Frączki: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Frączki | |
| − | |herb wsi = | + | |herb wsi = |
| − | |flaga wsi = | + | |flaga wsi = |
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Frączek |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Neogotycki kościół we Frączkach z XIX wieku.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Neogotycki kościół we Frączkach z XIX wieku.<br>Autor: Mieczysław Kalski |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
| − | |województwo = | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
| − | |powiat = | + | |powiat = olsztyński |
| − | |gmina = | + | |gmina = Dywity |
|miejscowość podstawowa = | |miejscowość podstawowa = | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 282 |
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
|kod pocztowy = | |kod pocztowy = | ||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
|mapa wsi = | |mapa wsi = | ||
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
| − | |stopniN = 53 |minutN = | + | |stopniN = 53 |minutN = 56 |sekundN = 00 |
| − | |stopniE = | + | |stopniE = 20 |minutE = 36 |sekundE = 00 |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodróże = | |wikipodróże = | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }}<br/> ''' Frączki ( | + | }}<br/> |
| + | ''' Frączki''' (niem.''Fleming'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dywity (gmina wiejska)|gminie Dywity]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 282 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Maria Preweda]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [04.12.2013]</ref>. | ||
| + | <br/><br/> | ||
| − | == | + | == Położenie== |
| − | + | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], w odległości 23 km na północ od [[Olsztyn|Olsztyna]]. | |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Obecna nazwa wsi została | + | Obecna nazwa wsi została utworzona po zakończeniu [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światowej]] od imienia Franciszek i nie ma nic wspólnego z oryginalną niemieckojęzyczną nazwą. Pierwotna nazwa wsi ulegała na przestrzeni wieków stopniowym przekształceniom: ''Flemingswalt'' (1358), ''Flemingswald'' (1369), ''Flemingswalde'' (1376), ''Fleminck'' (1597), ''Flemin''g (1615), ''Flemming'' (1820). |
| − | + | Miejscowość otrzymała przywilej lokacyjny z rąk biskupa [[Jan Stryprock|Jana Stryprocka]] w roku 1358. Nadanie zobowiązywało zasadźcę do wystawienia kościoła we wsi. Pierwszym właścicielem Frączek był [[Wilhelm Fleming von Wusen]]. W okresie rządów biskupa [[Franciszek Kuuhschmalz| Franciszka Kuhschmalza]], w latach 1424–1457, świątynia we Frączkach była filią kościoła w [[Radostowo (gmina Jeziorany)|Radostowie]]. W XV wieku w okresie [[Wojna polsko-krzyżacka 1519-1521 |wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519–1521 uległ zniszczeniu. Nowa świątynia powstała pod koniec kolejnego stulecia – konsekracji dokonał wówczas w roku 1580 biskup [[lkwim:Marcin Kromer|Marcin Kromer]]. Po upływie 300 lat na miejscu dawnego powstał zachowany do czasów obecnych neogotycki kościół, konsekrowany w 1883 roku przez biskupa [[Filip Krementz| Filipa Krementza]]. 21 stycznia 1905 roku biskup [[Andrzej Thiel]] utworzył we Frączkach samodzielną [[Parafia pw. św. Marii Magdaleny we Frączkach|parafię]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | W XIX wieku miejscowość była zamieszkana wyłącznie przez Polaków. | |
| − | + | <br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==Szkolnictwo== | |
| + | W miejscowości funkcjonuje [[Szkoła Podstawowa we Frączkach|szkoła podstawowa]]. | ||
| + | <br/> | ||
| + | ==Kultura== | ||
| + | We Frączkach działa [[Stowarzyszenie ''Nasza Wieś'' we Frączkach|Stowarzyszenie ''Nasza Wieś'']], skupiające się na integracji i aktywizacji mieszkańców oraz popularyzacji walorów historycznych, przyrodniczych i kulturowych regionu. We wsi istnieje również [[Centrum Kultury i Aktywności we Frączkach| Centrum Kultury i Aktywności]]. Cyklicznie w miejscowości organizowany jest zlot rowerowy oraz [[Noc Sobótkowa we Frączkach| Noc Sobótkowa]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Turystyka == |
| − | + | *niebieski szlak rowerowy o długości 32 km - przebieg trasy: [[Dywity]] – [[Dągi]] – [[Różnowo (gmina Dywity) |Różnowo]] – [[Dąbrówka Wielka]] – [[Nowe Włóki]] – [[Gradki]] – Frączki – [[Tuławki]] – [[Gady]] – [[Jezioro Wadąg]] – Dągi – Dywity | |
| − | [[ | + | *szlak rowerowy o długości 29,6 km - przebieg trasy: [[Jeziorany]] – [[Lekity]] – [[Derc]] – Frączki – [[Studzianka]] – [[Radostowo]] – [[Studnica]] – Jeziorany |
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *kościół neogotycki z XIX wieku pw. św. Marii Magdaleny |
| − | * | + | *[[Kapliczki we Frączkach |kapliczki murowane]] z przełomu XIX i XX wieku |
| − | * | + | *kamień i tablica upamiętniająca jubileusz 650–lecia Frączek ( w tym miejscu przed II wojną światową stał pomnik upamiętniający mieszkańców Frączek i Studzianki, poległych w czasie [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]]; po 1945 roku uległ zniszczeniu, a kamień i tablicę umieszczono na ocalałej podmurówce w roku 2008) |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.<br/> | |
| − | + | Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, ''Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny'', Gady 2011.<br/> | |
| − | + | Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, ''Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość'', Olsztyn 1994.<br/> | |
| − | + | "Mój Fleming, moje Frączki. Wspomnienia mieszkańców", oprac. hist. Stanisław Achremczyk, Frączki 2008.<br/> | |
| − | + | Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'', Gdynia 2012.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/| Bank Danych Lokalnych GUS] [10.12.2013]<br/> | |
| − | <br/> | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/| Wikipedia] [10.12.2013]<br/> |
| + | [http://bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [04.12.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.mojemazury.pl/ Moje Mazury] [14.07.2010] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | + | <references/> | |
| − | < | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] |
| + | [[Kategoria: Dywity (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 13:44, 11 lut 2015
| Frączki | |
| | |
 Neogotycki kościół we Frączkach z XIX wieku.
Autor: Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Dywity |
| Liczba ludności (2010) | 282 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Frączki | |
| Położenie na mapie Polski  Frączki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Frączki (niem.Fleming) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 282 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Maria Preweda[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 23 km na północ od Olsztyna.
Dzieje miejscowości
Obecna nazwa wsi została utworzona po zakończeniu II wojny światowej od imienia Franciszek i nie ma nic wspólnego z oryginalną niemieckojęzyczną nazwą. Pierwotna nazwa wsi ulegała na przestrzeni wieków stopniowym przekształceniom: Flemingswalt (1358), Flemingswald (1369), Flemingswalde (1376), Fleminck (1597), Fleming (1615), Flemming (1820). Miejscowość otrzymała przywilej lokacyjny z rąk biskupa Jana Stryprocka w roku 1358. Nadanie zobowiązywało zasadźcę do wystawienia kościoła we wsi. Pierwszym właścicielem Frączek był Wilhelm Fleming von Wusen. W okresie rządów biskupa Franciszka Kuhschmalza, w latach 1424–1457, świątynia we Frączkach była filią kościoła w Radostowie. W XV wieku w okresie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519–1521 uległ zniszczeniu. Nowa świątynia powstała pod koniec kolejnego stulecia – konsekracji dokonał wówczas w roku 1580 biskup Marcin Kromer. Po upływie 300 lat na miejscu dawnego powstał zachowany do czasów obecnych neogotycki kościół, konsekrowany w 1883 roku przez biskupa Filipa Krementza. 21 stycznia 1905 roku biskup Andrzej Thiel utworzył we Frączkach samodzielną parafię.
W XIX wieku miejscowość była zamieszkana wyłącznie przez Polaków.
Szkolnictwo
W miejscowości funkcjonuje szkoła podstawowa.
Kultura
We Frączkach działa Stowarzyszenie Nasza Wieś, skupiające się na integracji i aktywizacji mieszkańców oraz popularyzacji walorów historycznych, przyrodniczych i kulturowych regionu. We wsi istnieje również Centrum Kultury i Aktywności. Cyklicznie w miejscowości organizowany jest zlot rowerowy oraz Noc Sobótkowa.
Turystyka
- niebieski szlak rowerowy o długości 32 km - przebieg trasy: Dywity – Dągi – Różnowo – Dąbrówka Wielka – Nowe Włóki – Gradki – Frączki – Tuławki – Gady – Jezioro Wadąg – Dągi – Dywity
- szlak rowerowy o długości 29,6 km - przebieg trasy: Jeziorany – Lekity – Derc – Frączki – Studzianka – Radostowo – Studnica – Jeziorany
Zabytki
- kościół neogotycki z XIX wieku pw. św. Marii Magdaleny
- kapliczki murowane z przełomu XIX i XX wieku
- kamień i tablica upamiętniająca jubileusz 650–lecia Frączek ( w tym miejscu przed II wojną światową stał pomnik upamiętniający mieszkańców Frączek i Studzianki, poległych w czasie I wojny światowej; po 1945 roku uległ zniszczeniu, a kamień i tablicę umieszczono na ocalałej podmurówce w roku 2008)
Bibliografia
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny, Gady 2011.
Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.
"Mój Fleming, moje Frączki. Wspomnienia mieszkańców", oprac. hist. Stanisław Achremczyk, Frączki 2008.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.12.2013]
Wikipedia [10.12.2013]
Wrota Warmii i Mazur [04.12.2013]
Moje Mazury [14.07.2010]
Przypisy
- ↑ Wrota Warmii i Mazur [04.12.2013]
