Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Kadra pedagogiczna) |
|||
Linia 8: | Linia 8: | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
− | ''' Polskie przedszkola na | + | ''' Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich''' – przedszkola zwane też ochronkami z polskim językiem wykładowym w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Działały od 1927 do 1939 r. na [[Warmia |Warmii]].<br/> |
== Historia == | == Historia == | ||
Pierwsze przedszkola, czyli ochronki dla dzieci mniejszości polskiej w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]] na [[Warmia |Warmii]] zaczęło organizować w 1927 r. Pierwsza ochronka powstała w maju 1927 r. w [[Unieszewo |Unieszewie]], ostatnia 09.04.1934 r. w [[Olsztyn |Olsztynie]]. Do 1934 r. zorganizowano 10 przedszkoli. Ich organizacją zajmowało się [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. W przedszkolach zatrudniano rodzime przedszkolanki, które wcześniej ukończyły Zakład Kształcenia Piastunek i Opiekunek Dzieci w Królewcu. Edukację nauczycielską w królewieckim Kindergärtnerinen Seminar Krause. Fröblischer Kindergärtnerinen und Vorschule fundowało m.in. [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. Funkcjonowanie polskich przedszkoli było atakowane przez Niemców. Ostatecznie wszystkie placówki przedszkolne na [[Warmia |Warmii]] zostały zlikwidowane z chwilą wybuchu II wojny światowej. | Pierwsze przedszkola, czyli ochronki dla dzieci mniejszości polskiej w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]] na [[Warmia |Warmii]] zaczęło organizować w 1927 r. Pierwsza ochronka powstała w maju 1927 r. w [[Unieszewo |Unieszewie]], ostatnia 09.04.1934 r. w [[Olsztyn |Olsztynie]]. Do 1934 r. zorganizowano 10 przedszkoli. Ich organizacją zajmowało się [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. W przedszkolach zatrudniano rodzime przedszkolanki, które wcześniej ukończyły Zakład Kształcenia Piastunek i Opiekunek Dzieci w Królewcu. Edukację nauczycielską w królewieckim Kindergärtnerinen Seminar Krause. Fröblischer Kindergärtnerinen und Vorschule fundowało m.in. [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. Funkcjonowanie polskich przedszkoli było atakowane przez Niemców. Ostatecznie wszystkie placówki przedszkolne na [[Warmia |Warmii]] zostały zlikwidowane z chwilą wybuchu II wojny światowej. |
Wersja z 19:50, 11 maj 2014
Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927-1939) | |
Tablica pamiątkowa na budynku dawnego polskiego przedszkola w Skajbotach, źródło: Skajboty [01.04.2014] | |
Data założenia: | 1927 r. |
Typ placówki: | przedszkole |
Adres: | Warmia |
Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich – przedszkola zwane też ochronkami z polskim językiem wykładowym w Prusach Wschodnich. Działały od 1927 do 1939 r. na Warmii.
Spis treści
Historia
Pierwsze przedszkola, czyli ochronki dla dzieci mniejszości polskiej w Prusach Wschodnich na Warmii zaczęło organizować w 1927 r. Pierwsza ochronka powstała w maju 1927 r. w Unieszewie, ostatnia 09.04.1934 r. w Olsztynie. Do 1934 r. zorganizowano 10 przedszkoli. Ich organizacją zajmowało się Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. W przedszkolach zatrudniano rodzime przedszkolanki, które wcześniej ukończyły Zakład Kształcenia Piastunek i Opiekunek Dzieci w Królewcu. Edukację nauczycielską w królewieckim Kindergärtnerinen Seminar Krause. Fröblischer Kindergärtnerinen und Vorschule fundowało m.in. Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. Funkcjonowanie polskich przedszkoli było atakowane przez Niemców. Ostatecznie wszystkie placówki przedszkolne na Warmii zostały zlikwidowane z chwilą wybuchu II wojny światowej.
Zadania i uprawnienia przedszkolanek
Przedszkolanki były zatrudniane przez Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. Otrzymywały wynagrodzenie oraz cztery tygodnie urlopu. Do ich obowiązków należało m.in. prowadzenie zajęć z dziećmi przedszkolnymi według zatwierdzonego przez Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię planu, a w godzinach pozasłużbowych, praca z młodzieżą i pielęgnowanie tradycji i dóbr kulturowych w obrębie danej parafii.
Kadra pedagogiczna
Przedszkolanki polskich przedszkoli/ochronek w latach 1927-1939 na Warmii:
- Otylia Teszner-Grothowa - Chaberkowo, Gietrzwałd, Nowa Kaletka
- Marta Schröterówna - Chaberkowo
- Maria Kensbok - Skajboty
- Jadwiga Brzeszczyńska-Gransicka - Unieszewo, Pluski
- Róża Koenigsmann-Pacholska - Nowa Kaletka
- Maria Zientara-Malewska - Gietrzwałd
- Marta Hanowska-Sendrowska - Gietrzwałd
- Anna Kiwitt-Samulowska - Chabekowo, Gietrzwałd, Woryty
- Anna Sendrowska-Hedrych - Chaberkowo, Woryty
- Helena Połomska-Matern - Chaberkowo, Woryty, Unieszewo
- Jadwiga Gnatowska - Butryny, Chaberkowo, Purda
- Janina Leśnierowska - Olsztyn
- Anna Romańska - Skajboty
- Salomea Herudaj-Myczek - Skajboty
- Zofia Olejniczak-Hinc - Skajboty
- Maria Preyłowska - Woryty, Unieszewo
- Agata Sendrowska - Purda
- Anna Zarembianka - Purda
- Franciszka Hensel-Szczepańska - Unieszewo, Przykop
Polskie przedszkola
Miejscowości, w których w latach 1927-1939 na Warmii istniały polskie przedszkola:
- Butryny - 1928
- Chaberkowo - 1927
- Gietrzwałd - 1927
- Nowa Kaletka 1928
- Skajboty - 1931
- Unieszewo - 1927
- Pluski - 1929
- Woryty - 1930 lub 1933
- Olsztyn - 1934
- Purda - 1931
- Przykop - 1931.
Ciekawostki
W Rzeszy Niemieckiej obowiązywał zakaz zatrudniania mężatek. Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego kobiety przestawały pracować zawodowo. Tak też było w przypadku przedszkolanek m.in. Otylii Teszner-Grothowej czy Jadwigi Brzeszczyńskiej żony nauczyciela Roberta Gransickiego.
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.
Grot Otylia, Założenia i formy pracy polskich przedszkoli na Warmii i Mazurach, [w:] Z dziejów oświaty polskiej w Prusach Wschodnich i na Pograniczu w okresie międzywojennym, (red.) Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1981.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.