Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie

Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie
Uczniowie szkoły polskiej wraz z nauczycielem B. Chabowskim, źródło: biskupiec.com.pl [27.03.2014]
Data założenia:	01 września 1930 r.
Poziom szkoły:	podstawowy
Adres:	Stanclewo

Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1930 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel Władysław Stachowski.

Historia

Szkołę polską otwarto w Stanclewie w okresie plebiscytowym, 08 czerwca 1920 r. Do szkoły zgłosiło się 57 uczniów. Uczył ich nauczyciel Józef Mańkowski. Szkoła po przegranym plebiscycie na Warmii i Mazurach w roku 1920 została zamknięta.

Dzięki staraniom działaczy oświatowych ponownie uruchomiono szkołę polską w Stanclewie 1 września 1930 r. Pierwszym kierownikiem szkoły został nauczyciel Władysław Stachowski. Uczył on początkowo 10 dzieci. Zajęcia rozpoczynały się o godzinie 8.00 a kończyły o godzinie 13.00. W porze letniej dzieci uprawiały ogród szkolny. Nauczyciel uczył dzieci gry na skrzypcach, organizował wycieczki oraz zebrania rodzicielskie. W 1932 r. został usunięty z Prus Wschodnich za posiadanie egzemplarza "Małego Polaka w Niemczech", co było zabronione przez władze niemieckie.

Miejsce Stachowskiego w styczniu 1933 r. zajął Lucjan Latosiński. Nowy nauczyciel pracował w Stanclewie do września 1933 r. Trzecim kierownikiem został Bronisław Chabowski przeniesiony z zamkniętej szkoły w Gietrzwałdzie. Chabowski rozwinął działalność kulturalno-oświatową, zajął się zwłaszcza reaktywacją chóru mieszanego. Prowadził bibliotekę, upowszechniał czytelnictwo polskiej prasy i książek. Za posiadanie zakazanego prawem śpiewnika polskiego, 06 lipca 1934 r. został pozbawiony prawa nauczania w Prusach Wschodnich.

Następnym kierownikiem był Ludwik Eryk Broy. Przyjechał on ze Śląska Opolskiego i pracował w szkole do końca września 1934 r. Po Broyu kierownikiem został nauczyciel Leon Kauczor, również przybyły ze Śląska Opolskiego. Prowadził chór i zespół muzyczny. Interesował się pracą świetlicy oraz działalnością drużyny harcerskiej. W 1937 r., zdobywając uprawnienia do nauczania muzyki i śpiewu w szkołach średnich, przeszedł do pracy w Polskim Gimnazjum w Kwidzynie. Miejsce Kauczora zajął Stanisław Budych. Nauczyciel przybyły z Babimojszczyzny kontynuował pracę poprzednika. Jednak po roku został powołany do służby wojskowej w Wehrmachcie i musiał opuścić szkołę. Jego obowiązki kierownika przejął Joachim Kokowski. Był on ostatnim nauczycielem szkoły polskiej w Stanclewie. 1 września 1939 r. został aresztowany przez gestapo aresztowało go i uwięziony w obozie Hohenbruch. Szkoła polska została zamknięta.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.

Kadra pedagogiczna

Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli:

• Władysław Stachowski
• Lucjan Latosiński
• Bronisław Chabowski
• Ludwik Eryk Broy
• Leon Kauczor
• Stanisław Budych
• Joachim Kokowski

Osiągnięcia

W szkole w Stanclewie 23 marca 1935 r. odbyła się kwartalna konferencja regionalna dla nauczycieli szkół polskich. Była ona formą dokształcania. Konferencja składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Lekcję pokazową przeprowadził z przedmiotu śpiew oraz wygłosił referat Leon Kauczor.

Uczniowie i absolwenci

Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Stanclewie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1930-1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:

• 1930 – 10 osób
• 1931 – 10 osób
• 1932 – 11 osób
• 1933 – 11 osób
• 1934 – 16 osób
• 1935 – 11 osób
• 1936 – 12 osób
• 1937 – 11 osób
• 1938 – 9 osób
• 1939 – 11 osób

Absolwentami Szkoły Polskiej w Stanclewie są m.in. późniejszy nauczyciel szkoły podstawowej w Biskupcu Reszelskim Paweł Czerwiński, czy wychowawczynie przedszkoli Anna Zaremba i Róża Koenigsmann.

Ciekawostki

W 1949 r. pierwszy kierownik szkoły polskiej Władysław Stachowski odwiedził Stanclewo. Przybył tu wraz z córkami. Brał udział w spotkaniu z mieszkańcami oraz odwiedził obóz studencki.

Tablica pamiątkowa

W 1957 r. na budynku byłej szkoły polskiej w Stanclewie umieszczono pamiątkową tablicę z napisem:

"Tu mieściła się do 1939 r.

jedyna szkoła polska

w pow. reszelskim

świadectwo polskości i martyrologii

Ziemi Warmińskiej

w dobie germanizacji".

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.

Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.

Piotrowski Franciszek, Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech, wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.

Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939), [w:] Dziecko w historii - wątek korczakowski, red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.

biskupiec.com.pl, Szkoła Polska w Stanclewie [27.03.2014]