Kisielice (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Miejscowości na terenie gminy) |
|||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Gmina infobox | {{Gmina infobox | ||
|Gmina = Kisielice | |Gmina = Kisielice | ||
| − | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Kisielice.png | Herb gminy Kisielice | + | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Kisielice.png |Herb gminy Kisielice |
|flaga_gminy = | |flaga_gminy = | ||
|mapa_gminy = | |mapa_gminy = | ||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
|rodzaj_gminy = miejsko-wiejska | |rodzaj_gminy = miejsko-wiejska | ||
|zarządzający = Burmistrz | |zarządzający = Burmistrz | ||
| − | |wójt = | + | |wójt = Beata Lejmanowicz |
|adres_ug = ul. Daszyńskiego 5 | |adres_ug = ul. Daszyńskiego 5 | ||
|kod_poczt_ug = 14-220 Kisielice | |kod_poczt_ug = 14-220 Kisielice | ||
| Linia 25: | Linia 25: | ||
|TERYT = 2807043 | |TERYT = 2807043 | ||
|TERC10 = | |TERC10 = | ||
| − | |www = | + | |www = https://kisielice.warmia.mazury.pl/ |
| − | |bip = | + | |bip = https://bipkisielice.warmia.mazury.pl/ |
}} | }} | ||
| − | '''Gmina Kisielice''' – gmina miejsko-wiejska położona w zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] i [[Powiat iławski| powiatu iławskiego]]. Najbardziej na zachód wysunięta gmina województwa warmińsko-mazurskiego. Siedziba gminy znajduje się w [[Kisielice| Kisielicach]]. | + | '''Gmina Kisielice''' – gmina miejsko-wiejska położona w zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]] i [[Powiat iławski|powiatu iławskiego]]. Najbardziej na zachód wysunięta gmina województwa warmińsko-mazurskiego. Siedziba gminy znajduje się w [[Kisielice|Kisielicach]]. |
| − | Gmina o charakterze rolniczym, z niewielką powierzchnią zalesienia, o dużym potencjale rozwoju turystyki ze względu na posiadanie wielu walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Gmina, w której większość inwestycji podyktowanych jest działaniami mającymi na celu zróżnicowanie źródeł dostaw energii w oparciu o zasoby odnawialne, poprawą efektywności energetycznej i racjonalnego gospodarowania energią oraz prowadzeniem gospodarki niskoemisyjnej, innowacyjnymi wdrożeniami w branży [[Odnawialne źródła energii| OZE]]. | + | Gmina o charakterze rolniczym, z niewielką powierzchnią zalesienia, o dużym potencjale rozwoju turystyki ze względu na posiadanie wielu walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Gmina, w której większość inwestycji podyktowanych jest działaniami mającymi na celu zróżnicowanie źródeł dostaw energii w oparciu o zasoby odnawialne, poprawą efektywności energetycznej i racjonalnego gospodarowania energią oraz prowadzeniem gospodarki niskoemisyjnej, innowacyjnymi wdrożeniami w branży [[Odnawialne źródła energii|OZE]]. |
| − | Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[ | + | Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Beata Lejmanowicz]]. |
| − | |||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
Gmina miejsko-wiejska Kisielice zajmuje powierzchnię 172,86 km<sup>2</sup><ref name="p2">[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3153 Bank Danych Lokalnych GUS] [20.10.2014]</ref>, w tym: | Gmina miejsko-wiejska Kisielice zajmuje powierzchnię 172,86 km<sup>2</sup><ref name="p2">[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3153 Bank Danych Lokalnych GUS] [20.10.2014]</ref>, w tym: | ||
| Linia 41: | Linia 40: | ||
== Demografia == | == Demografia == | ||
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>: | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>: | ||
| − | + | [[Plik: Elektrownia wiatrowa koło Kisielic .jpg|thumb|right|290px|Elektrownia wiatrowa koło Kisielic.<br>Fot. Dosp84. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Elektrownia_wiatrowa_ko%C5%82o_Kisielic.jpg Commons Wikimedia]]] | |
| − | + | [[Plik: Jezioro Goryńskie.jpg|thumb|right|290px|Jezioro Goryńskie<br/>Źródło: [http://wrota.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_wiejska/content/blogcategory/32/125/lang,pl/ www.wrota.warmia.mazury.pl]]] | |
| − | + | [[Plik: Kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach. Fot. Przemysław Jahr. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kisielice_church.jpg Commons Wikimedia]]] | |
| − | + | [[Plik: Kościół pw.Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie. Fot. Krzymill. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_w_%C5%81%C4%99gowie_IMG_1693_krz.JPG Commons Wikimedia] ]] | |
| − | + | [[Plik: Wnętrze kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie.jpg|thumb|right|290px|Wnętrze kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie. Fot. Krzymill. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_w_%C5%81%C4%99gowie_IMG_1694_krz.JPG Commons Wikimedia] | |
| − | + | ]] | |
| − | |||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
| − | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | + | !Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni |
|- | |- | ||
| − | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | + | |jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||% |
|-- | |-- | ||
| − | |liczba || 6137 || 100 || 2981 || 48,6 || 3156 || 51,4 | + | |liczba ||6137 ||100 ||2981 ||48,6 ||3156 ||51,4 |
|-- | |-- | ||
| − | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 36 || colspan=2| 17 || colspan=2| 18 | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|36 ||colspan=2|17 ||colspan=2|18 |
|} | |} | ||
| − | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Kisielice wynosiło -43 osoby<ref name="p2"/>, co stanowi 16,9% migracji w [[Powiat iławski| powiecie iławskim]] oraz 1,2% w województwie warmińsko-mazurskim. | + | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Kisielice wynosiło -43 osoby<ref name="p2"/>, co stanowi 16,9% migracji w [[Powiat iławski|powiecie iławskim]] oraz 1,2% w województwie warmińsko-mazurskim. |
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | == Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | ||
Po II wojnie światowej gmina Kisielice była częścią powiatu suskiego (z siedzibą w [[Iława|Iławie]]) w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Kisielice stała się gromadą należącą do powiatu suskiego, który w 1958 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r.<ref>Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19580760393 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref> został przemianowany na [[powiat iławski]]. | Po II wojnie światowej gmina Kisielice była częścią powiatu suskiego (z siedzibą w [[Iława|Iławie]]) w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Kisielice stała się gromadą należącą do powiatu suskiego, który w 1958 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r.<ref>Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19580760393 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref> został przemianowany na [[powiat iławski]]. | ||
| − | Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. W 1973 roku reaktywowano gminę Kisielice, w jej skład weszły sołectwa: [[Biskupiczki]], [[Butowo]], [[Galinowo]], [[Goryń]], [[Jędrychowo (gmina Kisielice)| Jędrychowo]], [[Kisielice]], [[Klimy]], [[Krzywka]], [[Limża]], [[Łęgowo]], [[Łodygowo]], [[Pławty Wielkie]], [[Trupel]], [[Wola (gmina Kisielice)| Wola]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim</ref>. | + | Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. W 1973 roku reaktywowano gminę Kisielice, w jej skład weszły sołectwa: [[Biskupiczki]], [[Butowo]], [[Galinowo]], [[Goryń]], [[Jędrychowo (gmina Kisielice)|Jędrychowo]], [[Kisielice]], [[Klimy]], [[Krzywka]], [[Limża]], [[Łęgowo]], [[Łodygowo]], [[Pławty Wielkie]], [[Trupel]], [[Wola (gmina Kisielice)|Wola]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim</ref>. |
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, przestał istnieć powiat iławski. Gmina Kisielice została bezpośrednio częścią województwa elbląskiego<ref>Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, przestał istnieć powiat iławski. Gmina Kisielice została bezpośrednio częścią województwa elbląskiego<ref>Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. | ||
| Linia 70: | Linia 68: | ||
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref> umiejscowiły gminę w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim. | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref> umiejscowiły gminę w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim. | ||
| − | Gmina Kisielice graniczy z: [[Susz (gmina miejsko-wiejska)| gminą Susz]], [[Iława (gmina wiejska)| gminą Iława]], [[Biskupiec (gmina wiejska)| gminą Biskupiec (Pomorski)]] w [[powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]], | + | Gmina Kisielice graniczy z: [[Susz (gmina miejsko-wiejska)|gminą Susz]], [[Iława (gmina wiejska)|gminą Iława]], [[Biskupiec (gmina wiejska)|gminą Biskupiec (Pomorski)]] w [[powiat nowomiejski|powiecie nowomiejskim]], |
gminą Łasin w województwie kujawsko-pomorskim oraz gminami: Prabuty i Gardeja w województwie pomorskim. | gminą Łasin w województwie kujawsko-pomorskim oraz gminami: Prabuty i Gardeja w województwie pomorskim. | ||
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
| − | Sołectwa: [[Biskupiczki]], [[Butowo]], [[Goryń]], [[Jędrychowo (gmina Kisielice)| Jędrychowo]], [[Kantowo]], [[Klimy]], [[Krzywka]], [[Limża]], [[Łęgowo (gmina Kisielice)|Łęgowo]], [[Łodygowo (gmina Kisielice)|Łodygowo]], [[Ogrodzieniec]], [[Pławty Wielkie]], [[Sobiewola]], [[Trupel]], [[Wola (gmina Kisielice)| Wola]]. | + | Sołectwa: [[Biskupiczki]], [[Butowo]], [[Goryń]], [[Jędrychowo (gmina Kisielice)|Jędrychowo]], [[Kantowo]], [[Klimy]], [[Krzywka]], [[Limża]], [[Łęgowo (gmina Kisielice)|Łęgowo]], [[Łodygowo (gmina Kisielice)|Łodygowo]], [[Ogrodzieniec]], [[Pławty Wielkie]], [[Sobiewola]], [[Trupel]], [[Wola (gmina Kisielice)|Wola]]. |
| − | Pozostałe miejscowości: [[Kisielice]], [[Galinowo]], [[Wałdowo]], [[Stary Folwark]], [[Nowy Folwark]], [[Nojdek]]. | + | Pozostałe miejscowości: [[Kisielice]], [[Galinowo]], [[Wałdowo (gmina Kisielice)|Wałdowo]], [[Stary Folwark]], [[Nowy Folwark]], [[Nojdek]]. |
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| Linia 87: | Linia 85: | ||
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie miejsko-wiejskiej Kisielice wynosiła w 2013 roku 355. W tym 26 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 329 tworzy sektor prywatny. 97 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 37 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 55 firm w dziale budownictwo, 43 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo.<ref name="p2"/>. | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie miejsko-wiejskiej Kisielice wynosiła w 2013 roku 355. W tym 26 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 329 tworzy sektor prywatny. 97 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 37 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 55 firm w dziale budownictwo, 43 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo.<ref name="p2"/>. | ||
| − | Gmina Kisielice należy do [[Związek Gmin "Jeziorak"| Związku Gmin "Jeziorak"]], [[LGD Kanał Elbląski]], Stowarzyszenia Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej, Stowarzyszenia Gmin RP "Euroregion Bałtyk". | + | Gmina Kisielice należy do [[Związek Gmin "Jeziorak"|Związku Gmin "Jeziorak"]], [[LGD Kanał Elbląski]], Stowarzyszenia Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej, Stowarzyszenia Gmin RP "Euroregion Bałtyk". |
| − | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski | Tygrysów warmińsko-mazurskich]], wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe. | + | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski |Tygrysów warmińsko-mazurskich]], wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe. |
| − | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Kisielice wynosiła 435 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 10,28% bezrobotnych w [[Powiat iławski| powiecie iławskim]]. | + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Kisielice wynosiła 435 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 10,28% bezrobotnych w [[Powiat iławski|powiecie iławskim]]. |
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 20% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 20% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | ||
| Linia 108: | Linia 106: | ||
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
*[[Paul von Hindenburg]] (1847–1934) – prezydent Niemiec w latach 1925–1934; mieszkał w Ogrodzieńcu; Honorowy Obywatel Miasta Kisielice. | *[[Paul von Hindenburg]] (1847–1934) – prezydent Niemiec w latach 1925–1934; mieszkał w Ogrodzieńcu; Honorowy Obywatel Miasta Kisielice. | ||
| − | *[[lkwim: Stanisław Komoniewski| Stanisław Komoniewski]] (1904–1979) – poeta ludowy, dziennikarz, animator kultury, działacz społeczny; mieszkał i pracował we wsi Krzywka. | + | *[[lkwim: Stanisław Komoniewski|Stanisław Komoniewski]] (1904–1979) – poeta ludowy, dziennikarz, animator kultury, działacz społeczny; mieszkał i pracował we wsi Krzywka. |
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
| Linia 117: | Linia 115: | ||
*[[kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach]] wraz z przykościelnym cmentarzem | *[[kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach]] wraz z przykościelnym cmentarzem | ||
*[[lkwim: Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Łęgowie |kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Łęgowie]] | *[[lkwim: Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Łęgowie |kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Łęgowie]] | ||
| − | *[[lkwim: Dwór w Krzywce| zespół dworski w Krzywce]] | + | *[[lkwim: Dwór w Krzywce|zespół dworski w Krzywce]] |
*cmentarz ewangelicki i kaplica grobowa rodziny Albersów w Truplu | *cmentarz ewangelicki i kaplica grobowa rodziny Albersów w Truplu | ||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | *[[Kanał Elbląski| Szlak Kanału Elbląskiego]] – [[Ostróda]] – [[Miłomłyn]] – [[Morąg]] – [[Małdyty]] – [[Pasłęk]] – [[Elbląg]] – [[Raczki Elbląskie]] – [[Jelonki]] – [[Drulity]] – [[Zalewo]] – [[Susz]] – [[Kisielice]] – Szymbark – [[Iława]] – [[Tynwałd]] – [[Boreczno]] – [[Miłomłyn]] – [[Ostróda]] | + | *[[Kanał Elbląski|Szlak Kanału Elbląskiego]] – [[Ostróda]] – [[Miłomłyn]] – [[Morąg]] – [[Małdyty]] – [[Pasłęk]] – [[Elbląg]] – [[Raczki Elbląskie]] – [[Jelonki]] – [[Drulity]] – [[Zalewo]] – [[Susz]] – [[Kisielice]] – Szymbark – [[Iława]] – [[Tynwałd]] – [[Boreczno]] – [[Miłomłyn]] – [[Ostróda]] |
*niebieski szlak rowerowy: [[Kisielice]] – [[Krzywka]] – [[Wałdowo]] – [[Goryń]] – [[Trupel]] | *niebieski szlak rowerowy: [[Kisielice]] – [[Krzywka]] – [[Wałdowo]] – [[Goryń]] – [[Trupel]] | ||
*ruiny wiatraka z XIX wieku w Pławtach Wielkich | *ruiny wiatraka z XIX wieku w Pławtach Wielkich | ||
| − | *ruiny dawnych dworów, m.in. w [[lkwim: Pałac w Ogrodzieńcu|pałac w Ogrodzieńcu]], Truplu, Limży, Krzywce, [[lkwim: Pałac w Łęgowie| pałac w Łęgowie]] | + | *ruiny dawnych dworów, m.in. w [[lkwim: Pałac w Ogrodzieńcu|pałac w Ogrodzieńcu]], Truplu, Limży, Krzywce, [[lkwim: Pałac w Łęgowie|pałac w Łęgowie]] |
*liczne atrakcje przyrodnicze: jeziora, obszar chronionego krajobrazu, pomniki przyrody | *liczne atrakcje przyrodnicze: jeziora, obszar chronionego krajobrazu, pomniki przyrody | ||
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Kisielice można uzyskać na stronie internetowej [http://wrota.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_wiejska/content/blogcategory/32/125/ wrota.warmia.mazury.pl]. | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Kisielice można uzyskać na stronie internetowej [http://wrota.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_wiejska/content/blogcategory/32/125/ wrota.warmia.mazury.pl]. | ||
| + | ==Religia== | ||
| + | *[[Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Lasecznie]] | ||
| + | *[[Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie]] | ||
| + | *[[Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Goryniu]] | ||
| + | |||
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
W gminie miejsko-wiejskiej Kisielice istnieją następujące placówki edukacyjne: | W gminie miejsko-wiejskiej Kisielice istnieją następujące placówki edukacyjne: | ||
| Linia 147: | Linia 150: | ||
*[[Stowarzyszenie "Nasza Przyszłość w Butowie"]] | *[[Stowarzyszenie "Nasza Przyszłość w Butowie"]] | ||
*[[Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi Klimy]] | *[[Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi Klimy]] | ||
| − | *[[Stowarzyszenie "Zgoda" | Stowarzyszenie "Zgoda" w Limży]] | + | *[[Stowarzyszenie "Zgoda" |Stowarzyszenie "Zgoda" w Limży]] |
*[[Zespół folklorystyczny "Pomerania" z Kisielic]] | *[[Zespół folklorystyczny "Pomerania" z Kisielic]] | ||
| Linia 160: | Linia 163: | ||
==Ciekawostki== | ==Ciekawostki== | ||
Gmina Kisielice zwyciężyła w kategorii MANAGENERGY w ramach prestiżowego wydarzenia pn. "Sustainable Energy Europe & ManagEnergy Awards", corocznej ogólnoeuropejskiej inicjatywy organizowanej przy Komisji Europejskiej w Brukseli. Kisielice zwyciężyły w swojej kategorii projektem pn. "Gmina Kisielice- Samowystarczalna Energetycznie Gmina", w ramach którego zostały opisane dotychczasowe działania i osiągniecia gminy z zakresu: ograniczenia emisji zanieczyszczeń, dążeń do uniezależnienie się energetycznego gminy, lokalnego rozwoju gospodarczego w oparciu o inwestycje w OZE. | Gmina Kisielice zwyciężyła w kategorii MANAGENERGY w ramach prestiżowego wydarzenia pn. "Sustainable Energy Europe & ManagEnergy Awards", corocznej ogólnoeuropejskiej inicjatywy organizowanej przy Komisji Europejskiej w Brukseli. Kisielice zwyciężyły w swojej kategorii projektem pn. "Gmina Kisielice- Samowystarczalna Energetycznie Gmina", w ramach którego zostały opisane dotychczasowe działania i osiągniecia gminy z zakresu: ograniczenia emisji zanieczyszczeń, dążeń do uniezależnienie się energetycznego gminy, lokalnego rozwoju gospodarczego w oparciu o inwestycje w OZE. | ||
| + | |||
| + | ==Multimedia== | ||
| + | |||
| + | {{#ev:youtube|A4QQcQUNVjY|500|left|}} | ||
| + | Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa] | ||
| + | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
Aktualna wersja na dzień 09:11, 5 cze 2024
| Gmina Kisielice | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | iławski | ||
| Rodzaj gminy | miejsko-wiejska | ||
| Burmistrz | Beata Lejmanowicz | ||
| Powierzchnia | 172,86 km² | ||
| Liczba sołectw | 15 | ||
| Liczba miejscowości | 21 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
6137 35 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 55 | ||
| Tablice rejestracyjne | NIL | ||
| TERYT | 2807043 | ||
| Urząd gminy ul. Daszyńskiego 5 14-220 Kisielice
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Kisielice – gmina miejsko-wiejska położona w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu iławskiego. Najbardziej na zachód wysunięta gmina województwa warmińsko-mazurskiego. Siedziba gminy znajduje się w Kisielicach. Gmina o charakterze rolniczym, z niewielką powierzchnią zalesienia, o dużym potencjale rozwoju turystyki ze względu na posiadanie wielu walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Gmina, w której większość inwestycji podyktowanych jest działaniami mającymi na celu zróżnicowanie źródeł dostaw energii w oparciu o zasoby odnawialne, poprawą efektywności energetycznej i racjonalnego gospodarowania energią oraz prowadzeniem gospodarki niskoemisyjnej, innowacyjnymi wdrożeniami w branży OZE. Władzę w gminie sprawuje burmistrz Beata Lejmanowicz.
Spis treści
- 1 Powierzchnia gminy
- 2 Demografia
- 3 Historia gminy jako jednostki administracyjnej
- 4 Miejscowości na terenie gminy
- 5 Gospodarka
- 6 Kultura i turystyka
- 7 Religia
- 8 Szkolnictwo
- 9 Sport
- 10 Inne organizacje i instytucje
- 11 Obszary chronione i pomniki przyrody
- 12 Ciekawostki
- 13 Multimedia
- 14 Przypisy
- 15 Bibliografia
Powierzchnia gminy
Gmina miejsko-wiejska Kisielice zajmuje powierzchnię 172,86 km2[1], w tym:
- użytki rolne: 72,2% (12490 ha)
- lasy: 12,7% (2190 ha)
- wody: 5,1% (890 ha)
Gmina stanowi 12,5% powierzchni powiatu iławskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[1]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 6137 | 100 | 2981 | 48,6 | 3156 | 51,4 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
36 | 17 | 18 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Kisielice wynosiło -43 osoby[1], co stanowi 16,9% migracji w powiecie iławskim oraz 1,2% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej gmina Kisielice była częścią powiatu suskiego (z siedzibą w Iławie) w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[2], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Kisielice stała się gromadą należącą do powiatu suskiego, który w 1958 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r.[3] został przemianowany na powiat iławski.
Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy[4]. W 1973 roku reaktywowano gminę Kisielice, w jej skład weszły sołectwa: Biskupiczki, Butowo, Galinowo, Goryń, Jędrychowo, Kisielice, Klimy, Krzywka, Limża, Łęgowo, Łodygowo, Pławty Wielkie, Trupel, Wola[5].
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat iławski. Gmina Kisielice została bezpośrednio częścią województwa elbląskiego[7].
W 1992 roku na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r.[8] miasto i gmina Kisielice stały się jedną jednostką administracyjną.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[9] umiejscowiły gminę w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim.
Gmina Kisielice graniczy z: gminą Susz, gminą Iława, gminą Biskupiec (Pomorski) w powiecie nowomiejskim, gminą Łasin w województwie kujawsko-pomorskim oraz gminami: Prabuty i Gardeja w województwie pomorskim.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Biskupiczki, Butowo, Goryń, Jędrychowo, Kantowo, Klimy, Krzywka, Limża, Łęgowo, Łodygowo, Ogrodzieniec, Pławty Wielkie, Sobiewola, Trupel, Wola.
Pozostałe miejscowości: Kisielice, Galinowo, Wałdowo, Stary Folwark, Nowy Folwark, Nojdek.
Gospodarka
Główną rolę w gospodarce gminy Kisielice odgrywa rolnictwo. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcja roślinna i zwierzęca. Użytki rolne zajmują ponad 70% powierzchni gminy, w tym: grunty orne 62,9% (10882 ha), łąki i pastwiska 9,1% (1579 ha), sady 0,2% (29 ha). W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż: pszenicy, jęczmienia, pszenżyta, żyta, mieszanek zbożowych i owsa, uprawiane są również rzepak, kukurydza, buraki i ziemniaki. Hodowana jest trzoda chlewna, bydło opasowe i mleczne. W strukturze gospodarstw przeważają gospodarstwa małe i średnie (od 1 ha do 15 ha).
Największymi atutami decydującymi o atrakcyjności turystycznej gminy Kisielice są występujące na jej terenie jeziora, lasy oraz rzeźba terenu. Na terenie gminy znajduje się 10 jezior, w tym 4 o powierzchni od 85 do 300 ha (Jezioro Goryńskie, Jezioro Dłużek, Trupel i Popówko). Atrakcją dla wędkarzy są występujące w tych zbiornikach ryby. Lasy i urozmaicona rzeźba terenu stwarzają dobre warunki do uprawiania turystyki pieszej i rowerowej. Mimo to potencjał turystyczny gminy Kisielice jest słabo wykorzystywany. Szans rozwoju upatruje się na terenach położonych w okolicach wspomnianych jezior: Goryńskiego, Trupel, Dłużek i Kisielickiego. Doinwestowanie tych terenów, ze szczególnym naciskiem na bazę noclegową oraz publiczne i prywatne obiekty infrastruktury technicznej, spowoduje wzrost atrakcyjności turystycznej gminy. Gmina Kisielice nie posiada szlaków turystycznych, jednak planowane jest utworzenie szeregu ścieżek rowerowych oraz tras spacerowych. Gospodarstwo agroturystyczne znajduje się w miejscowości Trupel.
Na obszarze gminy brak jest znaczących zakładów przetwórczych i produkcyjnych. Dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie miejsko-wiejskiej Kisielice wynosiła w 2013 roku 355. W tym 26 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 329 tworzy sektor prywatny. 97 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 37 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 55 firm w dziale budownictwo, 43 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo.[1].
Gmina Kisielice należy do Związku Gmin "Jeziorak", LGD Kanał Elbląski, Stowarzyszenia Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej, Stowarzyszenia Gmin RP "Euroregion Bałtyk".
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich, wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Kisielice wynosiła 435 osób[1], co stanowi 10,28% bezrobotnych w powiecie iławskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 20% ludności[10].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Kisielicach
- Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Kisielicach (filie: Goryń, Jędrychowo)
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Dni Kisielic
- Dni Jędrychowa
- Kisielickie spotkania z Folklorem
- dożynki gminne
Ludzie związani z gminą
- Paul von Hindenburg (1847–1934) – prezydent Niemiec w latach 1925–1934; mieszkał w Ogrodzieńcu; Honorowy Obywatel Miasta Kisielice.
- Stanisław Komoniewski (1904–1979) – poeta ludowy, dziennikarz, animator kultury, działacz społeczny; mieszkał i pracował we wsi Krzywka.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy Kisielice należą[11]:
- założenia urbanistyczne Starego Miasta w Kisielicach
- budynek szkoły przy ul. Daszyńskiego (Zespół Szkół Rolniczych)
- kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Łęgowie
- zespół dworski w Krzywce
- cmentarz ewangelicki i kaplica grobowa rodziny Albersów w Truplu
Szlaki i atrakcje turystyczne
- Szlak Kanału Elbląskiego – Ostróda – Miłomłyn – Morąg – Małdyty – Pasłęk – Elbląg – Raczki Elbląskie – Jelonki – Drulity – Zalewo – Susz – Kisielice – Szymbark – Iława – Tynwałd – Boreczno – Miłomłyn – Ostróda
- niebieski szlak rowerowy: Kisielice – Krzywka – Wałdowo – Goryń – Trupel
- ruiny wiatraka z XIX wieku w Pławtach Wielkich
- ruiny dawnych dworów, m.in. w pałac w Ogrodzieńcu, Truplu, Limży, Krzywce, pałac w Łęgowie
- liczne atrakcje przyrodnicze: jeziora, obszar chronionego krajobrazu, pomniki przyrody
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Kisielice można uzyskać na stronie internetowej wrota.warmia.mazury.pl.
Religia
- Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Lasecznie
- Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie
- Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Goryniu
Szkolnictwo
W gminie miejsko-wiejskiej Kisielice istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Zespół Szkół w Kisielicach: Przedszkole w Kisielicach, Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Kisielicach oraz Publiczne Gimnazjum w Kisielicach
- Zespół Szkół Rolniczych im. Heleny i Stanisława Sierakowskich w Kisielicach: w skład zespołu wchodzą: Technikum Rolnicze, Technikum Ekonomiczne, Liceum Ogólnokształcące; przy szkole działa również Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Kisielicach prowadzący przedszkole specjalne, specjalna szkołę podstawową oraz Zasadniczą Szkołę Zawodową
- Szkoła Podstawowa w Goryniu
- Szkoła Podstawowa w Łęgowie
Sport
W gminie Kisielice organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje tenisa stołowego, turnieje piłki nożnej "Dzikich Drużyn" oraz drużyn strażackich, turnieje siatkówki plażowej, Halowy Turniej Piłki Nożnej, rodzinny rajd rowerowy, zawody lekkoatletyczne, Spartakiada Drużyn Strażackich, Ogólnopolski Bieg Przełajowy w Limży.
Na terenie gminy działają:
- MLKS "Olimpia" Kisielice
- Młodzieżowy Klub Sportowy "Huragan" Klimy
- Gminne Stowarzyszenie LZS w Kisielicach
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie "Lepsza Przyszłość Łodygowa"
- Stowarzyszenie "Pod Tęczą" w Kisielicach
- Stowarzyszenie "Nasza Przyszłość w Butowie"
- Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi Klimy
- Stowarzyszenie "Zgoda" w Limży
- Zespół folklorystyczny "Pomerania" z Kisielic
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:
Obszary chronionego krajobrazu:
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Kisielice znajduje się 26 pomników przyrody[12]. Są to pojedyncze okazy i aleja drzew.
Ciekawostki
Gmina Kisielice zwyciężyła w kategorii MANAGENERGY w ramach prestiżowego wydarzenia pn. "Sustainable Energy Europe & ManagEnergy Awards", corocznej ogólnoeuropejskiej inicjatywy organizowanej przy Komisji Europejskiej w Brukseli. Kisielice zwyciężyły w swojej kategorii projektem pn. "Gmina Kisielice- Samowystarczalna Energetycznie Gmina", w ramach którego zostały opisane dotychczasowe działania i osiągniecia gminy z zakresu: ograniczenia emisji zanieczyszczeń, dążeń do uniezależnienie się energetycznego gminy, lokalnego rozwoju gospodarczego w oparciu o inwestycje w OZE.
Multimedia
Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bank Danych Lokalnych GUS [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1991, nr 87, poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
- ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Bibliografia
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1991, nr 87, poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy i Miasta Kisielice na lata 2007-2013 [20.10.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Miejskiego w Kisielicach [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Urząd Miejski w Kisielicach [20.10.2014]
