Wilczęta (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Linia 63: Linia 63:
 
Obecne tereny gminy wiejskiej Wilczęta należały po 1945 roku do utworzonego po zakończeniu II wojny światowej [[powiat pasłęcki| powiatu pasłęckiego]]. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191]</ref>, istniejące gminy przekształcono w gromady. Powołana wówczas gromada Wilczęta, w wyniku likwidacji niektórych mniejszych gromad niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania, na przestrzeni lat zmieniała kilkakrotnie swoje terytorium, by w 1964 roku zajmować obszar 84,99 km<sup>2</sup><ref>Pasłęk z dziejów mista i okolic 1297-1997, Pasłęk 1997.</ref>. 1 stycznia 1969 roku dokonano kolejnej zmiany jej terytorium, wyłączjąc 50,33 ha i przyłączając do [[powiat braniewski| powiatu braniewskiego]].  
 
Obecne tereny gminy wiejskiej Wilczęta należały po 1945 roku do utworzonego po zakończeniu II wojny światowej [[powiat pasłęcki| powiatu pasłęckiego]]. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191]</ref>, istniejące gminy przekształcono w gromady. Powołana wówczas gromada Wilczęta, w wyniku likwidacji niektórych mniejszych gromad niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania, na przestrzeni lat zmieniała kilkakrotnie swoje terytorium, by w 1964 roku zajmować obszar 84,99 km<sup>2</sup><ref>Pasłęk z dziejów mista i okolic 1297-1997, Pasłęk 1997.</ref>. 1 stycznia 1969 roku dokonano kolejnej zmiany jej terytorium, wyłączjąc 50,33 ha i przyłączając do [[powiat braniewski| powiatu braniewskiego]].  
  
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>, zmienił się ponownie podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, istniejące dotychczas w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Zlikwidowano gromadę Wilczęta i na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref> utworzono w [[powiat pasłecki| powiecie pasłęckim]] gminę Wilczęta z siedzibą w [[Wilczęta| Wilczętach]]. W skład  nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: [[Bardyny]], [[Bronki]], [[Dębiny]], [[Gładysze]], [[Karwiny]], [[Księżno]], [[Kwitajny Małe]], [[Ławki]], [[Nowica]], [[Słobity]], [[Sopoty]], [[Spędy]], [[Stare Siedlisko]], [[Wilczęta]].
+
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>, zmienił się ponownie podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, istniejące dotychczas w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Zlikwidowano gromadę Wilczęta i na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref> utworzono w [[powiat pasłecki| powiecie pasłęckim]] gminę Wilczęta z siedzibą w [[Wilczęta| Wilczętach]]. W skład  nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: [[Bardyny]], [[Bronki]], [[Dębiny]], [[Gładysze]], [[Karwiny]], [[Księżno]], [[Kwitajny Małe]], [[Ławki (gmina Wilczęta) |Ławki]], [[Nowica]], [[Słobity]], [[Sopoty]], [[Spędy]], [[Stare Siedlisko]], [[Wilczęta]].
 
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.  [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091]</ref>, przestały istnieć powiaty, w tym [[powiat pasłęcki]]. Gmina Wilczęta została bezpośrednio częścią [[wojewódzwo elbląskie| województwa elbląskiego]]<ref>Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092]</ref>.
 
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.  [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091]</ref>, przestały istnieć powiaty, w tym [[powiat pasłęcki]]. Gmina Wilczęta została bezpośrednio częścią [[wojewódzwo elbląskie| województwa elbląskiego]]<ref>Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092]</ref>.
 
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły gminę Wilczęta w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[wojewodzwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat braniewski| powiecie braniewskim]].
 
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły gminę Wilczęta w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[wojewodzwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat braniewski| powiecie braniewskim]].
Linia 70: Linia 70:
 
<br/>
 
<br/>
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
Sołectwa: [[Bardyny]], [[Dębień]], [[Dębiny]], [[Gładysze]], [[Księżno]], [[Ławki]], [[Nowica]], [[Słobity]], [[Słobity Stacja]], [[Sopoty]], [[Spędy]], [[Stare Siedlisko]], [[Tatarki]], [[Wilczęta]].
+
Sołectwa: [[Bardyny]], [[Dębień]], [[Dębiny]], [[Gładysze]], [[Księżno]], [[Ławki (gmina Wilczęta) |Ławki]], [[Nowica]], [[Słobity]], [[Słobity Stacja]], [[Sopoty]], [[Spędy]], [[Stare Siedlisko]], [[Tatarki]], [[Wilczęta]].
  
 
Pozostałe miejscowości: [[Bronki]], [[Chmielówka]], [[Górski Las]], [[Góry]], [[Jankówko]], [[Kaginowo]], [[Karpówek]], [[Karwiny]], [[Księża Wola]], [[Lipowa]], [[Sośnica]].
 
Pozostałe miejscowości: [[Bronki]], [[Chmielówka]], [[Górski Las]], [[Góry]], [[Jankówko]], [[Kaginowo]], [[Karpówek]], [[Karwiny]], [[Księża Wola]], [[Lipowa]], [[Sośnica]].
Linia 104: Linia 104:
 
*Kaplica grobowa rodziny zu Dohna - znajduje sie w lesie, opodal drogi Gładysze-Wilczęta;
 
*Kaplica grobowa rodziny zu Dohna - znajduje sie w lesie, opodal drogi Gładysze-Wilczęta;
 
*ruiny kościoła w [[ Karwiny| Karwinach]] wraz z przykościelnym cmentarzem;
 
*ruiny kościoła w [[ Karwiny| Karwinach]] wraz z przykościelnym cmentarzem;
*ruiny kościoła w [[Ławki| Ławkach]] wraz z przykościelnym cmentarzem i plebanią (obecnie dom mieszkalny);
+
*ruiny kościoła w [[Ławki (gmina Wilczęta)| Ławkach]] wraz z przykościelnym cmentarzem i plebanią (obecnie dom mieszkalny);
 
*zespół pałacowy w Ławkach - pałac, oficyna i park;
 
*zespół pałacowy w Ławkach - pałac, oficyna i park;
 
*[[Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Nowicy]] wraz z przykościelnym cmentarzem;
 
*[[Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Nowicy]] wraz z przykościelnym cmentarzem;

Wersja z 07:30, 27 sie 2014

Gmina Wilczęta

Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat braniewski
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Bogusław Szczerba
Powierzchnia 147,59 km²
Liczba sołectw 14
Liczba miejscowości 23
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia
3123
21 osób/km²
Strefa numeracyjna 55
Tablice rejestracyjne NBR
TERYT 2802072
Urząd gminy
Wilczęta 84 14-405 Wilczęta
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Wilczęta – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w południowej części powiatu braniewskiego. Siedziba gminy znajduje się w Wilczętach.

Jest to gmina typowo rolnicza. Południowo – zachodnia część gminy zaliczana do regionu Pasłęckiego oraz północno – wschodnia część gminy obejmująca dolinę rzeki Pasłęki i tereny do niej przyległe, stanowią obszar o wybitnych walorach przyrodniczych i krajobrazowych, charakteryzujący się malowniczym krajobrazem wynikającym ze zróżnicowanej rzeźby terenu, licznych pagórków i kompleksów leśnych. Gmina o niskim poziomie gęsości zaludnienia (21 osób na km2) oraz o wysokiej liczbie ludności korzystajacej ze świadczeń pomocy społecznej.

Władzę w gminie sprawuje wójt Bogusław Szczerba[1].

Powierzchnia gminy

Gmina Wilczęta zajmuje powierzchnię 147,59km2[2]. W tym:

  • Użytki rolne: 68,2% (10067 ha);
  • Lasy: 26,75% (3948 ha);
  • Wody: 0,22% (33 ha).

Gmina stanowi 12,25% powierzchni powiatu braniewskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 3123 100 1523 48,77 1600 51,23
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
21 10 11

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie wiejskiej Wilczęta wynosiło -15 osób[4], co stanowi 4,10% migracji ludności w powiecie braniewskim oraz 0,58% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Obecne tereny gminy wiejskiej Wilczęta należały po 1945 roku do utworzonego po zakończeniu II wojny światowej powiatu pasłęckiego. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[5], istniejące gminy przekształcono w gromady. Powołana wówczas gromada Wilczęta, w wyniku likwidacji niektórych mniejszych gromad niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania, na przestrzeni lat zmieniała kilkakrotnie swoje terytorium, by w 1964 roku zajmować obszar 84,99 km2[6]. 1 stycznia 1969 roku dokonano kolejnej zmiany jej terytorium, wyłączjąc 50,33 ha i przyłączając do powiatu braniewskiego.

W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[7], zmienił się ponownie podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, istniejące dotychczas w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Zlikwidowano gromadę Wilczęta i na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[8] utworzono w powiecie pasłęckim gminę Wilczęta z siedzibą w Wilczętach. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Bardyny, Bronki, Dębiny, Gładysze, Karwiny, Księżno, Kwitajny Małe, Ławki, Nowica, Słobity, Sopoty, Spędy, Stare Siedlisko, Wilczęta. 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[9], przestały istnieć powiaty, w tym powiat pasłęcki. Gmina Wilczęta została bezpośrednio częścią województwa elbląskiego[10]. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[11] umiejscowiły gminę Wilczęta w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim.

Pałac w Gładyszach, widok z XIX w.

Gmina wiejska Wilczęta graniczy: od północy z gminą Płoskinia (powiat braniewski), od wschodu z gminą Orneta (powiat lidzbarski), od południa z gminami Godkowo i Pasłęk (powiat elbląski), od zachodu z gminą Młynary (powiat elbląski).

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Bardyny, Dębień, Dębiny, Gładysze, Księżno, Ławki, Nowica, Słobity, Słobity Stacja, Sopoty, Spędy, Stare Siedlisko, Tatarki, Wilczęta.

Pozostałe miejscowości: Bronki, Chmielówka, Górski Las, Góry, Jankówko, Kaginowo, Karpówek, Karwiny, Księża Wola, Lipowa, Sośnica.

Pałac w Słobitach, widok z XIX w.

Gospodarka

W gminie Wilczęta podstawową gałęzią gospodarki jest rolnictwo rozwijające się na bazie gospodarstw indywidualnych i zespołowych. Powierzchnia gruntów rolnych w gminie wynosi ok. 7445,04 ha i wyróżnia się wysokim potencjałem agroekologicznym. Większość gospodarstw prowadzi produkcję wielokierunkową bez wyraźnie określonej specjalizacji. W strukturze upraw przeważa uprawa zbóż, a w szczególności uprawa żyta i pszenżyta, co jest uwarunkowane m.in. jakością gleb. Ponadto uprawiane są jeszcze: rzepak, ziemniaki, kukurydza. W hodowli zwierząt, w gminie dominują hodowla trzody chlewnej, bydła opasowego i mlecznego[12].

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Wilczęta wynosiła w 2012 roku 127. Większość stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa. Przeważają firmy małe, zatrudniające od 1 do 5 pracowników. 8 podmiotów należy do sektora publicznego, pozostałe 119 tworzy sektor prywatny. W 2012 roku w sektorze tym 16 firm było zarejestrowanych w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo; 34 firmy w dziale: handel hurtowy i detaliczny, 21 firm w dziale: budownictwo[13].

Przemysł w gminie Wilczęta nie jest rozwinięty i nie stanowi silnego elementu gminnej gospodarki. Również turystyka, pomimo wielu walorów przyrodniczo-krajobrazowych gminy, nie odgrywa w niej znaczącej roli.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie wiejskiej Wilczęta wynosiła 398 osób [14], co stanowi 8,72% bezrobotnych w powiecie braniewskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 23,6% ludności[15].

Kultura i turystyka

Kościół pw. Św. Katarzyny w Wilczętach

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

  • Gminna Biblioteka Publiczna w Wilczętach.
Kościół pw. Zmartwychwstania Pańskiego w Słobitach

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

Kościół pw. Św. Józefa Robotnika w Starym Siedlisku
  • Mirosław Dziewiałtowicz - rzeźbiarz, urodzony i mieszkający we wsi Stare Siedlisko; jego prace prezentowane były na wielu wystawach w kraju i za granicą, zakupiły je również muzea etnograficzne w Olsztynku i Toruniu. Oprócz swojej twórczości rzeźbiarskiej jest także znany jako organizator plenerów i innych przedsięwzięć artystycznych. Od 1985 roku organizuje " Siedem Tłustych Dni na Rzecz Wsi" międzynarodowe spotkania artystyczne gromadzące malarzy, rzeźbiarzy, poetów i muzyków z kraju i zza granicy.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Wilczęta należą[16]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • Szlak Kopernikowski - pieszy szlak turystyczny, biegnący głównie przez miejsca związane z pobytem i pracą Mikołaja Kopernika;
  • rezerwaty, obszary chronionego krajobrazu i liczne pomniki przyrody.

Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej w Braniewie, ul. Katedralna 7, 14-500 Braniewo oraz na stronie http://www.it.braniewo.pl/

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Wilczęta istnieją nastepujące placówki edukacyjne:


Sport


Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody[17]. Należą do nich: Rezerwaty przyrody:

  • Ostoja Bobrów na Rzece Pasłęce - ochroną objęta jest cała rzeka, od źródeł do granic Braniewa, wraz z jeziorami Sarąg, Sąg oraz Zalewem Pierzchalskim; rezerwat o powierzchni 4258,79 ha, utworzony został w celu zachowania stanowisk bobra - rezerwat faunistyczny;
  • Rezerwat przyrody „Osiek II” - ochroną rezerwatową objęte jest torfowisko wysokie z fragmentami torfowiska przejściowego, a przedmiotem ochrony są stanowiska maliny moroszki, reliktowej rośliny z epoki postglacjalnej; rezerwat o powierzchni 43,60 ha.

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary chronione Natura 2000:

W gminie Wilczęta zarejestrowanych jest 78 pomników przyrody. Są to pojedyncze drzewa (dęby, buki, lipy) oraz 5 grup drzew.

Bibliografia

  1. Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[[12]]
  2. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[[13]]
  3. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [[14]]
  4. Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[[15]]
  5. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[[16]]
  6. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
  7. Program ochrony środowiska gminy Wilczęta na lata 2013-2016 z perspektywą do roku 2019. Wilczęta 2013.
  8. Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1973.
  9. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  10. Pasłęk z dziejów mista i okolic 1297-1997, Pasłęk 1997.
  11. Bank Danych Lokalnych GUS [[17]] (data dostępu 24.03.2014)
  12. BIP Urzędu Gminy Wilczęta [[18]] (data dostępu 24.03.2014)
  13. Leksykon kultury Warmii i Mazur. [[19]]
  14. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków. [[20]]

Przypisy

  1. BIP Urzędu Gminy Wilczęta[1] (data dostępu 24.03.2014)
  2. BIP Urzędu Gminy Wilczęta[2] (data dostępu 24.03.2014)
  3. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  4. Bank Danych lokalnych GUS[3] (data dostępu 24.03.2014)
  5. Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[4]
  6. Pasłęk z dziejów mista i okolic 1297-1997, Pasłęk 1997.
  7. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[5]
  8. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  9. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [6]
  10. Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[7]
  11. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[8]
  12. Program ochrony środowiska gminy Wilczęta na lata 2013-2016 z perspektywą do roku 2019. Wilczęta 2013.
  13. Bank Danych lokalnych GUS [9] (data dostępu 24.03.20104)
  14. Bank Danych Lokalnych GUS [10] (data dostępu 24.03.2014)
  15. Bank Danych Lokalnych GUS (data dostępu 24.03.2014)
  16. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [11]
  17. Program ochrony środowiska gminy Wilczęta na lata 2013-2016 z perspektywą do roku 2019. Wilczęta 2013.