Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Placówki Przedszkolne infobox | {{Placówki Przedszkolne infobox | ||
| − | |Nazwa_instytucji = '''Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich ( | + | |Nazwa_instytucji = '''Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939)''' |
|Grafika = przedszkole skajboty.jpg | |Grafika = przedszkole skajboty.jpg | ||
| − | |Opis_grafiki = Tablica pamiątkowa na budynku dawnego polskiego przedszkola w Skajbotach, źródło: [http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=190:walka-o-polskosc-gmina-barczewo&catid=28&Itemid=191 | + | |Opis_grafiki = Tablica pamiątkowa na budynku dawnego polskiego przedszkola w Skajbotach, źródło: [http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=190:walka-o-polskosc-gmina-barczewo&catid=28&Itemid=191 domwarminski.pl] [01.04.2014] |
|Data_założenia = 1927 r. | |Data_założenia = 1927 r. | ||
|Typ_placówki = przedszkole | |Typ_placówki = przedszkole | ||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich''' – przedszkola zwane też ochronkami z polskim językiem wykładowym w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Działały od 1927 do 1939 r. na | + | ''' Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich''' – przedszkola zwane też ochronkami z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Działały od 1927 do 1939 r. na Warmii.<br/> <br/> |
| − | == Historia | + | == Historia = |
| − | Pierwsze przedszkola, czyli ochronki dla dzieci mniejszości polskiej w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]] na | + | Pierwsze przedszkola, czyli ochronki dla dzieci mniejszości polskiej w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]] na Warmii zaczęło organizować w 1927 r. Pierwsza ochronka powstała w maju 1927 r. w [[Unieszewo |Unieszewie]], ostatnia 9 kwietnia 1934 r. w [[Olsztyn |Olsztynie]]. Do 1934 r. zorganizowano 10 przedszkoli. Ich organizacją zajmowało się [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. W przedszkolach zatrudniano rodzime przedszkolanki, które wcześniej ukończyły Zakład Kształcenia Piastunek i Opiekunek Dzieci w Królewcu. Edukację nauczycielską w królewieckim Kindergärtnerinen Seminar Krause. Fröblischer Kindergärtnerinen und Vorschule fundowało m.in. [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. Funkcjonowanie polskich przedszkoli było sabotowane przez Niemców. Ostatecznie wszystkie placówki przedszkolne na Warmii zostały zlikwidowane z chwilą wybuchu II wojny światowej. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 57: | Linia 57: | ||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
| − | W Rzeszy Niemieckiej obowiązywał zakaz zatrudniania mężatek. Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego kobiety | + | W Rzeszy Niemieckiej obowiązywał zakaz zatrudniania mężatek. Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego kobiety musiały przerwać pracę zawodową. Tak też było w przypadku przedszkolanek z Warmii m.in. Otylii Teszner-Grothowej czy Jadwigi Brzeszczyńskiej, żony [[Robert Gransicki |Roberta Gransickiego]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach | + | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960'', Warszawa 1978. |
| − | Grot Otylia, ''Założenia i formy pracy polskich przedszkoli na Warmii i Mazurach'', [w:] ''Z dziejów oświaty polskiej w Prusach Wschodnich i na Pograniczu w okresie międzywojennym'', | + | Grot Otylia, ''Założenia i formy pracy polskich przedszkoli na Warmii i Mazurach'', [w:] ''Z dziejów oświaty polskiej w Prusach Wschodnich i na Pograniczu w okresie międzywojennym'', red. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1981. |
| − | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach | + | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939'', Olsztyn 1980. |
| − | Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach | + | Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia'', Olsztyn 2010. |
<br/> | <br/> | ||
[[Kategoria: Szkolnictwo]] [[Kategoria: Polskie przedszkola na Warmii]] [[Kategoria: Przedszkolanki polskich ochronek]] [[Kategoria: Prusy Wschodnie]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: powiat reszelski]]<br /> | [[Kategoria: Szkolnictwo]] [[Kategoria: Polskie przedszkola na Warmii]] [[Kategoria: Przedszkolanki polskich ochronek]] [[Kategoria: Prusy Wschodnie]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: powiat reszelski]]<br /> | ||
Wersja z 10:50, 16 maj 2014
| Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939) | |
 Tablica pamiątkowa na budynku dawnego polskiego przedszkola w Skajbotach, źródło: domwarminski.pl [01.04.2014] | |
| Data założenia: | 1927 r. |
| Typ placówki: | przedszkole |
| Adres: | Warmia |
Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich – przedszkola zwane też ochronkami z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Działały od 1927 do 1939 r. na Warmii.
Spis treści
= Historia
Pierwsze przedszkola, czyli ochronki dla dzieci mniejszości polskiej w Prusach Wschodnich na Warmii zaczęło organizować w 1927 r. Pierwsza ochronka powstała w maju 1927 r. w Unieszewie, ostatnia 9 kwietnia 1934 r. w Olsztynie. Do 1934 r. zorganizowano 10 przedszkoli. Ich organizacją zajmowało się Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. W przedszkolach zatrudniano rodzime przedszkolanki, które wcześniej ukończyły Zakład Kształcenia Piastunek i Opiekunek Dzieci w Królewcu. Edukację nauczycielską w królewieckim Kindergärtnerinen Seminar Krause. Fröblischer Kindergärtnerinen und Vorschule fundowało m.in. Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. Funkcjonowanie polskich przedszkoli było sabotowane przez Niemców. Ostatecznie wszystkie placówki przedszkolne na Warmii zostały zlikwidowane z chwilą wybuchu II wojny światowej.
Zadania i uprawnienia przedszkolanek
Przedszkolanki były zatrudniane przez Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. Otrzymywały wynagrodzenie oraz cztery tygodnie urlopu. Do ich obowiązków należało m.in. prowadzenie zajęć z dziećmi przedszkolnymi według zatwierdzonego przez Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię planu, a w godzinach pozasłużbowych, praca z młodzieżą i pielęgnowanie tradycji i dóbr kulturowych w obrębie danej parafii.
Kadra pedagogiczna
Przedszkolanki polskich przedszkoli/ochronek w latach 1927–1939 na Warmii:
- Otylia Teszner-Grothowa – Chaberkowo, Gietrzwałd, Nowa Kaletka
- Marta Schröterówna - Chaberkowo
- Maria Kensbok - Skajboty
- Jadwiga Brzeszczyńska-Gransicka - Unieszewo, Pluski
- Róża Koenigsmann-Pacholska - Nowa Kaletka
- Maria Zientara-Malewska - Gietrzwałd
- Marta Hanowska-Sendrowska - Gietrzwałd
- Anna Kiwitt-Samulowska - Chabekowo, Gietrzwałd, Woryty
- Anna Sendrowska-Hedrych - Chaberkowo, Woryty
- Helena Połomska-Matern - Chaberkowo, Woryty, Unieszewo
- Jadwiga Gnatowska - Butryny, Chaberkowo, Purda
- Janina Leśnierowska - Olsztyn
- Anna Romańska - Skajboty
- Salomea Herudaj-Myczek - Skajboty
- Zofia Olejniczak-Hinc - Skajboty
- Maria Preyłowska - Woryty, Unieszewo
- Agata Sendrowska - Purda
- Anna Zarembianka - Purda
- Franciszka Hensel-Szczepańska - Unieszewo, Przykop
Polskie przedszkola
Miejscowości na Warmii, w których w latach 1927–1939 istniały polskie przedszkola:
- Butryny - 1928 r.
- Chaberkowo - 1927 r.
- Gietrzwałd - 1927 r.
- Nowa Kaletka – 1928 r.
- Skajboty - 1931 r.
- Unieszewo - 1927 r.
- Pluski - 1929 r.
- Woryty - 1930 lub 1933 r.
- Olsztyn - 1934 r.
- Purda - 1931 r.
- Przykop - 1931 r.
Ciekawostki
W Rzeszy Niemieckiej obowiązywał zakaz zatrudniania mężatek. Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego kobiety musiały przerwać pracę zawodową. Tak też było w przypadku przedszkolanek z Warmii m.in. Otylii Teszner-Grothowej czy Jadwigi Brzeszczyńskiej, żony Roberta Gransickiego.
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.
Grot Otylia, Założenia i formy pracy polskich przedszkoli na Warmii i Mazurach, [w:] Z dziejów oświaty polskiej w Prusach Wschodnich i na Pograniczu w okresie międzywojennym, red. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1981.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
