Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m (MartaF przeniósł stronę Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927-1939) na Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939), bez pozostawienia przekierowania pod starym tytułem) |
|||
| Linia 10: | Linia 10: | ||
''' Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich''' – przedszkola zwane też ochronkami z polskim językiem wykładowym w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Działały od 1927 do 1939 r. na [[Warmia |Warmii]].<br/> | ''' Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich''' – przedszkola zwane też ochronkami z polskim językiem wykładowym w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Działały od 1927 do 1939 r. na [[Warmia |Warmii]].<br/> | ||
== Historia == | == Historia == | ||
| − | Pierwsze przedszkola, czyli ochronki dla dzieci mniejszości polskiej w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]] na [[Warmia |Warmii]] zaczęło organizować w 1927 r. Pierwsza ochronka powstała w maju 1927 r. w [[Unieszewo |Unieszewie]], ostatnia 09.04.1934 r. w [[Olsztyn |Olsztynie]]. Do 1934 r. zorganizowano 10 przedszkoli. Ich organizacją zajmowało się [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. W przedszkolach zatrudniano rodzime przedszkolanki, które wcześniej ukończyły Zakład Kształcenia Piastunek i Opiekunek Dzieci w Królewcu. Edukację nauczycielską w królewieckim Kindergärtnerinen Seminar Krause. Fröblischer Kindergärtnerinen und Vorschule fundowało m.in. [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. Funkcjonowanie polskich przedszkoli było | + | Pierwsze przedszkola, czyli ochronki dla dzieci mniejszości polskiej w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]] na [[Warmia |Warmii]] zaczęło organizować w 1927 r. Pierwsza ochronka powstała w maju 1927 r. w [[Unieszewo |Unieszewie]], ostatnia 09.04.1934 r. w [[Olsztyn |Olsztynie]]. Do 1934 r. zorganizowano 10 przedszkoli. Ich organizacją zajmowało się [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. W przedszkolach zatrudniano rodzime przedszkolanki, które wcześniej ukończyły Zakład Kształcenia Piastunek i Opiekunek Dzieci w Królewcu. Edukację nauczycielską w królewieckim Kindergärtnerinen Seminar Krause. Fröblischer Kindergärtnerinen und Vorschule fundowało m.in. [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. Funkcjonowanie polskich przedszkoli było sabotowane przez Niemców. Ostatecznie wszystkie placówki przedszkolne na Warmii zostały zlikwidowane z chwilą wybuchu II wojny światowej. |
<br/> | <br/> | ||
== Zadania i uprawnienia przedszkolanek == | == Zadania i uprawnienia przedszkolanek == | ||
| − | Przedszkolanki były zatrudniane przez | + | Przedszkolanki były zatrudniane przez Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. Otrzymywały wynagrodzenie oraz cztery tygodnie urlopu. Do ich obowiązków należało m.in. prowadzenie zajęć z dziećmi przedszkolnymi według zatwierdzonego przez Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię planu, a w godzinach pozasłużbowych, praca z młodzieżą i pielęgnowanie tradycji i dóbr kulturowych w obrębie danej parafii. |
<br/> | <br/> | ||
== Kadra pedagogiczna == | == Kadra pedagogiczna == | ||
| − | Przedszkolanki polskich przedszkoli/ochronek w latach | + | Przedszkolanki polskich przedszkoli/ochronek w latach 1927–1939 na Warmii: |
| − | * [[ | + | * [[Otylia Teszner-Grothowa|Otylia Teszner-Grothowa]] – [[Chaberkowo]], [[Gietrzwałd]], [[Nowa Kaletka]] |
| − | * [[Marta Schröterówna]] - | + | * [[Marta Schröterówna]] - Chaberkowo |
* [[Maria Kensbok]] - [[Skajboty]] | * [[Maria Kensbok]] - [[Skajboty]] | ||
* [[Jadwiga Brzeszczyńska-Gransicka]] - [[Unieszewo]], [[Pluski]] | * [[Jadwiga Brzeszczyńska-Gransicka]] - [[Unieszewo]], [[Pluski]] | ||
* [[Róża Koenigsmann-Pacholska]] - [[Nowa Kaletka]] | * [[Róża Koenigsmann-Pacholska]] - [[Nowa Kaletka]] | ||
| − | * [[lkwim: Maria Zientara-Malewska|Maria Zientara-Malewska]] - | + | * [[lkwim: Maria Zientara-Malewska|Maria Zientara-Malewska]] - Gietrzwałd |
| − | * [[Marta Hanowska-Sendrowska]] - | + | * [[Marta Hanowska-Sendrowska]] - Gietrzwałd |
| − | * [[Anna Kiwitt-Samulowska]] - | + | * [[Anna Kiwitt-Samulowska]] - Chabekowo, Gietrzwałd, [[Woryty]] |
| − | * [[Anna Sendrowska-Hedrych]] - | + | * [[Anna Sendrowska-Hedrych]] - Chaberkowo, Woryty |
| − | * [[Helena Połomska-Matern]] - | + | * [[Helena Połomska-Matern]] - Chaberkowo, Woryty, Unieszewo |
| − | * [[Jadwiga Gnatowska]] - [[Butryny]], | + | * [[Jadwiga Gnatowska]] - [[Butryny]], Chaberkowo, [[Purda]] |
* [[Janina Leśnierowska]] - [[Olsztyn]] | * [[Janina Leśnierowska]] - [[Olsztyn]] | ||
| − | * [[Anna Romańska]] - | + | * [[Anna Romańska]] - Skajboty |
| − | * [[Salomea Herudaj-Myczek]] - | + | * [[Salomea Herudaj-Myczek]] - Skajboty |
| − | * [[Zofia Olejniczak-Hinc]] - | + | * [[Zofia Olejniczak-Hinc]] - Skajboty |
| − | * [[Maria Preyłowska]] - | + | * [[Maria Preyłowska]] - Woryty, Unieszewo |
| − | * [[Agata Sendrowska]] - | + | * [[Agata Sendrowska]] - Purda |
| − | * [[Anna Zarembianka]] - | + | * [[Anna Zarembianka]] - Purda |
| − | * [[Franciszka Hensel-Szczepańska]] - | + | * [[Franciszka Hensel-Szczepańska]] - Unieszewo, [[Przykop]] |
<br/> | <br/> | ||
== Polskie przedszkola == | == Polskie przedszkola == | ||
| − | Miejscowości, w których w latach | + | Miejscowości na Warmii, w których w latach 1927–1939 istniały polskie przedszkola: |
| − | * | + | * Butryny - 1928 r. |
| − | * | + | * Chaberkowo - 1927 r. |
| − | * | + | * Gietrzwałd - 1927 r. |
| − | * | + | * Nowa Kaletka – 1928 r. |
| − | * | + | * Skajboty - 1931 r. |
| − | * | + | * Unieszewo - 1927 r. |
| − | * | + | * Pluski - 1929 r. |
| − | * | + | * Woryty - 1930 lub 1933 r. |
| − | * | + | * Olsztyn - 1934 r. |
| − | * | + | * Purda - 1931 r. |
| − | * | + | * Przykop - 1931 r. |
| − | |||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
Wersja z 09:46, 16 maj 2014
| Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927-1939) | |
 Tablica pamiątkowa na budynku dawnego polskiego przedszkola w Skajbotach, źródło: Skajboty [01.04.2014] | |
| Data założenia: | 1927 r. |
| Typ placówki: | przedszkole |
| Adres: | Warmia |
Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich – przedszkola zwane też ochronkami z polskim językiem wykładowym w Prusach Wschodnich. Działały od 1927 do 1939 r. na Warmii.
Spis treści
Historia
Pierwsze przedszkola, czyli ochronki dla dzieci mniejszości polskiej w Prusach Wschodnich na Warmii zaczęło organizować w 1927 r. Pierwsza ochronka powstała w maju 1927 r. w Unieszewie, ostatnia 09.04.1934 r. w Olsztynie. Do 1934 r. zorganizowano 10 przedszkoli. Ich organizacją zajmowało się Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. W przedszkolach zatrudniano rodzime przedszkolanki, które wcześniej ukończyły Zakład Kształcenia Piastunek i Opiekunek Dzieci w Królewcu. Edukację nauczycielską w królewieckim Kindergärtnerinen Seminar Krause. Fröblischer Kindergärtnerinen und Vorschule fundowało m.in. Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. Funkcjonowanie polskich przedszkoli było sabotowane przez Niemców. Ostatecznie wszystkie placówki przedszkolne na Warmii zostały zlikwidowane z chwilą wybuchu II wojny światowej.
Zadania i uprawnienia przedszkolanek
Przedszkolanki były zatrudniane przez Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. Otrzymywały wynagrodzenie oraz cztery tygodnie urlopu. Do ich obowiązków należało m.in. prowadzenie zajęć z dziećmi przedszkolnymi według zatwierdzonego przez Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię planu, a w godzinach pozasłużbowych, praca z młodzieżą i pielęgnowanie tradycji i dóbr kulturowych w obrębie danej parafii.
Kadra pedagogiczna
Przedszkolanki polskich przedszkoli/ochronek w latach 1927–1939 na Warmii:
- Otylia Teszner-Grothowa – Chaberkowo, Gietrzwałd, Nowa Kaletka
- Marta Schröterówna - Chaberkowo
- Maria Kensbok - Skajboty
- Jadwiga Brzeszczyńska-Gransicka - Unieszewo, Pluski
- Róża Koenigsmann-Pacholska - Nowa Kaletka
- Maria Zientara-Malewska - Gietrzwałd
- Marta Hanowska-Sendrowska - Gietrzwałd
- Anna Kiwitt-Samulowska - Chabekowo, Gietrzwałd, Woryty
- Anna Sendrowska-Hedrych - Chaberkowo, Woryty
- Helena Połomska-Matern - Chaberkowo, Woryty, Unieszewo
- Jadwiga Gnatowska - Butryny, Chaberkowo, Purda
- Janina Leśnierowska - Olsztyn
- Anna Romańska - Skajboty
- Salomea Herudaj-Myczek - Skajboty
- Zofia Olejniczak-Hinc - Skajboty
- Maria Preyłowska - Woryty, Unieszewo
- Agata Sendrowska - Purda
- Anna Zarembianka - Purda
- Franciszka Hensel-Szczepańska - Unieszewo, Przykop
Polskie przedszkola
Miejscowości na Warmii, w których w latach 1927–1939 istniały polskie przedszkola:
- Butryny - 1928 r.
- Chaberkowo - 1927 r.
- Gietrzwałd - 1927 r.
- Nowa Kaletka – 1928 r.
- Skajboty - 1931 r.
- Unieszewo - 1927 r.
- Pluski - 1929 r.
- Woryty - 1930 lub 1933 r.
- Olsztyn - 1934 r.
- Purda - 1931 r.
- Przykop - 1931 r.
Ciekawostki
W Rzeszy Niemieckiej obowiązywał zakaz zatrudniania mężatek. Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego kobiety przestawały pracować zawodowo. Tak też było w przypadku przedszkolanek m.in. Otylii Teszner-Grothowej czy Jadwigi Brzeszczyńskiej żony nauczyciela Roberta Gransickiego.
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.
Grot Otylia, Założenia i formy pracy polskich przedszkoli na Warmii i Mazurach, [w:] Z dziejów oświaty polskiej w Prusach Wschodnich i na Pograniczu w okresie międzywojennym, (red.) Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1981.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
