Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie

Szkoła Polska w Stanclewie
Uczniowie szkoły polskiej wraz z nauczycielem B. Chabowskim, źródło: Stanclewo [27.03.2014]
Data założenia:	01.09.1930
Poziom szkoły:	podstawowy
Adres:	Stanclewo

Szkoła Polska w Stanclewie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w Prusach Wschodnich. Powstała w 1930 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel Władysław Stachowski.

Historia

W Stanclewie w okresie plebiscytowym otwarto szkołę polską. Nastąpiło to 08.06.1920 r. Do szkoły zgłosiło się 57 uczniów. Uczył ich nauczyciel Józef Mańkowski. Szkoła po przegranym plebiscycie została zamknięta. Ponowne starania działaczy oświatowych urzeczywistniły uruchomienie w Stanclewie szkoły polskiej 01.09.1930 r. Pierwszym kierownikiem szkoły został nauczyciel Władysław Stachowski. Uczył on początkowo 10 dzieci. Zajęcia rozpoczynały się o 8.00 a kończyły o 13.00. W porze letniej dzieci uprawiały ogród szkolny. Nauczyciel uczył dzieci gry na skrzypcach, organizował im wycieczki, a rodzicom zebrania rodzicielskie. W 1932 r. został usunięty z Prus Wschodnich, za posiadanie egzemplarza "Małego Polaka w Niemczech", co było zabronione przez władze niemieckie. Jego miejsce w styczniu 1933 r. zastąpił Lucjan Latosiński. Nowy nauczyciel pracował w Stanclewie do września 1933 r. Trzecim kierownikiem został, przeniesiony z zamkniętej szkoły w Gietrzwałdzie, nauczyciel Bronisław Chabowski. Chabowski rozwinął działalność kulturalno-oświatową, zwłaszcza zajął się reaktywacją chóru mieszanego. Prowadził bibliotekę, upowszechniał czytelnictwo polskiej prasy i książek. Za posiadanie zakazanego prawem śpiewnika polskiego, -6.07.1934 r. został pozbawiony prawa nauczania w Prusach Wschodnich. Następnym kierownikiem był Ludwik Eryk Broy. Przyjechał on ze Śląska Opolskiego i pracował w szkole do końca września 1934 r. Po Broyu kierownikiem został nauczyciel Leon Kauczor, również przybyły ze Śląska Opolskiego. Prowadził on chór i zespół muzyczny. Interesował się pracą świetlicy oraz drużyny harcerskiej. W 1937 r. zdobywając uprawnienia do nauczania muzyki i śpiewu w szkołach średnich przeszedł do pracy w Polskim Gimnazjum w Kwidzynie. Miejsce Kauczora zajął Stanisław Budych. Nauczyciel ten przybył z Babimojszczyzny. Kontynuował pracę poprzednika. Jednak po roku, został powołany do służby wojskowej w wehrmachcie i musiał opuścić szkołę. Jego obowiązki kierownika objął Joachim Kokowski. Był on ostatnim nauczycielem szkoły polskiej w Stanclewie, gdyż 01.09.1939 r. gestapo aresztowało go i uwięziło w obozie Hohenbruch. Szkoła polska została zamknięta.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929r.

Kadra pedagogiczna

Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli:

• Władysław Stachowski
• Lucjan Latosiński
• Bronisław Chabowski
• Ludwik Eryk Broy
• Leon Kauczor
• Stanisław Budych
• Joachim Kokowski

Osiągnięcia

W szkole w Stanclewie 23.03.1935 r. odbywała się kwartalna konferencja regionalna dla nauczycieli szkół polskich. Była ona formą dokształcania. Konferencja składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Lekcję pokazową przeprowadził z przedmiotu śpiew oraz referat wygłosił Leon Kauczor

Uczniowie/Absolwenci

Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Stanclewie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1930 - 1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:

• 1930 - 10 osób
• 1931 - 10 osób
• 1932 - 11 osób
• 1933 - 11 osób
• 1934 - 16 osób
• 1935 - 11 osób
• 1936 - 12 osób
• 1937 - 11 osób
• 1938 - 9 osób
• 1939 - 11 osób

Absolwentami Szkoły Polskiej w Stanclewie są m.in. późniejszy nauczyciel szkoły podstawowej w Biskupcu Reszelskim Paweł Czerwiński, czy wychowawczynie przedszkoli Anna Zaremba i Róża Koenigsmann.

Ciekawostki

W 1949 r. pierwszy kierownik szkoły polskiej Władysław Stachowski odwiedził Stanclewo. Przybył tu wraz z córkami. Brał udział w spotkaniu z mieszkańcami oraz odwiedził obóz studencki.

Tablica pamiątkowa

W 1957 r. na budynku byłej szkoły polskiej w Stanclewie umieszczono pamiątkową tablicę z napisem:

Tu mieściła się do 1939 r.

jedyna szkoła polska

w pow. reszelskim

świadectwo polskości i martyrologii

Ziemi Warmińskiej

w dobie germanizacji.

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.

Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.

Piotrowski Franciszek, Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech, wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.

Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939), [w:] Dziecko w historii - wątek korczakowski, (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.

Stanclewo [27.03.2014]