Cerkiewnik

Cerkiewnik
Kościół św. Katarzyny i św. Anny w Cerkiewniku Ciekawe Mazury [15.07.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Dobre Miasto
Liczba ludności (2010)	418
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Cerkiewnik
Położenie na mapie Polski Cerkiewnik
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Cerkiewnik (niem. Münsterberg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dobre Miasto. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w roku 2010 była zamieszkana przez 418 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Anna Barbachowska.

Położenie

Miejscowość jest położona w północnej części Pojezierza Olsztyńskiego, w odległości 11 km na południe od Dobrego Miasta na przesmyku między jeziorem Limajno i Łyną. W odległości 500 m na północ leży jezioro Stobojno.

Dzieje miejscowości

Cerkiewnik założony został przez biskupa Henryka Sorboma w 1383 roku. W roku 1397 wieś przeszła na własność kapituły kolegiackiej w Dobrym Mieście. W okresie konfliktu polsko–krzyżackiego w latach 1519–1521 Cerkiewnik został zniszczony. W tym samym stuleciu doszło jednak do odbudowania wsi. W roku 1783 miejscowość składała się z około 50 domostw. Pod koniec XVIII stulecia mieszkańcy zatrudnili nauczyciela rodem z Kawkowa – Kaspra Terlickiego, nauczającego również w języku polskim. W roku 1818 Cerkiewnik zamieszkiwało 296 osób. Przed II wojną światową wieś liczyła 578 mieszkańców. Po 1945 roku część miejscowych wyemigrowała do Niemiec. Nowi osiedleńcy przybyli z Wileńszczyzny i centralnej Polski. W 1978 roku Cerkiewnik był zamieszkany przez 528 osób.

Kościół parafialny pw. św. Katarzyny istniał bez wątpienia już w średniowieczu. W wieku XVII (1687) dokonano przebudowy świątyni. Obecny kościół (1852) został wzniesiony po pożarze w roku 1819.

W 2013 roku Cerkiewnik zwyciężył w powiatowym etapie konkursu Czysta i piękna zagroda – estetyczna wieś 2013 i reprezentował powiat olsztyński w finale wojewódzkim.

Kapliczka przydrożna w Cerkiewniku z początków XX wieku Ciekawe Mazury [15.07.2014]

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

• 1818 r. – 296 osób

• 1846 r. – 399 osób

• 1871 r. – 552 osoby

• 1939 r. – 578 osób

• 1978 r. – 528 osób

Szkolnictwo

W miejscowości istnieje szkoła podstawowa.

Gospodarka

W miejscowości działa kilka firm budowlanych, ze względu na atrakcyjne położenie w Cerkiewniku i okolicach rozwija się agroturystyka oraz usługi gastronomiczne.

Kultura

W miejscowości działa Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi oraz Stowarzyszenie Aktywna Młodzież. Na terenie wsi realizowano Plener Malarski „Warmińska Jesień”.

Ludzie związani z miejscowością

• Renata Zimnicka–Prabucka (ur. 1972) – urodzona w Cerkiewniku malarka i fotografka
• Włodzimiera Ziemlińska–Odojowa (ur. 1931) – archeolog i muzealnik, w 1990 roku prowadziła badania na pruskim cmentarzysku ciałopalnym z XI wieku w Cerkiewniku, których efekty przedstawiła na łamach Zeszytów Muzeum Warmii i Mazur
• Stanisław Grzegorz Trzaskowski (ur. 1950) – urodzony w Cerkiewniku samorządowiec, burmistrz miasta i gminy Dobre Miasto

Cerkiewinik.Kapliczka w pobliżu jeziora Limajno Ciekawe Mazury [15.07.2014]

Turystyka

• szlaki rowerowe:
  • o długości 17 km, przebieg trasy: Cerkiewnik – Barkweda – Bukwałd – Różynka – Cerkiewnik
  • o długości 20 km, przebieg trasy: Dobre Miasto – Głotowo – Swobodna – jezioro Limajno – Leśnictwo Chmury – Cerkiewnik – Swobodna – Knopin – Dobre Miasto
  • o długości ok. 25 km, przebieg trasy: Dobre Miasto – Głotowo – Swobodna – jezioro Limajno – Cerkiewnik – Swobodna – Knopin – Dobre Miasto

• szlaki piesze:
  • o długości 42 km – przebieg trasy: Olsztyn – Brąswałd – most nad sztucznym korytem Łyny – Barkweda – Bukwałd – Cerkiewnik – Głotowo – Dobre Miasto – Smolajny
  • szlak kopernikowski o długości 87 km – przebieg trasy: Olsztyn – Cerkiewnik – Dobre Miasto – Smolajny – Lidzbark Warmiński – Mingajny

W 2012 r. została tutaj oddana do użytku nowa przystań kajakowa, sfinansowana z projektu "Kajakiem po Warmii", zrealizowanego przez Stowarzyszenie "Dom Warmiński" i władze powiatowe.

Zabytki

• kościół parafialny - budowla neogotycka z 1851 roku; ołtarze boczne i ambonę wykonał Karol Jaroszewicz z Ornety w latach 1851–1852
• pomnik ku czi poległych w czasie I wojny światowej
• przykościelny cmentarz z końca XIX wieku
• kapliczki warmińskie z przełomu XIX i XX wieku
• zniszczony i zaniedbany obecnie dworek

Bibliografia

1. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
2. Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
3. Suchenek Zygmunt, Dobre Miasto: skrawek uroczej Warmii, Olsztyn 2011.
4. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
5. Bank Danych Lokalnych GUS [13.11.2013]
6. Ciekawe Mazury [13.11.2013]
7. Dom Warmiński [13.11.2013]
8. Warmia znana i nieznana [13.11.2013]
9. Wikipedia:Cerkiewnik [13.11.2013]