Bisztynek (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
(→‎Historia gminy jako jednostki administracyjnej)
Linia 72: Linia 72:
 
Powyższy podział administracyjny przetrwał do końca 1954 r., kiedy to na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 r. zastąpiono dotychczas istniejące gminy gromadami<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>. W skład gromady Bisztynek weszły sołectwa: [[Dąbrowa (powiat bartoszycki)]], [[Kokoszewo]], [[Lędławki]], [[Nowa Wieś Reszelska]], [[Troszkowo]]. W kolejnych latach włączono do gromady Bisztynek również sołectwa: Grzęda, [[Paluzy]], [[Wójtówko]]<ref>''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.</ref>.  
 
Powyższy podział administracyjny przetrwał do końca 1954 r., kiedy to na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 r. zastąpiono dotychczas istniejące gminy gromadami<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>. W skład gromady Bisztynek weszły sołectwa: [[Dąbrowa (powiat bartoszycki)]], [[Kokoszewo]], [[Lędławki]], [[Nowa Wieś Reszelska]], [[Troszkowo]]. W kolejnych latach włączono do gromady Bisztynek również sołectwa: Grzęda, [[Paluzy]], [[Wójtówko]]<ref>''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.</ref>.  
  
−
W 1958 r. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. powiat reszelski został przemianowany na powiat biskupiecki<ref>Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim<ref>[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19580760393 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>.
+
W 1958 r. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. powiat reszelski został przemianowany na powiat biskupiecki<ref>Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim</ref>.
 
   
 
   
 
W 1972 r. Ustawa o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref> zlikwidowała gromady i wprowadzała podział na gminy. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. miasto i gmina Bisztynek stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Bisztynku. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: [[Bisztynek Kolonie]], Dąbrowa, [[Grzęda]], [[Kokoszewo]], [[Księżno]], [[Lądek]], [[Lędławki]], [[Nowa Wieś Reszelska]], Paluzy, [[Pleśno]], [[Prosity]], [[Sątopy]], [[Sułowo]], [[Troszkowo]], [[Unikowo]], [[Warmiany]], [[Wojkowo]], [[Wozławki]] oraz miejscowość [[Troksy]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>.
 
W 1972 r. Ustawa o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref> zlikwidowała gromady i wprowadzała podział na gminy. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. miasto i gmina Bisztynek stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Bisztynku. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: [[Bisztynek Kolonie]], Dąbrowa, [[Grzęda]], [[Kokoszewo]], [[Księżno]], [[Lądek]], [[Lędławki]], [[Nowa Wieś Reszelska]], Paluzy, [[Pleśno]], [[Prosity]], [[Sątopy]], [[Sułowo]], [[Troszkowo]], [[Unikowo]], [[Warmiany]], [[Wojkowo]], [[Wozławki]] oraz miejscowość [[Troksy]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>.

Wersja z 13:15, 2 wrz 2014

Gmina Bisztynek
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat bartoszycki
Rodzaj gminy miejsko-wiejska
Burmistrz Jan Wójcik
Powierzchnia 202,88 km²
Liczba sołectw 18
Liczba miejscowości 31
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		6715
33 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NBA
TERYT 2801043
Urząd gminy
ul. Kościuszki 2 11-230 Bisztynek
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Bisztynek – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Siedziba gminy znajduje się w Bisztynku.

Pod względem fizjograficznym wschodnia część gminy leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Zachodnia część gminy Bisztynek leży w Pasie Pojezierzy Bałtyckich, w regionie Pojezierza Mazurskiego, mezoregionie Pojezierza Olsztyńskiego. Natomiast krańce południowe i wschodnie leżą w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego.

Gmina rolnicza, posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Jest członkiem sieci miast Cittaslow [1].

Władzę w gminie sprawuje burmistrz Jan Wójcik[2].

Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)
Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku
Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku
 

Powierzchnia gminy

Gmina Bisztynek zajmuje powierzchnię 202,88 km2[3][4], w tym:

  • lasy: 10,8% (2182,5 ha)
  • wody: 2,15% (437 ha)
  • użytki rolne: 79,3% (16089 ha)

Gmina stanowi 15,51% powierzchni powiatu bartoszyckiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 r. wynosi[5]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 6715 100 3433 51,12 3282 48,88
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		33 17 16

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiło -69 osób[6], co stanowi 17,4% migracji ludności w powiecie oraz 2,7% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po 1945 r. ziemie obecnej gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek były częścią powiatu reszelskiego, którego siedziba znajdowała się w Biskupcu. Powiat ten był początkowo podzielony na 16 gmin zbiorowych: 12 wiejskich i 4 miejskie. Pod koniec 1945 r. liczba gmin wiejskich uległa zmianie i ostatecznie w skład powiatu reszelskiego weszły gminy miejskie: Biskupiec, Bisztynek, Jeziorany, Reszel oraz gminy wiejskie: Czerwonka, Franknowo, Grzęda z siedzibą w Bisztynku, Klewno z siedzibą w Reszlu, Kolno, Lutry, Radostowo i Rzeck z siedzibą w Biskupcu. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. powiat reszelski stał się częścią województwa olsztyńskiego[7]isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]</ref>.

Powyższy podział administracyjny przetrwał do końca 1954 r., kiedy to na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 r. zastąpiono dotychczas istniejące gminy gromadami[8]. W skład gromady Bisztynek weszły sołectwa: Dąbrowa (powiat bartoszycki), Kokoszewo, Lędławki, Nowa Wieś Reszelska, Troszkowo. W kolejnych latach włączono do gromady Bisztynek również sołectwa: Grzęda, Paluzy, Wójtówko[9].

W 1958 r. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. powiat reszelski został przemianowany na powiat biskupiecki[10].

W 1972 r. Ustawa o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[11] zlikwidowała gromady i wprowadzała podział na gminy. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. miasto i gmina Bisztynek stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Bisztynku. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: Bisztynek Kolonie, Dąbrowa, Grzęda, Kokoszewo, Księżno, Lądek, Lędławki, Nowa Wieś Reszelska, Paluzy, Pleśno, Prosity, Sątopy, Sułowo, Troszkowo, Unikowo, Warmiany, Wojkowo, Wozławki oraz miejscowość Troksy[12]. 1 czerwca 1975 r., na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[13], przestał istnieć powiat biskupiecki i gmina Bisztynek stała się bezpośrednio części województwa olsztyńskiego.

W kolejnym podziale administracyjnym państwa powiat biskupiecki nie został przywrócony[14]. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r.[15] umiejscowiło gminę miejsko-wiejską Bisztynek w powołanym 1 stycznia 1999 r. województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.

Gmina miejsko-wiejska Bisztynek graniczy z gminami: od północy z gminą wiejską Bartoszyce, od zachodu z gminą Kiwity w (powiecie lidzbarskim), od południowego zachodu z gminą Jeziorany (powiat olsztyński), od południa z gminą Kolno w powiecie olsztyńskim i od wschodu z gminami Reszel i Korsze w powiecie kętrzyńskim).

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Troszkowo, Paluzy, Grzęda, Pleśno, Wojkowo, Sątopy, Nowa Wieś Reszelska, Unikowo, Łędławki, Lądek, Dąbrowa, Księżno, Prosity, Sułowo, Wozławki, Warmiany, Troksy, Bisztynek

Pozostałe miejscowości i miasta: Krzewina, Janowiec, Swędrówka, Łabławki, Pleśnik, Biegonity, Winiec, Mołdyty, Nisko, Niski Młyn, Bisztynek-Kolonia, Kokoszewo, Bisztynek

Gospodarka

Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych (przez gminę na długości zaledwie 11,62 km przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce – Biskupiec – Szczytno – Pułtusk), niewielka powierzchnia lasów, niezbyt dynamiczna rzeźba terenu oraz znaczny udział użytków rolnych w obszarze gminy warunkują profil gospodarczy gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w mieście i gminie Bisztynek wynosiła w 2012 r. 380. 22 podmioty stanowią sektor publiczny, pozostałe 358 należą do sektora prywatnego[16]. 90% podmiotów działa w sferze prywatnej, z czego największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w branży usług, przemyśle i budownictwie oraz rolnictwie.

W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych. Ważną gałęzią gospodarki w gminie Bisztynek jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych działają 34 podmioty gospodarcze. Wskaźnik bonitacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i wynosi 79,7 pkt. W gminie znajduje się 70% gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha i 30% o powierzchni powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 34,95 ha (średnia w powiecie – 26,12 ha). Ponad 86% gospodarstw powyżej 1 ha prowadzi produkcję rolniczą, 70,8% produkuje głównie na rynek; reszta nie prowadzi produkcji rolnej lub produkuje na potrzeby własne. Największe gospodarstwa rolne prowadzą działalność jako przedsiębiorstwa (często spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) lub grupy producenckie.

Ponad 84% użytków rolnych stanowią zasiewy (15,1 tys. ha). W hodowli ważną gałęzią jest hodowla bydła[17].

Turystyka nie odgrywa w gminie Bisztynek znaczącej roli. W związku z tym baza noclegowa jest nieduża.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiła 737 osób[18], co stanowi 11,18% bezrobotnych w całym powiecie bartoszyckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,9% ludności.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Filie biblioteki znajdują się w: Prositach, Wozławkach i Sątopach. Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • Dni Rodziny w Bisztynku
  • Dni Bisztynka
  • Festiwal Kultury Słowiańskiej w Bisztynku
  • Gminne Święto Plonów (dożynki)

Ludzie związani z gminą

  • Maria Buszkiewicz – nauczycielka plastyki, malarka, rysowniczka; mieszka i pracuje w Bisztynku.
  • Zdzisław Milach – warmiński artysta grafik, redaktor publikacji oraz ilustrator; mieszka we wsi Lądek k. Bisztynka.

Zabytki na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek należą[19]:

Swój obecny, barokowy wygląd zawdzięcza wielu przebudowom; jest to jedyna zachowana brama miejska, dawniej istniały jeszcze bramy: Reszelska i Warszawska.

Szlaki i atrakcje turystyczne

Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Bisztynku, ul. Findera, 11-230 Bisztynek.

Szkolnictwo

W gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek funkcjonują następujące placówki edukacyjne:

Sport

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Tereny chronione na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek zajmują 1928,2 ha (9,5%), są to obszary chronionego krajobrazu oraz rezrwat przyrody.

Rezerwat przyrody:

  • Polder Sątopy-Samulewo - położony jest pomiędzy rzekami Sajna i Ryn, utworzony dla zachowania rozlewiska stanowiącego lęgowisko licznych gatunków ptaków wodno-błotnych oraz miejsce koncentracji ptaków w czasie jesiennych i wiosennych migracji.

Obszar chronionego krajobrazu wyznaczono przede wszystkim w dolinie rzeki Sajny, będącej dopływem rzeki Guber:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy i miasta Bisztynek znajdują się 2 pomniki przyrody (ożywionej i nieożywionej):

Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Na obszarze gminy i miasta Bisztynek zajmują one powierzchnię 2,8 ha[20].

Przypisy

  1. ↑ Wrota Warmii i Mazur[1] [04.03.2014]
  2. ↑ BIP Urzędu Miasta i Gminy Bisztynek [2] [04.03.2014]
  3. ↑ UStat w Olsztynie [3] (data dostępu 04.03.2014)
  4. ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019. Olsztyn 2012 [4] (data dostępu 04.03.2014)
  5. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  6. ↑ Bank Danych lokalnych GUS [04.03.2014]
  7. ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych
  8. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
  9. ↑ Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
  10. ↑ Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim
  11. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
  12. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  13. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych,isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
  14. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
  15. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,[5] [04.03.2014]
  16. ↑ Bank Danych lokalnych GUS [04.03.2014]
  17. ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014)
  18. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS stat.gov.pl [04.03.2014]
  19. ↑ Rejestr zabytków, Narodowy Instytut Dziedzictwa [04.03.2014]
  20. ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]

Bibliografia

Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.
isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1969.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Bank Danych Lokalnych GUS stat.gov.pl [04.03.2014]
BIP Urzędu Miasta i Gminy Bisztynek bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur
Plan odnowy miejscowości Sępopol na lata 2009 -2015, Załącznik do Uchwały Nr XXI/124/09 Rady Miejskiej w Sępopolu z dnia 3 marca 2009 r.
bip.warmia.mazury.pl
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków. nid.pl
stat.gov.pl [04.03.2014]
Wrota Warmii i Mazur wrota.warmia.mazury.pl

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Bisztynek_(gmina_miejsko-wiejska)&oldid=48240”