Kisielice (gmina miejsko-wiejska)

Gmina Kisielice
Herb gminy
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Rodzaj gminy	miejsko-wiejska
Burmistrz	Rafał Ryszczuk
Powierzchnia	172,86 km²
Liczba sołectw	15
Liczba miejscowości	21
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia	6137 35 osób/km²
Strefa numeracyjna	55
Tablice rejestracyjne	NIL
TERYT	2807043
Urząd gminy ul. Daszyńskiego 5 14-220 Kisielice
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Kisielice – gmina miejsko-wiejska położona w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu iławskiego. Najbardziej na zachód wysunięta gmina województwa warmińsko-mazurskiego. Siedziba gminy znajduje się w Kisielicach. Gmina o charakterze rolniczym, z niewielką powierzchnią zalesienia, o dużym potencjale rozwoju turystyki ze względu na posiadanie wielu walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Gmina, w której większość inwestycji podyktowanych jest działaniami mającymi na celu zróżnicowanie źródeł dostaw energii w oparciu o zasoby odnawialne, poprawą efektywności energetycznej i racjonalnego gospodarowania energią oraz prowadzeniem gospodarki niskoemisyjnej, innowacyjnymi wdrożeniami w branży OZE. Władzę w gminie sprawuje burmistrz Rafał Ryszczuk.

Powierzchnia gminy

Gmina miejsko-wiejska Kisielice zajmuje powierzchnię 172,86 km², w tym:

• użytki rolne: 72,2% (12490 ha)
• lasy: 12,7% (2190 ha)
• wody: 5,1% (890 ha)

Gmina stanowi 12,5% powierzchni powiatu iławskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi:

Elektrownia wiatrowa koło Kisielic.
Fot. Dosp84. Źródło: Commons Wikimedia

Jezioro Goryńskie
Źródło: www.wrota.warmia.mazury.pl

Kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach. Fot. Przemysław Jahr. Źródło: Commons Wikimedia

Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie. Fot. Krzymill. Źródło: Commons Wikimedia

Wnętrze kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie. Fot. Krzymill. Źródło: Commons Wikimedia

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	6137	100	2981	48,6	3156	51,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	36		17		18

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Kisielice wynosiło -43 osoby, co stanowi 16,9% migracji w powiecie iławskim oraz 1,2% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina Kisielice była częścią powiatu suskiego (z siedzibą w Iławie) w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Kisielice stała się gromadą należącą do powiatu suskiego, który w 1958 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. został przemianowany na powiat iławski.

Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy. W 1973 roku reaktywowano gminę Kisielice, w jej skład weszły sołectwa: Biskupiczki, Butowo, Galinowo, Goryń, Jędrychowo, Kisielice, Klimy, Krzywka, Limża, Łęgowo, Łodygowo, Pławty Wielkie, Trupel, Wola.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, przestał istnieć powiat iławski. Gmina Kisielice została bezpośrednio częścią województwa elbląskiego.

W 1992 roku na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. miasto i gmina Kisielice stały się jedną jednostką administracyjną.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa umiejscowiły gminę w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim.

Gmina Kisielice graniczy z: gminą Susz, gminą Iława, gminą Biskupiec (Pomorski) w powiecie nowomiejskim, gminą Łasin w województwie kujawsko-pomorskim oraz gminami: Prabuty i Gardeja w województwie pomorskim.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Biskupiczki, Butowo, Goryń, Jędrychowo, Kantowo, Klimy, Krzywka, Limża, Łęgowo, Łodygowo, Ogrodzieniec, Pławty Wielkie, Sobiewola, Trupel, Wola.

Pozostałe miejscowości: Kisielice, Galinowo, Wałdowo, Stary Folwark, Nowy Folwark, Nojdek.

Gospodarka

Główną rolę w gospodarce gminy Kisielice odgrywa rolnictwo. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcja roślinna i zwierzęca. Użytki rolne zajmują ponad 70% powierzchni gminy, w tym: grunty orne 62,9% (10882 ha), łąki i pastwiska 9,1% (1579 ha), sady 0,2% (29 ha). W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż: pszenicy, jęczmienia, pszenżyta, żyta, mieszanek zbożowych i owsa, uprawiane są również rzepak, kukurydza, buraki i ziemniaki. Hodowana jest trzoda chlewna, bydło opasowe i mleczne. W strukturze gospodarstw przeważają gospodarstwa małe i średnie (od 1 ha do 15 ha).

Największymi atutami decydującymi o atrakcyjności turystycznej gminy Kisielice są występujące na jej terenie jeziora, lasy oraz rzeźba terenu. Na terenie gminy znajduje się 10 jezior, w tym 4 o powierzchni od 85 do 300 ha (Jezioro Goryńskie, Jezioro Dłużek, Trupel i Popówko). Atrakcją dla wędkarzy są występujące w tych zbiornikach ryby. Lasy i urozmaicona rzeźba terenu stwarzają dobre warunki do uprawiania turystyki pieszej i rowerowej. Mimo to potencjał turystyczny gminy Kisielice jest słabo wykorzystywany. Szans rozwoju upatruje się na terenach położonych w okolicach wspomnianych jezior: Goryńskiego, Trupel, Dłużek i Kisielickiego. Doinwestowanie tych terenów, ze szczególnym naciskiem na bazę noclegową oraz publiczne i prywatne obiekty infrastruktury technicznej, spowoduje wzrost atrakcyjności turystycznej gminy. Gmina Kisielice nie posiada szlaków turystycznych, jednak planowane jest utworzenie szeregu ścieżek rowerowych oraz tras spacerowych. Gospodarstwo agroturystyczne znajduje się w miejscowości Trupel.

Na obszarze gminy brak jest znaczących zakładów przetwórczych i produkcyjnych. Dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie miejsko-wiejskiej Kisielice wynosiła w 2013 roku 355. W tym 26 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 329 tworzy sektor prywatny. 97 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 37 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 55 firm w dziale budownictwo, 43 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo..

Gmina Kisielice należy do Związku Gmin "Jeziorak", LGD Kanał Elbląski, Stowarzyszenia Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej, Stowarzyszenia Gmin RP "Euroregion Bałtyk".

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich, wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Kisielice wynosiła 435 osób, co stanowi 10,28% bezrobotnych w powiecie iławskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 20% ludności.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

• Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Kisielicach
• Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Kisielicach (filie: Goryń, Jędrychowo)

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

• Dni Kisielic
• Dni Jędrychowa
• Kisielickie spotkania z Folklorem
• dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

• Paul von Hindenburg (1847–1934) – prezydent Niemiec w latach 1925–1934; mieszkał w Ogrodzieńcu; Honorowy Obywatel Miasta Kisielice.
• Stanisław Komoniewski (1904–1979) – poeta ludowy, dziennikarz, animator kultury, działacz społeczny; mieszkał i pracował we wsi Krzywka.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy Kisielice należą:

• założenia urbanistyczne Starego Miasta w Kisielicach
• budynek szkoły przy ul. Daszyńskiego (Zespół Szkół Rolniczych)
• kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach wraz z przykościelnym cmentarzem
• kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Łęgowie
• zespół dworski w Krzywce
• cmentarz ewangelicki i kaplica grobowa rodziny Albersów w Truplu

Szlaki i atrakcje turystyczne

• Szlak Kanału Elbląskiego – Ostróda – Miłomłyn – Morąg – Małdyty – Pasłęk – Elbląg – Raczki Elbląskie – Jelonki – Drulity – Zalewo – Susz – Kisielice – Szymbark – Iława – Tynwałd – Boreczno – Miłomłyn – Ostróda
• niebieski szlak rowerowy: Kisielice – Krzywka – Wałdowo – Goryń – Trupel
• ruiny wiatraka z XIX wieku w Pławtach Wielkich
• ruiny dawnych dworów, m.in. w pałac w Ogrodzieńcu, Truplu, Limży, Krzywce, pałac w Łęgowie
• liczne atrakcje przyrodnicze: jeziora, obszar chronionego krajobrazu, pomniki przyrody

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Kisielice można uzyskać na stronie internetowej wrota.warmia.mazury.pl.

Religia

• Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Lasecznie
• Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie
• Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Goryniu

Szkolnictwo

W gminie miejsko-wiejskiej Kisielice istnieją następujące placówki edukacyjne:

• Zespół Szkół w Kisielicach: Przedszkole w Kisielicach, Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Kisielicach oraz Publiczne Gimnazjum w Kisielicach
• Zespół Szkół Rolniczych im. Heleny i Stanisława Sierakowskich w Kisielicach: w skład zespołu wchodzą: Technikum Rolnicze, Technikum Ekonomiczne, Liceum Ogólnokształcące; przy szkole działa również Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Kisielicach prowadzący przedszkole specjalne, specjalna szkołę podstawową oraz Zasadniczą Szkołę Zawodową
• Szkoła Podstawowa w Goryniu
• Szkoła Podstawowa w Łęgowie

Sport

W gminie Kisielice organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje tenisa stołowego, turnieje piłki nożnej "Dzikich Drużyn" oraz drużyn strażackich, turnieje siatkówki plażowej, Halowy Turniej Piłki Nożnej, rodzinny rajd rowerowy, zawody lekkoatletyczne, Spartakiada Drużyn Strażackich, Ogólnopolski Bieg Przełajowy w Limży.

Na terenie gminy działają:

• MLKS "Olimpia" Kisielice
• Młodzieżowy Klub Sportowy "Huragan" Klimy
• Gminne Stowarzyszenie LZS w Kisielicach

Inne organizacje i instytucje

• Stowarzyszenie "Lepsza Przyszłość Łodygowa"
• Stowarzyszenie "Pod Tęczą" w Kisielicach
• Stowarzyszenie "Nasza Przyszłość w Butowie"
• Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi Klimy
• Stowarzyszenie "Zgoda" w Limży
• Zespół folklorystyczny "Pomerania" z Kisielic

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

Obszary chronionego krajobrazu:

• Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Goryńskiego (1463 ha)

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Kisielice znajduje się 26 pomników przyrody. Są to pojedyncze okazy i aleja drzew.

Ciekawostki

Gmina Kisielice zwyciężyła w kategorii MANAGENERGY w ramach prestiżowego wydarzenia pn. "Sustainable Energy Europe & ManagEnergy Awards", corocznej ogólnoeuropejskiej inicjatywy organizowanej przy Komisji Europejskiej w Brukseli. Kisielice zwyciężyły w swojej kategorii projektem pn. "Gmina Kisielice- Samowystarczalna Energetycznie Gmina", w ramach którego zostały opisane dotychczasowe działania i osiągniecia gminy z zakresu: ograniczenia emisji zanieczyszczeń, dążeń do uniezależnienie się energetycznego gminy, lokalnego rozwoju gospodarczego w oparciu o inwestycje w OZE.

Bibliografia

Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1991, nr 87, poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy i Miasta Kisielice na lata 2007-2013 [20.10.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Miejskiego w Kisielicach [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Urząd Miejski w Kisielicach [20.10.2014]