Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 2: | Linia 2: | ||
|Nazwa_instytucji = '''Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie''' | |Nazwa_instytucji = '''Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie''' | ||
|Grafika = stanclewo ucz.jpg | |Grafika = stanclewo ucz.jpg | ||
| − | |Opis_grafiki = Uczniowie szkoły polskiej wraz z nauczycielem B. Chabowskim, źródło: [http://biskupiec.com.pl/historia/ciekawostki-historyczne/169/szkoly-polskie-na-warmii-szkola-polska-w-stanclewie | + | |Opis_grafiki = Uczniowie szkoły polskiej wraz z nauczycielem B. Chabowskim, źródło: [http://biskupiec.com.pl/historia/ciekawostki-historyczne/169/szkoly-polskie-na-warmii-szkola-polska-w-stanclewie biskupiec.com.pl] [27.03.2014] |
| − | |Data_założenia = 01. | + | |Data_założenia = 01 września 1930 r. |
|Poziom_szkoły = podstawowy | |Poziom_szkoły = podstawowy | ||
|Podtyp_szkoły = | |Podtyp_szkoły = | ||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
|Adres = Stanclewo | |Adres = Stanclewo | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Katolicka Szkoła Polska w | + | ''' Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1930 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel [[Władysław Stachowski]].<br/><br/> |
== Historia == | == Historia == | ||
| − | + | Szkołę polską otwarto w [[Stanclewo |Stanclewie]] w okresie plebiscytowym, 08 czerwca 1920 r. Do szkoły zgłosiło się 57 uczniów. Uczył ich nauczyciel [[Józef Mańkowski]]. Szkoła po przegranym plebiscycie na Warmii i Mazurach w roku 1920 została zamknięta. | |
| + | |||
| + | Dzięki staraniom działaczy oświatowych ponownie uruchomiono szkołę polską w [[Stanclewo |Stanclewie]] 1 września 1930 r. Pierwszym kierownikiem szkoły został nauczyciel Władysław Stachowski. Uczył on początkowo 10 dzieci. Zajęcia rozpoczynały się o godzinie 8.00 a kończyły o godzinie 13.00. W porze letniej dzieci uprawiały ogród szkolny. Nauczyciel uczył dzieci gry na skrzypcach, organizował wycieczki oraz zebrania rodzicielskie. W 1932 r. został usunięty z Prus Wschodnich za posiadanie egzemplarza "Małego Polaka w Niemczech", co było zabronione przez władze niemieckie. | ||
| + | |||
| + | Miejsce Stachowskiego w styczniu 1933 r. zajął [[Lucjan Latosiński]]. Nowy nauczyciel pracował w Stanclewie do września 1933 r. Trzecim kierownikiem został [[Bronisław Chabowski]] przeniesiony z zamkniętej szkoły w [[Gietrzwałd|Gietrzwałdzie]]. Chabowski rozwinął działalność kulturalno-oświatową, zajął się zwłaszcza reaktywacją chóru mieszanego. Prowadził bibliotekę, upowszechniał czytelnictwo polskiej prasy i książek. Za posiadanie zakazanego prawem śpiewnika polskiego, 06 lipca 1934 r. został pozbawiony prawa nauczania w Prusach Wschodnich. | ||
| + | |||
| + | Następnym kierownikiem był [[Ludwik Eryk Broy]]. Przyjechał on ze Śląska Opolskiego i pracował w szkole do końca września 1934 r. Po Broyu kierownikiem został nauczyciel [[Leon Kauczor]], również przybyły ze Śląska Opolskiego. Prowadził chór i zespół muzyczny. Interesował się pracą świetlicy oraz działalnością drużyny harcerskiej. W 1937 r., zdobywając uprawnienia do nauczania muzyki i śpiewu w szkołach średnich, przeszedł do pracy w Polskim Gimnazjum w Kwidzynie. Miejsce Kauczora zajął [[Stanisław Budych]]. Nauczyciel przybyły z Babimojszczyzny kontynuował pracę poprzednika. Jednak po roku został powołany do służby wojskowej w Wehrmachcie i musiał opuścić szkołę. Jego obowiązki kierownika przejął [[Joachim Kokowski]]. Był on ostatnim nauczycielem szkoły polskiej w Stanclewie. 1 września 1939 r. został aresztowany przez gestapo aresztowało go i uwięziony w obozie Hohenbruch. Szkoła polska została zamknięta. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Cele i zadania == | == Cele i zadania == | ||
| − | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego | + | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929 r. |
<br/> | <br/> | ||
== Kadra pedagogiczna == | == Kadra pedagogiczna == | ||
Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli: | Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli: | ||
| − | * | + | * Władysław Stachowski |
| − | * | + | * Lucjan Latosiński |
| − | * | + | * Bronisław Chabowski |
| − | * | + | * Ludwik Eryk Broy |
| − | * | + | * Leon Kauczor |
| − | * | + | * Stanisław Budych |
| − | * | + | * Joachim Kokowski |
== Osiągnięcia == | == Osiągnięcia == | ||
| − | W szkole w | + | W szkole w Stanclewie 23 marca 1935 r. odbyła się kwartalna konferencja regionalna dla nauczycieli szkół polskich. Była ona formą dokształcania. Konferencja składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Lekcję pokazową przeprowadził z przedmiotu śpiew oraz wygłosił referat Leon Kauczor. |
<br/> | <br/> | ||
| − | == Uczniowie | + | == Uczniowie i absolwenci == |
| − | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w | + | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Stanclewie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1930-1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco: |
| − | * 1930 | + | * 1930 – 10 osób |
| − | * 1931 | + | * 1931 – 10 osób |
| − | * 1932 | + | * 1932 – 11 osób |
| − | * 1933 | + | * 1933 – 11 osób |
| − | * 1934 | + | * 1934 – 16 osób |
| − | * 1935 | + | * 1935 – 11 osób |
| − | * 1936 | + | * 1936 – 12 osób |
| − | * 1937 | + | * 1937 – 11 osób |
| − | * 1938 | + | * 1938 – 9 osób |
| − | * 1939 | + | * 1939 – 11 osób |
| − | Absolwentami Szkoły Polskiej w | + | Absolwentami Szkoły Polskiej w Stanclewie są m.in. późniejszy nauczyciel szkoły podstawowej w [[Biskupiec Reszelski |Biskupcu Reszelskim]] Paweł Czerwiński, czy wychowawczynie przedszkoli Anna Zaremba i Róża Koenigsmann. |
<br/> | <br/> | ||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
| − | W 1949 r. pierwszy kierownik szkoły polskiej | + | W 1949 r. pierwszy kierownik szkoły polskiej Władysław Stachowski odwiedził Stanclewo. Przybył tu wraz z córkami. Brał udział w spotkaniu z mieszkańcami oraz odwiedził obóz studencki. |
<br/> | <br/> | ||
== Tablica pamiątkowa == | == Tablica pamiątkowa == | ||
| − | W 1957 r. na budynku byłej szkoły polskiej w | + | W 1957 r. na budynku byłej szkoły polskiej w Stanclewie umieszczono pamiątkową tablicę z napisem: |
| − | Tu mieściła się do 1939 r. | + | "Tu mieściła się do 1939 r. |
jedyna szkoła polska | jedyna szkoła polska | ||
| Linia 58: | Linia 64: | ||
Ziemi Warmińskiej | Ziemi Warmińskiej | ||
| − | w dobie germanizacji. | + | w dobie germanizacji". |
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| Linia 69: | Linia 75: | ||
Piotrowski Franciszek, ''Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech'', wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996. | Piotrowski Franciszek, ''Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech'', wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996. | ||
| − | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939)'', [w:] ''Dziecko w historii - wątek korczakowski'', | + | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939)'', [w:] ''Dziecko w historii - wątek korczakowski'', red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013. |
| − | [http://biskupiec.com.pl/historia/ciekawostki-historyczne/169/szkoly-polskie-na-warmii-szkola-polska-w-stanclewie | + | [http://biskupiec.com.pl/historia/ciekawostki-historyczne/169/szkoly-polskie-na-warmii-szkola-polska-w-stanclewie biskupiec.com.pl, Szkoła polska w Stanclewie] [27.03.2014] |
<br/> | <br/> | ||
[[Kategoria: Szkolnictwo]] [[Kategoria: Szkoły polskie w Prusach Wschodnich]] [[Kategoria: Nauczyciele polscy]] [[Kategoria: Prusy Wschodnie]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Biskupiec]] | [[Kategoria: Szkolnictwo]] [[Kategoria: Szkoły polskie w Prusach Wschodnich]] [[Kategoria: Nauczyciele polscy]] [[Kategoria: Prusy Wschodnie]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Biskupiec]] | ||
Wersja z 13:53, 24 kwi 2014
| Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie | |
| | |
![Uczniowie szkoły polskiej wraz z nauczycielem B. Chabowskim, źródło: biskupiec.com.pl [27.03.2014]](/index.php/Plik:Stanclewo_ucz.jpg) Uczniowie szkoły polskiej wraz z nauczycielem B. Chabowskim, źródło: biskupiec.com.pl [27.03.2014]
| |
| Data założenia: | 01 września 1930 r. |
| Poziom szkoły: | podstawowy |
| Adres: | Stanclewo |
Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1930 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel Władysław Stachowski.
Spis treści
Historia
Szkołę polską otwarto w Stanclewie w okresie plebiscytowym, 08 czerwca 1920 r. Do szkoły zgłosiło się 57 uczniów. Uczył ich nauczyciel Józef Mańkowski. Szkoła po przegranym plebiscycie na Warmii i Mazurach w roku 1920 została zamknięta.
Dzięki staraniom działaczy oświatowych ponownie uruchomiono szkołę polską w Stanclewie 1 września 1930 r. Pierwszym kierownikiem szkoły został nauczyciel Władysław Stachowski. Uczył on początkowo 10 dzieci. Zajęcia rozpoczynały się o godzinie 8.00 a kończyły o godzinie 13.00. W porze letniej dzieci uprawiały ogród szkolny. Nauczyciel uczył dzieci gry na skrzypcach, organizował wycieczki oraz zebrania rodzicielskie. W 1932 r. został usunięty z Prus Wschodnich za posiadanie egzemplarza "Małego Polaka w Niemczech", co było zabronione przez władze niemieckie.
Miejsce Stachowskiego w styczniu 1933 r. zajął Lucjan Latosiński. Nowy nauczyciel pracował w Stanclewie do września 1933 r. Trzecim kierownikiem został Bronisław Chabowski przeniesiony z zamkniętej szkoły w Gietrzwałdzie. Chabowski rozwinął działalność kulturalno-oświatową, zajął się zwłaszcza reaktywacją chóru mieszanego. Prowadził bibliotekę, upowszechniał czytelnictwo polskiej prasy i książek. Za posiadanie zakazanego prawem śpiewnika polskiego, 06 lipca 1934 r. został pozbawiony prawa nauczania w Prusach Wschodnich.
Następnym kierownikiem był Ludwik Eryk Broy. Przyjechał on ze Śląska Opolskiego i pracował w szkole do końca września 1934 r. Po Broyu kierownikiem został nauczyciel Leon Kauczor, również przybyły ze Śląska Opolskiego. Prowadził chór i zespół muzyczny. Interesował się pracą świetlicy oraz działalnością drużyny harcerskiej. W 1937 r., zdobywając uprawnienia do nauczania muzyki i śpiewu w szkołach średnich, przeszedł do pracy w Polskim Gimnazjum w Kwidzynie. Miejsce Kauczora zajął Stanisław Budych. Nauczyciel przybyły z Babimojszczyzny kontynuował pracę poprzednika. Jednak po roku został powołany do służby wojskowej w Wehrmachcie i musiał opuścić szkołę. Jego obowiązki kierownika przejął Joachim Kokowski. Był on ostatnim nauczycielem szkoły polskiej w Stanclewie. 1 września 1939 r. został aresztowany przez gestapo aresztowało go i uwięziony w obozie Hohenbruch. Szkoła polska została zamknięta.
Cele i zadania
Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.
Kadra pedagogiczna
Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli:
- Władysław Stachowski
- Lucjan Latosiński
- Bronisław Chabowski
- Ludwik Eryk Broy
- Leon Kauczor
- Stanisław Budych
- Joachim Kokowski
Osiągnięcia
W szkole w Stanclewie 23 marca 1935 r. odbyła się kwartalna konferencja regionalna dla nauczycieli szkół polskich. Była ona formą dokształcania. Konferencja składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Lekcję pokazową przeprowadził z przedmiotu śpiew oraz wygłosił referat Leon Kauczor.
Uczniowie i absolwenci
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Stanclewie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1930-1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:
- 1930 – 10 osób
- 1931 – 10 osób
- 1932 – 11 osób
- 1933 – 11 osób
- 1934 – 16 osób
- 1935 – 11 osób
- 1936 – 12 osób
- 1937 – 11 osób
- 1938 – 9 osób
- 1939 – 11 osób
Absolwentami Szkoły Polskiej w Stanclewie są m.in. późniejszy nauczyciel szkoły podstawowej w Biskupcu Reszelskim Paweł Czerwiński, czy wychowawczynie przedszkoli Anna Zaremba i Róża Koenigsmann.
Ciekawostki
W 1949 r. pierwszy kierownik szkoły polskiej Władysław Stachowski odwiedził Stanclewo. Przybył tu wraz z córkami. Brał udział w spotkaniu z mieszkańcami oraz odwiedził obóz studencki.
Tablica pamiątkowa
W 1957 r. na budynku byłej szkoły polskiej w Stanclewie umieszczono pamiątkową tablicę z napisem:
"Tu mieściła się do 1939 r.
jedyna szkoła polska
w pow. reszelskim
świadectwo polskości i martyrologii
Ziemi Warmińskiej
w dobie germanizacji".
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
Piotrowski Franciszek, Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech, wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.
Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939), [w:] Dziecko w historii - wątek korczakowski, red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
biskupiec.com.pl, Szkoła polska w Stanclewie [27.03.2014]
