Bisztynek (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Miejscowości na terenie gminy) |
|||
| Linia 84: | Linia 84: | ||
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| − | Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych (przez gminę na długości zaledwie 11,62 km przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce | + | Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych (przez gminę na długości zaledwie 11,62 km przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce – Biskupiec – Szczytno – Pułtusk), niewielka powierzchnia lasów, niezbyt dynamiczna rzeźba terenu oraz znaczny udział użytków rolnych w obszarze gminy warunkują profil gospodarczy gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek. |
| − | |||
| − | |||
| − | Ważną gałęzią gospodarki w gminie Bisztynek jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki | + | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w mieście i gminie Bisztynek wynosiła w 2012 r. 380. 22 podmioty stanowią sektor publiczny, pozostałe 358 należą do sektora prywatnego<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=14&p_tery=3096 Bank Danych lokalnych GUS] [04.03.2014]</ref>. 90% podmiotów działa w sferze prywatnej, z czego największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w branży usług, przemyśle i budownictwie oraz rolnictwie. |
| − | Ponad 84% użytków rolnych stanowią zasiewy (15,1 tys. ha). W hodowli ważną gałęzią jest hodowla bydła<ref>Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 | + | |
| + | W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych. Ważną gałęzią gospodarki w gminie Bisztynek jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych działają 34 podmioty gospodarcze. Wskaźnik bonitacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i wynosi 79,7 pkt. W gminie znajduje się 70% gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha i 30% o powierzchni powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 34,95 ha (średnia w powiecie – 26,12 ha). Ponad 86% gospodarstw powyżej 1 ha prowadzi produkcję rolniczą, 70,8% produkuje głównie na rynek; reszta nie prowadzi produkcji rolnej lub produkuje na potrzeby własne. Największe gospodarstwa rolne prowadzą działalność jako przedsiębiorstwa (często spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) lub grupy producenckie. | ||
| + | |||
| + | Ponad 84% użytków rolnych stanowią zasiewy (15,1 tys. ha). W hodowli ważną gałęzią jest hodowla bydła<ref>''Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019'', Olsztyn 2012, [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-wiejska/74/1/archiwum/Ochrona_srodowiska/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014)</ref>. | ||
Turystyka nie odgrywa w gminie Bisztynek znaczącej roli. W związku z tym baza noclegowa jest nieduża. | Turystyka nie odgrywa w gminie Bisztynek znaczącej roli. W związku z tym baza noclegowa jest nieduża. | ||
| − | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 | + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiła 737 osób<ref >Bank Danych Lokalnych GUS [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks stat.gov.pl] [04.03.2014]</ref>, co stanowi 11,18% bezrobotnych w całym powiecie bartoszyckim. |
| − | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,9% ludności | + | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,9% ludności. |
| − | |||
== Kultura i turystyka == | == Kultura i turystyka == | ||
[[Plik: Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku.jpg|thumb|righ|300px|Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku]] | [[Plik: Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku.jpg|thumb|righ|300px|Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku]] | ||
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | '''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | ||
| − | *[[Ośrodek Kultury i Aktywności Lokalnej w Bisztynku]] | + | *[[Ośrodek Kultury i Aktywności Lokalnej w Bisztynku]] |
| − | *Biblioteka Publiczna w Bisztynku | + | *Biblioteka Publiczna w Bisztynku |
| + | Filie biblioteki znajdują się w: Prositach, Wozławkach i Sątopach. | ||
[[Plik:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie.jpg|thumb|righ|300px|Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie]] | [[Plik:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie.jpg|thumb|righ|300px|Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie]] | ||
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | '''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | ||
| − | *Dni Rodziny w Bisztynku | + | *Dni Rodziny w Bisztynku |
| − | *Dni Bisztynka | + | *Dni Bisztynka |
| − | *Festiwal Kultury Słowiańskiej w Bisztynku | + | *Festiwal Kultury Słowiańskiej w Bisztynku |
| − | *Gminne Święto Plonów | + | *Gminne Święto Plonów (dożynki) |
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
[[Plik:Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach.jpg|thumb|righ|300px|Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach]] | [[Plik:Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach.jpg|thumb|righ|300px|Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach]] | ||
| − | *[[lkwim: Maria Buszkiewicz| Maria Buszkiewicz]] | + | *[[lkwim: Maria Buszkiewicz| Maria Buszkiewicz]] – nauczycielka plastyki, malarka, rysowniczka; mieszka i pracuje w Bisztynku. |
| − | *[[lkwim: Zdzisław Milach| Zdzisław Milach]] | + | *[[lkwim: Zdzisław Milach| Zdzisław Milach]] – warmiński artysta grafik, redaktor publikacji oraz ilustrator; mieszka we wsi [[Lądek]] k. Bisztynka. |
| − | '''Zabytki | + | '''Zabytki na terenie gminy''' |
| − | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek należą<ref> | + | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek należą<ref>Rejestr zabytków, [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa] [04.03.2014]</ref>: |
| − | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku| Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku]] | + | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku| Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku]] – Sanktuarium Najdroższej Krwi Pana Jezusa |
| − | *[[Kościół pw. św. Mikołaja w Bisztynku]] | + | *[[Kościół pw. św. Mikołaja w Bisztynku]] – obecnie kaplica przy cmentarzu |
| − | *neogotycki kościół ewangelicki w Bisztynku | + | *neogotycki kościół ewangelicki w Bisztynku |
| − | *cmentarz ewangelicko-augsburski | + | *cmentarz ewangelicko-augsburski przy ul. Grodzkiej |
| − | *kapliczki przydrożne - tzw. "Kapliczka biała" przy al. Wojska Polskiego oraz "Kapliczka czerwona" przy ul. Grodzkiej | + | *kapliczki przydrożne - tzw. "Kapliczka biała" przy al. Wojska Polskiego oraz "Kapliczka czerwona" przy ul. Grodzkiej |
| − | *[[Brama Lidzbarska w Bisztynku]] | + | *[[Brama Lidzbarska w Bisztynku]] z okresu średniowiecza |
| − | * | + | Swój obecny, barokowy wygląd zawdzięcza wielu przebudowom; jest to jedyna zachowana brama miejska, dawniej istniały jeszcze bramy: Reszelska i Warszawska. |
| − | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Mikołaja w Grzędzie| | + | *zabytkowa kaplica filialna pw. Matki Bożej Królowej Aniołów w Lądku |
| − | *[[lkwim: Kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach| | + | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Mikołaja w Grzędzie| kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie]] wraz z przykościelnym cmentarzem |
| − | *[[ | + | *[[lkwim: Kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach| kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach]] |
| − | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jodoka w Sątopach| | + | *[[kościół pw.Wniebowzięcia Najświetszej Maryi Panny w Prositach]] wraz z przykościelnym cmentarzem |
| − | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Unikowie| | + | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jodoka w Sątopach|kościół pw. św. Jodoka w Sątopach]] |
| − | *[[Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Sułowie]] wraz z przykościelnym cmentarzem | + | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Unikowie|kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie]] |
| − | *kapliczki przydrożne w Sułowie | + | *[[Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Sułowie]] wraz z przykościelnym cmentarzem |
| − | *[[ | + | *[[Kapliczki w Sułowie|kapliczki przydrożne w Sułowie]] (dwie nieopodal cmentarza w [[Sułowo| Sułowie]], jedna przy drodze do Rokietnika) |
| − | *kapliczki przydrożne w | + | *[[kościół pw. św. Antoniego w Wozławkach]] z kaplicą rodziny Eulenburgów oraz przykościelnym cmentarzem |
| + | *[[Kapliczki w Wozławkach|kapliczki przydrożne w Wozławkach]] | ||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | *liczne zabytki architektury sakralnej | + | *liczne zabytki architektury sakralnej – kościoły i kapliczki |
| − | *zespoły parków dworskich w [[Mołdyty| Mołdytach]], [[Nisko| Nisku]], | + | *zespoły parków dworskich w [[Mołdyty| Mołdytach]], [[Nisko| Nisku]], Sątopach, [[Unikowo| Unikowie]] |
| − | *rezerwat i pomniki przyrody | + | *rezerwat przyrody [[Rezerwat Polder Sątopy-Samulewo|Polder Sątopy-Samulewo]] i pomniki przyrody, wśród nich największy głaz narzutowy na Pojezierzu Wschodnim, tzw. [[Głaz narzutowy "Diabelski kamień" w Bisztynku| "Diabelski Kamień"]]. |
Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Bisztynku, ul. Findera, 11-230 Bisztynek. | Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Bisztynku, ul. Findera, 11-230 Bisztynek. | ||
| − | |||
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
| − | W gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek | + | W gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek funkcjonują następujące placówki edukacyjne: |
| − | *Przedszkole Samorządowe w Bisztynku | + | *[[Przedszkole w Bisztynku|Przedszkole Samorządowe w Bisztynku]] |
| − | *[[Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Bisztynku]] (dawniej Szkoła Podstawowa im. Hanki Sawickiej w Bisztynku) | + | *[[Szkoła Podstawowa w Bisztynku|Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Bisztynku]] (dawniej Szkoła Podstawowa im. Hanki Sawickiej w Bisztynku) |
| − | *[[Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II w Bisztynku]] | + | *[[Gimnazjum w Bisztynku|Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II w Bisztynku]] |
| − | *[[Szkoła Podstawowa im. Polskiego Towarzystwa Leśnego w Grzędzie]] | + | *[[Szkoła Podstawowa w Grzędzie|Szkoła Podstawowa im. Polskiego Towarzystwa Leśnego w Grzędzie]] |
| − | *[[Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Sątopach]]. | + | *[[Szkoła Podstawowa w Sątopach|Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Sątopach]]. |
== Sport == | == Sport == | ||
| − | *[[LKS Reduta Bisztynek]] | + | *[[LKS Reduta Bisztynek]] |
| − | *[[LKS Orkan Sątopy-Samulewo]] | + | *[[LKS Orkan Sątopy-Samulewo]] |
==Inne organizacje i instytucje== | ==Inne organizacje i instytucje== | ||
| − | *[[Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży „IMPULS” w Bisztynku]] | + | *[[Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży „IMPULS” w Bisztynku]] |
*[[Stowarzyszenie „RAZEM” w Sątopach]]; | *[[Stowarzyszenie „RAZEM” w Sątopach]]; | ||
*[[Stowarzyszenie „WIĘŹ” w Sułowie]]; | *[[Stowarzyszenie „WIĘŹ” w Sułowie]]; | ||
| Linia 177: | Linia 178: | ||
*głaz narzutowy tzw.„diabelski kamień” - znajduje się w północno-wschodniej części miasta [[Bisztynek]]; jest to największy głaz narzutowy na [[Pojezierze Mazurskie| Pojezierzu Mazurskim]], jest to szary granit; | *głaz narzutowy tzw.„diabelski kamień” - znajduje się w północno-wschodniej części miasta [[Bisztynek]]; jest to największy głaz narzutowy na [[Pojezierze Mazurskie| Pojezierzu Mazurskim]], jest to szary granit; | ||
| − | *dąb szypułkowy w lesie na wschód od | + | *[[dąb szypułkowy]] w lesie na wschód od Bisztynka. |
| − | Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Na obszarze gminy i miasta [[Bisztynek]] zajmują one powierzchnię 2,8 ha<ref>Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 | + | Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Na obszarze gminy i miasta [[Bisztynek]] zajmują one powierzchnię 2,8 ha<ref>''Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019'', Olsztyn 2012, [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-wiejska/74/1/archiwum/Ochrona_srodowiska/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]</ref>. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | {{Przypisy}} | |
| + | <references/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl]<br/> | Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl]<br/> | ||
| Linia 200: | Linia 202: | ||
[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/bisztynek.pdf stat.gov.pl] [04.03.2014]<br/> | [http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/bisztynek.pdf stat.gov.pl] [04.03.2014]<br/> | ||
Wrota Warmii i Mazur [http://wrota.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_wiejska/ wrota.warmia.mazury.pl]<br/> | Wrota Warmii i Mazur [http://wrota.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_wiejska/ wrota.warmia.mazury.pl]<br/> | ||
| − | + | ||
| − | + | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat bartoszycki]][[Kategoria: Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Pomniki przyrody]] [[Kategoria: Rezerwaty przyrody]] | |
| − | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat bartoszycki]][[Kategoria: Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]] | ||
Wersja z 14:40, 5 sie 2014
| Gmina Bisztynek | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | bartoszycki | ||
| Rodzaj gminy | miejsko-wiejska | ||
| Burmistrz | Jan Wójcik | ||
| Powierzchnia | 202,88 km² | ||
| Liczba sołectw | 18 | ||
| Liczba miejscowości | 31 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
6715 33 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NBA | ||
| TERYT | 2801043 | ||
| Urząd gminy ul. Kościuszki 2 11-230 Bisztynek
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Bisztynek – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Siedziba gminy znajduje się w Bisztynku.
Pod względem fizjograficznym wschodnia część gminy leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Zachodnia część gminy Bisztynek leży w Pasie Pojezierzy Bałtyckich, w regionie Pojezierza Mazurskiego, mezoregionie Pojezierza Olsztyńskiego. Natomiast krańce południowe i wschodnie leżą w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego.
Gmina rolnicza, posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Jest członkiem sieci miast Cittaslow [1].
Władzę w gminie sprawuje burmistrz Jan Wójcik[2].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina Bisztynek zajmuje powierzchnię 202,88 km2[3][4], w tym:
- lasy: 10,8% (2182,5 ha)
- wody: 2,15% (437 ha)
- użytki rolne: 79,3% (16089 ha)
Gmina stanowi 15,51% powierzchni powiatu bartoszyckiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 r. wynosi[5]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 6715 | 100 | 3433 | 51,12 | 3282 | 48,88 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
33 | 17 | 16 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiło -69 osób[6], co stanowi 17,4% migracji ludności w powiecie oraz 2,7% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po 1945 r. ziemie obecnej gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek były częścią powiatu reszelskiego, którego siedziba znajdowała się w Biskupcu. Powiat ten był początkowo podzielony na 16 gmin zbiorowych: 12 wiejskich i 4 miejskie. Pod koniec 1945 r. liczba gmin wiejskich uległa zmianie i ostatecznie w skład powiatu reszelskiego weszły gminy miejskie: Biskupiec Bisztynek, Jeziorany, Reszel oraz gminy wiejskie: Czerwonka, Franknowo, Grzęda z siedzibą w Bisztynku, Klewno z siedzibą w Reszlu, Kolno, Lutry, Radostowo i Rzeck z siedzibą w Biskupcu. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. powiat reszelski stał się częścią województwa olsztyńskiego[7].
Powyższy podział administracyjny przetrwał do końca 1954 r., kiedy to na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 r. zastąpiono dotychczas istniejące gminy gromadami[8]. W skład gromady Bisztynek weszły sołectwa: Dąbrowa (powiat bartoszycki), Kokoszewo, Lędławki, Nowa Wieś Reszelska, Troszkowo. W kolejnych latach włączono do gromady Bisztynek również sołectwa: Grzęda, Paluzy, Wójtówko[9].
W 1958 r. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. powiat reszelski został przemianowany na powiat biskupiecki[10].
W 1972 r. Ustawa o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[11] zlikwidowała gromady i wprowadzała podział na gminy. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. miasto i gmina Bisztynek stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Bisztynku. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: Bisztynek Kolonie, Dąbrowa, Grzęda, Kokoszewo, Księżno, Lądek, Lędławki, Nowa Wieś Reszelska, Paluzy, Pleśno, Prosity, Sątopy, Sułowo, Troszkowo, Unikowo, Warmiany, Wojkowo, Wozławki oraz miejscowość Troksy[12]. 1 czerwca 1975 r., na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[13], przestał istnieć powiat biskupiecki i gmina Bisztynek stała się bezpośrednio części województwa olsztyńskiego.
W kolejnym podziale administracyjnym państwa powiat biskupiecki nie został przywrócony[14]. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r.[15] umiejscowiło gminę miejsko-wiejską Bisztynek w powołanym 1 stycznia 1999 r. województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.
Gmina miejsko-wiejska Bisztynek graniczy z gminami: od północy z gminą wiejską Bartoszyce, od zachodu z gminą Kiwity w (powiecie lidzbarskim), od południowego zachodu z gminą Jeziorany (powiat olsztyński), od południa z gminą Kolno w powiecie olsztyńskim i od wschodu z gminami Reszel i Korsze w powiecie kętrzyńskim).
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Troszkowo, Paluzy, Grzęda, Pleśno, Wojkowo, Sątopy, Nowa Wieś Reszelska, Unikowo, Łędławki, Lądek, Dąbrowa, Księżno, Prosity, Sułowo, Wozławki, Warmiany, Troksy, Bisztynek
Pozostałe miejscowości i miasta: Krzewina, Janowiec, Swędrówka, Łabławki, Pleśnik, Biegonity, Winiec, Mołdyty, Nisko, Niski Młyn, Bisztynek-Kolonia, Kokoszewo, Bisztynek
Gospodarka
Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych (przez gminę na długości zaledwie 11,62 km przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce – Biskupiec – Szczytno – Pułtusk), niewielka powierzchnia lasów, niezbyt dynamiczna rzeźba terenu oraz znaczny udział użytków rolnych w obszarze gminy warunkują profil gospodarczy gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w mieście i gminie Bisztynek wynosiła w 2012 r. 380. 22 podmioty stanowią sektor publiczny, pozostałe 358 należą do sektora prywatnego[16]. 90% podmiotów działa w sferze prywatnej, z czego największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w branży usług, przemyśle i budownictwie oraz rolnictwie.
W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych. Ważną gałęzią gospodarki w gminie Bisztynek jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych działają 34 podmioty gospodarcze. Wskaźnik bonitacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i wynosi 79,7 pkt. W gminie znajduje się 70% gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha i 30% o powierzchni powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 34,95 ha (średnia w powiecie – 26,12 ha). Ponad 86% gospodarstw powyżej 1 ha prowadzi produkcję rolniczą, 70,8% produkuje głównie na rynek; reszta nie prowadzi produkcji rolnej lub produkuje na potrzeby własne. Największe gospodarstwa rolne prowadzą działalność jako przedsiębiorstwa (często spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) lub grupy producenckie.
Ponad 84% użytków rolnych stanowią zasiewy (15,1 tys. ha). W hodowli ważną gałęzią jest hodowla bydła[17].
Turystyka nie odgrywa w gminie Bisztynek znaczącej roli. W związku z tym baza noclegowa jest nieduża.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiła 737 osób[18], co stanowi 11,18% bezrobotnych w całym powiecie bartoszyckim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,9% ludności.
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Ośrodek Kultury i Aktywności Lokalnej w Bisztynku
- Biblioteka Publiczna w Bisztynku
Filie biblioteki znajdują się w: Prositach, Wozławkach i Sątopach.
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Dni Rodziny w Bisztynku
- Dni Bisztynka
- Festiwal Kultury Słowiańskiej w Bisztynku
- Gminne Święto Plonów (dożynki)
Ludzie związani z gminą
- Maria Buszkiewicz – nauczycielka plastyki, malarka, rysowniczka; mieszka i pracuje w Bisztynku.
- Zdzisław Milach – warmiński artysta grafik, redaktor publikacji oraz ilustrator; mieszka we wsi Lądek k. Bisztynka.
Zabytki na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek należą[19]:
- Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku – Sanktuarium Najdroższej Krwi Pana Jezusa
- Kościół pw. św. Mikołaja w Bisztynku – obecnie kaplica przy cmentarzu
- neogotycki kościół ewangelicki w Bisztynku
- cmentarz ewangelicko-augsburski przy ul. Grodzkiej
- kapliczki przydrożne - tzw. "Kapliczka biała" przy al. Wojska Polskiego oraz "Kapliczka czerwona" przy ul. Grodzkiej
- Brama Lidzbarska w Bisztynku z okresu średniowiecza
Swój obecny, barokowy wygląd zawdzięcza wielu przebudowom; jest to jedyna zachowana brama miejska, dawniej istniały jeszcze bramy: Reszelska i Warszawska.
- zabytkowa kaplica filialna pw. Matki Bożej Królowej Aniołów w Lądku
- kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach
- kościół pw.Wniebowzięcia Najświetszej Maryi Panny w Prositach wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. św. Jodoka w Sątopach
- kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie
- Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Sułowie wraz z przykościelnym cmentarzem
- kapliczki przydrożne w Sułowie (dwie nieopodal cmentarza w Sułowie, jedna przy drodze do Rokietnika)
- kościół pw. św. Antoniego w Wozławkach z kaplicą rodziny Eulenburgów oraz przykościelnym cmentarzem
- kapliczki przydrożne w Wozławkach
Szlaki i atrakcje turystyczne
- liczne zabytki architektury sakralnej – kościoły i kapliczki
- zespoły parków dworskich w Mołdytach, Nisku, Sątopach, Unikowie
- rezerwat przyrody Polder Sątopy-Samulewo i pomniki przyrody, wśród nich największy głaz narzutowy na Pojezierzu Wschodnim, tzw. "Diabelski Kamień".
Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Bisztynku, ul. Findera, 11-230 Bisztynek.
Szkolnictwo
W gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek funkcjonują następujące placówki edukacyjne:
- Przedszkole Samorządowe w Bisztynku
- Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Bisztynku (dawniej Szkoła Podstawowa im. Hanki Sawickiej w Bisztynku)
- Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II w Bisztynku
- Szkoła Podstawowa im. Polskiego Towarzystwa Leśnego w Grzędzie
- Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Sątopach.
Sport
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży „IMPULS” w Bisztynku
- Stowarzyszenie „RAZEM” w Sątopach;
- Stowarzyszenie „WIĘŹ” w Sułowie;
- Centrum Kultury i Aktywności Społecznej „Bisztynek- Kulturowo”;
- Zespół Wokalny Mozaika.
Obszary chronione i pomniki przyrody
Tereny chronione na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek zajmują 1928,2 ha (9,5%), są to obszary chronionego krajobrazu oraz rezrwat przyrody.
Rezerwat przyrody:
- Rezerwat przyrody Polder Sątopy-Samulewo - położony jest pomiędzy rzekami Sajna i Ryn, jego powierzchnia to 333,3 ha (wokół granic rezerwatu ustanowiono otulinę o pow. 793 ha), utworzony dla zachowania rozlewiska stanowiącego lęgowisko licznych gatunków ptaków wodno-błotnych oraz miejsce koncentracji ptaków w czasie jesiennych i wiosennych migracji, rezerwat faunistyczny.
Obszar chronionego krajobrazu wyznaczono przede wszystkim w dolinie rzeki Sajny, będącej dopływem rzeki Guber:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Guber (powierzchnia ogółem 14 363,8 ha).
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy i miasta Bisztynek znajdują się 2 pomniki przyrody (ożywionej i nieożywionej):
- głaz narzutowy tzw.„diabelski kamień” - znajduje się w północno-wschodniej części miasta Bisztynek; jest to największy głaz narzutowy na Pojezierzu Mazurskim, jest to szary granit;
- dąb szypułkowy w lesie na wschód od Bisztynka.
Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Na obszarze gminy i miasta Bisztynek zajmują one powierzchnię 2,8 ha[20].
Przypisy
- ↑ Wrota Warmii i Mazur[1] [04.03.2014]
- ↑ BIP Urzędu Miasta i Gminy Bisztynek [2] [04.03.2014]
- ↑ UStat w Olsztynie [3] (data dostępu 04.03.2014)
- ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019. Olsztyn 2012 [4] (data dostępu 04.03.2014)
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
- ↑ Bank Danych lokalnych GUS [04.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
- ↑ Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych,isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,[5] [04.03.2014]
- ↑ Bank Danych lokalnych GUS [04.03.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014)
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS stat.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Rejestr zabytków, Narodowy Instytut Dziedzictwa [04.03.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
Bibliografia
Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.
isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1969.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Bank Danych Lokalnych GUS stat.gov.pl [04.03.2014]
BIP Urzędu Miasta i Gminy Bisztynek bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur
Plan odnowy miejscowości Sępopol na lata 2009 -2015, Załącznik do Uchwały Nr XXI/124/09 Rady Miejskiej w Sępopolu z dnia 3 marca 2009 r.
bip.warmia.mazury.pl
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków. nid.pl
stat.gov.pl [04.03.2014]
Wrota Warmii i Mazur wrota.warmia.mazury.pl
