Barciany (gmina wiejska)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Barciany

Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat kętrzyński
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Ryszard Kozyra
Powierzchnia 294,08 km²
Liczba sołectw 23
Liczba miejscowości 66
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia
6671
23 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NKE
TERYT 2808022
Urząd gminy
ul. Szkolna 3 11-410 Barciany
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Barciany – gmina wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu kętrzyńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Barcianach.

Gmina rolnicza, o dużym udziale gruntów rolnych w ogólnej powierzchni gruntów w gminie i bardzo małej powierzchni zalesienia.

Władzę w gminie sprawuje wójt Ryszard Kozyra[1].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Barciany zajmuje powierzchnię 294,08 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 81,7% (24024 ha)
  • lasy: 8% (2361 ha)
  • wody: 1,1% (326 ha)

Gmina stanowi 24,2% powierzchni powiatu kętrzyńskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Gmina Barciany
Cerkiew pw. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Asunach
Cerkiew pw. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Asunach
 
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 6671 100 3270 49,0 3401 51,0
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
23 11 12

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Barciany wynosiło -77 osób[2], co stanowi 17,7% migracji w powiecie kętrzyńskim oraz 2,1% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina Barciany była częścią powiatu kętrzyńskiego w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[3], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[4], zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, przywrócono podział państwa na gminy. Gmina Barciany została powołana uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[5], w jej skład weszły sołectwa: Barciany, Dębiany, Drogosze, Gęsiki, Kąpławki, Kiemławki Wielkie, Kudwiny, Ogródki, Radosze, Skoczewo, Szaty Wielkie, Taborzec, Wilkowo Małe, Winda oraz miejscowości: Bobrowo, Cacki, Główczyno, Niedziałki, Suchawa.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat kętrzyński. Gmina Barciany została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego[7].
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim .

Gmina Barciany graniczy z gminami: Korsze, Kętrzyn, Srokowo, Sępopol, północna granica gminy stanowi granicę państwa z Rosją w obwodzie kaliningradzkim.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Aptynty, Asuny, Barciany, Bobrowo, Drogosze, Frączkowo, Gęsie Góry, Gęsiki, Krelikiejmy, Modgarby, Mołtajny, Momajny, Ogródki, Podławki, Radosze, Rodele, Silginy, Skandawa,Skierki, Solkieniki, Suchawa, Wilkowo Małe, Winda.

Pozostałe miejscowości: Arklity, Błędowo, Cacki, Czaczek, Dębiany, Dobrzykowo, Duje, Frączkowo, Garbno, Garbnik, Glinka, Główczyno, Górki, Gumniska, Kąpławki, Kiemławki Małe, Kiemławki Wielkie, Kolwiny, Kotki, Krymławki, Krzeczewo, Kudwiny, Maciejki, Markławka, Markuzy, Michałkowo, Moruny, Niedziały, Niedziałki, Pastwiska, Pieszewo, Piskorze, Radoski Dwór, Ruta, Rutka, Rzymek, Skoczewo, Sławosze, Staniszewo, Stary Dwór Barciański, Szaty Wielkie, Święty Kamień, Taborzec, Wielewo, Zalewska Góra.

Gospodarka

Główną gałęzią rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Barciany jest rolnictwo. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują ponad 80% powierzchni gminy, z czego największa ich część stanowią grunty orne: 60,4% (17751 ha), łąki i pastwiska zajmują 21,3% (6254 ha), a sady 0,06% (19 ha). Grunty rolne znajdują się na dobrych glebach III klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż (głównie pszenicy). W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla bydła mlecznego. Rolnictwo w gminie oparte jest na średnich i dużych (od 10 do 30 ha) gospodarstwach indywidualnych. Ponadto, na terenie gminy działają 3 duże gospodarstwa rolne powstałe na bazie byłych PGR-ów: Kombinat Rolny Skandawa Sp. z o.o. z siedzibą we Frączkowie, ROLNYVIK Sp. z o.o. w Barcianach i "Agro-Fundusz Mazury" Sp. z o.o. w Drogoszach. Gospodarstwa te zajmują się działalnością rolniczą, ale także produkcją i usługami w sferze rolnictwa (wytwórnie pasz, magazynowanie zbóż, itp.)[9].

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Barciany wynosiła w 2013 roku 294. W tym 22 podmioty należały do sektora publicznego, pozostałe 272 tworzy sektor prywatny. 72 firmy były zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 14 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 31 firm w dziale budownictwo, 48 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 6 firm[2].
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Turystyka nie odgrywa w gminie istotnej roli.

Gmina Barciany należy do Lokalnej Grupy Działania "Barcja" i Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej, obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak i ze względu na występujące zapóźnienia.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Barciany wynosiła 828 osób[2], co stanowi 12,5% bezrobotnych w powiecie kętrzyńskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 29,1% ludności[10].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Barciany należą[11]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • liczne zabytki architektury
  • zabytkowe parki dworskie, m.in. w Skandawie, Starym Dworze Barciańskim, Skierkach, Świętym Kamieniu,
  • obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody
  • jezioro Arklity i wyspa na jeziorze Arklickim – nawodna osada, wybudowana około VI w. p.n.e.

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Barciany można uzyskać na stronie internetowej UG Barciany.

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Barciany istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turniej piłki siatkowej, turniej tenisa stołowego, Zimowy Rekreacyjny Turniej Młodzieży Niepełnosprawnej GIMBA, Ogólnopolski Uliczny Bieg Bartów, gminny Rajd rowerowy. Na terenie gminy działa klub:

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Barciany znajdują się 43 pomniki przyrody, są to m.in.: pojedyncze okazy i aleje drzew[12].

Przypisy

  1. Urząd Gminy Barciany [1]
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
  3. Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[3]
  4. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[4]
  5. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  6. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [5]
  7. Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[6]
  8. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[7]
  9. Program ochrony środowiska gminy Barciany na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011, Olsztyn 2004.
  10. Bank Danych Lokalnych GUS
  11. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [8]
  12. 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [9]


Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program ochrony środowiska gminy Barciany na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011, Olsztyn 2004. [20.10.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Barciany [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Urząd Gminy Barciany [20.10.2014]