Grunwald (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Gospodarka) |
|||
| Linia 99: | Linia 99: | ||
*Inscenizacja Bitwy pod Grunwaldem | *Inscenizacja Bitwy pod Grunwaldem | ||
*"Turniej Miecza Białego" | *"Turniej Miecza Białego" | ||
| − | *Dni Grunwaldu | + | *[[lkwim: Dni Grunwaldu 2010|Dni Grunwaldu]] |
*Dożynki Gminne | *Dożynki Gminne | ||
Wersja z 16:18, 26 sty 2015
| Gmina Grunwald | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | ostródzki | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Henryk Jan Kacprzyk | ||
| Powierzchnia | 179,94 km² | ||
| Liczba sołectw | 20 | ||
| Liczba miejscowości | 37 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
5756 32 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NOS | ||
| TERYT | 2815032 | ||
| Urząd gminy Gierzwałd 33 14-107 Gierzwałd
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Grunwald – gmina wiejska położona w południowo-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w południowej części powiatu ostródzkiego. Siedziba gminy znajduje się w Gierzwałdzie.
Gmina rolnicza, posiadająca walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki. Na terenie gminy znajduje się pole bitwy pod Grunwaldem z 1410.
Władzę w gminie sprawuje wójt Henryk Jan Kacprzyk[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Grunwald zajmuje powierzchnię 179,94 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 72%
- lasy: 22%
- wody: 2%
Gmina stanowi 10,2% powierzchni powiatu ostródzkiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
Pole bitwy pod Grunwaldem
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 5756 | 100 | 2822 | 49,0 | 2934 | 51,0 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
32 | 16 | 16 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Grunwald wynosiło -72 osoby[2], co stanowi 17,1% migracji w powiecie ostródzkim oraz 1,9% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Grunwald były częścią powiatu ostródzkiego w województwie olsztyńskim[3].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Grunwald przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy[5].
Gmina wiejska Grunwald, z siedzibą w Gierzwałdzie, została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6]. W jej skład wchodziły obszary sołectw: Domkowo, Drwęck, Frygnowo, Gierzwałd, Glądy, Góry Lubiańskie, Kiersztanówko, Kitnowo, Łodwigowo, Marcinkowo, Mielno, Rychnowo, Rychnowska Wola, Stębark, Szczepankowo, Warlity Małe, Wigwałd, Zawady oraz miejscowość Świętojańska Karczma.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7], przestał istnieć powiat ostródzki. Gmina Grunwald została bezpośrednio częścią województwo olsztyńskie| województwa olsztyńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę Grunwald w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim.
Gmina wiejska Grunwald graniczy z gminami: Ostróda, Olsztynek, Kozłowo, Dąbrówno.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Domkowo, Dylewo, Frygnowo, Gierzwałd, Glądy, Góry Lubiańskie, Grunwald, Kiersztanowo, Kiersztanówko, Kitnowo, Łodwigowo, Marcinkowo, Mielno, Pacółtowo, Rychnowo, Rychnowska Wola, Stębark, Szczepankowo, Zapieka, Zybułtowo.
Pozostałe miejscowości: Dąbrowo, Dylewko, Grabiczek, Jędrychowo, Kalwa, Korsztyn, Lipowa Góra, Lubian, Lubianek, Łęcko, Omin, Pacółtówko, Tumawa, Ulnowo, Wróble.
Gospodarka
Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego w gminie jest rolnictwo uzupełniane przez turystykę, handel i usługi.
Powierzchnia gruntów rolnych stanowi 72% powierzchni gminy, w tym: grunty orne stanowią 74% (9652 ha), łąki i pastwiska 22,5% (2913 ha), a sady 0,% (28 ha). W gminie dominują średnie gleby IV klasy bonitacyjnej. Do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, w hodowli zwierzęcej chów drobiu. Na terenie gminy zlokalizowanych jest kilkanaście gospodarstw wielkoobszarowych - powyżej 50 ha. Są wśród nich gospodarstwa zajmujące się hodowlą drobiu, głównie indyków, w miejscowościach: Zybułtowo, Gierzwałd, Rychnowo.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Grunwald wynosiła pod koniec 2013 roku 265. W tym 12 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 253 tworzy sektor prywatny. 43 firmy były zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 22 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 43 firmy w dziale budownictwo, 46 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 16 firm[2]. Na terenie gminy nie ma rozwiniętego przemysłu; występuje niewielka ilość zakładów produkcyjnych i usługowych.
Gmina Grunwald stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (urozmaicona rzeźba terenu, jeziora, lasy, rzeki, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu). Powierzchnia lasów i wód stwarza dobre warunki do rozwoju różnorodnych form wypoczynku oraz rekreacji. Walory przyrodnicze i kulturowe oraz znajdujące się na terenie gminy pole bitwy pod Grunwaldem mają największy wpływ na rozwój turystyki w gminie. Bazę turystyczną stanowią w większości gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w miejscowościach: Gierzwałd, Stębark, Ulnowo, Rychnowska Wola oraz pola namiotowe[9].
Gmina Grunwald należy do Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko", LGD "Ziemia Lubawska".
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Grunwald wynosiła 714 osób[2], co stanowi 7,8% bezrobotnych w powiecie ostródzkim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 31,3% ludności[10].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Inscenizacja Bitwy pod Grunwaldem
- "Turniej Miecza Białego"
- Dni Grunwaldu
- Dożynki Gminne
Ludzie związani z gminą
- Barbara Bogdańska-Pawłowska (1928-2012) - polska ekonomistka, instruktorka Związku Harcerstwa Polskiego, harcmistrzyni, twórczyni i wieloletnia przewodnicząca Ogólnopolskiego Ruchu Programowo-Metodycznego "Wspólnota Drużyn Grunwaldzkich" (1991–2011), członkini Rady Naczelnej ZHP (1985–1989), wiceprzewodnicząca Centralnej Komisji Rewizyjnej ZHP (1990–2001), Honorowy Obywatel Fromborka i Gminy Grunwald.
- Krzysztof Niespodziański (1967-) - ksiądz katolicki, proboszcz parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Rychnowie, malarz, grafik, ikonopista, twórca animacji, ilustrator, poeta.
- Piotr Żuchowski (1964-) - polski polityk, samorządowiec, były wicemarszałek województwa warmińsko-mazurskiego, od 2007 sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, od 2010 generalny konserwator zabytków; Honorowy Obywatel Gminy Grunwald.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Grunwald należą[11]:
- kościół pw. Najświętszej Maryi Panny w Dylewie wraz z przykościelnym cmentarzem
- ruiny pałacu w Dylewie
- cmentarze ewangelickie w Dylewie, Mielnie,
- cmentarz z okresu I wojny światowej w Mielnie
- kościół ewangelicko-metodystyczny w Gierzwałdzie wraz z przykościelnym cmentarzem
- dwory w Gierzwałdzie, Grunwaldzie, Stębarku
- pałace w Pacółtowie, Rychnowie (obecnie klasztor), Tymawie
- ruiny kościoła ewangelickiego w Pacółtowie
- pomnik i ruiny kaplicy na Polach Grunwaldzkich
- kościół pw. Świętych Piotra i Pawła w Kiersztanówku
- kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Rychnowie wraz z przykościelną dzwonnicą i kostnicą
- kościół pw. Trójcy Świętej w Stębarku wraz z przykościelnym cmentarzem
- kapliczka przydrożna we Frygnowie
Szlaki i atrakcje turystyczne
- szlak kajakowy rzeką Drwęcą
- szlak kajakowy rzeką Marózką
- szlaki rowerowe:
- żółty: pole bitwy grunwaldzkiej – Samin – Tułodziad – Giętlewo – Janowo – Wysoka Wieś (17,7 km)
- czerwony: Gierzwałd – Kiersztanowo – Czarci Jar – Pacółtówko – Mielno – Lipowa Góra – Gierzwałd (20,9 km)
- niebieski: Gierzwałd – Dylewo – Miejska Wola – Szczepankowo – Domkowo – Gierzwałd (18,3 km)
- ścieżki przyrodnicze i szlaki Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich
- Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich, obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody
- jeziora, lasy
- zabytkowe parki: Dylewie, Rychnowie, Grunwaldzie, Stębarku
- Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej w Stębarku i pole bitwy grunwaldzkiej
- "Grota Miłości" w Dylewie
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Grunwald można uzyskać na stronach internetowych: UG Grunwald, Grunwald 1410, PK Wzgórz Dylewskich.
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Grunwald istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Przedszkole gminne w Gierzwałdzie
- Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Mielnie
- Publiczna Szkoła Podstawowa im. Królowej Jadwigi we Frygnowie
- Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Gierzwałdzie
- Szkoła Podstawowa im. Zawiszy Czarnego w Szczepankowie
- Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Dylewie
- Publiczne Gimnazjum im. Władysława Jagiełły w Stębarku
Sport
Na terenie gminy organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Ogólnopolski Turniej o Puchar Wójta Gminy Grunwald w Petanque, Ogólnopolski Nocny Turniej w Penanque o Puchar Wójta Gminy Grunwald, biegi przełajowe, turnieje piłki niżnej, piłki halowej, siatkówki, tenisa stołowego i ziemnego.
Działają kluby sportowe:
- GKS Grunwald Gierzwałd
Inne organizacje i instytucje
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:
Parki krajobrazowe:
- Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich (7151,2 ha; wraz z otuliną 22 033,8 ha)
Rezerwaty:
- Rezerwat Rzeka Drwęca (1344,87 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Górnej Drwęcy (17 472,4 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Mielno (10 498 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórz Dylewskich (14 483,2 ha)
Obszary Natura 2000:
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Drwęcy (12 561,56 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Dylewskie Wzgórza (3 430,62 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Grunwald znajduje się 10 pomników przyrody, ochrona objęto, m.in. głaz narzutowy "Kamień Jagiełły" oraz głaz w miejscowości Rychnowo[12].
Zobacz też:
Przypisy
- ↑ BIP Urzędu Gminy Grunwald [1]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
- ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [3]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[4]
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [5]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [6]
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[7]
- ↑ Grunwald 1410 [8]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [9]
- ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [10]
Bibliografia
Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program ochrony środowiska gminy Grunwald na lata 2004-2007 z perspektywą na lata 2008-2011
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Grunwald [20.12.2014]
Urząd Gminy Grunwald [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]
