Kisielice (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

	Gmina Kisielice
	Herb gminy
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Rodzaj gminy	miejsko-wiejska
Burmistrz	Beata Lejmanowicz
Powierzchnia	172,86 km²
Liczba sołectw	15
Liczba miejscowości	21
Liczba ludności (2013); Gęstość zaludnienia	6137; 35 osób/km²
Strefa numeracyjna	55
Tablice rejestracyjne	NIL
TERYT	2807043
	Urząd gminyul. Daszyńskiego 5 14-220 Kisielice
	Strona internetowa gminy
	Biuletyn Informacji Publicznej gminy

[wersja nieprzejrzana]

[wersja zweryfikowana]

Aktualna wersja na dzień 09:11, 5 cze 2024

Gmina Kisielice – gmina miejsko-wiejska położona w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu iławskiego. Najbardziej na zachód wysunięta gmina województwa warmińsko-mazurskiego. Siedziba gminy znajduje się w Kisielicach. Gmina o charakterze rolniczym, z niewielką powierzchnią zalesienia, o dużym potencjale rozwoju turystyki ze względu na posiadanie wielu walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Gmina, w której większość inwestycji podyktowanych jest działaniami mającymi na celu zróżnicowanie źródeł dostaw energii w oparciu o zasoby odnawialne, poprawą efektywności energetycznej i racjonalnego gospodarowania energią oraz prowadzeniem gospodarki niskoemisyjnej, innowacyjnymi wdrożeniami w branży OZE. Władzę w gminie sprawuje burmistrz Beata Lejmanowicz.

Spis treści

1 Powierzchnia gminy
2 Demografia
3 Historia gminy jako jednostki administracyjnej
4 Miejscowości na terenie gminy
5 Gospodarka
6 Kultura i turystyka
7 Religia
8 Szkolnictwo
9 Sport
10 Inne organizacje i instytucje
11 Obszary chronione i pomniki przyrody
12 Ciekawostki
13 Multimedia
14 Przypisy
15 Bibliografia

Powierzchnia gminy

Gmina miejsko-wiejska Kisielice zajmuje powierzchnię 172,86 km²^[1], w tym:

użytki rolne: 72,2% (12490 ha)
lasy: 12,7% (2190 ha)
wody: 5,1% (890 ha)

Gmina stanowi 12,5% powierzchni powiatu iławskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi^[1]:

Elektrownia wiatrowa koło Kisielic.
Fot. Dosp84. Źródło: Commons Wikimedia

Jezioro Goryńskie
Źródło: www.wrota.warmia.mazury.pl

Kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach. Fot. Przemysław Jahr. Źródło: Commons Wikimedia

Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie. Fot. Krzymill. Źródło: Commons Wikimedia

Wnętrze kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie. Fot. Krzymill. Źródło: Commons Wikimedia

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	6137	100	2981	48,6	3156	51,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	36		17		18

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Kisielice wynosiło -43 osoby^[1], co stanowi 16,9% migracji w powiecie iławskim oraz 1,2% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina Kisielice była częścią powiatu suskiego (z siedzibą w Iławie) w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych^[2], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Kisielice stała się gromadą należącą do powiatu suskiego, który w 1958 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r.^[3] został przemianowany na powiat iławski.

Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy^[4]. W 1973 roku reaktywowano gminę Kisielice, w jej skład weszły sołectwa: Biskupiczki, Butowo, Galinowo, Goryń, Jędrychowo, Kisielice, Klimy, Krzywka, Limża, Łęgowo, Łodygowo, Pławty Wielkie, Trupel, Wola^[5].

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa^[6], przestał istnieć powiat iławski. Gmina Kisielice została bezpośrednio częścią województwa elbląskiego^[7].

W 1992 roku na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r.^[8] miasto i gmina Kisielice stały się jedną jednostką administracyjną.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa^[9] umiejscowiły gminę w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim.

Gmina Kisielice graniczy z: gminą Susz, gminą Iława, gminą Biskupiec (Pomorski) w powiecie nowomiejskim, gminą Łasin w województwie kujawsko-pomorskim oraz gminami: Prabuty i Gardeja w województwie pomorskim.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Biskupiczki, Butowo, Goryń, Jędrychowo, Kantowo, Klimy, Krzywka, Limża, Łęgowo, Łodygowo, Ogrodzieniec, Pławty Wielkie, Sobiewola, Trupel, Wola.

Pozostałe miejscowości: Kisielice, Galinowo, Wałdowo, Stary Folwark, Nowy Folwark, Nojdek.

Gospodarka

Główną rolę w gospodarce gminy Kisielice odgrywa rolnictwo. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcja roślinna i zwierzęca. Użytki rolne zajmują ponad 70% powierzchni gminy, w tym: grunty orne 62,9% (10882 ha), łąki i pastwiska 9,1% (1579 ha), sady 0,2% (29 ha). W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż: pszenicy, jęczmienia, pszenżyta, żyta, mieszanek zbożowych i owsa, uprawiane są również rzepak, kukurydza, buraki i ziemniaki. Hodowana jest trzoda chlewna, bydło opasowe i mleczne. W strukturze gospodarstw przeważają gospodarstwa małe i średnie (od 1 ha do 15 ha).

Największymi atutami decydującymi o atrakcyjności turystycznej gminy Kisielice są występujące na jej terenie jeziora, lasy oraz rzeźba terenu. Na terenie gminy znajduje się 10 jezior, w tym 4 o powierzchni od 85 do 300 ha (Jezioro Goryńskie, Jezioro Dłużek, Trupel i Popówko). Atrakcją dla wędkarzy są występujące w tych zbiornikach ryby. Lasy i urozmaicona rzeźba terenu stwarzają dobre warunki do uprawiania turystyki pieszej i rowerowej. Mimo to potencjał turystyczny gminy Kisielice jest słabo wykorzystywany. Szans rozwoju upatruje się na terenach położonych w okolicach wspomnianych jezior: Goryńskiego, Trupel, Dłużek i Kisielickiego. Doinwestowanie tych terenów, ze szczególnym naciskiem na bazę noclegową oraz publiczne i prywatne obiekty infrastruktury technicznej, spowoduje wzrost atrakcyjności turystycznej gminy. Gmina Kisielice nie posiada szlaków turystycznych, jednak planowane jest utworzenie szeregu ścieżek rowerowych oraz tras spacerowych. Gospodarstwo agroturystyczne znajduje się w miejscowości Trupel.

Na obszarze gminy brak jest znaczących zakładów przetwórczych i produkcyjnych. Dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie miejsko-wiejskiej Kisielice wynosiła w 2013 roku 355. W tym 26 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 329 tworzy sektor prywatny. 97 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 37 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 55 firm w dziale budownictwo, 43 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo.^[1].

Gmina Kisielice należy do Związku Gmin "Jeziorak", LGD Kanał Elbląski, Stowarzyszenia Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej, Stowarzyszenia Gmin RP "Euroregion Bałtyk".

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich, wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Kisielice wynosiła 435 osób^[1], co stanowi 10,28% bezrobotnych w powiecie iławskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 20% ludności^[10].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Kisielicach
Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Kisielicach (filie: Goryń, Jędrychowo)

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Dni Kisielic
Dni Jędrychowa
Kisielickie spotkania z Folklorem
dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

Paul von Hindenburg (1847–1934) – prezydent Niemiec w latach 1925–1934; mieszkał w Ogrodzieńcu; Honorowy Obywatel Miasta Kisielice.
Stanisław Komoniewski (1904–1979) – poeta ludowy, dziennikarz, animator kultury, działacz społeczny; mieszkał i pracował we wsi Krzywka.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy Kisielice należą^[11]:

założenia urbanistyczne Starego Miasta w Kisielicach
budynek szkoły przy ul. Daszyńskiego (Zespół Szkół Rolniczych)
kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach wraz z przykościelnym cmentarzem
kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Łęgowie
zespół dworski w Krzywce
cmentarz ewangelicki i kaplica grobowa rodziny Albersów w Truplu

Szlaki i atrakcje turystyczne

Szlak Kanału Elbląskiego – Ostróda – Miłomłyn – Morąg – Małdyty – Pasłęk – Elbląg – Raczki Elbląskie – Jelonki – Drulity – Zalewo – Susz – Kisielice – Szymbark – Iława – Tynwałd – Boreczno – Miłomłyn – Ostróda
niebieski szlak rowerowy: Kisielice – Krzywka – Wałdowo – Goryń – Trupel
ruiny wiatraka z XIX wieku w Pławtach Wielkich
ruiny dawnych dworów, m.in. w pałac w Ogrodzieńcu, Truplu, Limży, Krzywce, pałac w Łęgowie
liczne atrakcje przyrodnicze: jeziora, obszar chronionego krajobrazu, pomniki przyrody

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Kisielice można uzyskać na stronie internetowej wrota.warmia.mazury.pl.

Religia

Szkolnictwo

W gminie miejsko-wiejskiej Kisielice istnieją następujące placówki edukacyjne:

Zespół Szkół w Kisielicach: Przedszkole w Kisielicach, Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Kisielicach oraz Publiczne Gimnazjum w Kisielicach
Zespół Szkół Rolniczych im. Heleny i Stanisława Sierakowskich w Kisielicach: w skład zespołu wchodzą: Technikum Rolnicze, Technikum Ekonomiczne, Liceum Ogólnokształcące; przy szkole działa również Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Kisielicach prowadzący przedszkole specjalne, specjalna szkołę podstawową oraz Zasadniczą Szkołę Zawodową
Szkoła Podstawowa w Goryniu
Szkoła Podstawowa w Łęgowie

Sport

W gminie Kisielice organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje tenisa stołowego, turnieje piłki nożnej "Dzikich Drużyn" oraz drużyn strażackich, turnieje siatkówki plażowej, Halowy Turniej Piłki Nożnej, rodzinny rajd rowerowy, zawody lekkoatletyczne, Spartakiada Drużyn Strażackich, Ogólnopolski Bieg Przełajowy w Limży.

Na terenie gminy działają:

MLKS "Olimpia" Kisielice
Młodzieżowy Klub Sportowy "Huragan" Klimy
Gminne Stowarzyszenie LZS w Kisielicach

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich^[12]:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Goryńskiego (1463 ha)

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Kisielice znajduje się 26 pomników przyrody^[12]. Są to pojedyncze okazy i aleja drzew.

Ciekawostki

Gmina Kisielice zwyciężyła w kategorii MANAGENERGY w ramach prestiżowego wydarzenia pn. "Sustainable Energy Europe & ManagEnergy Awards", corocznej ogólnoeuropejskiej inicjatywy organizowanej przy Komisji Europejskiej w Brukseli. Kisielice zwyciężyły w swojej kategorii projektem pn. "Gmina Kisielice- Samowystarczalna Energetycznie Gmina", w ramach którego zostały opisane dotychczasowe działania i osiągniecia gminy z zakresu: ograniczenia emisji zanieczyszczeń, dążeń do uniezależnienie się energetycznego gminy, lokalnego rozwoju gospodarczego w oparciu o inwestycje w OZE.

Multimedia

Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa

Przypisy

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bank Danych Lokalnych GUS [20.10.2014]
↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
↑ Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim
↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
↑ Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
↑ Dz.U. 1991, nr 87, poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
↑ Bank Danych Lokalnych GUS
↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
↑ ^12,0 ^12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]

Bibliografia

Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1991, nr 87, poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy i Miasta Kisielice na lata 2007-2013 [20.10.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Miejskiego w Kisielicach [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Urząd Miejski w Kisielicach [20.10.2014]

[p2-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bank Danych Lokalnych GUS [20.10.2014]

[2] Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]

[3] Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]

[4] Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]

[5] Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim

[6] Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]

[7] Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]

[8] Dz.U. 1991, nr 87, poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]

[9] Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]

[10] Bank Danych Lokalnych GUS

[11] Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]

[p3-12] 12,0 ^12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{Gmina infobox
   |Gmina           = Kisielice
-  |herb_gminy      =  Plik:Herb_gminy_Kisielice.png | Herb gminy Kisielice
+  |herb_gminy      =  Plik:Herb_gminy_Kisielice.png |Herb gminy Kisielice
   |flaga_gminy     =
   |mapa_gminy      =
@@ Linia 11: / Linia 11: @@
   |rodzaj_gminy    = miejsko-wiejska
   |zarządzający    = Burmistrz
-  |wójt            = Rafał Ryszczuk
+  |wójt            = Beata Lejmanowicz
   |adres_ug        = ul. Daszyńskiego 5
   |kod_poczt_ug    =  14-220 Kisielice
@@ Linia 25: / Linia 25: @@
   |TERYT           = 2807043
   |TERC10          =
-  |www             = http://wrota.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_wiejska/
+  |www             = https://kisielice.warmia.mazury.pl/
-  |bip             = http://bip.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_-_wiejska/
+  |bip             = https://bipkisielice.warmia.mazury.pl/
 }}
-'''Gmina Kisielice''' – gmina miejsko-wiejska położona w zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] i  [[Powiat iławski| powiatu iławskiego]]. Najbardziej na zachód wysunięta gmina województwa warmińsko-mazurskiego. Siedziba gminy znajduje się w [[Kisielice| Kisielicach]].
+'''Gmina Kisielice''' – gmina miejsko-wiejska położona w zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]] i  [[Powiat iławski|powiatu iławskiego]]. Najbardziej na zachód wysunięta gmina województwa warmińsko-mazurskiego. Siedziba gminy znajduje się w [[Kisielice|Kisielicach]].
-Gmina o charakterze rolniczym, z niewielką powierzchnią zalesienia, o dużym potencjale rozwoju turystyki ze względu na posiadanie wielu walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Gmina, w której większość inwestycji podyktowanych jest działaniami mającymi na celu zróżnicowanie źródeł dostaw energii w oparciu o zasoby odnawialne, poprawą efektywności energetycznej i racjonalnego gospodarowania energią oraz prowadzeniem gospodarki niskoemisyjnej, innowacyjnymi wdrożeniami w branży [[Odnawialne źródła energii| OZE]].
+Gmina o charakterze rolniczym, z niewielką powierzchnią zalesienia, o dużym potencjale rozwoju turystyki ze względu na posiadanie wielu walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Gmina, w której większość inwestycji podyktowanych jest działaniami mającymi na celu zróżnicowanie źródeł dostaw energii w oparciu o zasoby odnawialne, poprawą efektywności energetycznej i racjonalnego gospodarowania energią oraz prowadzeniem gospodarki niskoemisyjnej, innowacyjnymi wdrożeniami w branży [[Odnawialne źródła energii|OZE]].
-Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Rafał Ryszczuk]]<ref name="p1">[http://wrota.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_wiejska/content/view/105/254/lang,pl/ wrota.warmia.mazury.pl, Urząd Miejski w Kisielicach] [20.10.2014]</ref>.
+Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Beata Lejmanowicz]].
-<br/><br/>
 == Powierzchnia gminy ==
 Gmina miejsko-wiejska Kisielice zajmuje powierzchnię 172,86 km<sup>2</sup><ref name="p2">[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3153 Bank Danych Lokalnych GUS] [20.10.2014]</ref>, w tym:
@@ Linia 41: / Linia 40: @@
 == Demografia ==
 Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>:
-{{Galeria|Nazwa=Kisielice (gmina miejsko-wiejska)|wielkość=300|pozycja=right
+[[Plik: Elektrownia wiatrowa koło Kisielic .jpg|thumb|right|290px|Elektrownia wiatrowa koło Kisielic.<br>Fot. Dosp84. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Elektrownia_wiatrowa_ko%C5%82o_Kisielic.jpg Commons Wikimedia]]]
-|Plik: Elektrownia wiatrowa koło Kisielic .jpg|  Elektrownia wiatrowa koło Kisielic
+[[Plik: Jezioro Goryńskie.jpg|thumb|right|290px|Jezioro Goryńskie<br/>Źródło: [http://wrota.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_wiejska/content/blogcategory/32/125/lang,pl/ www.wrota.warmia.mazury.pl]]]
-|Plik: Jezioro Goryńskie.jpg| Jezioro Goryńskie<br/> źródło: [http://wrota.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_wiejska/content/blogcategory/32/125/lang,pl/  wrota.warmia.mazury.pl]
+[[Plik: Kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach. Fot. Przemysław Jahr. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kisielice_church.jpg Commons Wikimedia]]]
-|Plik: Kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach.jpg| Kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach, fot. Przemysław Jahr
+[[Plik: Kościół pw.Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie. Fot. Krzymill. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_w_%C5%81%C4%99gowie_IMG_1693_krz.JPG Commons Wikimedia]	]]
-|Plik: Kościół pw.Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie.jpg| Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie
+[[Plik: Wnętrze kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie.jpg|thumb|right|290px|Wnętrze kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie. Fot. Krzymill. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_w_%C5%81%C4%99gowie_IMG_1694_krz.JPG Commons Wikimedia]
-|Plik: Wnętrze kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie.jpg| Wnętrze kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie
+]]
-}}
 {|class="wikitable"
-!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
+!Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni
 |-
-|jednostka || osób || % || osób || % || osób || %
+|jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||%
 |--
-|liczba || 6137 || 100 || 2981 || 48,6 || 3156 || 51,4
+|liczba ||6137 ||100 ||2981 ||48,6 ||3156 ||51,4
 |--
-|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 36 || colspan=2| 17 || colspan=2| 18
+|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|36 ||colspan=2|17 ||colspan=2|18
 |}
-Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Kisielice wynosiło -43 osoby<ref name="p2"/>, co stanowi 16,9% migracji w [[Powiat iławski| powiecie iławskim]] oraz 1,2% w województwie warmińsko-mazurskim.
+Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Kisielice wynosiło -43 osoby<ref name="p2"/>, co stanowi 16,9% migracji w [[Powiat iławski|powiecie iławskim]] oraz 1,2% w województwie warmińsko-mazurskim.
 == Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
 Po II wojnie światowej gmina Kisielice była częścią powiatu suskiego (z siedzibą w [[Iława|Iławie]]) w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Kisielice stała się gromadą należącą do powiatu suskiego, który w 1958 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r.<ref>Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19580760393 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref> został przemianowany na [[powiat iławski]].
-Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. W 1973 roku reaktywowano gminę Kisielice, w jej skład weszły sołectwa: [[Biskupiczki]], [[Butowo]], [[Galinowo]], [[Goryń]], [[Jędrychowo (gmina Kisielice)| Jędrychowo]], [[Kisielice]], [[Klimy]], [[Krzywka]], [[Limża]], [[Łęgowo]], [[Łodygowo]], [[Pławty Wielkie]], [[Trupel]], [[Wola (gmina Kisielice)| Wola]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim</ref>.
+Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. W 1973 roku reaktywowano gminę Kisielice, w jej skład weszły sołectwa: [[Biskupiczki]], [[Butowo]], [[Galinowo]], [[Goryń]], [[Jędrychowo (gmina Kisielice)|Jędrychowo]], [[Kisielice]], [[Klimy]], [[Krzywka]], [[Limża]], [[Łęgowo]], [[Łodygowo]], [[Pławty Wielkie]], [[Trupel]], [[Wola (gmina Kisielice)|Wola]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim</ref>.
 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, przestał istnieć powiat iławski. Gmina Kisielice została bezpośrednio częścią województwa elbląskiego<ref>Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>.
@@ Linia 70: / Linia 68: @@
 Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref> umiejscowiły gminę w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim.
-Gmina Kisielice graniczy z: [[Susz (gmina miejsko-wiejska)| gminą Susz]], [[Iława (gmina wiejska)| gminą Iława]], [[Biskupiec (gmina wiejska)| gminą Biskupiec (Pomorski)]] w [[powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]],
+Gmina Kisielice graniczy z: [[Susz (gmina miejsko-wiejska)|gminą Susz]], [[Iława (gmina wiejska)|gminą Iława]], [[Biskupiec (gmina wiejska)|gminą Biskupiec (Pomorski)]] w [[powiat nowomiejski|powiecie nowomiejskim]],
 gminą Łasin w województwie kujawsko-pomorskim oraz gminami: Prabuty i Gardeja  w województwie pomorskim.
 == Miejscowości na terenie gminy ==
-Sołectwa: [[Biskupiczki]], [[Butowo]], [[Goryń]], [[Jędrychowo (gmina Kisielice)| Jędrychowo]], [[Kantowo]], [[Klimy]], [[Krzywka]], [[Limża]], [[Łęgowo]], [[Łodygowo]], [[Ogrodzieniec]], [[Pławty Wielkie]], [[Sobiewola]], [[Trupel]], [[Wola (gmina Kisielice)| Wola]].
+Sołectwa: [[Biskupiczki]], [[Butowo]], [[Goryń]], [[Jędrychowo (gmina Kisielice)|Jędrychowo]], [[Kantowo]], [[Klimy]], [[Krzywka]], [[Limża]], [[Łęgowo (gmina Kisielice)|Łęgowo]], [[Łodygowo (gmina Kisielice)|Łodygowo]], [[Ogrodzieniec]], [[Pławty Wielkie]], [[Sobiewola]], [[Trupel]], [[Wola (gmina Kisielice)|Wola]].
-Pozostałe miejscowości: [[Kisielice]], [[Galinowo]], [[Wałdowo]], [[Stary Folwark]], [[Nowy Folwark]], [[Nojdek]].
+Pozostałe miejscowości: [[Kisielice]], [[Galinowo]], [[Wałdowo (gmina Kisielice)|Wałdowo]], [[Stary Folwark]], [[Nowy Folwark]], [[Nojdek]].
 == Gospodarka ==
@@ Linia 87: / Linia 85: @@
 Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie miejsko-wiejskiej Kisielice wynosiła w 2013 roku 355. W tym 26 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 329 tworzy sektor prywatny. 97 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 37 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 55 firm w dziale budownictwo, 43 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo.<ref name="p2"/>.
-Gmina Kisielice należy do [[Związek Gmin "Jeziorak"| Związku Gmin "Jeziorak"]], [[LGD Kanał Elbląski]], Stowarzyszenia Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej, Stowarzyszenia Gmin RP "Euroregion Bałtyk".
+Gmina Kisielice należy do [[Związek Gmin "Jeziorak"|Związku Gmin "Jeziorak"]], [[LGD Kanał Elbląski]], Stowarzyszenia Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej, Stowarzyszenia Gmin RP "Euroregion Bałtyk".
-W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski | Tygrysów warmińsko-mazurskich]], wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.
+W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski |Tygrysów warmińsko-mazurskich]], wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.
-Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Kisielice wynosiła 435 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 10,28%  bezrobotnych w [[Powiat iławski| powiecie iławskim]].
+Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Kisielice wynosiła 435 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 10,28%  bezrobotnych w [[Powiat iławski|powiecie iławskim]].
 Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 20% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
@@ Linia 108: / Linia 106: @@
 '''Ludzie związani z gminą'''
 *[[Paul von Hindenburg]] (1847–1934) – prezydent Niemiec  w latach 1925–1934; mieszkał w Ogrodzieńcu; Honorowy Obywatel Miasta Kisielice.
-*[[lkwim: Stanisław Komoniewski| Stanisław Komoniewski]] (1904–1979) – poeta ludowy, dziennikarz, animator kultury, działacz społeczny; mieszkał i pracował we wsi Krzywka.
+*[[lkwim: Stanisław Komoniewski|Stanisław Komoniewski]] (1904–1979) – poeta ludowy, dziennikarz, animator kultury, działacz społeczny; mieszkał i pracował we wsi Krzywka.
 '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
@@ Linia 117: / Linia 115: @@
 *[[kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach]] wraz z przykościelnym cmentarzem
 *[[lkwim: Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Łęgowie |kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Łęgowie]]
-*[[lkwim: Dwór w Krzywce| zespół dworski w Krzywce]]
+*[[lkwim: Dwór w Krzywce|zespół dworski w Krzywce]]
 *cmentarz ewangelicki i kaplica grobowa rodziny Albersów w Truplu
 '''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
-*[[Kanał Elbląski| Szlak Kanału Elbląskiego]] –  [[Ostróda]] – [[Miłomłyn]] – [[Morąg]] – [[Małdyty]] – [[Pasłęk]] – [[Elbląg]] – [[Raczki Elbląskie]] – [[Jelonki]] – [[Drulity]] – [[Zalewo]] – [[Susz]] – [[Kisielice]] – Szymbark – [[Iława]] – [[Tynwałd]] – [[Boreczno]] – [[Miłomłyn]] – [[Ostróda]]
+*[[Kanał Elbląski|Szlak Kanału Elbląskiego]] –  [[Ostróda]] – [[Miłomłyn]] – [[Morąg]] – [[Małdyty]] – [[Pasłęk]] – [[Elbląg]] – [[Raczki Elbląskie]] – [[Jelonki]] – [[Drulity]] – [[Zalewo]] – [[Susz]] – [[Kisielice]] – Szymbark – [[Iława]] – [[Tynwałd]] – [[Boreczno]] – [[Miłomłyn]] – [[Ostróda]]
 *niebieski szlak rowerowy: [[Kisielice]] – [[Krzywka]] – [[Wałdowo]] – [[Goryń]] – [[Trupel]]
 *ruiny wiatraka z XIX wieku w Pławtach Wielkich
-*ruiny dawnych dworów, m.in. w [[lkwim: Pałac w Ogrodzieńcu|pałac w  Ogrodzieńcu]], Truplu, Limży, Krzywce, [[lkwim: Pałac w Łęgowie| pałac w Łęgowie]]
+*ruiny dawnych dworów, m.in. w [[lkwim: Pałac w Ogrodzieńcu|pałac w  Ogrodzieńcu]], Truplu, Limży, Krzywce, [[lkwim: Pałac w Łęgowie|pałac w Łęgowie]]
 *liczne atrakcje przyrodnicze: jeziora, obszar chronionego krajobrazu, pomniki przyrody
 Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Kisielice można uzyskać na stronie internetowej [http://wrota.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_wiejska/content/blogcategory/32/125/ wrota.warmia.mazury.pl].
+==Religia==
+*[[Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Lasecznie]]
+*[[Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Łęgowie]]
+*[[Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Goryniu]]
 == Szkolnictwo ==
 W gminie miejsko-wiejskiej Kisielice istnieją następujące placówki edukacyjne:
@@ Linia 144: / Linia 147: @@
 ==Inne organizacje i instytucje==
 *[[Stowarzyszenie "Lepsza Przyszłość Łodygowa"]]
-*[[Stowarzyszenie "Pod Tęczą" w Kisielicach]]
+*[[Stowarzyszenie "Pod Tęczą" |Stowarzyszenie "Pod Tęczą"  w Kisielicach]]
-*[[Stowarzyszenie "Nasza Przyszłość" Butowo]]
+*[[Stowarzyszenie "Nasza Przyszłość w Butowie"]]
 *[[Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi Klimy]]
-*[[Stowarzyszenie "Zgoda" Limża]]
+*[[Stowarzyszenie "Zgoda" |Stowarzyszenie "Zgoda" w Limży]]
 *[[Zespół folklorystyczny "Pomerania" z Kisielic]]
 == Obszary chronione i pomniki przyrody ==
 Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie ] [20.10.2014]</ref>:
@@ Linia 159: / Linia 163: @@
 ==Ciekawostki==
 Gmina Kisielice zwyciężyła w kategorii MANAGENERGY w ramach prestiżowego wydarzenia pn. "Sustainable Energy Europe & ManagEnergy Awards", corocznej ogólnoeuropejskiej inicjatywy organizowanej przy Komisji Europejskiej w Brukseli. Kisielice zwyciężyły w swojej kategorii projektem pn. "Gmina Kisielice- Samowystarczalna Energetycznie Gmina", w ramach którego zostały opisane dotychczasowe działania i osiągniecia gminy z zakresu:  ograniczenia emisji zanieczyszczeń,  dążeń do uniezależnienie się energetycznego gminy,  lokalnego rozwoju gospodarczego w oparciu o inwestycje w OZE.
+==Multimedia==
+{{#ev:youtube|A4QQcQUNVjY|500|left|}}
+Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa]
 {{Przypisy}}
 <references/>