Bartoszyce: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 29 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
{{Gmina infobox
+
{{Wieś infobox
−
  |Gmina          = Bartoszyce
+
  |nazwa                = Bartoszyce
−
  |herb_gminy      = Plik:Herb_gminy_Bartoszyce.jpeg | Herb gminy Bartoszyce
+
  |herb wsi              = bartoszyce_hm.png|Herb miasta
−
  |flaga_gminy    =  
+
|flaga wsi            = 
−
  |mapa_gminy      =  
+
  |herb artykuł          =
−
  |mapa_powiatu    =  
+
  |dopełniacz wsi        = Bartoszyc   
−
  |rozmiar_mapki  =  
+
  |zdjęcie              =
−
  |mapka          =  
+
  |opis zdjęcia          =
−
  |województwo     = warmińsko-mazurskie  
+
  |rodzaj miejscowości  =
−
  |powiat         = bartoszycki
+
  |województwo           = warmińsko-mazurskie  
−
  |rodzaj_gminy    = miejska
+
  |powiat               = bartoszycki  
−
  |zarządzający    = Burmistrz
+
  |gmina                =  Bartoszyce
−
  |burmistrz          = Krzysztof Franciszek Nałęcz
+
|miejscowość podstawowa =
−
  |adres_ug        =   ul. Bohaterów Monte Cassino 1
+
  |sołectwo              =
−
  |kod_poczt_ug    = 11-200 Bartoszyce
+
  |wysokość              =
−
  |powierzchnia   = 11
+
  |liczba ludności      = 24 602
−
  |sołectwa        =  
+
  |rok                  = 2013
−
  |miejscowości    =  
+
  |strefa numeracyjna   =  
−
  |rok            = 2013
+
  |kod pocztowy          =
−
  |populacja      = 24602
+
  |tablice rejestracyjne =NBA
−
  |gęstość        = 2237
+
  |SIMC                  =
−
  |urbanizacja    =  
+
  |mapa wsi              =
−
  |nr_kier        = 89
+
  |kod mapy              = PL-WN
−
  |tablica_rej    = NBA
+
  |stopniN = 54 |minutN = 14 |sekundN = 56
−
  |TERYT           = 2801011
+
  |stopniE = 20 |minutE = 48 |sekundE = 29
−
  |TERC10          =  
+
  |commons              =
−
  |www             = http://bartoszyce.pl/
+
  |wikipodróże           =
−
|bip            = http://bip.warmia.mazury.pl/bartoszyce_gmina_miejska/
+
  |wikisłownik          =
 +
  |www                   =http://bartoszyce.pl
 
}}
 
}}
−
'''Bartoszyce''' (dawniej Barsztyn<ref>[http://www.starejuchy.pl/kolej/stat/polska.html starejuchy.pl]  [13.02.2014]</ref>, niem. ''Bartenstein'', lit. ''Barštynas'') – miasto i gmina położona w północnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w [[Powiat bartoszycki| powiecie bartoszyckim]]. Siedziba gminy Bartoszyce.
 
  
−
Gmina miejska Bartoszyce leży na [[Nizina Sępopolska| Nizinie Sępopolskiej]] w dolinie rzeki [[Rzeka Łyna| Łyny]], w historycznej krainie [[Barcja| Barcji]]. Bartoszyce to miasto o wielowiekowej historii i tradycji, łączące w sobie wpływy polskie, niemieckie i wschodnie. Dzisiaj jest ważnym węzłem komunikacyjnym oraz ośrodkiem administracyjnym, usługowym i kulturalnym województwa. Miasto jest siedzibą powiatu bartoszyckiego.
+
'''Bartoszyce''' (dawniej Barsztyn<ref>[http://www.starejuchy.pl/kolej/stat/polska.html starejuchy.pl]  [13.02.2014]</ref>, niem. ''Bartenstein'', lit. ''Barštynas'') – miasto i gmina położona w północnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w [[Powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]]. Siedziba gminy Bartoszyce.
 +
Gmina miejska Bartoszyce leży na [[Nizina Sępopolska|Nizinie Sępopolskiej]] w dolinie rzeki [[Rzeka Łyna|Łyny]], w historycznej krainie [[Barcja|Barcji]]. Bartoszyce to miasto o wielowiekowej historii i tradycji, łączące w sobie wpływy polskie, niemieckie i wschodnie. Dzisiaj jest ważnym węzłem komunikacyjnym oraz ośrodkiem administracyjnym, usługowym i kulturalnym województwa. Miasto jest siedzibą powiatu bartoszyckiego.
 +
Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Wiesław Kurach]].
 +
<br/><br/>
  
−
Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Krzysztof Nałęcz]].<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/bartoszyce_gmina_miejska/ BIP Urzędu Miasta Bartoszyce] [13.02.2014]</ref>
+
[[Plik: Brama Lidzbarska w Bartoszycach.jpg|right|290px|thumb|Brama Lidzbarska w Bartoszycach. Fot. Marek i Ewa Wojciechowscy. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:POL_Bartoszyce_02.jpg Commons Wikimedia] ]]
−
<br/><br/>
+
[[Plik: Kościół p.w. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach.jpg|right|290px|thumb|Kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach. Fot. Marek i Ewa Wojciechowscy. Źródło: [http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:POL_Bartoszyce_21.jpg Wikipedia] ]]
−
{{Galeria|Nazwa=Bartoszyce|wielkość=290|pozycja=right
+
[[Plik: Kościół p.w. św. Brunona w Bartoszycach.jpg|right|290px|thumb|Kościół pw. św. Brunona w Bartoszycach. Źródło: [http://www.bartoszyce.bil-wm.pl/index.php?inf=7&idsl=14&id=19 www.bartoszyce.bil-wm.pl] ]]
−
|File: Brama Lidzbarska w Bartoszycach.jpg|Brama Lidzbarska w Bartoszycach
+
[[Plik:Cerkiew św. Andrzeja Apostoła w Bartoszycach.jpg|right|290px|thumb|Cerkiew św. Andrzeja Apostoła w Bartoszycach. Źródło: [http://bartoszyce.pl/atrakcje/cerkiew-greckokatolicka-sw-andrzeja-apostola/ www.bartoszyce.pl] ]]
−
|File: Kościół p.w. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach.jpg|Kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach
+
[[image:bartoszyce kdp.jpg|thumb|right|290px|Bartoszyce i okolice na mapie z XIX w.<br>Źródło: Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich, 1:300000, Paryż 1859 r.]]
−
|File: Kościół p.w. św. Brunona w Bartoszycach.jpg|Kościół pw. św. Brunona w Bartoszycach
+
[[image:kamien.jpg|thumb|right|290px|Kamień 650-lecia miasta.<br>Źródło:Archiwum [[lkwim:Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]]]]
−
|File: Cerkiew św. Andrzeja Apostoła w Bartoszycach.jpg|Cerkiew św. Andrzeja Apostoła w Bartoszycach
+
[[image:liceumbartoszyce.jpg|thumb|right|290px|LO im. S. Żeromskiego w Bartoszycach<br>Źródło:Archiwum [[lkwim:Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]]]]
−
}}
+
[[image:sadbartoszyce.jpg|thumb|right|290px|<br>Źródło:Archiwum [[lkwim:Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]]]]
 
==Położenie i lokalizacja==
 
==Położenie i lokalizacja==
−
Pod względem fizjograficznym cały teren miasta i gminy miejskiej Bartoszyce leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie [[Nizina staropruska| Niziny Staropruskiej]], mezoregionie [[Nizina Sępopolska| Niziny Sępopolskiej]]. Nizina ta stanowi rozległą nieckę, która wznosi się na obrzeżu do 80–100 m n.p.m. i obniża ku środkowi do 40–50 m n.p.m. Mezoregion jest pozostałością po rozległym jeziorze zastoiskowym, który utworzył się przed cofającym się ostatnim zlodowaceniem plejstoceńskim.  Na obszarze [[Nizina Sępopolska| Niziny Sępopolskiej]] przeważa krajobraz równinny, który urozmaicają doliny rzeczne i niewielkie spadki terenu<ref>[http://bartoszyce.pl/urzad/programu-ochrony-srodowiska/ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019]</ref>.
+
Pod względem fizjograficznym cały teren miasta i gminy miejskiej Bartoszyce leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie [[Nizina staropruska|Niziny Staropruskiej]], mezoregionie [[Nizina Sępopolska|Niziny Sępopolskiej]]. Nizina ta stanowi rozległą nieckę, która wznosi się na obrzeżu do 80–100 m n.p.m. i obniża ku środkowi do 40–50 m n.p.m. Mezoregion jest pozostałością po rozległym jeziorze zastoiskowym, który utworzył się przed cofającym się ostatnim zlodowaceniem plejstoceńskim.  Na obszarze Niziny Sępopolskiej przeważa krajobraz równinny, który urozmaicają doliny rzeczne i niewielkie spadki terenu<ref>[http://bartoszyce.pl/urzad/programu-ochrony-srodowiska/ bartoszyce.pl.  Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019]</ref>.
 
   
 
   
 
Miasto położone jest w następującej odległości od ważnych ośrodków w regionie:
 
Miasto położone jest w następującej odległości od ważnych ośrodków w regionie:
Linia 49: Linia 52:
 
*Kaliningrad – 60 km
 
*Kaliningrad – 60 km
 
*granica z Rosją – 17 km<ref>[https://maps.google.pl/ maps.google.pl]</ref>
 
*granica z Rosją – 17 km<ref>[https://maps.google.pl/ maps.google.pl]</ref>
 +
 
== Powierzchnia gminy ==
 
== Powierzchnia gminy ==
 
Gmina miejska Bartoszyce zajmuje powierzchnię 11 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/m.bartoszyce.pdf stat.gov.pl] [13.02.2014]</ref><ref>[http://bartoszyce.pl/miasto/polozenie/] porównaj z [http://dokumenty.rcl.gov.pl/D2013001086901.pdf bartoszyce.pl] [13.02.2014]</ref>, w tym:
 
Gmina miejska Bartoszyce zajmuje powierzchnię 11 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/m.bartoszyce.pdf stat.gov.pl] [13.02.2014]</ref><ref>[http://bartoszyce.pl/miasto/polozenie/] porównaj z [http://dokumenty.rcl.gov.pl/D2013001086901.pdf bartoszyce.pl] [13.02.2014]</ref>, w tym:
Linia 62: Linia 66:
  
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
−
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
+
!Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni
 
|-
 
|-
−
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || %
+
|jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||%
 
|--
 
|--
−
|liczba || 24602 || 100 || 12945 || 52,62 || 11657 || 47,38
+
|liczba ||24602 ||100 ||12945 ||52,62 ||11657 ||47,38
 
|--
 
|--
−
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 2237 || colspan=2| 1177 || colspan=2| 1060
+
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|2237 ||colspan=2|1177 ||colspan=2|1060
 
|}
 
|}
  
Linia 74: Linia 78:
 
<br/>
 
<br/>
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
−
Powstające granice i podziały terytorialne na ziemiach dawnych [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]] po II wojnie światowej opierały się początkowo na niemieckim podziale administracyjnym. Po wytyczeniu wschodniej granicy państwa polskiego, z części ziem dawnego powiatu frydlandzko-bartoszyckiego<ref>Dz.U. 1945, nr 33, poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19450330196 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref> utworzono powiat bartoszycki z siedzibą w [[Bartoszyce| Bartoszycach]], który na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku stał się częścią województwa olsztyńskiego<ref> Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref>.  
+
Powstające granice i podziały terytorialne na ziemiach dawnych [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]] po II wojnie światowej opierały się początkowo na niemieckim podziale administracyjnym. Po wytyczeniu wschodniej granicy państwa polskiego, z części ziem dawnego powiatu frydlandzko-bartoszyckiego<ref>Dz.U. 1945, nr 33, poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19450330196 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref> utworzono powiat bartoszycki z siedzibą w Bartoszycach, który na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku stał się częścią województwa olsztyńskiego<ref> Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref>.  
  
−
Po podziale ziem powiatu bartoszyckiego na gminy miasto Bartoszyce stało się siedzibą gminy miejskiej Bartoszyce oraz gminy wiejskiej [[Dąbrowa]]<ref>''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', Olsztyn 1987.</ref>.
+
Po podziale ziem powiatu bartoszyckiego na gminy miasto Bartoszyce stało się siedzibą gminy miejskiej Bartoszyce oraz dawnej gminy wiejskiej [[Dąbrowa]]<ref>''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', Olsztyn 1987.</ref>.  
  
 
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref>, istniejące od 1954 roku w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Na czele administracji powiatu, miasta lub gmin stanęli naczelnicy. Wiele jednostek administracyjnych połączono, a organem wykonawczym były urzędy miast lub gmin. W Bartoszycach powołano Urząd Miasta, niezależnie funkcjonował tam również Urząd Gminy w Bartoszycach<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim</ref>.
 
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref>, istniejące od 1954 roku w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Na czele administracji powiatu, miasta lub gmin stanęli naczelnicy. Wiele jednostek administracyjnych połączono, a organem wykonawczym były urzędy miast lub gmin. W Bartoszycach powołano Urząd Miasta, niezależnie funkcjonował tam również Urząd Gminy w Bartoszycach<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim</ref>.
  
−
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref>, przestał istnieć [[powiat bartoszycki]]. [[Urząd Miasta Bartoszyce]] oraz znajdujący się w Bartoszycach Urząd Gminy zostały bezpośrednio podporządkowane Urzędowi Wojewódzkiemu w [[Olsztyn| Olsztynie]]. Kolejne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]</ref> umiejscowiły gminę miejską Bartoszyce w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.
+
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [13.02.2014]</ref>, przestał istnieć [[powiat bartoszycki]]. [[Urząd Miasta Bartoszyce]] oraz znajdujący się w Bartoszycach Urząd Gminy zostały bezpośrednio podporządkowane Urzędowi Wojewódzkiemu w [[Olsztyn|Olsztynie]]. Kolejne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]</ref> umiejscowiły gminę miejską Bartoszyce w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.
  
−
Gmina miejska Bartoszyce graniczy ze wszystkich stron z gminą wiejską [[Bartoszyce (gmina wiejska)| Bartoszyce]].
+
Gmina miejska Bartoszyce graniczy ze wszystkich stron z gminą wiejską [[Bartoszyce (gmina wiejska)|Bartoszyce]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Gospodarka ==
 
== Gospodarka ==
−
Położenie Bartoszyc na głównym szlaku komunikacyjnym – drodze krajowej nr 51 biegnącej w kierunku przejścia granicznego w [[Bezledy| Bezledach]], do Kaliningradu i dalej na Litwę, Łotwę, Estonię oraz kraje skandynawskie – warunkuje profil gospodarczy miasta. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w Bartoszycach wynosiła w 2012 roku 2211. 98 z nich to podmioty należące do sektora publicznego, pozostałe 2113 stanowią sektor prywatny<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=14&p_tery=3093 stat.gov.pl] [13.02.2014]</ref>.  
+
Położenie Bartoszyc na głównym szlaku komunikacyjnym – drodze krajowej nr 51 biegnącej w kierunku przejścia granicznego w [[Bezledy|Bezledach]], do Kaliningradu i dalej na Litwę, Łotwę, Estonię oraz kraje skandynawskie – warunkuje profil gospodarczy miasta. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w Bartoszycach wynosiła w 2012 roku 2211. 98 z nich to podmioty należące do sektora publicznego, pozostałe 2113 stanowią sektor prywatny<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=14&p_tery=3093 stat.gov.pl] [13.02.2014]</ref>.  
  
 
Najwięcej podmiotów gospodarczych działa w branży usług, następnie w przemyśle i budownictwie. Największymi zakładami produkcyjnymi w mieście są przedsiębiorstwa z branży meblowej, drzewiarskiej i odzieżowej. Pod względem liczby zatrudnionych osób do największych zakładów należą:
 
Najwięcej podmiotów gospodarczych działa w branży usług, następnie w przemyśle i budownictwie. Największymi zakładami produkcyjnymi w mieście są przedsiębiorstwa z branży meblowej, drzewiarskiej i odzieżowej. Pod względem liczby zatrudnionych osób do największych zakładów należą:
 
"Mazur-Look International" Sp. z o.o. w Bartoszycach w upadłości likwidacyjnej (produkcja mebli tapicerowanych), [[FM Bravo Sp. z o.o. Zakład Produkcyjny w Bartoszycach]] (produkcja mebli), [[PAGED Sklejka S.A.]], [[Zakład Drzewny w Bartoszycach]] (produkcja surowca do produkcji sklejek), [[PPH El-Corn Sp. z o.o. w Bartoszycach]] (2 elewatory zbożowe),  [[Stalmot S.A. Zakład nr 2 w Bartoszycach]] (produkcja okuć meblowych), [[Przedsiębiorstwo Produkcyjne Infinity Group Sp. z o.o. w Bartoszycach]] (produkcja odzieży), [[Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe "Morena" Sp. z o.o. w Bartoszycach]] (produkcja odzieży), [[WM Glass Sp. z o.o. w Bartoszycach]] (produkcja szkła meblowego), [["Bartko" sp. z o.o.]] (gospodarka odpadami),  [[COWIK Sp. z o.o.]] (usługi komunalne), [[Bart-Druk sp. z o.o.]] (produkcja opakowań, drukarnia), [[Zakłady Mięsne "Pek-Bart" Sp. z o.o]] (przetwórstwo mięsne)<ref> Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 [http://bartoszyce.pl/urzad/programu-ochrony-srodowiska/ bartoszyce.pl] [12.02.2014]</ref>.
 
"Mazur-Look International" Sp. z o.o. w Bartoszycach w upadłości likwidacyjnej (produkcja mebli tapicerowanych), [[FM Bravo Sp. z o.o. Zakład Produkcyjny w Bartoszycach]] (produkcja mebli), [[PAGED Sklejka S.A.]], [[Zakład Drzewny w Bartoszycach]] (produkcja surowca do produkcji sklejek), [[PPH El-Corn Sp. z o.o. w Bartoszycach]] (2 elewatory zbożowe),  [[Stalmot S.A. Zakład nr 2 w Bartoszycach]] (produkcja okuć meblowych), [[Przedsiębiorstwo Produkcyjne Infinity Group Sp. z o.o. w Bartoszycach]] (produkcja odzieży), [[Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe "Morena" Sp. z o.o. w Bartoszycach]] (produkcja odzieży), [[WM Glass Sp. z o.o. w Bartoszycach]] (produkcja szkła meblowego), [["Bartko" sp. z o.o.]] (gospodarka odpadami),  [[COWIK Sp. z o.o.]] (usługi komunalne), [[Bart-Druk sp. z o.o.]] (produkcja opakowań, drukarnia), [[Zakłady Mięsne "Pek-Bart" Sp. z o.o]] (przetwórstwo mięsne)<ref> Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 [http://bartoszyce.pl/urzad/programu-ochrony-srodowiska/ bartoszyce.pl] [12.02.2014]</ref>.
  
−
Na terenie miasta i tuż przy jego granicach znajdują się tereny przeznaczone na inwestycje w ramach [[Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna| Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej]]. Dodatkowo Urząd Miasta w Bartoszycach udostępnił inwestorom [[Bank Terenów Inwestycyjnych]]. Ma to na celu ułatwienie inwestorom dostępu do oferty inwestycyjnej w mieście. W katalogu można znaleźć oferty inwestycyjne zawierające dane o terenie, zabudowie, lokalizacji, własności, przeznaczeniu oraz możliwościach wykupu bądź dzierżawy terenów i obiektów przeznaczonych pod różnego rodzaju działalność gospodarczą<ref>[http://bartoszyce.pl/biznes/bank-terenow-inwestycyjnych/ bartoszyce.pl] [12.02.2014]</ref>.
+
Na terenie miasta i tuż przy jego granicach znajdują się tereny przeznaczone na inwestycje w ramach [[Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.|Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej]]. Dodatkowo Urząd Miasta w Bartoszycach udostępnił inwestorom [[Bank Terenów Inwestycyjnych]]. Ma to na celu ułatwienie inwestorom dostępu do oferty inwestycyjnej w mieście. W katalogu można znaleźć oferty inwestycyjne zawierające dane o terenie, zabudowie, lokalizacji, własności, przeznaczeniu oraz możliwościach wykupu bądź dzierżawy terenów i obiektów przeznaczonych pod różnego rodzaju działalność gospodarczą<ref>[http://bartoszyce.pl/biznes/bank-terenow-inwestycyjnych/ bartoszyce.pl] [12.02.2014]</ref>.
  
 
Bartoszyce rozwijają dynamicznie współpracę i wymianę doświadczeń w działalności edukacyjnej, społecznej oraz gospodarczej z miastami partnerskimi: Bagrationowskiem i Pionierskiem w obwodzie kaliningradzkim, Nienburgiem w Niemczech (Dolna Saksonia), Emmabodą w Szwecji, Vareną na Litwie, Bereznem na Ukrainie oraz Mławą w województwie mazowieckim. Współpracę pomiędzy gminami regionu promuje mający tu swoją siedzibę [[Związek Gmin "EKOWOD"]].
 
Bartoszyce rozwijają dynamicznie współpracę i wymianę doświadczeń w działalności edukacyjnej, społecznej oraz gospodarczej z miastami partnerskimi: Bagrationowskiem i Pionierskiem w obwodzie kaliningradzkim, Nienburgiem w Niemczech (Dolna Saksonia), Emmabodą w Szwecji, Vareną na Litwie, Bereznem na Ukrainie oraz Mławą w województwie mazowieckim. Współpracę pomiędzy gminami regionu promuje mający tu swoją siedzibę [[Związek Gmin "EKOWOD"]].
Linia 105: Linia 109:
 
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 11,7% ludności (według Banku Danych Lokalnych GUS).
 
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 11,7% ludności (według Banku Danych Lokalnych GUS).
  
−
W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy miejskiej został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne| obszarów przygranicznych]], wymagających strategicznej interwencji.  
+
W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy miejskiej został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne|obszarów przygranicznych]], wymagających strategicznej interwencji.  
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
== Kultura i turystyka ==
 
== Kultura i turystyka ==
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
−
*[[lkwim: Bartoszycki Dom Kultury| Bartoszycki Dom Kultury]]
+
*[[lkwim: Bartoszycki Dom Kultury|Bartoszycki Dom Kultury]]
 
*[[Młodzieżowy Dom Kultury w Bartoszycach]]
 
*[[Młodzieżowy Dom Kultury w Bartoszycach]]
−
*[[lkwim: Miejska Biblioteka Publiczna w Bartoszycach| Miejska Biblioteka Publiczna w Bartoszycach ]]
+
*[[lkwim: Miejska Biblioteka Publiczna w Bartoszycach|Miejska Biblioteka Publiczna w Bartoszycach ]]
  
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
Linia 117: Linia 122:
 
*[[Kaziuki Wilniuki w Bartoszycach]]  
 
*[[Kaziuki Wilniuki w Bartoszycach]]  
 
*[[Bartoszycki Jarmark Rękodzieła]]
 
*[[Bartoszycki Jarmark Rękodzieła]]
−
*[[lkwim: Wojewódzki Przegląd Teatrów Młodzieżowych „Bakcyl” 2002| Wojewódzki Przegląd Teatrów Młodzieżowych "Bakcyl"]]
+
*[[lkwim: Wojewódzki Przegląd Teatrów Młodzieżowych „Bakcyl” 2002| Wojewódzki Przegląd Teatrów Młodzieżowych "Bakcyl"]]
 
*[[Przegląd Dziecięcych Zespołów Wokalnych "Muzyczna Karuzela"]]
 
*[[Przegląd Dziecięcych Zespołów Wokalnych "Muzyczna Karuzela"]]
 
*[[Międzynarodowy Plener Malarski "Teraz Bartoszyckie Plenery"]]
 
*[[Międzynarodowy Plener Malarski "Teraz Bartoszyckie Plenery"]]
  
−
'''Ludzie związani z gminą'''
+
'''Ludzie związani'''
 
*[[Jerzy Popiełuszko|bł. ks. Jerzy Popiełuszko]] – błogosławiony Kościoła katolickiego, męczennik, kapelan NSZZ Solidarność; w Bartoszycach w latach 1966–1968 odbywał służbę wojskową
 
*[[Jerzy Popiełuszko|bł. ks. Jerzy Popiełuszko]] – błogosławiony Kościoła katolickiego, męczennik, kapelan NSZZ Solidarność; w Bartoszycach w latach 1966–1968 odbywał służbę wojskową
−
*[[lkwim: Jan Brzeszczyński| Jan Brzeszczyński]] – nauczyciel, działacz oświatowy, poeta i kompozytor  
+
*[[lkwim: Jan Brzeszczyński|Jan Brzeszczyński]] – nauczyciel, działacz oświatowy, poeta i kompozytor  
−
*[[lkwim: Jerzy Józef Korkozowicz| Jerzy Józef Korkozowicz]] – pisarz, polonista, pedagog  
+
*[[lkwim: Jerzy Józef Korkozowicz|Jerzy Józef Korkozowicz]] – pisarz, polonista, pedagog  
−
*[[lkwim: Andrzej Wakar| Andrzej Wakar]] – historyk, publicysta, działacz społeczny, edytor (pseud.: Antoni Rawka)  
+
*[[lkwim: Andrzej Wakar|Andrzej Wakar]] – historyk, publicysta, działacz społeczny, edytor (pseud.: Antoni Rawka)  
−
*[[lkwim: Anna Jędryka| Anna Jędryka]] – nauczycielka plastyki, malarka, grafik  
+
*[[lkwim: Anna Jędryka|Anna Jędryka]] – nauczycielka plastyki, malarka, grafik  
−
*[[lkwim: Arkadiusz Monkiewicz| Arkadiusz Monkiewicz]] – poeta związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc (pseud.: Monki)  
+
*[[lkwim: Arkadiusz Monkiewicz|Arkadiusz Monkiewicz]] – poeta związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc (pseud.: Monki)  
−
*[[lkwim: Piotr Monkiewicz| Piotr Monkiewicz]] – poeta, publicysta, animator kultury, związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc
+
*[[lkwim: Piotr Monkiewicz|Piotr Monkiewicz]] – poeta, publicysta, animator kultury, związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc
−
*[[lkwim: Barbara Imianowska-Bruzgul| Barbara Imianowska-Bruzgul]] – poetka, nauczycielka  
+
*[[lkwim: Barbara Imianowska-Bruzgul|Barbara Imianowska-Bruzgul]] – poetka, nauczycielka  
 
*[[lkwim: Celina Wiszniewska|Celina Wiszniewska]] – nauczycielka, działaczka kulturalno-oświatowa, poetka, krytyk literacki (pseud.: Martyna Wrzos).  
 
*[[lkwim: Celina Wiszniewska|Celina Wiszniewska]] – nauczycielka, działaczka kulturalno-oświatowa, poetka, krytyk literacki (pseud.: Martyna Wrzos).  
−
*[[lkwim: Edward Makasewicz| Edward Makasewicz]] – muzyk ludowy, cymbalista  
+
*[[lkwim: Edward Makasewicz|Edward Makasewicz]] – muzyk ludowy, cymbalista  
−
*[[lkwim: Ewa Bucała| Ewa Bucała]] –  malarka, poetka, nauczycielka  
+
*[[lkwim: Ewa Bucała|Ewa Bucała]] –  malarka, poetka, nauczycielka  
−
*[[lkwim: Halina Uglik| Halina Uglik]] – dziennikarka, poetka związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc  
+
*[[lkwim: Halina Uglik|Halina Uglik]] – dziennikarka, poetka związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc  
−
*[[lkwim: Jan Gołąbek| Jan Gołąbek]] – malarz amator, związany ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc  
+
*[[lkwim: Jan Gołąbek|Jan Gołąbek]] – malarz-amator, związany ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc  
−
*[[lkwim: Jan Orlicki| Jan Orlicki]] – bartoszycki poeta, satyryk, rysownik.
+
*[[lkwim: Jan Orlicki|Jan Orlicki]] – bartoszycki poeta, satyryk, rysownik.
−
*[[lkwim: Jerzy Mrozek| Jerzy Mrozek]] – malarz amator, mieszka i tworzy w Bartoszycach  
+
*[[lkwim: Jerzy Mrozek|Jerzy Mrozek]] – malarz-amator, mieszka i tworzy w Bartoszycach  
−
*[[lkwim: Jerzy Sałata| Jerzy Sałata]] – poeta, współzałożyciel Grupy Literackiej "Barcja"
+
*[[lkwim: Jerzy Sałata|Jerzy Sałata]] – poeta, współzałożyciel Grupy Literackiej "Barcja"
−
*[[lkwim: Jerzy Soczyński| Jerzy Soczyński]] – malarz-amator  
+
*[[lkwim: Jerzy Soczyński|Jerzy Soczyński]] – malarz-amator  
−
*[[lkwim: Jerzy Żukowski| Jerzy Żukowski]] – malarz-amator, mieszka i pracuje w Bartoszycach  
+
*[[lkwim: Jerzy Żukowski|Jerzy Żukowski]] – malarz-amator, mieszka i pracuje w Bartoszycach  
−
*[[lkwim: Joachim Orienter| Joachim Orienter]] – grafik, pedagog
+
*[[lkwim: Joachim Orienter|Joachim Orienter]] – grafik, pedagog
−
*[[lkwim: Justyna Ławrynkiewicz| Justyna Ławrynkiewicz]] – poetka i animatorka kultury związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc  
+
*[[lkwim: Justyna Ławrynkiewicz|Justyna Ławrynkiewicz]] – poetka i animatorka kultury związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc  
−
*[[lkwim: Józef Jacek Rojek| Józef Jacek Rojek]] – poeta, prozaik, eseista, malarz i rysownik (pseud.: Jacek Mróz., J. J. Mróz)  
+
*[[lkwim: Józef Jacek Rojek|Józef Jacek Rojek]] – poeta, prozaik, eseista, malarz i rysownik (pseud.: Jacek Mróz., J. J. Mróz)  
−
*[[lkwim: Krystyna Wendorff| Krystyna Wendorff]] – bibliotekarka, malarka-amatorka związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc  
+
*[[lkwim: Krystyna Wendorff|Krystyna Wendorff]] – bibliotekarka, malarka-amatorka związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc  
−
*[[lkwim: Leonard Turkowski| Leonard Turkowski]] –  poeta, prozaik, publicysta, pedagog (pseud. i krypt.: Nadir, Osa, Turek z Bartoszyc, Turkay, tur, L. Tur.)  
+
*[[lkwim: Leonard Turkowski|Leonard Turkowski]] –  poeta, prozaik, publicysta, pedagog (pseud. i krypt.: Nadir, Osa, Turek z Bartoszyc, Turkay, tur, L. Tur.)  
−
*[[lkwim: Lucyna Płoska| Lucyna Płoska]] – nauczycielka, artysta plastyk, malarka  
+
*[[lkwim: Lucyna Płoska|Lucyna Płoska]] – nauczycielka, artysta plastyk, malarka  
−
*[[lkwim: Maria Burdyniewicz| Maria Burdyniewicz]] – malarka, obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie
+
*[[lkwim: Maria Burdyniewicz|Maria Burdyniewicz]] – malarka, obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie
−
*[[lkwim: Maria Marczak| Maria Marczak]] – nauczycielka, animatorka kultury, poetka, związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc
+
*[[lkwim: Maria Marczak|Maria Marczak]] – nauczycielka, animatorka kultury, poetka, związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc
−
*[[lkwim: Robert Koniuszy| Robert Koniuszy]] – autor wierszy i opowiadań, animator kultury  
+
*[[lkwim: Robert Koniuszy|Robert Koniuszy]] – autor wierszy i opowiadań, animator kultury  
−
*[[lkwim: Romuald Moszoro| Romuald Moszoro]] – poeta, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej "Barcja"  
+
*[[lkwim: Romuald Moszoro|Romuald Moszoro]] – poeta, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej "Barcja"  
−
*[[lkwim: Ryszard Kozłowski| Ryszard Kozłowski]] – bartoszycki poeta, muzyk, dziennikarz  
+
*[[lkwim: Ryszard Kozłowski|Ryszard Kozłowski]] – bartoszycki poeta, muzyk, dziennikarz  
−
*[[lkwim: Stanisław Lewicki| Stanisław Lewicki]] – malarz-amator, fotografik  
+
*[[lkwim: Stanisław Lewicki|Stanisław Lewicki]] – malarz-amator, fotografik  
−
*[[lkwim: Teresa Barszcz| Teresa Barszcz]] – poetka, autorka opowiadań  
+
*[[lkwim: Teresa Barszcz|Teresa Barszcz]] – poetka, autorka opowiadań  
−
*[[lkwim: Teresa Bratek| Teresa Bratek]] – poetka, nauczycielka, współzałożycielka Grupy Literackiej "Barcja"  
+
*[[lkwim: Teresa Bratek|Teresa Bratek]] – poetka, nauczycielka, współzałożycielka Grupy Literackiej "Barcja"  
−
*[[lkwim: Teresa Kozłowska| Teresa Kozłowska]] – nauczycielka, malarka-amatorka związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
+
*[[lkwim: Teresa Kozłowska|Teresa Kozłowska]] – nauczycielka, malarka-amatorka związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
−
*[[lkwim: Zenon Burdyniewicz| Zenon Burdyniewicz]] – artysta malarz,  przez wiele lat mieszkał i pracował w Bartoszycach. Obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie
+
*[[lkwim: Zenon Burdyniewicz|Zenon Burdyniewicz]] – artysta malarz,  przez wiele lat mieszkał i pracował w Bartoszycach. Obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie
−
*[[lkwim: Zygmunt Kornowski| Zygmunt Kornowski]] – poeta, zbieracz legend, zecer, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej "Barcja"  
+
*[[lkwim: Zygmunt Kornowski|Zygmunt Kornowski]] – poeta, zbieracz legend, zecer, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej "Barcja"  
 
*[[Zbigniew Lubiejewski]] – urodzony w Bartoszycach siatkarz, złoty medalista olimpijski, działacz sportowy
 
*[[Zbigniew Lubiejewski]] – urodzony w Bartoszycach siatkarz, złoty medalista olimpijski, działacz sportowy
 
*[[Tomasz Radziewicz]] – urodzony w Bartoszycach rzeźbiarz, rysownik, autor pomników Józefa Piłsudskiego w Gdańsku Wrzeszczu (2006), Jana Pawła II w Przemyślu (2007), Remusa w Kościerzynie, Kazimierza Deyny przed stadionem Legii w Warszawie (2012), fontanny Neptuna na dziedzińcu Kwartału Kamienic w Gdańsku (2012)
 
*[[Tomasz Radziewicz]] – urodzony w Bartoszycach rzeźbiarz, rysownik, autor pomników Józefa Piłsudskiego w Gdańsku Wrzeszczu (2006), Jana Pawła II w Przemyślu (2007), Remusa w Kościerzynie, Kazimierza Deyny przed stadionem Legii w Warszawie (2012), fontanny Neptuna na dziedzińcu Kwartału Kamienic w Gdańsku (2012)
 
*[[Tomasz Szymuś]] – urodzony w Bartoszycach muzyk, kompozytor, aranżer i dyrygent
 
*[[Tomasz Szymuś]] – urodzony w Bartoszycach muzyk, kompozytor, aranżer i dyrygent
 +
*[[lkwim:Joanna Kondrat|Joanna Kondrat]] - urodzona w Bartoszycach wokalistka, autorka tekstów, inicjatorka działań społecznych i kulturalnych
  
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
Linia 166: Linia 172:
 
Do najcenniejszych należą:
 
Do najcenniejszych należą:
 
*[[stare miasto w Bartoszycach]] z XIV wieku o doskonale zachowanym układzie urbanistycznym, rynek wraz z szachownicą przylegających ulic, mieszczańskimi kamienicami, murami obronnymi
 
*[[stare miasto w Bartoszycach]] z XIV wieku o doskonale zachowanym układzie urbanistycznym, rynek wraz z szachownicą przylegających ulic, mieszczańskimi kamienicami, murami obronnymi
−
*[[lkwim: Brama Lidzbarska w Bartoszycach| Brama Lidzbarska w Bartoszycach]] wzniesiona w drugiej połowie XV wieku, doskonale zachowany fragment miejskich murów obronnych
+
*[[lkwim: Brama Lidzbarska w Bartoszycach|Brama Lidzbarska w Bartoszycach]] wzniesiona w drugiej połowie XV wieku, doskonale zachowany fragment miejskich murów obronnych
−
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach| kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach]] wraz z plebanią
+
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach|kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach]] wraz z plebanią
−
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach| kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach]]  
+
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach|kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach]]  
−
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Brunona w Bartoszycach| kościół pw. św. Brunona w Bartoszycach]]  
+
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Brunona w Bartoszycach|kościół pw. św. Brunona w Bartoszycach]]  
 
*[[cerkiew greckokatolicka św. Andrzeja Apostoła w Bartoszycach]] z XIX wieku, wcześniej mieściła się w nim remiza strażacka
 
*[[cerkiew greckokatolicka św. Andrzeja Apostoła w Bartoszycach]] z XIX wieku, wcześniej mieściła się w nim remiza strażacka
 
*[[cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej w Bartoszycach]], bardzo dobrze zachowany i wielokrotnie odrestaurowywany cmentarz niemiecki  
 
*[[cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej w Bartoszycach]], bardzo dobrze zachowany i wielokrotnie odrestaurowywany cmentarz niemiecki  
Linia 178: Linia 184:
 
*budynek dawnego Browaru (przy ul. Mikołaja Kopernika)  
 
*budynek dawnego Browaru (przy ul. Mikołaja Kopernika)  
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
−
*[[Park Elżbiety]] - usytuowany u podnóża [[Góra Zamkowa| Góry Zamkowej]], złożony ze stawu w kształcie serca oraz ciągu spacerowego wzdłuż Łyny
+
*[[Park Elżbiety]]  usytuowany u podnóża [[Góra Zamkowa|Góry Zamkowej]], ze stawem w kształcie serca oraz ciągiem spacerowym wzdłuż Łyny
−
*spływy kajakowe rzeką Łyną - w 2012 r. została oddana do użytku nowa przystań kajakowa, sfinansowana z projektu "Kajakiem po Warmii" zrealizowanego przez [[Stowarzyszenie "Dom Warmiński"]] i władze powiatowe.  
+
*spływy kajakowe rzeką [[Rzeka Łyna|Łyną]]
−
Charakterystyczną cechą rzeki Łyny jest na tym terenie zjawisko meandrowania, które powstaje w wyniku erozji bocznej, dzięki czemu tworzą się w krajobrazie stromo opadające brzegi, tzw. "skałki", jak np. w okolicach [[Perkujki| Perkujek]].
+
W 2012 r. została oddana do użytku nowa przystań kajakowa sfinansowana z projektu "Kajakiem po Warmii" zrealizowanego przez [[Stowarzyszenie "Dom Warmiński"]] i władze powiatowe.  
 +
Charakterystyczną cechą rzeki Łyny jest na tym terenie zjawisko meandrowania, które powstaje w wyniku erozji bocznej, dzięki czemu tworzą się w krajobrazie stromo opadające brzegi, tzw. "skałki", jak np. w okolicach [[Perkujki|Perkujek]].
 
*trasa rowerowa: Bartoszyce – [[Sępopol ]] – [[Judyty]] – [[Szczurkowo]] – [[Ostre Bardo]] – [[Stopki]] – Bartoszyce
 
*trasa rowerowa: Bartoszyce – [[Sępopol ]] – [[Judyty]] – [[Szczurkowo]] – [[Ostre Bardo]] – [[Stopki]] – Bartoszyce
 
*[[Mistrzostwa Polski Północno-Wschodniej Pływadeł]] organizowane przez [[Bartoszyckie Stowarzyszenie Ożywić Łynę]]
 
*[[Mistrzostwa Polski Północno-Wschodniej Pływadeł]] organizowane przez [[Bartoszyckie Stowarzyszenie Ożywić Łynę]]
Linia 194: Linia 201:
 
*[[Szkoła Podstawowa nr 3 w Bartoszycach|Szkoła Podstawowa nr 3 im. Tadeusza Kościuszki w Bartoszycach]]
 
*[[Szkoła Podstawowa nr 3 w Bartoszycach|Szkoła Podstawowa nr 3 im. Tadeusza Kościuszki w Bartoszycach]]
 
*[[Szkoła Podstawowa nr 4 w Bartoszycach|Szkoła Podstawowa nr 4 im. I Pułku Artylerii Lekkiej w Bartoszycach]]
 
*[[Szkoła Podstawowa nr 4 w Bartoszycach|Szkoła Podstawowa nr 4 im. I Pułku Artylerii Lekkiej w Bartoszycach]]
−
*[[Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Bartoszycach|Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Maltańskichw Bartoszycach]] – [[Szkoła Podstawowa nr 6 w Bartoszycach|Szkoła Podstawowa nr 6 w SOSW]], [[Gimnazjum Specjalne w Bartoszycach|Gimnazjum Specjalne w SOSW]], [[Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Bartoszycach|Zasadnicza Szkoła Zawodowa w SOSW]], [[Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące w Bartoszycach| Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące w SOSW]], [[Specjalna Szkoła Przysposabiająca do Pracy w Bartoszycach|Specjalna Szkoła Przysposabiająca do Pracy w SOSW]]
+
*[[Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Bartoszycach|Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Maltańskichw Bartoszycach]] – [[Szkoła Podstawowa nr 6 w Bartoszycach|Szkoła Podstawowa nr 6 w SOSW]], [[Gimnazjum Specjalne w Bartoszycach|Gimnazjum Specjalne w SOSW]], [[Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Bartoszycach|Zasadnicza Szkoła Zawodowa w SOSW]], [[Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące w Bartoszycach|Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące w SOSW]], [[Specjalna Szkoła Przysposabiająca do Pracy w Bartoszycach|Specjalna Szkoła Przysposabiająca do Pracy w SOSW]]
 
*[[Szkoła Podstawowa nr 7 im. Józefa Wybickiego w Bartoszycach]]
 
*[[Szkoła Podstawowa nr 7 im. Józefa Wybickiego w Bartoszycach]]
 
*[[Zespół Szkół z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach]] - [[Szkoła Podstawowa nr 8 w Bartoszycach|Szkoła Podstawowa nr 8 im. Łesi Ukrainki z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach]], [[Gimnazjum nr 3 w Bartoszycach|Gimnazjum nr 3 z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach]]
 
*[[Zespół Szkół z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach]] - [[Szkoła Podstawowa nr 8 w Bartoszycach|Szkoła Podstawowa nr 8 im. Łesi Ukrainki z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach]], [[Gimnazjum nr 3 w Bartoszycach|Gimnazjum nr 3 z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach]]
Linia 201: Linia 208:
 
*[[Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Bartoszycach|Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Kresowiaków w Bartoszycach]]
 
*[[Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Bartoszycach|Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Kresowiaków w Bartoszycach]]
 
*[[Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Bartoszycach|Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Elizy Orzeszkowej w Bartoszycach]]
 
*[[Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Bartoszycach|Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Elizy Orzeszkowej w Bartoszycach]]
−
W Bartoszycach istnieją również<ref>[http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Wykaz szkół i placówek oświatowych według województw] [13.02.2014]</ref>:
+
W Bartoszycach istnieją również<ref>[http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Kuratorium Oświaty w Olsztynie, wykaz szkół i placówek oświatowych według województw] [13.02.2014]</ref>:
 
*[[Niepubliczne Gimnazjum dla Dorosłych w Bartoszycach]]
 
*[[Niepubliczne Gimnazjum dla Dorosłych w Bartoszycach]]
 
*[[Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Bartoszycach]]
 
*[[Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Bartoszycach]]
Linia 211: Linia 218:
  
 
== Religia ==
 
== Religia ==
−
*[[Parafia pw. św. Brata Alberta w Bartoszycach|Parafia pw. św. Brata Alberta]]
+
*[[Parafia pw. Świętego Brata Alberta w Bartoszycach|Parafia pw. św. Brata Alberta]]
−
*[[Parafia pw. św. Brunona z Kwerfurtu w Bartoszycach|Parafia pw. św. Brunona z Kwerfurtu]]
+
*[[Parafia pw. Świętego Brunona w Bartoszycach|Parafia pw. św. Brunona z Kwerfurtu]]
 
*[[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach|Parafia pw. św. Jana Chrzciciela]]
 
*[[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach|Parafia pw. św. Jana Chrzciciela]]
 
*[[Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Bartoszycach|Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów]]
 
*[[Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Bartoszycach|Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów]]
 +
 
== Sport ==
 
== Sport ==
 
W Bartoszycach istnieją następujące kluby sportowe:
 
W Bartoszycach istnieją następujące kluby sportowe:
Linia 233: Linia 241:
 
*[[Bartoszyckie Stowarzyszenie Ożywić Łynę]]
 
*[[Bartoszyckie Stowarzyszenie Ożywić Łynę]]
 
*[[Bartoszyckie Stowarzyszenie Agroturystyki "Warmiacy"]]  
 
*[[Bartoszyckie Stowarzyszenie Agroturystyki "Warmiacy"]]  
−
*[[lkwim:Bartoszycka Grupa Literacka „Barcja”| Bartoszycka Grupa Literacka "Barcja"]] - grupa powstała początkowo pod nazwą Bartoszycka Grupa Literacka w 1983 roku. W 1984 nazwę zmieniono na: [[Bartoszycka Grupa Literacka "Barcja"]]
+
*[[lkwim:Bartoszycka Grupa Literacka „Barcja”|Bartoszycka Grupa Literacka "Barcja"]] – grupa powstała początkowo pod nazwą Bartoszycka Grupa Literacka w 1983 roku. W 1984 nazwę zmieniono na obecną.
−
*[[lkwim: Mietek Folk| Mietek Folk]] - bartoszycki zespół folkowo–szantowy  
+
*[[lkwim: Mietek Folk|Mietek Folk]] – bartoszycki zespół folkowo–szantowy  
−
*[[lkwim: Hidden Scars| Hidden Scars]] - bartoszycki zespół hard/core metalowy  
+
*[[lkwim: Hidden Scars|Hidden Scars]] – bartoszycki zespół hardcore metalowy
 +
 
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
 
Tereny chronione na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce zajmują 41,423 ha (3,76%)<ref>[http://bartoszyce.pl/urzad/programu-ochrony-srodowiska/ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019]</ref><ref>[http://turystyka.bartoszyce.pl/ Urząd Miasta Bartoszyce]</ref>.  
 
Tereny chronione na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce zajmują 41,423 ha (3,76%)<ref>[http://bartoszyce.pl/urzad/programu-ochrony-srodowiska/ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019]</ref><ref>[http://turystyka.bartoszyce.pl/ Urząd Miasta Bartoszyce]</ref>.  
Linia 242: Linia 251:
 
* [[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny]]  (powierzchnia ogółem 16 429,9 ha, na terenie miasta 41,423 ha)
 
* [[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny]]  (powierzchnia ogółem 16 429,9 ha, na terenie miasta 41,423 ha)
  
−
Na terenie gminy miejskiej Bartoszyce występują w części wschodniej miasta obszary chronione w ramach sieci Natura 2000. Miasto graniczy również z obszarem specjalnej ochrony ptaków [[Ostoja Warmińska| Ostoją Warmińską]].
+
Na terenie gminy miejskiej Bartoszyce występują w części wschodniej miasta obszary chronione w ramach sieci Natura 2000. Miasto graniczy również z obszarem specjalnej ochrony ptaków [[Ostoja Warmińska|Ostoją Warmińską]].
  
 
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejskiej Bartoszyce znajduje się 1 pomnik przyrody (ożywionej). Ochroną objęto okaz jesiona wyniosłego o obwodzie 355 cm i wysokości 30 m, znajdujący się w ogrodzie przy ul. Kętrzyńskiej 18.
 
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejskiej Bartoszyce znajduje się 1 pomnik przyrody (ożywionej). Ochroną objęto okaz jesiona wyniosłego o obwodzie 355 cm i wysokości 30 m, znajdujący się w ogrodzie przy ul. Kętrzyńskiej 18.
Linia 248: Linia 257:
 
Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej w miastach i na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Parki, zieleńce, tereny zieleni osiedlowej i ulicznej zajmują na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce powierzchnię ponad 78 ha.
 
Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej w miastach i na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Parki, zieleńce, tereny zieleni osiedlowej i ulicznej zajmują na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce powierzchnię ponad 78 ha.
 
<br/>
 
<br/>
 +
 +
==Zobacz też==
 +
*[[Bartoszyce (gmina wiejska)|Bartoszyce (gmina wiejska)]]
 +
{{Przypisy}}
 +
<references/>
 
== Bibliografia  ==
 
== Bibliografia  ==
−
Dz.U. 1945 nr 33 poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19450330196 isap.sejm.gov.pl]<br/>
+
Dz.U. 1945, nr 33, poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19450330196 isap.sejm.gov.pl]<br/>
−
Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl]<br/>
+
Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl]<br/>
−
Dz.U. 1961 nr 50 poz. 271, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 listopada 1961 r. w sprawie zniesienia i zmiany granic niektórych powiatów w województwie olsztyńskim.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19610500271 isap.sejm.gov.pl]<br/>
+
Dz.U. 1961, nr 50, poz. 271, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 listopada 1961 r. w sprawie zniesienia i zmiany granic niektórych powiatów w województwie olsztyńskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19610500271 isap.sejm.gov.pl]<br/>
−
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl]<br/>
+
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl]<br/>
−
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]<br/>
+
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]<br/>
−
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]]<br/>
+
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]<br/>
−
Dz.U. 2013 poz. 869, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy.[[http://dokumenty.rcl.gov.pl/D2013001086901.pdf]]<br/>
+
Dz.U. 2013, poz. 869, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy, [http://dokumenty.rcl.gov.pl/D2013001086901.pdf rcl.gov.pl]<br/>
−
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
+
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
−
Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1987.<br/>
+
''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', Olsztyn 1987.<br/>
−
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.<br/>
+
''Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r.'', GUS, Warszawa 2013.<br/>
 
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych Lokalnych GUS] [13.02.2014]<br/>
 
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych Lokalnych GUS] [13.02.2014]<br/>
 
[http://www.bartoszyce.bil-wm.pl/ Baza informacji lokalnej miasta Bartoszyce] [13.02.2014]<br/>
 
[http://www.bartoszyce.bil-wm.pl/ Baza informacji lokalnej miasta Bartoszyce] [13.02.2014]<br/>
 
[http://bip.warmia.mazury.pl/bartoszyce_gmina_miejska/ BIP Urzędu Miasta Bartoszyce] [13.02.2014]<br/>
 
[http://bip.warmia.mazury.pl/bartoszyce_gmina_miejska/ BIP Urzędu Miasta Bartoszyce] [13.02.2014]<br/>
−
GUS [http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6340_PLK_HTML.htm stat.gov.pl] [13.02.2014]<br/>
+
[http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6340_PLK_HTML.htm stat.gov.pl GUS] [13.02.2014]<br/>
 
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [13.02.2014]<br/>
 
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [13.02.2014]<br/>
 
[http://victoriabartoszyce.pl/news.php MBKS Victoria Bartoszyce] [13.02.2014]<br/>
 
[http://victoriabartoszyce.pl/news.php MBKS Victoria Bartoszyce] [13.02.2014]<br/>
−
Mietek Folk [http://mietekfolk.pl/ mietekfolk.pl] [13.02.2014]<br/>
+
[http://mietekfolk.pl/ mietekfolk.pl] [13.02.2014]<br/>
 
[http://bartoszyce.pl/urzad/programu-ochrony-srodowiska/ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019]<br/>
 
[http://bartoszyce.pl/urzad/programu-ochrony-srodowiska/ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019]<br/>
 
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków, [http://www.nid.pl/pl/ nid.pl] [13.02.2014]<br/>
 
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków, [http://www.nid.pl/pl/ nid.pl] [13.02.2014]<br/>
Linia 271: Linia 285:
 
UStat w Olsztynie [http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/m.bartoszyce.pdf stat.gov.pl] [13.02.2014]<br/>
 
UStat w Olsztynie [http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/m.bartoszyce.pdf stat.gov.pl] [13.02.2014]<br/>
 
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie, Rejestr zabytków archeologicznych województwa warmińsko-mazurskiego, [http://www.visacom.pl/bip2/?ident=36&idx1=7&idx2=3&layout=layout4 visacom.pl] [13.02.2014]<br/>
 
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie, Rejestr zabytków archeologicznych województwa warmińsko-mazurskiego, [http://www.visacom.pl/bip2/?ident=36&idx1=7&idx2=3&layout=layout4 visacom.pl] [13.02.2014]<br/>
−
Wykaz szkół i placówek oświatowych według województw [http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 ko.olsztyn.pl] [13.02.2014]<br/>
+
Wykaz szkół i placówek oświatowych według województw, [http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Kuratorium Oświaty w Olsztynie] [13.02.2014]<br/>
−
{{Przypisy}}
+
 
−
<references/>
+
 
 +
 
  
−
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat bartoszycki]][[Kategoria: Bartoszyce]] [Kategoria: 1945-1989]] [[Kategoria: 1990-]]
+
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Miasta]][[Kategoria:Powiat bartoszycki]][[Kategoria: Bartoszyce]] [[Kategoria: 1945-1989]] [[Kategoria: 1990-]]

Aktualna wersja na dzień 11:46, 5 cze 2024

Bartoszyce
Herb
Herb Bartoszyc
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat bartoszycki
Gmina Bartoszyce
Liczba ludności (2013) 24 602
Tablice rejestracyjne NBA
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Bartoszyce
Bartoszyce
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Bartoszyce
Bartoszyce
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Strona internetowa miejscowości

Bartoszyce (dawniej Barsztyn[1], niem. Bartenstein, lit. Barštynas) – miasto i gmina położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Siedziba gminy Bartoszyce. Gmina miejska Bartoszyce leży na Nizinie Sępopolskiej w dolinie rzeki Łyny, w historycznej krainie Barcji. Bartoszyce to miasto o wielowiekowej historii i tradycji, łączące w sobie wpływy polskie, niemieckie i wschodnie. Dzisiaj jest ważnym węzłem komunikacyjnym oraz ośrodkiem administracyjnym, usługowym i kulturalnym województwa. Miasto jest siedzibą powiatu bartoszyckiego. Władzę w gminie sprawuje burmistrz Wiesław Kurach.

Brama Lidzbarska w Bartoszycach. Fot. Marek i Ewa Wojciechowscy. Źródło: Commons Wikimedia
Kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach. Fot. Marek i Ewa Wojciechowscy. Źródło: Wikipedia
Kościół pw. św. Brunona w Bartoszycach. Źródło: www.bartoszyce.bil-wm.pl
Cerkiew św. Andrzeja Apostoła w Bartoszycach. Źródło: www.bartoszyce.pl
Bartoszyce i okolice na mapie z XIX w.
Źródło: Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich, 1:300000, Paryż 1859 r.
Kamień 650-lecia miasta.
Źródło:Archiwum Andrzeja Cieślaka
LO im. S. Żeromskiego w Bartoszycach
Źródło:Archiwum Andrzeja Cieślaka

Źródło:Archiwum Andrzeja Cieślaka

Położenie i lokalizacja

Pod względem fizjograficznym cały teren miasta i gminy miejskiej Bartoszyce leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Nizina ta stanowi rozległą nieckę, która wznosi się na obrzeżu do 80–100 m n.p.m. i obniża ku środkowi do 40–50 m n.p.m. Mezoregion jest pozostałością po rozległym jeziorze zastoiskowym, który utworzył się przed cofającym się ostatnim zlodowaceniem plejstoceńskim. Na obszarze Niziny Sępopolskiej przeważa krajobraz równinny, który urozmaicają doliny rzeczne i niewielkie spadki terenu[2].

Miasto położone jest w następującej odległości od ważnych ośrodków w regionie:

  • Olsztyn – 72 km
  • Gdańsk – 173 km
  • Warszawa – 286 km
  • Kaliningrad – 60 km
  • granica z Rosją – 17 km[3]

Powierzchnia gminy

Gmina miejska Bartoszyce zajmuje powierzchnię 11 km2[4][5], w tym:

  • lasy: 5,3% (58,7 ha)
  • wody: 2,5% (28 ha)
  • użytki rolne: 28,2% (310 ha)

Gmina stanowi 0,84% powierzchni powiatu bartoszyckiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[6]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 24602 100 12945 52,62 11657 47,38
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		2237 1177 1060

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie miejskiej Bartoszyce wynosiło -135 osób[7],co stanowi 34% migracji ludności w powiecie oraz 5,21% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Powstające granice i podziały terytorialne na ziemiach dawnych Prus Wschodnich po II wojnie światowej opierały się początkowo na niemieckim podziale administracyjnym. Po wytyczeniu wschodniej granicy państwa polskiego, z części ziem dawnego powiatu frydlandzko-bartoszyckiego[8] utworzono powiat bartoszycki z siedzibą w Bartoszycach, który na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku stał się częścią województwa olsztyńskiego[9].

Po podziale ziem powiatu bartoszyckiego na gminy miasto Bartoszyce stało się siedzibą gminy miejskiej Bartoszyce oraz dawnej gminy wiejskiej Dąbrowa[10].

W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[11], istniejące od 1954 roku w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Na czele administracji powiatu, miasta lub gmin stanęli naczelnicy. Wiele jednostek administracyjnych połączono, a organem wykonawczym były urzędy miast lub gmin. W Bartoszycach powołano Urząd Miasta, niezależnie funkcjonował tam również Urząd Gminy w Bartoszycach[12].

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[13], przestał istnieć powiat bartoszycki. Urząd Miasta Bartoszyce oraz znajdujący się w Bartoszycach Urząd Gminy zostały bezpośrednio podporządkowane Urzędowi Wojewódzkiemu w Olsztynie. Kolejne zmiany podziału administracyjnego państwa[14] umiejscowiły gminę miejską Bartoszyce w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.

Gmina miejska Bartoszyce graniczy ze wszystkich stron z gminą wiejską Bartoszyce.

Gospodarka

Położenie Bartoszyc na głównym szlaku komunikacyjnym – drodze krajowej nr 51 biegnącej w kierunku przejścia granicznego w Bezledach, do Kaliningradu i dalej na Litwę, Łotwę, Estonię oraz kraje skandynawskie – warunkuje profil gospodarczy miasta. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w Bartoszycach wynosiła w 2012 roku 2211. 98 z nich to podmioty należące do sektora publicznego, pozostałe 2113 stanowią sektor prywatny[15].

Najwięcej podmiotów gospodarczych działa w branży usług, następnie w przemyśle i budownictwie. Największymi zakładami produkcyjnymi w mieście są przedsiębiorstwa z branży meblowej, drzewiarskiej i odzieżowej. Pod względem liczby zatrudnionych osób do największych zakładów należą: "Mazur-Look International" Sp. z o.o. w Bartoszycach w upadłości likwidacyjnej (produkcja mebli tapicerowanych), FM Bravo Sp. z o.o. Zakład Produkcyjny w Bartoszycach (produkcja mebli), PAGED Sklejka S.A., Zakład Drzewny w Bartoszycach (produkcja surowca do produkcji sklejek), PPH El-Corn Sp. z o.o. w Bartoszycach (2 elewatory zbożowe), Stalmot S.A. Zakład nr 2 w Bartoszycach (produkcja okuć meblowych), Przedsiębiorstwo Produkcyjne Infinity Group Sp. z o.o. w Bartoszycach (produkcja odzieży), Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe "Morena" Sp. z o.o. w Bartoszycach (produkcja odzieży), WM Glass Sp. z o.o. w Bartoszycach (produkcja szkła meblowego), "Bartko" sp. z o.o. (gospodarka odpadami), COWIK Sp. z o.o. (usługi komunalne), Bart-Druk sp. z o.o. (produkcja opakowań, drukarnia), Zakłady Mięsne "Pek-Bart" Sp. z o.o (przetwórstwo mięsne)[16].

Na terenie miasta i tuż przy jego granicach znajdują się tereny przeznaczone na inwestycje w ramach Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Dodatkowo Urząd Miasta w Bartoszycach udostępnił inwestorom Bank Terenów Inwestycyjnych. Ma to na celu ułatwienie inwestorom dostępu do oferty inwestycyjnej w mieście. W katalogu można znaleźć oferty inwestycyjne zawierające dane o terenie, zabudowie, lokalizacji, własności, przeznaczeniu oraz możliwościach wykupu bądź dzierżawy terenów i obiektów przeznaczonych pod różnego rodzaju działalność gospodarczą[17].

Bartoszyce rozwijają dynamicznie współpracę i wymianę doświadczeń w działalności edukacyjnej, społecznej oraz gospodarczej z miastami partnerskimi: Bagrationowskiem i Pionierskiem w obwodzie kaliningradzkim, Nienburgiem w Niemczech (Dolna Saksonia), Emmabodą w Szwecji, Vareną na Litwie, Bereznem na Ukrainie oraz Mławą w województwie mazowieckim. Współpracę pomiędzy gminami regionu promuje mający tu swoją siedzibę Związek Gmin "EKOWOD".

W latach 2007, 2008, 2010 Bartoszyce uzyskały tytuł Gminy Fair Play, który jest przyznawany gminom za wysoką jakość obsługi inwestycji.

Rolnictwo nie odgrywa znaczącej roli w gospodarce gminy miejskiej Bartoszyce. Część gruntów rolnych zagospodarowana jest w formie ogrodów działkowych.

Turystyka nie odgrywa w gminie miejskiej Bartoszyce pierwszoplanowej roli, ma charakter głównie lokalny, rzadziej regionalny. Jednak liczne zabytki architektury i atrakcje krajoznawcze na terenie gminy miejskiej Bartoszyce, duża liczba organizowanych imprez kulturalnych, sportowych oraz zwiększająca się z roku na rok liczba przybywających do miasta turystów i rosnąca baza noclegowa świadczą o dużych możliwościach rozwoju turystyki w Bartoszycach. Sprzyjać temu ma również opracowana przez miasto "Strategia rozwoju turystyki transgranicznej miasta Bartoszyce na lata 2009-2014"[18][19].

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie miejskiej Bartoszyce wynosiła 2116 osób[20], co stanowi 32,11% bezrobotnych w powiecie bartoszyckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 11,7% ludności (według Banku Danych Lokalnych GUS).

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy miejskiej został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, wymagających strategicznej interwencji.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani

  • bł. ks. Jerzy Popiełuszko – błogosławiony Kościoła katolickiego, męczennik, kapelan NSZZ Solidarność; w Bartoszycach w latach 1966–1968 odbywał służbę wojskową
  • Jan Brzeszczyński – nauczyciel, działacz oświatowy, poeta i kompozytor
  • Jerzy Józef Korkozowicz – pisarz, polonista, pedagog
  • Andrzej Wakar – historyk, publicysta, działacz społeczny, edytor (pseud.: Antoni Rawka)
  • Anna Jędryka – nauczycielka plastyki, malarka, grafik
  • Arkadiusz Monkiewicz – poeta związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc (pseud.: Monki)
  • Piotr Monkiewicz – poeta, publicysta, animator kultury, związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc
  • Barbara Imianowska-Bruzgul – poetka, nauczycielka
  • Celina Wiszniewska – nauczycielka, działaczka kulturalno-oświatowa, poetka, krytyk literacki (pseud.: Martyna Wrzos).
  • Edward Makasewicz – muzyk ludowy, cymbalista
  • Ewa Bucała – malarka, poetka, nauczycielka
  • Halina Uglik – dziennikarka, poetka związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc
  • Jan Gołąbek – malarz-amator, związany ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
  • Jan Orlicki – bartoszycki poeta, satyryk, rysownik.
  • Jerzy Mrozek – malarz-amator, mieszka i tworzy w Bartoszycach
  • Jerzy Sałata – poeta, współzałożyciel Grupy Literackiej "Barcja"
  • Jerzy Soczyński – malarz-amator
  • Jerzy Żukowski – malarz-amator, mieszka i pracuje w Bartoszycach
  • Joachim Orienter – grafik, pedagog
  • Justyna Ławrynkiewicz – poetka i animatorka kultury związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc
  • Józef Jacek Rojek – poeta, prozaik, eseista, malarz i rysownik (pseud.: Jacek Mróz., J. J. Mróz)
  • Krystyna Wendorff – bibliotekarka, malarka-amatorka związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
  • Leonard Turkowski – poeta, prozaik, publicysta, pedagog (pseud. i krypt.: Nadir, Osa, Turek z Bartoszyc, Turkay, tur, L. Tur.)
  • Lucyna Płoska – nauczycielka, artysta plastyk, malarka
  • Maria Burdyniewicz – malarka, obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie
  • Maria Marczak – nauczycielka, animatorka kultury, poetka, związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc
  • Robert Koniuszy – autor wierszy i opowiadań, animator kultury
  • Romuald Moszoro – poeta, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej "Barcja"
  • Ryszard Kozłowski – bartoszycki poeta, muzyk, dziennikarz
  • Stanisław Lewicki – malarz-amator, fotografik
  • Teresa Barszcz – poetka, autorka opowiadań
  • Teresa Bratek – poetka, nauczycielka, współzałożycielka Grupy Literackiej "Barcja"
  • Teresa Kozłowska – nauczycielka, malarka-amatorka związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
  • Zenon Burdyniewicz – artysta malarz, przez wiele lat mieszkał i pracował w Bartoszycach. Obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie
  • Zygmunt Kornowski – poeta, zbieracz legend, zecer, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej "Barcja"
  • Zbigniew Lubiejewski – urodzony w Bartoszycach siatkarz, złoty medalista olimpijski, działacz sportowy
  • Tomasz Radziewicz – urodzony w Bartoszycach rzeźbiarz, rysownik, autor pomników Józefa Piłsudskiego w Gdańsku Wrzeszczu (2006), Jana Pawła II w Przemyślu (2007), Remusa w Kościerzynie, Kazimierza Deyny przed stadionem Legii w Warszawie (2012), fontanny Neptuna na dziedzińcu Kwartału Kamienic w Gdańsku (2012)
  • Tomasz Szymuś – urodzony w Bartoszycach muzyk, kompozytor, aranżer i dyrygent
  • Joanna Kondrat - urodzona w Bartoszycach wokalistka, autorka tekstów, inicjatorka działań społecznych i kulturalnych

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Bartoszyce posiadają 76 zabytków, które są prawnie chronione i wpisane do krajowego rejestru zabytków nieruchomych[21] oraz 3 zabytki archeologiczne[22]. Do najcenniejszych należą:

Szlaki i atrakcje turystyczne

W 2012 r. została oddana do użytku nowa przystań kajakowa sfinansowana z projektu "Kajakiem po Warmii" zrealizowanego przez Stowarzyszenie "Dom Warmiński" i władze powiatowe. Charakterystyczną cechą rzeki Łyny jest na tym terenie zjawisko meandrowania, które powstaje w wyniku erozji bocznej, dzięki czemu tworzą się w krajobrazie stromo opadające brzegi, tzw. "skałki", jak np. w okolicach Perkujek.

Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej (ul. Boh. Warszawy 96, 11-200 Bartoszyce) oraz na stronie internetowej gci.bartoszyce.pl. Cenne informacje mozna równiez znaleźć na stronie Bazy Informacji Lokalnej Bartoszyc bartoszyce.bil-wm.pl

Szkolnictwo

Gmina miejska Bartoszyce jest lokalnym ośrodkiem edukacyjnym z szeroko rozwiniętą ofertą edukacyjną na każdym poziomie nauczania:

W Bartoszycach istnieją również[24]:

W latach 1948–1970 działało tu także Państwowe Liceum Pedagogiczne.

Religia

Sport

W Bartoszycach istnieją następujące kluby sportowe:

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Tereny chronione na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce zajmują 41,423 ha (3,76%)[25][26]. Obszar chronionego krajobrazu wyznaczono w dolinie głównego cieku wodnego:

Na terenie gminy miejskiej Bartoszyce występują w części wschodniej miasta obszary chronione w ramach sieci Natura 2000. Miasto graniczy również z obszarem specjalnej ochrony ptaków Ostoją Warmińską.

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejskiej Bartoszyce znajduje się 1 pomnik przyrody (ożywionej). Ochroną objęto okaz jesiona wyniosłego o obwodzie 355 cm i wysokości 30 m, znajdujący się w ogrodzie przy ul. Kętrzyńskiej 18.

Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej w miastach i na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Parki, zieleńce, tereny zieleni osiedlowej i ulicznej zajmują na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce powierzchnię ponad 78 ha.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ starejuchy.pl [13.02.2014]
  2. ↑ bartoszyce.pl. Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019
  3. ↑ maps.google.pl
  4. ↑ stat.gov.pl [13.02.2014]
  5. ↑ [1] porównaj z bartoszyce.pl [13.02.2014]
  6. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  7. ↑ Bank Danych lokalnych GUS[13.02.2014]
  8. ↑ Dz.U. 1945, nr 33, poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego,isap.sejm.gov.pl [13.02.2014]
  9. ↑ Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [13.02.2014]
  10. ↑ Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1987.
  11. ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,isap.sejm.gov.pl [13.02.2014]
  12. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim
  13. ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [13.02.2014]
  14. ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl
  15. ↑ stat.gov.pl [13.02.2014]
  16. ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 bartoszyce.pl [12.02.2014]
  17. ↑ bartoszyce.pl [12.02.2014]
  18. ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, bartoszyce.pl [12.02.2014]
  19. ↑ turystyka.bartoszyce.pl [12.02.2014]
  20. ↑ stat.gov.pl[13.02.2014]
  21. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, rejestr zabytków
  22. ↑ visacom.pl, Rejestr zabytków archeologicznych województwa warmińsko-mazurskiego
  23. ↑ Przewodnik po ziemi bartoszyckiej, "Goniec Bartoszycki", bartoszyce.pl [12.02.2014]
  24. ↑ Kuratorium Oświaty w Olsztynie, wykaz szkół i placówek oświatowych według województw [13.02.2014]
  25. ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019
  26. ↑ Urząd Miasta Bartoszyce

Bibliografia

Dz.U. 1945, nr 33, poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego, isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1961, nr 50, poz. 271, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 listopada 1961 r. w sprawie zniesienia i zmiany granic niektórych powiatów w województwie olsztyńskim, isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 2013, poz. 869, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy, rcl.gov.pl
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1987.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Bank Danych Lokalnych GUS [13.02.2014]
Baza informacji lokalnej miasta Bartoszyce [13.02.2014]
BIP Urzędu Miasta Bartoszyce [13.02.2014]
stat.gov.pl GUS [13.02.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [13.02.2014]
MBKS Victoria Bartoszyce [13.02.2014]
mietekfolk.pl [13.02.2014]
Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków, nid.pl [13.02.2014]
Urząd Miasta Bartoszyce bartoszyce.pl
UStat w Olsztynie stat.gov.pl [13.02.2014]
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie, Rejestr zabytków archeologicznych województwa warmińsko-mazurskiego, visacom.pl [13.02.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych według województw, Kuratorium Oświaty w Olsztynie [13.02.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Bartoszyce&oldid=158197”