Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 9: | Linia 9: | ||
''' Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich''' – przedszkola zwane też ochronkami z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Działały od 1927 do 1939 r. na Warmii.<br/> <br/> | ''' Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich''' – przedszkola zwane też ochronkami z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Działały od 1927 do 1939 r. na Warmii.<br/> <br/> | ||
| − | = Historia = | + | |
| + | =Historia= | ||
Pierwsze przedszkola, czyli ochronki dla dzieci mniejszości polskiej w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]] na Warmii zaczęło organizować w 1927 r. Pierwsza ochronka powstała w maju 1927 r. w [[Unieszewo |Unieszewie]], ostatnia 9 kwietnia 1934 r. w [[Olsztyn |Olsztynie]]. Do 1934 r. zorganizowano 10 przedszkoli. Ich organizacją zajmowało się [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. W przedszkolach zatrudniano rodzime przedszkolanki, które wcześniej ukończyły Zakład Kształcenia Piastunek i Opiekunek Dzieci w Królewcu. Edukację nauczycielską w królewieckim Kindergärtnerinen Seminar Krause. Fröblischer Kindergärtnerinen und Vorschule fundowało m.in. [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. Funkcjonowanie polskich przedszkoli było sabotowane przez Niemców. Ostatecznie wszystkie placówki przedszkolne na Warmii zostały zlikwidowane z chwilą wybuchu II wojny światowej. | Pierwsze przedszkola, czyli ochronki dla dzieci mniejszości polskiej w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]] na Warmii zaczęło organizować w 1927 r. Pierwsza ochronka powstała w maju 1927 r. w [[Unieszewo |Unieszewie]], ostatnia 9 kwietnia 1934 r. w [[Olsztyn |Olsztynie]]. Do 1934 r. zorganizowano 10 przedszkoli. Ich organizacją zajmowało się [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. W przedszkolach zatrudniano rodzime przedszkolanki, które wcześniej ukończyły Zakład Kształcenia Piastunek i Opiekunek Dzieci w Królewcu. Edukację nauczycielską w królewieckim Kindergärtnerinen Seminar Krause. Fröblischer Kindergärtnerinen und Vorschule fundowało m.in. [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. Funkcjonowanie polskich przedszkoli było sabotowane przez Niemców. Ostatecznie wszystkie placówki przedszkolne na Warmii zostały zlikwidowane z chwilą wybuchu II wojny światowej. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 20: | Linia 21: | ||
Przedszkolanki polskich przedszkoli/ochronek w latach 1927–1939 na Warmii: | Przedszkolanki polskich przedszkoli/ochronek w latach 1927–1939 na Warmii: | ||
* [[Otylia Teszner-Grothowa|Otylia Teszner-Grothowa]] – [[Chaberkowo]], [[Gietrzwałd]], [[Nowa Kaletka]] | * [[Otylia Teszner-Grothowa|Otylia Teszner-Grothowa]] – [[Chaberkowo]], [[Gietrzwałd]], [[Nowa Kaletka]] | ||
| − | * [[Marta Schröterówna]] | + | * [[Marta Schröterówna]] – Chaberkowo |
* [[Maria Kensbok]] - [[Skajboty]] | * [[Maria Kensbok]] - [[Skajboty]] | ||
| − | * [[Jadwiga Brzeszczyńska-Gransicka]] | + | * [[Jadwiga Brzeszczyńska-Gransicka]] – [[Unieszewo]], [[Pluski]] |
| − | * [[Róża Koenigsmann-Pacholska]] | + | * [[Róża Koenigsmann-Pacholska]] – [[Nowa Kaletka]] |
| − | * [[ | + | * [[Maria Zientara-Malewska|Maria Zientara-Malewska]] – Gietrzwałd |
| − | * [[Marta Hanowska-Sendrowska]] | + | * [[Marta Hanowska-Sendrowska]] – Gietrzwałd |
| − | * [[Anna Kiwitt-Samulowska]] | + | * [[Anna Kiwitt-Samulowska]] – Chabekowo, Gietrzwałd, [[Woryty]] |
| − | * [[Anna Sendrowska-Hedrych]] | + | * [[Anna Sendrowska-Hedrych]] – Chaberkowo, Woryty |
| − | * [[Helena Połomska-Matern]] | + | * [[Helena Połomska-Matern]] – Chaberkowo, Woryty, Unieszewo |
| − | * [[Jadwiga Gnatowska]] | + | * [[Jadwiga Gnatowska]] – [[Butryny]], Chaberkowo, [[Purda]] |
| − | * [[Janina Leśnierowska]] | + | * [[Janina Leśnierowska]] – [[Olsztyn]] |
| − | * [[Anna Romańska]] | + | * [[Anna Romańska]] – Skajboty |
| − | * [[Salomea Herudaj-Myczek]] | + | * [[Salomea Herudaj-Myczek]] – Skajboty |
| − | * [[Zofia Olejniczak-Hinc]] | + | * [[Zofia Olejniczak-Hinc]] – Skajboty |
| − | * [[Maria Preyłowska]] | + | * [[Maria Preyłowska]] – Woryty, Unieszewo |
| − | * [[Agata Sendrowska]] | + | * [[Agata Sendrowska]] – Purda |
| − | * [[Anna Zarembianka]] | + | * [[Anna Zarembianka]] – Purda |
| − | * [[Franciszka Hensel-Szczepańska]] | + | * [[Franciszka Hensel-Szczepańska]] – Unieszewo, [[Przykop]] |
| − | |||
| − | |||
== Polskie przedszkola == | == Polskie przedszkola == | ||
Miejscowości na Warmii, w których w latach 1927–1939 istniały polskie przedszkola: | Miejscowości na Warmii, w których w latach 1927–1939 istniały polskie przedszkola: | ||
| − | * Butryny | + | * Butryny – 1928 r. |
| − | * Chaberkowo | + | * Chaberkowo – 1927 r. |
| − | * Gietrzwałd | + | * Gietrzwałd – 1927 r. |
* Nowa Kaletka – 1928 r. | * Nowa Kaletka – 1928 r. | ||
| − | * Skajboty | + | * Skajboty – 1931 r. |
| − | * Unieszewo | + | * Unieszewo – 1927 r. |
| − | * Pluski | + | * Pluski – 1929 r. |
| − | * Woryty | + | * Woryty – 1930 lub 1933 r. |
| − | * Olsztyn | + | * Olsztyn – 1934 r. |
| − | * Purda | + | * Purda – 1931 r. |
| − | * Przykop | + | * Przykop – 1931 r. |
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
Wersja z 10:53, 16 maj 2014
| Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939) | |
 Tablica pamiątkowa na budynku dawnego polskiego przedszkola w Skajbotach, źródło: domwarminski.pl [01.04.2014] | |
| Data założenia: | 1927 r. |
| Typ placówki: | przedszkole |
| Adres: | Warmia |
Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich – przedszkola zwane też ochronkami z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Działały od 1927 do 1939 r. na Warmii.
Spis treści
Historia
Pierwsze przedszkola, czyli ochronki dla dzieci mniejszości polskiej w Prusach Wschodnich na Warmii zaczęło organizować w 1927 r. Pierwsza ochronka powstała w maju 1927 r. w Unieszewie, ostatnia 9 kwietnia 1934 r. w Olsztynie. Do 1934 r. zorganizowano 10 przedszkoli. Ich organizacją zajmowało się Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. W przedszkolach zatrudniano rodzime przedszkolanki, które wcześniej ukończyły Zakład Kształcenia Piastunek i Opiekunek Dzieci w Królewcu. Edukację nauczycielską w królewieckim Kindergärtnerinen Seminar Krause. Fröblischer Kindergärtnerinen und Vorschule fundowało m.in. Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. Funkcjonowanie polskich przedszkoli było sabotowane przez Niemców. Ostatecznie wszystkie placówki przedszkolne na Warmii zostały zlikwidowane z chwilą wybuchu II wojny światowej.
Zadania i uprawnienia przedszkolanek
Przedszkolanki były zatrudniane przez Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. Otrzymywały wynagrodzenie oraz cztery tygodnie urlopu. Do ich obowiązków należało m.in. prowadzenie zajęć z dziećmi przedszkolnymi według zatwierdzonego przez Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię planu, a w godzinach pozasłużbowych, praca z młodzieżą i pielęgnowanie tradycji i dóbr kulturowych w obrębie danej parafii.
Kadra pedagogiczna
Przedszkolanki polskich przedszkoli/ochronek w latach 1927–1939 na Warmii:
- Otylia Teszner-Grothowa – Chaberkowo, Gietrzwałd, Nowa Kaletka
- Marta Schröterówna – Chaberkowo
- Maria Kensbok - Skajboty
- Jadwiga Brzeszczyńska-Gransicka – Unieszewo, Pluski
- Róża Koenigsmann-Pacholska – Nowa Kaletka
- Maria Zientara-Malewska – Gietrzwałd
- Marta Hanowska-Sendrowska – Gietrzwałd
- Anna Kiwitt-Samulowska – Chabekowo, Gietrzwałd, Woryty
- Anna Sendrowska-Hedrych – Chaberkowo, Woryty
- Helena Połomska-Matern – Chaberkowo, Woryty, Unieszewo
- Jadwiga Gnatowska – Butryny, Chaberkowo, Purda
- Janina Leśnierowska – Olsztyn
- Anna Romańska – Skajboty
- Salomea Herudaj-Myczek – Skajboty
- Zofia Olejniczak-Hinc – Skajboty
- Maria Preyłowska – Woryty, Unieszewo
- Agata Sendrowska – Purda
- Anna Zarembianka – Purda
- Franciszka Hensel-Szczepańska – Unieszewo, Przykop
Polskie przedszkola
Miejscowości na Warmii, w których w latach 1927–1939 istniały polskie przedszkola:
- Butryny – 1928 r.
- Chaberkowo – 1927 r.
- Gietrzwałd – 1927 r.
- Nowa Kaletka – 1928 r.
- Skajboty – 1931 r.
- Unieszewo – 1927 r.
- Pluski – 1929 r.
- Woryty – 1930 lub 1933 r.
- Olsztyn – 1934 r.
- Purda – 1931 r.
- Przykop – 1931 r.
Ciekawostki
W Rzeszy Niemieckiej obowiązywał zakaz zatrudniania mężatek. Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego kobiety musiały przerwać pracę zawodową. Tak też było w przypadku przedszkolanek z Warmii m.in. Otylii Teszner-Grothowej czy Jadwigi Brzeszczyńskiej, żony Roberta Gransickiego.
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.
Grot Otylia, Założenia i formy pracy polskich przedszkoli na Warmii i Mazurach, [w:] Z dziejów oświaty polskiej w Prusach Wschodnich i na Pograniczu w okresie międzywojennym, red. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1981.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
