzko-Ramucka (116 604,69 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Napiwodzko-Ramucka (32 612,78 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Janowo znajduje się 6 pomników przyrody. Ochroną objęto m. in.: głaz narzutowy "Kucak", głaz narzutowy w leśnictwie Muszaki, głaz narzutowy koło Grabowa [11].
Zobacz też:
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bank Danych Lokalnych GUS [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1954, nr 49, poz. 251, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 r. w sprawie zmiany granic niektórych województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ 8,0 8,1 Plan rozwoju gminy Janowo na lata 2014-2020, Janowo 2014 [20.10.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
- ↑ 11,0 11,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Bibliografia
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1977, nr 2, poz. 11, Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 29 grudnia 1976 r. w sprawie połączenia, zniesienia, utworzenia i zmiany granic gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organów władzy i administracji państwowej w województwach krośnieńskim, nowosądeckim, olsztyńskim i piotrkowskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
janowo.pl, Plan rozwoju gminy Janowo na lata 2014-2020, Janowo 2014.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Janowo [20.10.2014]
Urząd Gminy Janowo [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
