Reszel (gmina miejsko-wiejska)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Reszel
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat kętrzyński
Rodzaj gminy miejsko-wiejska
Burmistrz Andrzej Lewandowski
Powierzchnia 179,2 km²
Liczba sołectw 20
Liczba miejscowości 35
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		7968
44 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NKE
TERYT 2808053
Urząd gminy
ul. Rynek 24 11-440 Reszel
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy
Ruiny zabytkowej plebanii w Reszlu.
Fot. Tomasz Kordas. Źródło: panoramio.com
Widok z wieży kościoła na miasto, zamek i okolice. Fot. Gliwi. Źródło: Commons Wikimedia
Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła w Reszlu. Fot. Krzysztof Kozłowski.
Kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Świętej Lipce. Fot. Ludwig Schneider. Źródło: Commons Wikimedia
Kościół w Bezławkach. Fot. 1bumer. Źródło: Commons Wikimedia

Gmina Reszel – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego i w południowo-zachodniej części powiatu kętrzyńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Reszlu. Gmina rolnicza, o dużym udziale gruntów rolnych w ogólnej powierzchni gruntów w gminie. Zajmująca teren o charakterze falistym, lokalnie pagórkowatym i nachylonym w kierunku północno-zachodnim. Dodatkowo gmina charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem pod względem liczby mieszkańców. Największym ośrodkiem skupiającym około 60% ludności gminy jest miasto Reszel. Pozostałe miejscowości zamieszkiwane są przez niewielki odsetek ludności. Władzę w gminie sprawuje burmistrz Andrzej Lewandowski.

Powierzchnia gminy

Gmina miejsko-wiejska Reszel zajmuje powierzchnię 179,2 km2[1], w tym:

  • użytki rolne: 71,8% (12874 ha)
  • lasy: 16,6% (2973 ha)
  • wody: 3,6% (657 ha)

Gmina stanowi 14,8% powierzchni powiatu kętrzyńskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[1]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 7968 100 4076 51,2 3892 48,8
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		44 23 21

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Reszel wynosiło -95 osób[1], co stanowi 21,8% migracji w powiecie kętrzyńskim oraz 2,6% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina Reszel była częścią powiatu reszelskiego (z siedzibą w Biskupcu) w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[2], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Reszel stała się gromadą należącą do powiatu reszelskiego, który w 1958 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r.[3] został przemianowany na powiat biskupiecki.

Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy[4]. W 1973 roku reaktywowano gminę Reszel, która stała się częścią powiatu kętrzyńskiego w województwie olsztyńskim, w jej skład weszły sołectwa: Dębnik, Kępa Tolnicka, Klewno, Leginy, Mnichowo, Pieckowo, Pilec, Robawy, Siemki, Tolniki Małe, Widryny, Wola, Worpławki, Zawidy oraz miejscowości Bertyny, Bezławecki Dwór, Bezławki, Łężany, Mała Bertynówka, Niewodnica, Stachowizna, Staniewo, Stąpławki, Tolniki Małe, Wanguty, Wólka Pilecka[5]. Jednocześnie miasto i gmina Reszel stały się jedną jednostką administracyjną[6].

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7], przestał istnieć powiat kętrzyński. Gmina Reszel została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego[8].

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[9] umiejscowiły gminę w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim.

Gmina Reszel graniczy z gminami: Korsze, Kętrzyn, Mrągowo, Sorkwity, Kolno, Bisztynek.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Bezławki, Czarnowiec, Dębnik, Klewno, Kocibórz, Leginy, Łężany, Mnichowo, Pieckowo, Pilec, Plenowo, Ramty, Robawy, Siemki, Święta Lipka, Tolniki Małe, Widryny, Wola, Worpławki, Zawidy.

Pozostałe miejscowości: Bertyny, Bezławecki Dwór, Biel, Fiugaty, Grodzki Młyn, Grzybowo, Kępa Tolnicka, Lipowa Góra, Łabędziewo, Mała Bertynówka, Mojkowo, Jutrkowo, Pasterzewo, Pudwągi, Staniewo, Stąpławki, Śpigiel, Śpiglówka, Wanguty, Wólka Pieckowska, Wólka Pilecka, Wólka Ryńska.

Gospodarka

Główną gałęzią rozwoju gospodarczego gminy miejsko-wiejskiej Reszel jest rolnictwo. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują ponad 70% powierzchni gminy, z czego największa ich część stanowią grunty orne. Znajdują się one na dobrych glebach III i IV klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż (głównie pszenicy, jęczmienia oraz pszenżyta, żyta i owsa). Uprawiane są także: rzepak, kukurydza, buraki cukrowe i ziemniaki. W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla bydła oraz trzody chlewnej. Rolnictwo w gminie oparte jest na średnich i dużych (od 10 do 50 ha) gospodarstwach indywidualnych[10].

Turystyka nie odgrywa w gminie Reszel dominującej roli. Gmina jest terenem atrakcyjnym turystycznie głównie ze względu na zachowane dziedzictwo kulturowe. Zespół staromiejski w Reszlu oraz Święta Lipka, która jest nazywana Perłą Baroku, są magnesem przyciągającym turystów i pielgrzymów. Wciąż jednak nie są wykorzystywane w pełni walory przyrodnicze gminy, a niewystarczająco rozwinięta infrastruktura turystyczna, w tym niewielka baza noclegowa, działają niekorzystnie na jej rozwój. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Pilec, Leginy, Pieckowo, Widryny, Worpławki, Łabędziewo[11]. Gmina Reszel należy do lokalnej organizacji turystycznej Stowarzyszenie "Dom Warmiński".

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Reszel wynosiła w 2013 roku 547. W tym 21 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 526 tworzy sektor prywatny. 128 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 53 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 61 firm w dziale budownictwo, 25 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziły 24 firmy[1]. Na terenie gminy rozwija się przemysł drzewny, dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Do największych zakładów produkcyjnych występujących w gminie Reszel zaliczamy: REMA S.A. Reszel (produkcja maszyn dla przemysłu drzewnego), Mebelplast S.A. z Reszla (produkcja mebli), Ceramika Łężany s.j. z Plenowa (produkcja materiałów budowlanych), TEHACO Gdańsk Oddział w Reszlu (produkcja kompletnych małych turbin wiatrowych) i inne.

Gmina Reszel jest członkiem sieci miast Cittaslow i należy do Lokalnej Grupy Działania "Barcja".

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Reszel wynosiła 797 osób[1], co stanowi 12% bezrobotnych w powiecie kętrzyńskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 17,3% ludności[12].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Reszel należą[13]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Reszel można uzyskać na stronie internetowej ugreszel.pl.

Religia

Szkolnictwo

W gminie miejsko-wiejskiej Reszel istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie są organizowane różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Turniej Sołectw - Zimowe Igrzyska Wsi w halowej piłce nożnej, turniej LZS w tenisie stołowym, turniej siatkówki plażowej, "Bieg Pokoju" (z Reszla do Świętej Lipki), Mistrzostwa Strefy Północnej w Motocrossie i Quadach w Reszlu. Na terenie gminy działają kluby:

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[14]:

Obszary chronionego krajobrazu:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejsko-wiejskiej Reszel znajduje się 8 pomników przyrody, są to m.in.: głaz narzutowy w Łężanach, pojedyncze okazy i aleja drzew[14].

Ciekawostki

  • Z kościołem w Bezławkach wiąże się legenda o świętym Graalu. Święty kielich miał być przywieziony do ówczesnego zamku w Bezławkach, przez księcia liwskiego Świdrygiełłę i tam przez niego pozostawiony. Kiedy latem 1520 oddziały tatarskie podeszły pod Bezławki, kielich miał zostać zamurowany w ścianie kościoła. Od tego czasu ślad po nim zaginął.
  • Kamienie milowe - dwa kamienie znajdujące się pierwotnie przy drodze Święta Lipka – Reszel, po odzyskaniu po kradzieży, przechowywane są na terenie muzeum im. W. Kętrzyńskiego w Kętrzynie.

Zobacz też:

Przypisy

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS
  2. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl
  3. ↑ Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim. isap.sejm.gov.pl
  4. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl
  5. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  6. ↑ Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim.
  7. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  8. ↑ Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl
  9. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl
  10. ↑ Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Reszel na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019, Reszel 2012.
  11. ↑ Błąd rozszerzenia cite: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie p1
  12. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  13. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
  14. ↑ 14,0 14,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

<references/

Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Reszel na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019, Reszel 2012. [20.10.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Reszel [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Urząd Gminy Reszel [20.10.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Reszel_(gmina_miejsko-wiejska)&oldid=158038”