Stawiguda: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki) |
|||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Stawiguda ''' (niem. ''Stabigotten'') – wieś gminna położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[ | + | ''' Stawiguda ''' (niem. ''Stabigotten'') – wieś gminna położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Stawiguda (gmina wiejska)|gminie Stawiguda]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku liczyła 1642 mieszkańców (łącznie: Stawiguda, [[Ćwikielnia]], [[Kieruj]], [[Zarośle]]). Aktualnie funkcję wójta sprawuje [[Irena Derdoń]]<ref>[http://www.stawiguda.pl/18/wladze-gminy stawiguda.pl] [17.12.2014].</ref>.<br/><br/> |
== Położenie == | == Położenie == | ||
| Linia 36: | Linia 36: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | W latach 1972-1989 w miejscowości działał [[Komitet Gminny PZPR w Stawigudzie|Komitet Gminny PZPR]]. W Stawigudzie | + | Stawiguda została założona w 1357 roku na 36 włókach przez kapitułę warmińską. Zasadźcami byli dwaj [[Prusowie]]: Cristian i Surgeden. W XVI wieku miejscowość została dotkliwie zniszczona w czasie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521. Wieś wyludniła się, część ziemi leżała odłogiem. W roku 1524 gospodarzyło w niej jedynie 6 chłopów. |
| − | + | ||
| + | W 1654 roku Stawiguda miała aż dwóch sołtysów i 14 mieszkańców. W tym czasie we wsi działała karczma. Pod koniec lat 80. XVIII wieku ówczesny biskup warmiński [[lkwim: Ignacy Krasicki|Ignacy Krasicki]] podjął próbę założenia w Stawigudzie szkoły. W tym okresie obowiązek utrzymania zarówno placówki, jak i nauczyciela spadał głównie na mieszkańców. Chłopi ze Stawigudy nie wyrazili na to zgody i pomysł zarzucono. | ||
| + | |||
| + | W drugiej połowie XIX wieku we wsi powstała polska biblioteczka [[Towarzystwo Czytelni Ludowych|Towarzystwa Czytelni Ludowych]]. W 1881 roku w miejscowości utworzono jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej. W okresie II wojny światowej hitlerowcy założyli w miejscowości podobóz dla rosyjskich i włoskich jeńców wojennych. Po zakończeniu wojny Stawiguda uzyskała statu wsi gminnej. | ||
| + | |||
| + | W latach 1972-1989 w miejscowości działał [[Komitet Gminny PZPR w Stawigudzie|Komitet Gminny PZPR]]. W Stawigudzie istniała lecznica weterynaryjna, niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, apteka, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. | ||
==Gospodarka== | ==Gospodarka== | ||
| Linia 45: | Linia 50: | ||
*PGB Polterm Przedsiębiorstwo Realizacji Inwestycji Przemysłowych i Ciepłowniczych Sp. z o.o. | *PGB Polterm Przedsiębiorstwo Realizacji Inwestycji Przemysłowych i Ciepłowniczych Sp. z o.o. | ||
*Zakład Stolarski - Paweł i Alicja Kotwiccy | *Zakład Stolarski - Paweł i Alicja Kotwiccy | ||
| − | |||
| − | |||
==Kultura== | ==Kultura== | ||
*[[Gminny Ośrodek Kultury w Stawigudzie|Gminny Ośrodek Kultury]] | *[[Gminny Ośrodek Kultury w Stawigudzie|Gminny Ośrodek Kultury]] | ||
| Linia 56: | Linia 59: | ||
*[[lkwim:Wydawnictwo Solaris|Wydawnictwo Solaris]] | *[[lkwim:Wydawnictwo Solaris|Wydawnictwo Solaris]] | ||
*[[lkwim:Warmiński Przegląd Chórów i Zespołów Śpiewaczych Kurlantka|Warmiński Przegląd Chórów i Zespołów Śpiewaczych Kurlantka]] | *[[lkwim:Warmiński Przegląd Chórów i Zespołów Śpiewaczych Kurlantka|Warmiński Przegląd Chórów i Zespołów Śpiewaczych Kurlantka]] | ||
| − | |||
| − | |||
==Organizacje i stowarzyszenia== | ==Organizacje i stowarzyszenia== | ||
*[[Warmiński Związek Gmin]] | *[[Warmiński Związek Gmin]] | ||
| Linia 64: | Linia 65: | ||
*[[Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie "Południowa Warmia"]] | *[[Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie "Południowa Warmia"]] | ||
*[[Towarzystwo Rozwoju Gminy Stawiguda "Wspólny Dom"]] | *[[Towarzystwo Rozwoju Gminy Stawiguda "Wspólny Dom"]] | ||
| − | |||
| − | |||
==Religia== | ==Religia== | ||
*[[Parafia pw. św. Jakuba Starszego Apostoła w Stawigudzie]] | *[[Parafia pw. św. Jakuba Starszego Apostoła w Stawigudzie]] | ||
| − | |||
| − | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
*[[Andrzej Zbigniew Nowak]] | *[[Andrzej Zbigniew Nowak]] | ||
| Linia 81: | Linia 78: | ||
*[[lkwim:Elżbieta Dąbrowska|Elżbieta Dąbrowska]] | *[[lkwim:Elżbieta Dąbrowska|Elżbieta Dąbrowska]] | ||
*[[lkwim:Daria Kozłowska-Wrona|Daria Kozłowska-Wrona]] | *[[lkwim:Daria Kozłowska-Wrona|Daria Kozłowska-Wrona]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Edukacja== | ==Edukacja== | ||
| − | *[[Szkoła Podstawowa w Stawigudzie przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym | + | *[[Szkoła Podstawowa w Stawigudzie]] przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym |
*[[Publiczne Gimnazjum w Stawigudzie|Publiczne Gimnazjum]] | *[[Publiczne Gimnazjum w Stawigudzie|Publiczne Gimnazjum]] | ||
| − | |||
| − | |||
==Turystyka== | ==Turystyka== | ||
*[[Rezerwat Las Warmiński]] | *[[Rezerwat Las Warmiński]] | ||
| − | *Trasa rowerowa biało-zielona: Stawiguda - [[Nowa Stawiguda]] - [[Pluski]] - [[Łańsk]] - [[Gągławki]] - [[Bartag]] - Olsztyn | + | *Trasa rowerowa biało-zielona: Stawiguda - [[Nowa Stawiguda]] - [[Pluski]] - [[Łańsk]] - [[Gągławki]] - [[Bartag]] - [[Olsztyn]] |
| − | *Trasa rowerowa biało-czerwona: Gągławki - [[Dorotowo]] - [[Majdy]] - [[Kręsk]] - Stawiguda | + | *Trasa rowerowa biało-czerwona: [[Gągławki]] - [[Dorotowo]] - [[Majdy]] - [[Kręsk]] - Stawiguda |
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Kapliczki w Stawigudzie | + | *[[Kapliczki w Stawigudzie]] |
*Dom nr 163 z 2. połowy XIX w. | *Dom nr 163 z 2. połowy XIX w. | ||
*Dom nr 171 z 1908 r. | *Dom nr 171 z 1908 r. | ||
| Linia 103: | Linia 93: | ||
*Cmentarz kościelny | *Cmentarz kościelny | ||
*Drewniane chałupy nr 11, 14,56 wzniesione w XIX w. | *Drewniane chałupy nr 11, 14,56 wzniesione w XIX w. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | <references | + | <references/> |
| − | |||
| − | |||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
*[[Referendum w Stawigudzie 2012]] | *[[Referendum w Stawigudzie 2012]] | ||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.<br/> | ||
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. <br/> | ||
| + | Chłosta Jan, ''650 lat Stawigudy'', Olsztyn 2007.<br/> | ||
| + | [http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [14.12.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stawiguda.pl/index.php Oficjalna strona internetowa gminy] [14.12.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.gok.stawiguda.pl Gminny Ośrodek Kultury w Stawigudzie] [14.12.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stawiguda.bil-wm.pl/ Baza Informacji Lokalnej] [14.12.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.domwarminski.pl/index.php?searchword=Stawiguda&searchphrase=all&Itemid=101&option=com_search Dom Warmiński] [14.12.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stawiguda.pl/16/historia Historia wsi na stronie Gminy Stawiguda] [14.12.2014]<br/> | ||
| + | [http://ospstawiguda.pl/index.php?p=1_6_Historia Ochotnicza Straż Pożarna w Stawigudzie] [14.12.2014]<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: | + | |
| + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Stawiguda (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]][[Kategoria: Wsie gminne]] [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 20:42, 1 mar 2015
| Stawiguda | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Stawiguda |
| Liczba ludności (2010) | 1 642 (łącznie: Stawiguda, Ćwikielnia,Kieruj, Zarośle) |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Stawiguda | |
| Położenie na mapie Polski  Stawiguda | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Stawiguda (niem. Stabigotten) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Stawiguda. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku liczyła 1642 mieszkańców (łącznie: Stawiguda, Ćwikielnia, Kieruj, Zarośle). Aktualnie funkcję wójta sprawuje Irena Derdoń[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Warmii, w odległości 14 km od Olsztyna.
Dzieje miejscowości
Stawiguda została założona w 1357 roku na 36 włókach przez kapitułę warmińską. Zasadźcami byli dwaj Prusowie: Cristian i Surgeden. W XVI wieku miejscowość została dotkliwie zniszczona w czasie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521. Wieś wyludniła się, część ziemi leżała odłogiem. W roku 1524 gospodarzyło w niej jedynie 6 chłopów.
W 1654 roku Stawiguda miała aż dwóch sołtysów i 14 mieszkańców. W tym czasie we wsi działała karczma. Pod koniec lat 80. XVIII wieku ówczesny biskup warmiński Ignacy Krasicki podjął próbę założenia w Stawigudzie szkoły. W tym okresie obowiązek utrzymania zarówno placówki, jak i nauczyciela spadał głównie na mieszkańców. Chłopi ze Stawigudy nie wyrazili na to zgody i pomysł zarzucono.
W drugiej połowie XIX wieku we wsi powstała polska biblioteczka Towarzystwa Czytelni Ludowych. W 1881 roku w miejscowości utworzono jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej. W okresie II wojny światowej hitlerowcy założyli w miejscowości podobóz dla rosyjskich i włoskich jeńców wojennych. Po zakończeniu wojny Stawiguda uzyskała statu wsi gminnej.
W latach 1972-1989 w miejscowości działał Komitet Gminny PZPR. W Stawigudzie istniała lecznica weterynaryjna, niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, apteka, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej.
Gospodarka
- CEDAT spółka z o.o.
- KARO - Okna drewniane
- P.P.-H.-U. Zakład Drzewny Andrzej Brewka
- PGB Polterm Przedsiębiorstwo Realizacji Inwestycji Przemysłowych i Ciepłowniczych Sp. z o.o.
- Zakład Stolarski - Paweł i Alicja Kotwiccy
Kultura
- Gminny Ośrodek Kultury
- Biblioteka Publiczna Gminy Stawiguda
- Chór "Legenda"
- Gminne Spotkania Artystyczne
- Gminny Przegląd Grup Kolędujących
- Jesienne Prezentacje Poetyckie
- Wydawnictwo Solaris
- Warmiński Przegląd Chórów i Zespołów Śpiewaczych Kurlantka
Organizacje i stowarzyszenia
- Warmiński Związek Gmin
- Stowarzyszenie "Dom Warmiński"
- Lokalna Grupa Rybacka "Pojezierze Olsztyńskie"
- Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie "Południowa Warmia"
- Towarzystwo Rozwoju Gminy Stawiguda "Wspólny Dom"
Religia
Ludzie związani z miejscowością
- Andrzej Zbigniew Nowak
- Monika Pietkiewicz
- Zbigniew Pietkiewicz
- Bogdan Michalewski
- Jarosław Bako
- Tomasz Szałanda
- Ryszard Andrukiewicz
- Wiktor Lech Żołnierek
- Elżbieta Dąbrowska
- Daria Kozłowska-Wrona
Edukacja
- Szkoła Podstawowa w Stawigudzie przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym
- Publiczne Gimnazjum
Turystyka
- Rezerwat Las Warmiński
- Trasa rowerowa biało-zielona: Stawiguda - Nowa Stawiguda - Pluski - Łańsk - Gągławki - Bartag - Olsztyn
- Trasa rowerowa biało-czerwona: Gągławki - Dorotowo - Majdy - Kręsk - Stawiguda
Zabytki
- Kapliczki w Stawigudzie
- Dom nr 163 z 2. połowy XIX w.
- Dom nr 171 z 1908 r.
- Kaplica wzniesiona w 1897 r.
- Kościół pw. św. Jakuba Starszego Apostoła, wzniesiony w 1933 r.
- Cmentarz kościelny
- Drewniane chałupy nr 11, 14,56 wzniesione w XIX w.
Przypisy
- ↑ stawiguda.pl [17.12.2014].
Zobacz też
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Chłosta Jan, 650 lat Stawigudy, Olsztyn 2007.
Bank Danych Lokalnych GUS [14.12.2014]
Oficjalna strona internetowa gminy [14.12.2014]
Gminny Ośrodek Kultury w Stawigudzie [14.12.2014]
Baza Informacji Lokalnej [14.12.2014]
Dom Warmiński [14.12.2014]
Historia wsi na stronie Gminy Stawiguda [14.12.2014]
Ochotnicza Straż Pożarna w Stawigudzie [14.12.2014]
