Lubawa (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Gmina infobox | {{Gmina infobox | ||
|Gmina = Lubawa | |Gmina = Lubawa | ||
| − | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Lubawa.png | Herb gminy Lubawa | + | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Lubawa.png |Herb gminy Lubawa |
|flaga_gminy = | |flaga_gminy = | ||
|mapa_gminy = | |mapa_gminy = | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|bip = http://www.bip.gminalubawa.pl/ | |bip = http://www.bip.gminalubawa.pl/ | ||
}} | }} | ||
| − | '''Gmina Lubawa''' – gmina wiejska położona w południowo-zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] i we wschodniej części [[Powiat iławski| powiatu iławskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Fijewo| Fijewie]]. | + | '''Gmina Lubawa''' – gmina wiejska położona w południowo-zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]] i we wschodniej części [[Powiat iławski|powiatu iławskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Fijewo|Fijewie]]. |
| − | Gmina położona w krainie [[Wzgórza Dylewskie| Wzgórz Dylewskich]] i [[Dolina Drwęcy| Doliny Drwęcy]] charakteryzuje się niezwykle urozmaiconą rzeźbą terenu. Gmina rolnicza, o bardzo dużym udziale gruntów rolnych w ogólnej powierzchni gruntów w gminie. | + | Gmina położona w krainie [[Wzgórza Dylewskie|Wzgórz Dylewskich]] i [[Dolina Drwęcy|Doliny Drwęcy]] charakteryzuje się niezwykle urozmaiconą rzeźbą terenu. Gmina rolnicza, o bardzo dużym udziale gruntów rolnych w ogólnej powierzchni gruntów w gminie. |
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Tomasz Ewertowski]]<ref name="p1"> [http://www.gminalubawa.pl/ Urząd Gminy Lubawa] [20.10.2014]</ref>. | Władzę w gminie sprawuje wójt [[Tomasz Ewertowski]]<ref name="p1"> [http://www.gminalubawa.pl/ Urząd Gminy Lubawa] [20.10.2014]</ref>. | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| Linia 41: | Linia 41: | ||
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>: | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>: | ||
[[Plik: Kościół pw. św. Wawrzyńca w Rożentalu..jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Wawrzyńca w Rożentalu. Fot. WiktorN.PL. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ro%C5%BCental,_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_par._pw._%C5%9Bw._Wawrzy%C5%84ca,_ok._1761_02.jpg Commons Wikimedia]]] | [[Plik: Kościół pw. św. Wawrzyńca w Rożentalu..jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Wawrzyńca w Rożentalu. Fot. WiktorN.PL. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ro%C5%BCental,_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_par._pw._%C5%9Bw._Wawrzy%C5%84ca,_ok._1761_02.jpg Commons Wikimedia]]] | ||
| − | [[Plik: Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grabowie.jpg|thumb|right|290px| Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grabowie. Fot. WiktorN.PL. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:PL_Grabowo,_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_parafialny_pw._Wniebowzi%C4%99cia_NMP,_1803-1814_04.JPG Commons Wikimedia]]] | + | [[Plik: Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grabowie.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grabowie. Fot. WiktorN.PL. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:PL_Grabowo,_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_parafialny_pw._Wniebowzi%C4%99cia_NMP,_1803-1814_04.JPG Commons Wikimedia]]] |
| − | [[Plik: Kościół pw. św. Bartłomieja w Sampławie.jpg|thumb|right|290px| Kościół pw. św. Bartłomieja w Sampławie. Fot. Piotr Marynowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Samp%C5%82awa_-_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_p.w._%C5%9Bw._Bart%C5%82omieja_%2801%29.jpg Commons Wikimedia] | + | [[Plik: Kościół pw. św. Bartłomieja w Sampławie.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Bartłomieja w Sampławie. Fot. Piotr Marynowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Samp%C5%82awa_-_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_p.w._%C5%9Bw._Bart%C5%82omieja_%2801%29.jpg Commons Wikimedia] |
]] | ]] | ||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
| − | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | + | !Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni |
|- | |- | ||
| − | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | + | |jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||% |
|-- | |-- | ||
| − | |liczba || 10619 || 100 || 5205 || 49,0 || 5414 || 51,0 | + | |liczba ||10619 ||100 ||5205 ||49,0 ||5414 ||51,0 |
|-- | |-- | ||
| − | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 45 || colspan=2| 22 || colspan=2| 23 | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|45 ||colspan=2|22 ||colspan=2|23 |
|} | |} | ||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Lubawa wynosiło -36 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 14,2% migracji w powiecie iławskim oraz 1% w województwie warmińsko-mazurskim. | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Lubawa wynosiło -36 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 14,2% migracji w powiecie iławskim oraz 1% w województwie warmińsko-mazurskim. | ||
| Linia 58: | Linia 58: | ||
Powstające po II wojnie światowej granice i podziały terytorialne na ziemiach dzisiejszej Polski początkowo opierały się na przedwojennym podziale administracyjnym. Podział ten umiejscawiał gminę Lubawa w powiecie lubawskim w województwie pomorskim. W 1948 roku powiat lubawski przemianowano na powiat nowomiejski<ref>Dz.U. 1948, nr 12, poz. 97, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1948 r. o zniesieniu powiatów: szczuczyńskiego i utworzeniu powiatu grajewskiego w województwie białostockim, stopnickiego i utworzeniu powiatu buskiego w województwie kieleckim, błońskiego i utworzeniu powiatu grodzisko-mazowieckiego w województwie warszawskim oraz nieszawskiego i lubawskiego i utworzenia powiatów aleksandrowskiego i nowomiejskiego w województwie pomorskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19480120097 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, gmina Lubawa stała się jego częścią. W 1950 roku na mocy ustawy o zmianach podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1950, nr 28, poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19500280255 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref> powiat nowomiejski (a wraz z nim gminę Lubawa) włączono do województwa olsztyńskiego. | Powstające po II wojnie światowej granice i podziały terytorialne na ziemiach dzisiejszej Polski początkowo opierały się na przedwojennym podziale administracyjnym. Podział ten umiejscawiał gminę Lubawa w powiecie lubawskim w województwie pomorskim. W 1948 roku powiat lubawski przemianowano na powiat nowomiejski<ref>Dz.U. 1948, nr 12, poz. 97, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1948 r. o zniesieniu powiatów: szczuczyńskiego i utworzeniu powiatu grajewskiego w województwie białostockim, stopnickiego i utworzeniu powiatu buskiego w województwie kieleckim, błońskiego i utworzeniu powiatu grodzisko-mazowieckiego w województwie warszawskim oraz nieszawskiego i lubawskiego i utworzenia powiatów aleksandrowskiego i nowomiejskiego w województwie pomorskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19480120097 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, gmina Lubawa stała się jego częścią. W 1950 roku na mocy ustawy o zmianach podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1950, nr 28, poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19500280255 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref> powiat nowomiejski (a wraz z nim gminę Lubawa) włączono do województwa olsztyńskiego. | ||
| − | W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gromada Lubawa przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. W 1973 roku reaktywowano gminę Lubawa (z siedzibą w Lubawie), w jej skład weszły sołectwa: [[Byszwałd]], [[Czerlin]], [[Fijewo]], [[Gierłoż]] Polska, [[Grabowo]], [[Gutowo]], | + | W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gromada Lubawa przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. W 1973 roku reaktywowano gminę Lubawa (z siedzibą w Lubawie), w jej skład weszły sołectwa: [[Byszwałd]], [[Czerlin]], [[Fijewo]], [[Gierłoż]] Polska, [[Grabowo (gmina Lubawa)]], [[Gutowo]], |
[[Kazanice]], [[Losy]], [[Lubstyn]], [[Lubstynek]], [[Ludwichowo]], [[Łążyn]], [[Mortęgi]], [[Omule]], [[Pomierki]], [[Prątnica]], [[Raczek]], [[Rakowice]], [[Rożental]], [[Rumienica]], [[Sampława]], [[Szczepankowo]], [[Targowisko]], [[Tuszewo]], [[Wałdyki]], | [[Kazanice]], [[Losy]], [[Lubstyn]], [[Lubstynek]], [[Ludwichowo]], [[Łążyn]], [[Mortęgi]], [[Omule]], [[Pomierki]], [[Prątnica]], [[Raczek]], [[Rakowice]], [[Rożental]], [[Rumienica]], [[Sampława]], [[Szczepankowo]], [[Targowisko]], [[Tuszewo]], [[Wałdyki]], | ||
[[Zielkowo]], [[Złotowo]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. | [[Zielkowo]], [[Złotowo]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. | ||
| − | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, przestał istnieć powiat nowomiejski. Gmina Lubawa została bezpośrednio częścią [[województwo olsztyńskie| województwa olsztyńskiego]]<ref>Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. | + | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, przestał istnieć powiat nowomiejski. Gmina Lubawa została bezpośrednio częścią [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]<ref>Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. |
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref> umiejscowiły gminę w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim. | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref> umiejscowiły gminę w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim. | ||
| − | Gmina Lubawa graniczy z gminami: [[Ostróda (gmina wiejska)| Ostróda]], [[Iława (gmina wiejska)| Iława]], [[Nowe Miasto Lubawskie (gmina wiejska)| Nowe Miasto Lubawskie]], [[Grodziczno (gmina wiejska)| Grodziczno]], [[Rybno (gmina wiejska)| Rybno]], [[Dąbrówno (gmina wiejska)| Dąbrówno]]. | + | Gmina Lubawa graniczy z gminami: [[Ostróda (gmina wiejska)|Ostróda]], [[Iława (gmina wiejska)|Iława]], [[Nowe Miasto Lubawskie (gmina wiejska)|Nowe Miasto Lubawskie]], [[Grodziczno (gmina wiejska)|Grodziczno]], [[Rybno (gmina wiejska)|Rybno]], [[Dąbrówno (gmina wiejska)|Dąbrówno]]. |
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
| − | Sołectwa: [[Byszwałd]], [[Czerlin]], [[Fijewo]], [[Gierłoż Polska|Gierłoż]], [[Grabowo (gmina | + | Sołectwa: [[Byszwałd]], [[Czerlin]], [[Fijewo]], [[Gierłoż Polska|Gierłoż]], [[Grabowo (gmina Lubawa)|Grabowo]], [[Gutowo]], [[Kazanice]], [[Losy]], [[Lubstyn]], [[Lubstynek]], [[Ludwichowo]], [[Łążyn]], [[Mortęgi]], [[Omule]], [[Pomierki]], [[Prątnica]], [[Raczek]], [[Rakowice]], [[Rożental]], [[Rumienica]], [[Sampława]], [[Szczepankowo]], [[Targowisko]], [[Tuszewo]], [[Wałdyki]], [[Zielkowo]], [[Złotowo]]. |
| − | Pozostałe miejscowości: [[Biała Góra]], [[Gajówka]], Grabowo (osada), [[Kołodziejki]], [[Łążek]], [[Napromek]], [[Osowiec]], [[Rodzone]], [[Targowisko Górne]], [[Wiśniewo]]. | + | Pozostałe miejscowości: [[Biała Góra]], [[Gajówka]], Grabowo (osada), [[Kołodziejki]], [[Łążek]], [[Napromek]], [[Osowiec]], [[Rodzone]], [[Targowisko Górne]], [[Wiśniewo (gmina Lubawa)|Wiśniewo]]. |
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| Linia 80: | Linia 80: | ||
Turystyka nie odgrywa w gminie Lubawa znaczącej roli. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w: Lubstynku, Mortęgach, Napromku, Prątnicy, Sampławie, Władykach. | Turystyka nie odgrywa w gminie Lubawa znaczącej roli. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w: Lubstynku, Mortęgach, Napromku, Prątnicy, Sampławie, Władykach. | ||
| − | Gmina Lubawa o należy do [[Ekologiczny Związek Gmin "Działdowszczyzna"| Ekologicznego Związku Gmin "Działdowszczyzna"]], [[Związek Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko"| Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko"]], [[LGD "Ziemia Lubawska"]]. | + | Gmina Lubawa o należy do [[Ekologiczny Związek Gmin "Działdowszczyzna"|Ekologicznego Związku Gmin "Działdowszczyzna"]], [[Związek Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko"|Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko"]], [[LGD "Ziemia Lubawska"]]. |
| − | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej| obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej]], oraz do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski | Tygrysów warmińsko-mazurskich]] wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe. | + | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej|obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej]], oraz do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski |Tygrysów warmińsko-mazurskich]] wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe. |
| − | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Lubawa wynosiła 261 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 6,1% bezrobotnych w [[Powiat iławski| powiecie iławskim]]. | + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Lubawa wynosiła 261 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 6,1% bezrobotnych w [[Powiat iławski|powiecie iławskim]]. |
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 12,5% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 12,5% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | ||
| Linia 98: | Linia 98: | ||
*[[Alojzy Barczewski]] (1898-1973) – działacz warmiński, nauczyciel | *[[Alojzy Barczewski]] (1898-1973) – działacz warmiński, nauczyciel | ||
*[[Nikodem Stefan Kowalski]] (1841-1925) – duchowny katolicki, proboszcz parafii w Kazanicach | *[[Nikodem Stefan Kowalski]] (1841-1925) – duchowny katolicki, proboszcz parafii w Kazanicach | ||
| − | *[[lkwim: Alfons Licznerski| Alfons Licznerski]] (1902- 1976) - architekt, malarz amator, grafik, związany z Ziemią Lubawską | + | *[[lkwim: Alfons Licznerski|Alfons Licznerski]] (1902- 1976) - architekt, malarz amator, grafik, związany z Ziemią Lubawską |
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
| Linia 112: | Linia 112: | ||
*ruiny kaplicy grobowej, z pozostałością alei lipowej w Tuszewie | *ruiny kaplicy grobowej, z pozostałością alei lipowej w Tuszewie | ||
*zespół pałacowy w Mortęgach | *zespół pałacowy w Mortęgach | ||
| − | *most kolejowy nad [[Rzeka Drwęca| rzeką Drwęcą]] w Białej Górze | + | *most kolejowy nad [[Rzeka Drwęca|rzeką Drwęcą]] w Białej Górze |
*zabytkowe drewniane domy w Kazanicach | *zabytkowe drewniane domy w Kazanicach | ||
| Linia 122: | Linia 122: | ||
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Lubawa można uzyskać na stronie internetowej [http://www.gminalubawa.pl/ gminalubawa.pl]. | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Lubawa można uzyskać na stronie internetowej [http://www.gminalubawa.pl/ gminalubawa.pl]. | ||
| + | |||
| + | == Religia == | ||
| + | *[[Parafia pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Anny w Lubawie]] | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Barbary w Złotowie]] | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Bartłomieja Apostoła w Sampławie]] | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Jakuba Apostoła w Kazanicach]] | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Prątnicy]] | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Wawrzyńca w Rożentalu]] | ||
| + | *[[Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grabowie Lubawskim]] | ||
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
| Linia 131: | Linia 140: | ||
*[[Szkoła Podstawowa im. Orła Białego w Złotowie]] | *[[Szkoła Podstawowa im. Orła Białego w Złotowie]] | ||
*[[Zespół Szkół w Grabowie Wałdykach]] | *[[Zespół Szkół w Grabowie Wałdykach]] | ||
| − | *[[Zespól Szkół w Kazanicach| Zespół Szkół w Kazanicach]]: Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. kard. St. Dziwisza w Kazanicach | + | *[[Zespól Szkół w Kazanicach|Zespół Szkół w Kazanicach]]: Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. kard. St. Dziwisza w Kazanicach |
*[[Zespół Szkół w Prątnicy]]: Szkoła Podstawowa im. Teofila Ruczyńskiego w Prątnicy, Gimnazjum w Prątnicy | *[[Zespół Szkół w Prątnicy]]: Szkoła Podstawowa im. Teofila Ruczyńskiego w Prątnicy, Gimnazjum w Prątnicy | ||
*[[Zespół Szkół w Sampławie]] | *[[Zespół Szkół w Sampławie]] | ||
| Linia 154: | Linia 163: | ||
*[[Towarzystwo Miłośników Ziemi Lubawskiej]] | *[[Towarzystwo Miłośników Ziemi Lubawskiej]] | ||
*[[Oddział Gminny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Lubawie]] | *[[Oddział Gminny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Lubawie]] | ||
| − | *[[lkwim: Chór Archimini-Potomana-Zarepete-Czeremini-Kibiczanie z Rudzienic| Chór Archimini-Potomana-Zarepete-Czeremini-Kibiczanie z Rudzienic]] | + | *[[lkwim: Chór Archimini-Potomana-Zarepete-Czeremini-Kibiczanie z Rudzienic|Chór Archimini-Potomana-Zarepete-Czeremini-Kibiczanie z Rudzienic]] |
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>: | Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>: | ||
| Linia 162: | Linia 171: | ||
Rezerwaty przyrody: | Rezerwaty przyrody: | ||
| − | *[[rezerwat Rzeka Drwęca| Rzeka Drwęca]] (1344,87 ha) | + | *[[rezerwat Rzeka Drwęca|Rzeka Drwęca]] (1344,87 ha) |
Obszary chronionego krajobrazu: | Obszary chronionego krajobrazu: | ||
| Linia 170: | Linia 179: | ||
Obszary [[Natura 2000]]: | Obszary [[Natura 2000]]: | ||
| − | *[[Natura 2000 Ostoja Dylewskie Wzgórza| Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Dylewskie Wzgórza]] (3 430,62 ha) | + | *[[Natura 2000 Ostoja Dylewskie Wzgórza|Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Dylewskie Wzgórza]] (3 430,62 ha) |
| − | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Lubawa znajduje się 6 pomników przyrody, m.in. [[Głazowisko w leśnictwie Napromek| głazowisko w leśnictwie Napromek]], [[Głaz narzutowy koło Złotowa| głaz narzutowy koło Złotowa]]<ref name="p3"/>. | + | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Lubawa znajduje się 6 pomników przyrody, m.in. [[Głazowisko w leśnictwie Napromek|głazowisko w leśnictwie Napromek]], [[Głaz narzutowy koło Złotowa|głaz narzutowy koło Złotowa]]<ref name="p3"/>. |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Aktualna wersja na dzień 10:15, 10 lis 2015
| Gmina Lubawa | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | iławski | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Tomasz Ewertowski | ||
| Powierzchnia | 236,45 km² | ||
| Liczba sołectw | 27 | ||
| Liczba miejscowości | 38 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
10619 45 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NIL | ||
| TERYT | 2807052 | ||
| Urząd gminy Fijewo 73 14-260 Lubawa
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Lubawa – gmina wiejska położona w południowo-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i we wschodniej części powiatu iławskiego. Siedziba gminy znajduje się w Fijewie.
Gmina położona w krainie Wzgórz Dylewskich i Doliny Drwęcy charakteryzuje się niezwykle urozmaiconą rzeźbą terenu. Gmina rolnicza, o bardzo dużym udziale gruntów rolnych w ogólnej powierzchni gruntów w gminie.
Władzę w gminie sprawuje wójt Tomasz Ewertowski[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Lubawa zajmuje powierzchnię 236,45 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 79,5% (18807 ha)
- lasy: 12,8% (3035,9 ha)
Gmina stanowi 17% powierzchni powiatu iławskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 10619 | 100 | 5205 | 49,0 | 5414 | 51,0 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
45 | 22 | 23 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Lubawa wynosiło -36 osób[2], co stanowi 14,2% migracji w powiecie iławskim oraz 1% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Powstające po II wojnie światowej granice i podziały terytorialne na ziemiach dzisiejszej Polski początkowo opierały się na przedwojennym podziale administracyjnym. Podział ten umiejscawiał gminę Lubawa w powiecie lubawskim w województwie pomorskim. W 1948 roku powiat lubawski przemianowano na powiat nowomiejski[3], gmina Lubawa stała się jego częścią. W 1950 roku na mocy ustawy o zmianach podziału administracyjnego państwa[4] powiat nowomiejski (a wraz z nim gminę Lubawa) włączono do województwa olsztyńskiego.
W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[5], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gromada Lubawa przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy[6]. W 1973 roku reaktywowano gminę Lubawa (z siedzibą w Lubawie), w jej skład weszły sołectwa: Byszwałd, Czerlin, Fijewo, Gierłoż Polska, Grabowo (gmina Lubawa), Gutowo, Kazanice, Losy, Lubstyn, Lubstynek, Ludwichowo, Łążyn, Mortęgi, Omule, Pomierki, Prątnica, Raczek, Rakowice, Rożental, Rumienica, Sampława, Szczepankowo, Targowisko, Tuszewo, Wałdyki, Zielkowo, Złotowo[7].
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[8], przestał istnieć powiat nowomiejski. Gmina Lubawa została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego[9].
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[10] umiejscowiły gminę w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim.
Gmina Lubawa graniczy z gminami: Ostróda, Iława, Nowe Miasto Lubawskie, Grodziczno, Rybno, Dąbrówno.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Byszwałd, Czerlin, Fijewo, Gierłoż, Grabowo, Gutowo, Kazanice, Losy, Lubstyn, Lubstynek, Ludwichowo, Łążyn, Mortęgi, Omule, Pomierki, Prątnica, Raczek, Rakowice, Rożental, Rumienica, Sampława, Szczepankowo, Targowisko, Tuszewo, Wałdyki, Zielkowo, Złotowo.
Pozostałe miejscowości: Biała Góra, Gajówka, Grabowo (osada), Kołodziejki, Łążek, Napromek, Osowiec, Rodzone, Targowisko Górne, Wiśniewo.
Gospodarka
Główną gałęzią rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Lubawa jest rolnictwo. Gmina posiada jeden z największych w województwie udział użytków rolnych i gruntów ornych w ogólnej powierzchni gruntów w gminie oraz niższy niż w województwie udział użytków zielonych w ogólnej powierzchni areału. Użytki rolne zajmują prawie 80% powierzchni gminy, w tym: 88,2% (16596 ha) stanowią grunty orne, 11% (2064 ha) łąki i pastwiska, a 0,8% (148 ha) sady. Znajdują się one na dobrych glebach III i IV klasy bonitacyjnej. W produkcji rolnej dominuje uprawa zbóż (pszenicy, pszenżyta, żyta, jęczmienia i owsa), którą warunkują lekkie gleby oraz dominacja hodowli trzody chlewnej wymagająca dużej ilości pasz zbożowych, a która stanowi prawie 90% produkcji roślinnej w gminie. Uprawiane są także: rzepak, rzepik, ziemniaki i buraki cukrowe. W hodowli główną rolę odgrywa chów trzody chlewnej, hodowane jest również bydło mleczne. Rolnictwo w gminie oparte jest na średnich i dużych (od 5-7 do 15 ha) gospodarstwach indywidualnych[11].
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Lubawa wynosiła w 2013 roku 504. W tym 23 podmioty należały do sektora publicznego, pozostałe 481 tworzy sektor prywatny. 114 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 47 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 71 firm w dziale budownictwo, 80 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 10 firm[2]. Na obszarze gminy w ostatnich latach dynamicznie rozwijają się przedsiębiorstwa branży meblarskiej i związanych z nią usług. Na terenie gminy działają m.in. firmy: Constract Export-Import Sp. z o.o., VBCH DESIGN Piotr Wiergowski, Plast - Fol sp. z o.o. Dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Turystyka nie odgrywa w gminie Lubawa znaczącej roli. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w: Lubstynku, Mortęgach, Napromku, Prątnicy, Sampławie, Władykach.
Gmina Lubawa o należy do Ekologicznego Związku Gmin "Działdowszczyzna", Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko", LGD "Ziemia Lubawska".
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej, oraz do tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Lubawa wynosiła 261 osób[2], co stanowi 6,1% bezrobotnych w powiecie iławskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 12,5% ludności[12].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Biblioteka Publiczna Gminy Lubawa w Rożentalu, filie w Byszwałdzie i Prątnicy
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Święto Plonów
Ludzie związani z gminą
- Alojzy Barczewski (1898-1973) – działacz warmiński, nauczyciel
- Nikodem Stefan Kowalski (1841-1925) – duchowny katolicki, proboszcz parafii w Kazanicach
- Alfons Licznerski (1902- 1976) - architekt, malarz amator, grafik, związany z Ziemią Lubawską
Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Lubawa należą[13]:
- Kościół pw. św. Andrzeja w Byszwałdzie wraz z przykościelnym cmentarzem, dzwonnicą i kaplicą cmentarną
- Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grabowie wraz z przykościelnym cmentarzem, dzwonnicą i plebanią
- Kościół pw. św. Jakuba w Kazanicach wraz z przykościelnym cmentarzem i plebanią
- Kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Lipach wraz z przykościelnym cmentarzem
- Kościół pw. św. Katarzyny w Prątnicy wraz z przykościelnym cmentarzem
- Kościół pw. św. Wawrzyńca w Rożentalu wraz z przykościelnym cmentarzem i kaplicami
- Kościół pw. św. Bartłomieja w Sampławie wraz z przykościelnym cmentarzem
- Kościół pw. św. Barbary w Złotowie wraz z przykościelnym cmentarzem
- ruiny kaplicy grobowej, z pozostałością alei lipowej w Tuszewie
- zespół pałacowy w Mortęgach
- most kolejowy nad rzeką Drwęcą w Białej Górze
- zabytkowe drewniane domy w Kazanicach
Szlaki i atrakcje turystyczne
- atrakcje przyrodnicze: Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich, rezerwaty i pomniki przyrody
- park miejski Lubawa - Fijewo
- liczne zabytki architektury sakralnej
- zabytki archeologiczne: grodziska w Gutowie i Sampławie
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Lubawa można uzyskać na stronie internetowej gminalubawa.pl.
Religia
- Parafia pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Anny w Lubawie
- Parafia pw. św. Barbary w Złotowie
- Parafia pw. św. Bartłomieja Apostoła w Sampławie
- Parafia pw. św. Jakuba Apostoła w Kazanicach
- Parafia pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Prątnicy
- Parafia pw. św. Wawrzyńca w Rożentalu
- Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grabowie Lubawskim
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Lubawa istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Szkoła Podstawowa w Byszwałdzie
- Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Rożentalu
- Szkoła Podstawowa w Rumienicy
- Szkoła Podstawowa w Tuszewie
- Szkoła Podstawowa im. Orła Białego w Złotowie
- Zespół Szkół w Grabowie Wałdykach
- Zespół Szkół w Kazanicach: Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. kard. St. Dziwisza w Kazanicach
- Zespół Szkół w Prątnicy: Szkoła Podstawowa im. Teofila Ruczyńskiego w Prątnicy, Gimnazjum w Prątnicy
- Zespół Szkół w Sampławie
Sport
W gminie Lubawa działa Gminne Zrzeszenie LZS w Lubawie, które organizuje różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m. in.: turnieje: piłki halowej, piłki nożnej, siatkówki i siatkówki plażowej, tenisa stołowego.
Na terenie gminy działają:
- LZS "Jordan Kazanice"
- LZS "Avista Łążyn"
- LZS "Lider" Złotowo
- LZS "Tessa" Tuszewo
- LZS "Torpeda" Rożental
- LZS "Prątniczanka" Prątnica
- LZS "Iskra" Szczepankowo
- LZS "Orzeł" Mortęgi
- LZS "Santar" Targowisko
- LZS "Makrodach" Rumienica
- LZS "Orzeł" Grabowo
- LZS OKS Omule
- LZS Łążek
Inne organizacje i instytucje
- Towarzystwo Miłośników Ziemi Lubawskiej
- Oddział Gminny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Lubawie
- Chór Archimini-Potomana-Zarepete-Czeremini-Kibiczanie z Rudzienic
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[14]:
Parki krajobrazowe:
- Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich (7151,2 ha) [15]
Rezerwaty przyrody:
- Rzeka Drwęca (1344,87 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Drwęcy (17 472,4 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Wel (5 254,1 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórz Dylewskich (14 483,2 ha)
Obszary Natura 2000:
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Lubawa znajduje się 6 pomników przyrody, m.in. głazowisko w leśnictwie Napromek, głaz narzutowy koło Złotowa[14].
Przypisy
- ↑ Urząd Gminy Lubawa [20.10.2014]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1948, nr 12, poz. 97, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1948 r. o zniesieniu powiatów: szczuczyńskiego i utworzeniu powiatu grajewskiego w województwie białostockim, stopnickiego i utworzeniu powiatu buskiego w województwie kieleckim, błońskiego i utworzeniu powiatu grodzisko-mazowieckiego w województwie warszawskim oraz nieszawskiego i lubawskiego i utworzenia powiatów aleksandrowskiego i nowomiejskiego w województwie pomorskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1950, nr 28, poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Plan Rozwoju lokalnego Gminy Lubawa, Olsztyn 2004.
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
- ↑ 14,0 14,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [1]
- ↑ Parki Krajobrazowe Warmii i Mazur
Bibliografia
Dz.U. 1948, nr 12, poz. 97, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1948 r. o zniesieniu powiatów: szczuczyńskiego i utworzeniu powiatu grajewskiego w województwie białostockim, stopnickiego i utworzeniu powiatu buskiego w województwie kieleckim, błońskiego i utworzeniu powiatu grodzisko-mazowieckiego w województwie warszawskim oraz nieszawskiego i lubawskiego i utworzenia powiatów aleksandrowskiego i nowomiejskiego w województwie pomorskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1950, nr 28, poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan Rozwoju lokalnego Gminy Lubawa, Olsztyn 2004.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Lubawa [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Parki Krajobrazowe Warmii i Mazur [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Urząd Gminy Lubawa [20.10.2014]
