Dubeninki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zobacz też) |
|||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Dubeninki ''' (niem. ''Dubeninken'', ''Dubeningken'', od 1938 r. ''Dubeningen'') – [[wieś gminna]] położona w [[ | + | ''' Dubeninki ''' (niem. ''Dubeninken'', ''Dubeningken'', od 1938 r. ''Dubeningen'') – [[Wieś gminna|wieś gminna]] położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat gołdapski|powiecie gołdapskim]], w [[Dubeninki (gmina wiejska)|gminie Dubeninki]]; siedziba gminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko-gołdapskiego]]. |
Miejscowość w 2010 roku liczyła mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie Dubeninki, [[Bludzie Małe]] i [[Bludzie Wielkie]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Wacław Wiszniewski]]<ref>http://bip.warmia.mazury.pl/dubeninki_gmina_wiejska/drukuj/101/44/Wykaz_Solectw_Gminy_Dubeninki/wersja/ [data dostępu: 5.12.2013]</ref>. | Miejscowość w 2010 roku liczyła mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie Dubeninki, [[Bludzie Małe]] i [[Bludzie Wielkie]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Wacław Wiszniewski]]<ref>http://bip.warmia.mazury.pl/dubeninki_gmina_wiejska/drukuj/101/44/Wykaz_Solectw_Gminy_Dubeninki/wersja/ [data dostępu: 5.12.2013]</ref>. | ||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]], jako jedna z ostatnich w tym okresie na terenie powiatu gołdapskiego. W 1615 roku niejaki Krzysztof Grodecki zakupił osiem łanów sołeckich z zadaniem założenia wsi czynszowej (niestety o nieznanym areale). W 1626 roku akt ten został potwierdzony; sołtysem był wówczas Albrecht Niedźwiecki. Wieś była zamieszkana przez wielu chłopów przybyłych z Litwy; również nazwa wsi wywodzi się z języka litewskiego. W 1731 roku w Dubeninkach osiedliło się kilka rodzin protestantów, którzy zostali wypędzeni z diecezji salzburskiej i przybyli na [[Mazury]] (wielu innych salzburczyków osiadło w okolicznych miejscowościach, np. w [[Żytkiejmy|Żytkiejmach]], [[Degucie|Deguciach]], [[Budwiecie|Budwieciach]] czy [[Gawajty|Gawajtach]]). | Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]], jako jedna z ostatnich w tym okresie na terenie powiatu gołdapskiego. W 1615 roku niejaki Krzysztof Grodecki zakupił osiem łanów sołeckich z zadaniem założenia wsi czynszowej (niestety o nieznanym areale). W 1626 roku akt ten został potwierdzony; sołtysem był wówczas Albrecht Niedźwiecki. Wieś była zamieszkana przez wielu chłopów przybyłych z Litwy; również nazwa wsi wywodzi się z języka litewskiego. W 1731 roku w Dubeninkach osiedliło się kilka rodzin protestantów, którzy zostali wypędzeni z diecezji salzburskiej i przybyli na [[Mazury]] (wielu innych salzburczyków osiadło w okolicznych miejscowościach, np. w [[Żytkiejmy|Żytkiejmach]], [[Degucie|Deguciach]], [[Budwiecie|Budwieciach]] czy [[Gawajty|Gawajtach]]). | ||
| − | Dubeninki były siedzibą [[ | + | Dubeninki były siedzibą [[Parafia ewangelicka w Dubeninkach|parafii ewangelickiej]] od roku 1620 aż do połowy XX wieku. Kościół wybudowano w 1620 roku, a następnie na jego miejscu budowano kolejne (w 1683 i 1743 r.); obecny został przebudowany w 1879 roku; aktualnie jest to siedziba [[Parafia pw. św. Andrzeja Boboli w Dubeninkach|parafii rzymskokatolickiej]]. |
| − | W pierwszej połowie XX wieku przez Dubeninki przebiegała linia kolejowa [[Węgorzewo]] - [[Gołdap]] - [[Żytkiejmy]], zniszczona pod koniec [[II wojna światowa | + | W pierwszej połowie XX wieku przez Dubeninki przebiegała linia kolejowa [[Węgorzewo]] - [[Gołdap]] - [[Żytkiejmy]], zniszczona pod koniec [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojny światowej]]. |
Po II wojnie światowej w Dubeninkach ponownie uruchomiono szkołę (1948) - nowy budynek wybudowano dla niej w latach 70; założono punkt zdrowia i izbę porodową, a w latach 70. wybudowano ośrodek zdrowia; działał tu klub "Ruchu". W latach 80. powstała remiza [[Ochotnicza Straż Pożarna w Dubeninkach|Ochotniczej Straży Pożarnej]]. Obecnie we wsi znajduje się poczta, bank, schronisko młodzieżowe, korty tenisowe, bar; w dalszym ciągu działa ośrodek zdrowia; funkcjonuje przystanek PKS. | Po II wojnie światowej w Dubeninkach ponownie uruchomiono szkołę (1948) - nowy budynek wybudowano dla niej w latach 70; założono punkt zdrowia i izbę porodową, a w latach 70. wybudowano ośrodek zdrowia; działał tu klub "Ruchu". W latach 80. powstała remiza [[Ochotnicza Straż Pożarna w Dubeninkach|Ochotniczej Straży Pożarnej]]. Obecnie we wsi znajduje się poczta, bank, schronisko młodzieżowe, korty tenisowe, bar; w dalszym ciągu działa ośrodek zdrowia; funkcjonuje przystanek PKS. | ||
| Linia 62: | Linia 62: | ||
== Edukacja == | == Edukacja == | ||
W Dubeninkach znajduje się [[Gimnazjum w Dubeninkach|gimnazjum]], a także [[Szkoła Podstawowa w Dubeninkach| szkoła podstawowa]], wyposażone w salę gimnastyczną. | W Dubeninkach znajduje się [[Gimnazjum w Dubeninkach|gimnazjum]], a także [[Szkoła Podstawowa w Dubeninkach| szkoła podstawowa]], wyposażone w salę gimnastyczną. | ||
| + | |||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Kultura == | == Kultura == | ||
We wsi siedzibę ma [[lkwim: Gminne Centrum Kultury w Dubeninkach|Gminne Centrum Kultury]]. W jego strukturze działają: | We wsi siedzibę ma [[lkwim: Gminne Centrum Kultury w Dubeninkach|Gminne Centrum Kultury]]. W jego strukturze działają: | ||
| Linia 71: | Linia 73: | ||
*[[Filia Biblioteczna w Żytkiejmach]] | *[[Filia Biblioteczna w Żytkiejmach]] | ||
| − | W Gminnym Centrum Kultury działają m.in. [[lkwim: Rominczanie| Zespół Ludowy Rominczanie]] oraz grupa taneczna "Rytm"; prowadzone są zajęcia teatralne i artystyczne dla dzieci i młodzieży. Spośród wielu inicjatyw GCK należy wymienić | + | W Gminnym Centrum Kultury działają m.in. [[lkwim: Rominczanie| Zespół Ludowy Rominczanie]] oraz grupa taneczna "Rytm"; prowadzone są zajęcia teatralne i artystyczne dla dzieci i młodzieży. Spośród wielu inicjatyw GCK należy wymienić cykliczny [[Przegląd Twórczości Ludowej w Linowie]]. Placówka bierze także udział różnych inicjatywach o szerszym zasięgu, jak np. [[Europejskie Dni Dziedzictwa 2010 na Warmii i Mazurach|Europejskie Dni Dziedzictwa 2010 na Warmii i Mazurach]]. |
| + | Biblioteka organizuje m.in. zajęcia dla dzieci - kółko plastyczne i teatralne, wystawy plastyczne, rocznicowe oraz spotkania literackie. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Gospodarka == |
| − | We wsi znajduje się kilka sklepów spożywczo-przemysłowych, dwa sklepy przemysłowe, stacja paliw | + | We wsi znajduje się kilka sklepów spożywczo-przemysłowych, dwa sklepy przemysłowe, stacja paliw, funkcjonuje oczyszczalnia ścieków (zob. [[Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej]], [[Obszary przygraniczne]], [[Obszary o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej]]). |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 90: | Linia 93: | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
| + | == Przyroda == | ||
| + | Na terenie gminy znajdują się rezerwaty przyrody: [[Rezerwat Boczki|rezerwat Boczki]], [[Rezerwat Czerwona Struga|Czerwona Struga]], [Rezerwat Uroczysko Kramnik|Uroczysko Kramnik]], [[Rezerwat Dziki Kąt|Dziki Kąt]], [[Rezerwat Struga Żytkiejmska |Struga Żytkiejmska]]. We wsi (przy ul. Osiedlowej 5) znajduje się pomnik przyrody: [[Głaz narzutowy "Przybysz"|głaz narzutowy "Przybysz"]]. | ||
| + | |||
| + | <br> | ||
| + | |||
| + | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| + | *[[lkwim:Marianna Osiecka |Marianna Osiecka]] - artystka ludowa, pisankarka, hafciarka | ||
| + | *[[lkwim:Mieczysław Józefczyk |Mieczysław Józefczyk]] - (ur. 1928) – duchowny rzymskokatolicki, historyk, badacz dziejów [[Elbląg|Elbląga]], [[Parafia pw. św. Andrzeja Boboli w Dubeninkach|parafii w Dubeninkach (1952-1958) | ||
| + | |||
| + | <br> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| Linia 106: | Linia 120: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat gołdapski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Dubeninki (gmina wiejska)]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Wsie gminne]] |
| + | [[Kategoria: 1601-1700]] | ||
Wersja z 08:44, 1 lip 2014
| Dubeninki | |
| | |
| Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | gołdapski |
| Gmina | Dubeninki |
| Liczba ludności (2010) | 745 (łącznie Dubeninki i Barcie) |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Dubeninki | |
| Położenie na mapie Polski  Dubeninki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Dubeninki (niem. Dubeninken, Dubeningken, od 1938 r. Dubeningen) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapskim, w gminie Dubeninki; siedziba gminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko-gołdapskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie Dubeninki, Bludzie Małe i Bludzie Wielkie. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wacław Wiszniewski[1].
Spis treści
[ukryj]Położenie
Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w pobliżu granicy państwowej z obwodem kaliningradzkim, na skraju Puszczy Rominckiej, 17 km na wschód od Gołdapi; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 651.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów Prus Książęcych, jako jedna z ostatnich w tym okresie na terenie powiatu gołdapskiego. W 1615 roku niejaki Krzysztof Grodecki zakupił osiem łanów sołeckich z zadaniem założenia wsi czynszowej (niestety o nieznanym areale). W 1626 roku akt ten został potwierdzony; sołtysem był wówczas Albrecht Niedźwiecki. Wieś była zamieszkana przez wielu chłopów przybyłych z Litwy; również nazwa wsi wywodzi się z języka litewskiego. W 1731 roku w Dubeninkach osiedliło się kilka rodzin protestantów, którzy zostali wypędzeni z diecezji salzburskiej i przybyli na Mazury (wielu innych salzburczyków osiadło w okolicznych miejscowościach, np. w Żytkiejmach, Deguciach, Budwieciach czy Gawajtach). Dubeninki były siedzibą parafii ewangelickiej od roku 1620 aż do połowy XX wieku. Kościół wybudowano w 1620 roku, a następnie na jego miejscu budowano kolejne (w 1683 i 1743 r.); obecny został przebudowany w 1879 roku; aktualnie jest to siedziba parafii rzymskokatolickiej.
W pierwszej połowie XX wieku przez Dubeninki przebiegała linia kolejowa Węgorzewo - Gołdap - Żytkiejmy, zniszczona pod koniec II wojny światowej.
Po II wojnie światowej w Dubeninkach ponownie uruchomiono szkołę (1948) - nowy budynek wybudowano dla niej w latach 70; założono punkt zdrowia i izbę porodową, a w latach 70. wybudowano ośrodek zdrowia; działał tu klub "Ruchu". W latach 80. powstała remiza Ochotniczej Straży Pożarnej. Obecnie we wsi znajduje się poczta, bank, schronisko młodzieżowe, korty tenisowe, bar; w dalszym ciągu działa ośrodek zdrowia; funkcjonuje przystanek PKS.
Liczba mieszkańców
1857 - 473 osoby
1933 - 361 osób
1939 - 404 osoby
2003 - 941 osób[2]
Edukacja
W Dubeninkach znajduje się gimnazjum, a także szkoła podstawowa, wyposażone w salę gimnastyczną.
Kultura
We wsi siedzibę ma Gminne Centrum Kultury. W jego strukturze działają:
- Gminny Ośrodek Kultury w Dubeninkach
- Gminna Biblioteka Publiczna w Dubeninkach
- Świetlica wiejska w Żytkiejmach
- Świetlica wiejska w Linowie
- Filia Biblioteczna w Żytkiejmach
W Gminnym Centrum Kultury działają m.in. Zespół Ludowy Rominczanie oraz grupa taneczna "Rytm"; prowadzone są zajęcia teatralne i artystyczne dla dzieci i młodzieży. Spośród wielu inicjatyw GCK należy wymienić cykliczny Przegląd Twórczości Ludowej w Linowie. Placówka bierze także udział różnych inicjatywach o szerszym zasięgu, jak np. Europejskie Dni Dziedzictwa 2010 na Warmii i Mazurach. Biblioteka organizuje m.in. zajęcia dla dzieci - kółko plastyczne i teatralne, wystawy plastyczne, rocznicowe oraz spotkania literackie.
Gospodarka
We wsi znajduje się kilka sklepów spożywczo-przemysłowych, dwa sklepy przemysłowe, stacja paliw, funkcjonuje oczyszczalnia ścieków (zob. Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej, Obszary przygraniczne, Obszary o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej).
Zabytki
- Dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pw. św. Andrzeja Boboli i św. św. Piotra i Pawła, z pierwszej połowy XIX wieku, odrestaurowany i przebudowany w 1879 roku
- Cmentarz ewangelicki z XIX wieku
- Cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej
- Trzy wiadukty kolejowe na linii Gołdap - Żytkiejmy, z lat 1910 i 1927
- Zespół dworca kolejowego z lat 1910-1927: dworzec i dom mieszkalny
- Kilka przykładów budownictwa murowanego z pierwszej ćwierci XX wieku, m.in. dom przy ul. Mereckiego (obecnie siedziba Urzędu Gminy) oraz dawna plebania przy ul. Kajki (obecnie komisariat policji)
- Układ ruralistyczny Dubeninek, XVII - XX wiek
Przyroda
Na terenie gminy znajdują się rezerwaty przyrody: rezerwat Boczki, Czerwona Struga, [Rezerwat Uroczysko Kramnik|Uroczysko Kramnik]], Dziki Kąt, Struga Żytkiejmska. We wsi (przy ul. Osiedlowej 5) znajduje się pomnik przyrody: głaz narzutowy "Przybysz".
Ludzie związani z miejscowością
- Marianna Osiecka - artystka ludowa, pisankarka, hafciarka
- Mieczysław Józefczyk - (ur. 1928) – duchowny rzymskokatolicki, historyk, badacz dziejów Elbląga, [[Parafia pw. św. Andrzeja Boboli w Dubeninkach|parafii w Dubeninkach (1952-1958)
Bibliografia
- Gołdap. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1971.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Plan rozwoju lokalnego gminy Dubeninki na lata 2004-2013 [data dostępu: 12.11.2013]
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
- Vervaltugsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]
Przypisy
- Skocz do góry ↑ http://bip.warmia.mazury.pl/dubeninki_gmina_wiejska/drukuj/101/44/Wykaz_Solectw_Gminy_Dubeninki/wersja/ [data dostępu: 5.12.2013]
- Skocz do góry ↑ Łącznie Dubeninki, Łoje, Bludzie Małe, Bludzie Wielkie.
