Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
|Nazwa_instytucji = '''Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie''' | |Nazwa_instytucji = '''Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie''' | ||
|Grafika = stanclewo ucz.jpg | |Grafika = stanclewo ucz.jpg | ||
| − | |Opis_grafiki = Uczniowie szkoły polskiej wraz z nauczycielem | + | |Opis_grafiki = Uczniowie szkoły polskiej w Stanclewie wraz z nauczycielem Bronisławem Chabowskim, źródło: [http://biskupiec.com.pl/historia/ciekawostki-historyczne/169/szkoly-polskie-na-warmii-szkola-polska-w-stanclewie biskupiec.com.pl] [27.03.2014] |
| − | |Data_założenia = | + | |Data_założenia = 1 września 1930 r. |
|Poziom_szkoły = podstawowy | |Poziom_szkoły = podstawowy | ||
|Podtyp_szkoły = | |Podtyp_szkoły = | ||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
|Adres = Stanclewo | |Adres = Stanclewo | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1930 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był | + | ''' Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1930 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był [[Władysław Stachowski]].<br/><br/> |
== Historia == | == Historia == | ||
| − | Szkołę polską | + | Szkołę polską w [[Stanclewo |Stanclewie]] otwarto w okresie plebiscytowym, 8 czerwca 1920 r. Do szkoły zgłosiło się 57 uczniów, których uczył [[Józef Mańkowski]]. Szkoła została zamknięta po przegranym [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach| plebiscycie na Warmii i Mazurach]] w 1920 r. |
| − | + | 1 września 1930 r. dzięki staraniom działaczy oświatowych ponownie uruchomiono szkołę polską w Stanclewie. Pierwszym kierownikiem szkoły został [[Władysław Stachowski]], który początkowo uczył 10 dzieci. W porze letniej dzieci uprawiały ogród szkolny. Nauczyciel uczył dzieci gry na skrzypcach, organizował wycieczki oraz zebrania rodzicielskie. W 1932 r. został usunięty z Prus Wschodnich za posiadanie egzemplarza ''Małego Polaka w Niemczech'', co było zabronione przez władze niemieckie. | |
| − | + | W styczniu 1933 r. miejsce Stachowskiego zajął [[Lucjan Latosiński]]. Nowy nauczyciel pracował w Stanclewie do września 1933 r. Trzecim kierownikiem szkoły został [[Bronisław Chabowski]] przeniesiony z zamkniętej szkoły w [[Gietrzwałd|Gietrzwałdzie]]. Chabowski rozwinął działalność kulturalno-oświatową, zajął się zwłaszcza reaktywacją chóru mieszanego. Prowadził bibliotekę, upowszechniał czytelnictwo polskiej prasy i książek. 6 lipca 1934 r. Chabowski za posiadanie zakazanego prawem śpiewnika polskiego został pozbawiony prawa nauczania w Prusach Wschodnich. | |
| − | + | Po Chabowskim kierownictwo w szkole objął [[Ludwik Eryk Broy]], który przyjechał ze Śląska Opolskiego i pracował w szkole do końca września 1934 r. Jego następcą został [[Leon Kauczor]], również przybyły ze Śląska Opolskiego. Prowadził chór i zespół muzyczny. Interesował się pracą świetlicy oraz działalnością drużyny harcerskiej. W 1937 r., zdobywając uprawnienia do nauczania muzyki i śpiewu w szkołach średnich, przeszedł do pracy w Polskim Gimnazjum w Kwidzynie. Miejsce Kauczora zajął [[Stanisław Budych]]. Nauczyciel przybyły z Babimojszczyzny kontynuował pracę poprzednika przez rok, następnie został powołany do służby wojskowej w Wehrmachcie i musiał opuścić szkołę. Jego obowiązki przejął [[Joachim Kokowski]]. Był on ostatnim nauczycielem szkoły polskiej w Stanclewie. 1 września 1939 r. został aresztowany przez gestapo i uwięziony w obozie Hohenbruch. Szkoła polska została zamknięta. | |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Cele i zadania == | == Cele i zadania == | ||
Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929 r. | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929 r. | ||
| Linia 32: | Linia 33: | ||
* Joachim Kokowski | * Joachim Kokowski | ||
== Osiągnięcia == | == Osiągnięcia == | ||
| − | + | 23 marca 1935 r. w szkole w Stanclewie odbyła się kwartalna konferencja regionalna dla nauczycieli szkół polskich. Była ona formą dokształcania. Konferencja składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Leon Kauczor wygłosił referat i przeprowadził lekcję pokazową śpiewu. | |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Uczniowie i absolwenci == | == Uczniowie i absolwenci == | ||
| − | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Stanclewie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach | + | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Stanclewie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1930–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco: |
* 1930 – 10 osób | * 1930 – 10 osób | ||
* 1931 – 10 osób | * 1931 – 10 osób | ||
| Linia 46: | Linia 48: | ||
* 1938 – 9 osób | * 1938 – 9 osób | ||
* 1939 – 11 osób | * 1939 – 11 osób | ||
| − | Absolwentami Szkoły Polskiej w Stanclewie są m.in. późniejszy nauczyciel szkoły podstawowej w [[Biskupiec | + | Absolwentami Szkoły Polskiej w Stanclewie są m.in. późniejszy nauczyciel szkoły podstawowej w [[Biskupiec|Biskupcu Reszelskim]] Paweł Czerwiński, wychowawczynie przedszkoli Anna Zaremba i Róża Koenigsmann. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Tablica pamiątkowa == | == Tablica pamiątkowa == | ||
| − | W 1957 r. na budynku byłej szkoły polskiej w Stanclewie umieszczono pamiątkową | + | W 1957 r. na budynku byłej szkoły polskiej w Stanclewie umieszczono tablicę pamiątkową z napisem: |
"Tu mieściła się do 1939 r. | "Tu mieściła się do 1939 r. | ||
| Linia 66: | Linia 66: | ||
w dobie germanizacji". | w dobie germanizacji". | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | == Ciekawostki == | ||
| + | W 1949 r. Władysław Stachowski, pierwszy kierownik szkoły polskiej w Stanclewie, odwiedził miejscowość. Brał udział w spotkaniu z mieszkańcami oraz odwiedził obóz studencki. | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach | + | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960'', Warszawa 1978. |
| − | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach | + | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939'', Olsztyn 1980. |
| − | Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach | + | Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia'', Olsztyn 2010. |
Piotrowski Franciszek, ''Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech'', wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996. | Piotrowski Franciszek, ''Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech'', wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996. | ||
| − | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii ( | + | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939)'', [w:] ''Dziecko w historii – wątek korczakowski'', red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013. |
[http://biskupiec.com.pl/historia/ciekawostki-historyczne/169/szkoly-polskie-na-warmii-szkola-polska-w-stanclewie biskupiec.com.pl, Szkoła Polska w Stanclewie] [27.03.2014] | [http://biskupiec.com.pl/historia/ciekawostki-historyczne/169/szkoly-polskie-na-warmii-szkola-polska-w-stanclewie biskupiec.com.pl, Szkoła Polska w Stanclewie] [27.03.2014] | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | [[Kategoria: Szkolnictwo]] | ||
| − | + | [[Kategoria: Szkoły podstawowe]] | |
| + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | ||
| + | [[Kategoria: Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: 1919-1944]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:32, 24 paź 2014
| Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie | |
| | |
![Uczniowie szkoły polskiej w Stanclewie wraz z nauczycielem Bronisławem Chabowskim, źródło: biskupiec.com.pl [27.03.2014]](/index.php/Plik:Stanclewo_ucz.jpg) Uczniowie szkoły polskiej w Stanclewie wraz z nauczycielem Bronisławem Chabowskim, źródło: biskupiec.com.pl [27.03.2014]
| |
| Data założenia: | 1 września 1930 r. |
| Poziom szkoły: | podstawowy |
| Adres: | Stanclewo |
Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1930 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był Władysław Stachowski.
Spis treści
Historia
Szkołę polską w Stanclewie otwarto w okresie plebiscytowym, 8 czerwca 1920 r. Do szkoły zgłosiło się 57 uczniów, których uczył Józef Mańkowski. Szkoła została zamknięta po przegranym plebiscycie na Warmii i Mazurach w 1920 r.
1 września 1930 r. dzięki staraniom działaczy oświatowych ponownie uruchomiono szkołę polską w Stanclewie. Pierwszym kierownikiem szkoły został Władysław Stachowski, który początkowo uczył 10 dzieci. W porze letniej dzieci uprawiały ogród szkolny. Nauczyciel uczył dzieci gry na skrzypcach, organizował wycieczki oraz zebrania rodzicielskie. W 1932 r. został usunięty z Prus Wschodnich za posiadanie egzemplarza Małego Polaka w Niemczech, co było zabronione przez władze niemieckie.
W styczniu 1933 r. miejsce Stachowskiego zajął Lucjan Latosiński. Nowy nauczyciel pracował w Stanclewie do września 1933 r. Trzecim kierownikiem szkoły został Bronisław Chabowski przeniesiony z zamkniętej szkoły w Gietrzwałdzie. Chabowski rozwinął działalność kulturalno-oświatową, zajął się zwłaszcza reaktywacją chóru mieszanego. Prowadził bibliotekę, upowszechniał czytelnictwo polskiej prasy i książek. 6 lipca 1934 r. Chabowski za posiadanie zakazanego prawem śpiewnika polskiego został pozbawiony prawa nauczania w Prusach Wschodnich.
Po Chabowskim kierownictwo w szkole objął Ludwik Eryk Broy, który przyjechał ze Śląska Opolskiego i pracował w szkole do końca września 1934 r. Jego następcą został Leon Kauczor, również przybyły ze Śląska Opolskiego. Prowadził chór i zespół muzyczny. Interesował się pracą świetlicy oraz działalnością drużyny harcerskiej. W 1937 r., zdobywając uprawnienia do nauczania muzyki i śpiewu w szkołach średnich, przeszedł do pracy w Polskim Gimnazjum w Kwidzynie. Miejsce Kauczora zajął Stanisław Budych. Nauczyciel przybyły z Babimojszczyzny kontynuował pracę poprzednika przez rok, następnie został powołany do służby wojskowej w Wehrmachcie i musiał opuścić szkołę. Jego obowiązki przejął Joachim Kokowski. Był on ostatnim nauczycielem szkoły polskiej w Stanclewie. 1 września 1939 r. został aresztowany przez gestapo i uwięziony w obozie Hohenbruch. Szkoła polska została zamknięta.
Cele i zadania
Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.
Kadra pedagogiczna
Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli:
- Władysław Stachowski
- Lucjan Latosiński
- Bronisław Chabowski
- Ludwik Eryk Broy
- Leon Kauczor
- Stanisław Budych
- Joachim Kokowski
Osiągnięcia
23 marca 1935 r. w szkole w Stanclewie odbyła się kwartalna konferencja regionalna dla nauczycieli szkół polskich. Była ona formą dokształcania. Konferencja składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Leon Kauczor wygłosił referat i przeprowadził lekcję pokazową śpiewu.
Uczniowie i absolwenci
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Stanclewie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1930–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:
- 1930 – 10 osób
- 1931 – 10 osób
- 1932 – 11 osób
- 1933 – 11 osób
- 1934 – 16 osób
- 1935 – 11 osób
- 1936 – 12 osób
- 1937 – 11 osób
- 1938 – 9 osób
- 1939 – 11 osób
Absolwentami Szkoły Polskiej w Stanclewie są m.in. późniejszy nauczyciel szkoły podstawowej w Biskupcu Reszelskim Paweł Czerwiński, wychowawczynie przedszkoli Anna Zaremba i Róża Koenigsmann.
Tablica pamiątkowa
W 1957 r. na budynku byłej szkoły polskiej w Stanclewie umieszczono tablicę pamiątkową z napisem:
"Tu mieściła się do 1939 r.
jedyna szkoła polska
w pow. reszelskim
świadectwo polskości i martyrologii
Ziemi Warmińskiej
w dobie germanizacji".
Ciekawostki
W 1949 r. Władysław Stachowski, pierwszy kierownik szkoły polskiej w Stanclewie, odwiedził miejscowość. Brał udział w spotkaniu z mieszkańcami oraz odwiedził obóz studencki.
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
Piotrowski Franciszek, Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech, wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.
Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939), [w:] Dziecko w historii – wątek korczakowski, red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
biskupiec.com.pl, Szkoła Polska w Stanclewie [27.03.2014]
