Frombork: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Ludzie związani z Fromborkiem) |
|||
| (Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | '''Frombork''' (niem. ''Frauenburg'') – miasto w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat braniewski|powiecie Braniewo]], siedziba [[Frombork (gmina miejsko-wiejska)| | + | {{Wieś infobox |
| − | + | |nazwa = Frombork | |
| + | |herb wsi = | ||
| + | |flaga wsi = | ||
| + | |herb artykuł = | ||
| + | |dopełniacz wsi = | ||
| + | |zdjęcie = Frombork wzgórze katedralne.jpg | ||
| + | |opis zdjęcia = Frombork wzgórze katedralne, Fot. Mirosław Garniec | ||
| + | |rodzaj miejscowości = miasto | ||
| + | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| + | |powiat = braniewski | ||
| + | |gmina = gmina miejsko-wiejska | ||
| + | |miejscowość podstawowa = | ||
| + | |sołectwo = | ||
| + | |wysokość = | ||
| + | |liczba ludności = 2470 | ||
| + | |rok = 2013 | ||
| + | |strefa numeracyjna =+48 55 | ||
| + | |kod pocztowy =14-530 | ||
| + | |tablice rejestracyjne = NBR | ||
| + | |SIMC = | ||
| + | |mapa wsi = | ||
| + | |kod mapy = PL-WN | ||
| + | |stopniN = 54 |minutN = 21 |sekundN = 30 | ||
| + | |stopniE = 19 |minutE = 40 |sekundE = 59 | ||
| + | |commons = | ||
| + | |wikipodróże = | ||
| + | |wikisłownik = | ||
| + | |www = | ||
| + | }} | ||
| + | '''Frombork''' (niem. ''Frauenburg'') – miasto w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat braniewski|powiecie Braniewo]], siedziba [[Frombork (gmina miejsko-wiejska)|gminy miejsko-wiejskiej]]. W 2012 roku liczba ludności Fromborka wynosiła niemal 2500. Funkcję burmistrza w latach 2013-2018 pełniła [[Małgorzata Wrońska]]. W Wyborach Samorządowych 2018 mandat burmistrza uzyskał Zbigniew Pietkiewicz. | ||
| + | <br/><br/> | ||
==Nazwa== | ==Nazwa== | ||
| − | |||
Nazwa ''Frauenburg'' oznacza "wzgórze naszej Pani" (łac. ''Castrum Dominae Nostrae'') i jest nawiązaniem do kultu maryjnego, a także do położenia miasta. Posługiwano się także nazwą ''Warmia'' lub ''Miasto Warmińskie'' (łac. ''Civitas Warmienisis''), co potwierdza korespondencja kanoników warmińskich jeszcze z XVII wieku. | Nazwa ''Frauenburg'' oznacza "wzgórze naszej Pani" (łac. ''Castrum Dominae Nostrae'') i jest nawiązaniem do kultu maryjnego, a także do położenia miasta. Posługiwano się także nazwą ''Warmia'' lub ''Miasto Warmińskie'' (łac. ''Civitas Warmienisis''), co potwierdza korespondencja kanoników warmińskich jeszcze z XVII wieku. | ||
==Położenie== | ==Położenie== | ||
| − | + | Frombork znajduje się w północno-zachodniej części województwa (przed 1998 rokiem leżał w województwie elbląskim). Leży na wzgórzu nad [[Zalew Wiślany|Zalewem Wiślanym]]. Odległość do [[Elbląg|Elbląga]] wynosi 31 km, a do [[Olsztyn|Olsztyna]] – 82 km. | |
| − | Frombork znajduje się w północno-zachodniej części województwa (przed 1998 leżał w województwie elbląskim). Leży na wzgórzu nad Zalewem Wiślanym. Odległość do [[Elbląg]] | ||
==Dzieje== | ==Dzieje== | ||
| + | Na miejscu dzisiejszego Fromborka była osada [[Prusowie|Prusów]], potem warownia o nazwie ''Rozłuki''. U schyłku XIII wieku biskup [[Henryk Fleming]], w związku ze zniszczeniami w [[Braniewo|Braniewie]] po powstaniu pruskim, postanowił wybudować w nowym miejscu katedrę i osadzić kapitułę. Rozpoczęło się zasiedlanie terenu osadnikami z Lubeki, a 8 lipca 1310 roku biskup [[Eberhard z Nysy]] nadał miejski przywilej lokacyjny, czyniąc zasadźcą Gerko Fleminga, być może spokrewnionego z biskupem Flemingiem. Około 1280 roku powstała drewniana katedra pod wezwaniem Najświętszej Panny Maryi, którą przyjęto za patronkę miasta. Zespół katedralny na wzgórzu, który stał się siedzibą kanoników, i miasto nad Zalewem Wiślanym rozwijały się odrębnie i przez stulecia formalnie stanowiły niezależne jednostki. Administracyjne scalenie nastąpiło dopiero w 1926 roku. | ||
| − | + | Miasto stanowiło początkowo własność biskupów warmińskich, ale w 1320 roku przeszło na własność kapituły. Ze względu na obecność katedry Frombork był stolicą diecezji warmińskiej, niezależnie od faktu rezydowania biskupów na [[lkwim:Zamek w Lidzbarku Warmińskim|zamku lidzbarskim]]. Sam rozwój miasta nie był dynamiczny z uwagi na sąsiedztwo [[Braniewo|Braniewa]] oraz politykę samej kapituły. Nie bez wpływu pozostawały klęski żywiołowe i wojny: zniszczeń dokonywały m.in. wojska polskie Władysława Jagiełły (1414 rok), dwukrotnie padał też Frombork ofiarą wojny trzynastoletniej, a w XVII wieku najazdów szwedzkich. | |
| − | + | Mieszkańcy zajmowali się głównie rybołówstwem, rolnictwem, rzemiosłem, browarnictwem, realizując w znacznym stopniu potrzeby kanoników. Od XV wieku istniał port, funkcjonowała gildia rybacka. W połowie XVI wieku uruchomiono pod miastem hutę szkła. Po zniszczeniach wojennych z czasów wojen szwedzkich znaczenie gospodarcze miasta uległo dalszemu zmniejszeniu. w 1772 roku Frombork wraz z [[Warmia|Warmią]] znalazł się w granicach państwa pruskiego. Mieszkały wówczas we Fromborku 1042 osoby. | |
| − | + | W drugiej połowie XIX wieku miasteczko zyskało na znaczeniu jako ośrodek turystyczny. W 1899 roku Frombork połączono linią kolejową z Braniewem i Elblągiem, co zapewniało miejscowości dalszy rozwój. W 1939 roku liczba mieszkańców zbliżała się już do trzech tysięcy. II wojna światowa przyniosła jednak wielkie zniszczenia (rzędu 70% zabudowy), w efekcie czego w Polsce Ludowej Frombork utracił początkowo prawa miejskie. Duże tradycje historyczne, w tym osoba słynnego mieszkańca, kanonika [[lkwim:Mikołaj Kopernik|Mikołaja Kopernika]], przesądziły jednak o decyzjach na rzecz odbudowy Fromborka, czego dokonano dużym nakładem starań, szczególnie ze strony konserwatorów zabytków i harcerzy, na przełomie lat 60. i 70. XX wieku (operacja "1001-Frombork"). Pozwoliło to świętować 500-lecie urodzin Kopernika w 1973 roku w odbudowanym Fromborku, cieszącym się również od 1959 roku ponownie statusem miasta. | |
| − | + | Warunki naturalne i tradycje historyczne zapewniają współczesnemu Fromborkowi rolę ośrodka turystycznego, obecnie trwają starania o nadanie miastu statusu uzdrowiska. | |
==Zabytki== | ==Zabytki== | ||
| + | Najcenniejszym zabytkiem Fromborka jest zespół katedralny na wzgórzu, zawierający m.in. [[lkwim: Bazylika Archikatedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku|bazylikę archikatedralną Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja]] z [[lkwim: Kaplica pw. Zbawiciela w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku| kaplicą pw. Zbawiciela]] oraz szereg kanonii i tzw. Wieżę Kopernika (miejsce zamieszkania astronoma) wraz z [[lkwim: Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku|muzeum]] mu poświęconym. | ||
| − | + | Na uwagę zasługują m.in.: | |
| − | + | * [[Cmentarz kanonicki we Fromborku|cmentarz kanoników]] | |
| − | + | * pałac biskupi | |
| − | * cmentarz kanoników | + | *[[kapliczka we Fromborku]] |
| − | * pałac biskupi | + | *[[grota we Fromborku]] |
| − | * kościół św. Mikołaja | + | * [[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja we Fromborku|kościół św. Mikołaja]] |
| − | * zespół poszpitalny Ducha św. | + | * zespół poszpitalny Ducha św. |
| − | * kościół poewangelicki (obecnie pogrzebowy) | + | * kościół poewangelicki (obecnie pogrzebowy) |
| − | * Baszta Żeglarska z XV wieku | + | * Baszta Żeglarska z XV wieku |
| − | * wieża wodociągowa z XVI wieku | + | * wieża wodociągowa z XVI wieku |
==Transport== | ==Transport== | ||
| − | |||
Frombork leży na trasie dróg wojewódzkich nr 504 (Elbląg-Braniewo) i 505 (Pasłęk-Frombork). | Frombork leży na trasie dróg wojewódzkich nr 504 (Elbląg-Braniewo) i 505 (Pasłęk-Frombork). | ||
==Sport== | ==Sport== | ||
| − | |||
Klub Zalew Frombork występuje w rozgrywkach piłkarskiej klasy okręgowej. | Klub Zalew Frombork występuje w rozgrywkach piłkarskiej klasy okręgowej. | ||
==Kultura== | ==Kultura== | ||
| + | W Wieży Kopernika działa Muzeum Mikołaja Kopernika z tradycjami sięgającymi 1912 roku, kiedy założył je kanonik [[Eugen Brachvogel]]. Wznowiło działalność w 1948 roku, a jednym z kierowników była znana tkaczka [[lkwim: Barbara Hulanicka|Barbara Hulanicka]]. Od 1973 roku przy muzeum funkcjonuje planetarium, placówka współtworzy też Muzeum Historii Medycyny w dawnym zespole szpitalnym Świętego Ducha. | ||
| − | + | Od 1967 w katedrze fromborskiej odbywa się coroczny [[lkwim:Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej we Fromborku 2010| Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej]]. W ramach festiwalu na zabytkowych organach katedralnych grali m.in. Józef Chwedczuk, Leon Bator, Jan Jargoń, Feliks Rączkowski, Jacek Kulig, Mirosław Pietkiewicz, a także liczni artyści zagraniczni. | |
| − | |||
| − | Od 1967 w katedrze fromborskiej odbywa się coroczny Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej. W ramach festiwalu na zabytkowych organach katedralnych grali m.in. Józef Chwedczuk, Leon Bator, Jan Jargoń, Feliks Rączkowski, Jacek Kulig, Mirosław Pietkiewicz, a także liczni artyści zagraniczni. | ||
| − | + | Zbigniew Nienacki upamiętnił miasto w jednej z powieści cyklu o przygodach Pana Samochodzika – ''Pan Samochodzik i zagadki Fromborka''. | |
==Edukacja== | ==Edukacja== | ||
| − | |||
Tradycje szkolnictwa w mieście sięgają co najmniej XIV wieku, kiedy to przy katedrze fromborskiej istniała szkoła kapitulna i konwikt. W 1565 utworzona została szkoła parafialna. Od 1928 działała szkoła zawodowa. | Tradycje szkolnictwa w mieście sięgają co najmniej XIV wieku, kiedy to przy katedrze fromborskiej istniała szkoła kapitulna i konwikt. W 1565 utworzona została szkoła parafialna. Od 1928 działała szkoła zawodowa. | ||
==Religia== | ==Religia== | ||
| − | + | Współcześnie we Fromborku istnieje [[ Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Fromborku|parafia katolicka przy katedrze]], zbór posiada także Kościół Zielonoświątkowy. Po 1772 roku we Fromborku zaczęli osiedlać się ewangelicy, a świątynia ewangelicka powstała we Fromborku w 1862 roku. W XIX wieku istniała ponadto gmina żydowska. | |
| − | Współcześnie we Fromborku istnieje parafia katolicka przy katedrze, zbór posiada także Kościół Zielonoświątkowy. Po 1772 we Fromborku zaczęli osiedlać się ewangelicy, a świątynia ewangelicka powstała we Fromborku w 1862. W XIX wieku istniała ponadto gmina żydowska. | ||
==Współpraca z innymi miastami== | ==Współpraca z innymi miastami== | ||
| − | |||
Frombork ma trzy miasta partnerskie – Suchą Beskidzką, litewską Kozłową Rudę oraz rosyjski Swietłyj. | Frombork ma trzy miasta partnerskie – Suchą Beskidzką, litewską Kozłową Rudę oraz rosyjski Swietłyj. | ||
==Ludzie związani z Fromborkiem== | ==Ludzie związani z Fromborkiem== | ||
| − | |||
Wśród wybitnych osobistości związanych z Fromborkiem wymienić należy przede wszystkim rezydujących przy katedrze kanoników kapituły warmińskiej, w tym [[lkwim:Mikołaj Kopernik|Mikołaja Kopernika]]. We Fromborku urodzili się także m.in.: | Wśród wybitnych osobistości związanych z Fromborkiem wymienić należy przede wszystkim rezydujących przy katedrze kanoników kapituły warmińskiej, w tym [[lkwim:Mikołaj Kopernik|Mikołaja Kopernika]]. We Fromborku urodzili się także m.in.: | ||
| − | * [[Jan Plastwich]], kronikarz warmiński | + | * [[Jan Plastwich]], kronikarz warmiński |
| − | * [[Johannes Frauenburg]], humanista, burmistrz Zgorzelca | + | * [[Johannes Frauenburg]], humanista, burmistrz Zgorzelca |
| − | * [[Rudolph Borowski]], polityk | + | * [[Rudolph Borowski]], polityk |
| − | * [[Albert Wichert]], matematyk | + | * [[Albert Wichert]], matematyk |
| − | * [[ | + | * [[Julius Pohl]], duchowny katolicki, poeta, redaktor, wydawca kalendarzy warmińskich |
| − | * [[Teodor Bornowski]], poeta | + | * [[Teodor Bornowski]], poeta |
| − | * [[Wikbold]], kapelan papieski, kanonik warmiński, prawnik | + | * [[Wikbold]], kapelan papieski, kanonik warmiński, prawnik |
| − | * [[Karol Woelky]], historyk, bibliotekarz, redaktor i wydawca, duchowny rzymskokatolicki, kanonik warmiński | + | * [[Karol Woelky]], historyk, bibliotekarz, redaktor i wydawca, duchowny rzymskokatolicki, kanonik warmiński |
| − | * [[Paweł Snopek]], sekretarz biskupów warmińskich, kanonik dobromiejski i fromborski, humanista, mecenas | + | * [[Paweł Snopek]], sekretarz biskupów warmińskich, kanonik dobromiejski i fromborski, humanista, mecenas |
| − | * [[Feliks Reich]], kanonik warmiński, sekretarz biskupów warmińskich | + | * [[Feliks Reich]], kanonik warmiński, sekretarz biskupów warmińskich |
| − | * [[Arnold Lange]], duchowny rzymskokatolicki, współpracownik biskupów warmińskich, kanonik dobromiejski | + | * [[Arnold Lange]], duchowny rzymskokatolicki, współpracownik biskupów warmińskich, kanonik dobromiejski |
| − | * [[Fabian Emmerich]], duchowny rzymskokatolicki, kanonik dobromiejski, lekarz kapitulny | + | * [[Fabian Emmerich]], duchowny rzymskokatolicki, kanonik dobromiejski, lekarz kapitulny |
| − | * [[Baltazar Rabe]], duchowny rzymskokatolicki, prawnik biskupi, kanonik warmiński | + | * [[Franciszek Schmidt |Franciszek Ksawery Schmidt]], kanonik dobromiejski, doktor teologii |
| + | * [[Baltazar Rabe]], duchowny rzymskokatolicki, prawnik biskupi, kanonik warmiński | ||
Frombork może poszczycić się liczbą honorowych obywateli zbliżoną do liczby faktycznych mieszkańców. Zawdzięcza to przywilejowi nadawania tego tytułu uczestnikom akcji odbudowy miasta – operacji "1001-Frombork". | Frombork może poszczycić się liczbą honorowych obywateli zbliżoną do liczby faktycznych mieszkańców. Zawdzięcza to przywilejowi nadawania tego tytułu uczestnikom akcji odbudowy miasta – operacji "1001-Frombork". | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | *[[Szlak Kopernikowski: Majątek Kumiany - Frombork]] | ||
| + | *[[lkwim: Towarzystwo Miłośników Fromborka|Towarzystwo Miłośników Fromborka]] | ||
| + | *[[lkwim: Międzynarodowe Biennale Bursztynu we Fromborku „Bursztyn i Astronomia 2007”|Międzynarodowe Biennale Bursztynu we Fromborku]] | ||
| + | * [[lkwim:Lavabo z Bazyliki Archikatedralnej we Fromborku | Lavabo z Bazyliki Archikatedralnej we Fromborku ]] | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | + | Kurowski E., ''Dzieje Fromborka. Historia miasta do 1998 roku'', Frombork 2000. | |
| − | + | Chłosta Jan ''Słownik Warmii (historyczno-geograficzny)'', Olsztyn 2002; | |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Frombork Frombork w polskojęzycznej pl.wikipedia.org] [08.01.2015]<br/> | |
| − | + | [http://frombork.art.pl/pl/ Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku] [08.01.2015]<br/> | |
| + | [http://www.frombork.pl/ frombork.pl] [08.01.2015]<br/> | ||
| + | [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_II/413/ Frombork, ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', Tom II, s. 413.] [08.01.2015]<br/> | ||
[[Kategoria:Miejscowość]] | [[Kategoria:Miejscowość]] | ||
| + | [[Kategoria:Miasta]] | ||
[[Kategoria:Powiat braniewski]] | [[Kategoria:Powiat braniewski]] | ||
| + | [[Kategoria: Frombork (gmina miejsko-wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:44, 5 lis 2018
| Frombork | |
| | |
 Frombork wzgórze katedralne, Fot. Mirosław Garniec
| |
| Rodzaj miejscowości | miasto |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | braniewski |
| Gmina | gmina miejsko-wiejska |
| Liczba ludności (2013) | 2470 |
| Strefa numeracyjna | +48 55 |
| Kod pocztowy | 14-530 |
| Tablice rejestracyjne | NBR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Frombork | |
| Położenie na mapie Polski  Frombork | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Frombork (niem. Frauenburg) – miasto w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie Braniewo, siedziba gminy miejsko-wiejskiej. W 2012 roku liczba ludności Fromborka wynosiła niemal 2500. Funkcję burmistrza w latach 2013-2018 pełniła Małgorzata Wrońska. W Wyborach Samorządowych 2018 mandat burmistrza uzyskał Zbigniew Pietkiewicz.
Spis treści
Nazwa
Nazwa Frauenburg oznacza "wzgórze naszej Pani" (łac. Castrum Dominae Nostrae) i jest nawiązaniem do kultu maryjnego, a także do położenia miasta. Posługiwano się także nazwą Warmia lub Miasto Warmińskie (łac. Civitas Warmienisis), co potwierdza korespondencja kanoników warmińskich jeszcze z XVII wieku.
Położenie
Frombork znajduje się w północno-zachodniej części województwa (przed 1998 rokiem leżał w województwie elbląskim). Leży na wzgórzu nad Zalewem Wiślanym. Odległość do Elbląga wynosi 31 km, a do Olsztyna – 82 km.
Dzieje
Na miejscu dzisiejszego Fromborka była osada Prusów, potem warownia o nazwie Rozłuki. U schyłku XIII wieku biskup Henryk Fleming, w związku ze zniszczeniami w Braniewie po powstaniu pruskim, postanowił wybudować w nowym miejscu katedrę i osadzić kapitułę. Rozpoczęło się zasiedlanie terenu osadnikami z Lubeki, a 8 lipca 1310 roku biskup Eberhard z Nysy nadał miejski przywilej lokacyjny, czyniąc zasadźcą Gerko Fleminga, być może spokrewnionego z biskupem Flemingiem. Około 1280 roku powstała drewniana katedra pod wezwaniem Najświętszej Panny Maryi, którą przyjęto za patronkę miasta. Zespół katedralny na wzgórzu, który stał się siedzibą kanoników, i miasto nad Zalewem Wiślanym rozwijały się odrębnie i przez stulecia formalnie stanowiły niezależne jednostki. Administracyjne scalenie nastąpiło dopiero w 1926 roku.
Miasto stanowiło początkowo własność biskupów warmińskich, ale w 1320 roku przeszło na własność kapituły. Ze względu na obecność katedry Frombork był stolicą diecezji warmińskiej, niezależnie od faktu rezydowania biskupów na zamku lidzbarskim. Sam rozwój miasta nie był dynamiczny z uwagi na sąsiedztwo Braniewa oraz politykę samej kapituły. Nie bez wpływu pozostawały klęski żywiołowe i wojny: zniszczeń dokonywały m.in. wojska polskie Władysława Jagiełły (1414 rok), dwukrotnie padał też Frombork ofiarą wojny trzynastoletniej, a w XVII wieku najazdów szwedzkich.
Mieszkańcy zajmowali się głównie rybołówstwem, rolnictwem, rzemiosłem, browarnictwem, realizując w znacznym stopniu potrzeby kanoników. Od XV wieku istniał port, funkcjonowała gildia rybacka. W połowie XVI wieku uruchomiono pod miastem hutę szkła. Po zniszczeniach wojennych z czasów wojen szwedzkich znaczenie gospodarcze miasta uległo dalszemu zmniejszeniu. w 1772 roku Frombork wraz z Warmią znalazł się w granicach państwa pruskiego. Mieszkały wówczas we Fromborku 1042 osoby.
W drugiej połowie XIX wieku miasteczko zyskało na znaczeniu jako ośrodek turystyczny. W 1899 roku Frombork połączono linią kolejową z Braniewem i Elblągiem, co zapewniało miejscowości dalszy rozwój. W 1939 roku liczba mieszkańców zbliżała się już do trzech tysięcy. II wojna światowa przyniosła jednak wielkie zniszczenia (rzędu 70% zabudowy), w efekcie czego w Polsce Ludowej Frombork utracił początkowo prawa miejskie. Duże tradycje historyczne, w tym osoba słynnego mieszkańca, kanonika Mikołaja Kopernika, przesądziły jednak o decyzjach na rzecz odbudowy Fromborka, czego dokonano dużym nakładem starań, szczególnie ze strony konserwatorów zabytków i harcerzy, na przełomie lat 60. i 70. XX wieku (operacja "1001-Frombork"). Pozwoliło to świętować 500-lecie urodzin Kopernika w 1973 roku w odbudowanym Fromborku, cieszącym się również od 1959 roku ponownie statusem miasta.
Warunki naturalne i tradycje historyczne zapewniają współczesnemu Fromborkowi rolę ośrodka turystycznego, obecnie trwają starania o nadanie miastu statusu uzdrowiska.
Zabytki
Najcenniejszym zabytkiem Fromborka jest zespół katedralny na wzgórzu, zawierający m.in. bazylikę archikatedralną Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja z kaplicą pw. Zbawiciela oraz szereg kanonii i tzw. Wieżę Kopernika (miejsce zamieszkania astronoma) wraz z muzeum mu poświęconym.
Na uwagę zasługują m.in.:
- cmentarz kanoników
- pałac biskupi
- kapliczka we Fromborku
- grota we Fromborku
- kościół św. Mikołaja
- zespół poszpitalny Ducha św.
- kościół poewangelicki (obecnie pogrzebowy)
- Baszta Żeglarska z XV wieku
- wieża wodociągowa z XVI wieku
Transport
Frombork leży na trasie dróg wojewódzkich nr 504 (Elbląg-Braniewo) i 505 (Pasłęk-Frombork).
Sport
Klub Zalew Frombork występuje w rozgrywkach piłkarskiej klasy okręgowej.
Kultura
W Wieży Kopernika działa Muzeum Mikołaja Kopernika z tradycjami sięgającymi 1912 roku, kiedy założył je kanonik Eugen Brachvogel. Wznowiło działalność w 1948 roku, a jednym z kierowników była znana tkaczka Barbara Hulanicka. Od 1973 roku przy muzeum funkcjonuje planetarium, placówka współtworzy też Muzeum Historii Medycyny w dawnym zespole szpitalnym Świętego Ducha.
Od 1967 w katedrze fromborskiej odbywa się coroczny Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej. W ramach festiwalu na zabytkowych organach katedralnych grali m.in. Józef Chwedczuk, Leon Bator, Jan Jargoń, Feliks Rączkowski, Jacek Kulig, Mirosław Pietkiewicz, a także liczni artyści zagraniczni.
Zbigniew Nienacki upamiętnił miasto w jednej z powieści cyklu o przygodach Pana Samochodzika – Pan Samochodzik i zagadki Fromborka.
Edukacja
Tradycje szkolnictwa w mieście sięgają co najmniej XIV wieku, kiedy to przy katedrze fromborskiej istniała szkoła kapitulna i konwikt. W 1565 utworzona została szkoła parafialna. Od 1928 działała szkoła zawodowa.
Religia
Współcześnie we Fromborku istnieje parafia katolicka przy katedrze, zbór posiada także Kościół Zielonoświątkowy. Po 1772 roku we Fromborku zaczęli osiedlać się ewangelicy, a świątynia ewangelicka powstała we Fromborku w 1862 roku. W XIX wieku istniała ponadto gmina żydowska.
Współpraca z innymi miastami
Frombork ma trzy miasta partnerskie – Suchą Beskidzką, litewską Kozłową Rudę oraz rosyjski Swietłyj.
Ludzie związani z Fromborkiem
Wśród wybitnych osobistości związanych z Fromborkiem wymienić należy przede wszystkim rezydujących przy katedrze kanoników kapituły warmińskiej, w tym Mikołaja Kopernika. We Fromborku urodzili się także m.in.:
- Jan Plastwich, kronikarz warmiński
- Johannes Frauenburg, humanista, burmistrz Zgorzelca
- Rudolph Borowski, polityk
- Albert Wichert, matematyk
- Julius Pohl, duchowny katolicki, poeta, redaktor, wydawca kalendarzy warmińskich
- Teodor Bornowski, poeta
- Wikbold, kapelan papieski, kanonik warmiński, prawnik
- Karol Woelky, historyk, bibliotekarz, redaktor i wydawca, duchowny rzymskokatolicki, kanonik warmiński
- Paweł Snopek, sekretarz biskupów warmińskich, kanonik dobromiejski i fromborski, humanista, mecenas
- Feliks Reich, kanonik warmiński, sekretarz biskupów warmińskich
- Arnold Lange, duchowny rzymskokatolicki, współpracownik biskupów warmińskich, kanonik dobromiejski
- Fabian Emmerich, duchowny rzymskokatolicki, kanonik dobromiejski, lekarz kapitulny
- Franciszek Ksawery Schmidt, kanonik dobromiejski, doktor teologii
- Baltazar Rabe, duchowny rzymskokatolicki, prawnik biskupi, kanonik warmiński
Frombork może poszczycić się liczbą honorowych obywateli zbliżoną do liczby faktycznych mieszkańców. Zawdzięcza to przywilejowi nadawania tego tytułu uczestnikom akcji odbudowy miasta – operacji "1001-Frombork".
Zobacz też
- Szlak Kopernikowski: Majątek Kumiany - Frombork
- Towarzystwo Miłośników Fromborka
- Międzynarodowe Biennale Bursztynu we Fromborku
- Lavabo z Bazyliki Archikatedralnej we Fromborku
Bibliografia
Kurowski E., Dzieje Fromborka. Historia miasta do 1998 roku, Frombork 2000.
Chłosta Jan Słownik Warmii (historyczno-geograficzny), Olsztyn 2002;
Frombork w polskojęzycznej pl.wikipedia.org [08.01.2015]
Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku [08.01.2015]
frombork.pl [08.01.2015]
Frombork, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom II, s. 413. [08.01.2015]
