Wielbark (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(Utworzono nową stronę "{{Gmina infobox |Gmina = Wielbark |herb_gminy = |flaga_gminy = |mapa_gminy = |mapa_powiatu = |rozmiar_mapki = |mapka ...") |
|||
| (Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Gmina infobox | {{Gmina infobox | ||
| − | |Gmina = Wielbark | + | |Gmina = Wielbark |
| − | |herb_gminy = | + | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Wielbark.png|Herb gminy Wielbark |
| − | |flaga_gminy = | + | |flaga_gminy = |
|mapa_gminy = | |mapa_gminy = | ||
|mapa_powiatu = | |mapa_powiatu = | ||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
|mapka = | |mapka = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| − | |powiat = | + | |powiat = szczycieński |
| − | |rodzaj_gminy = | + | |rodzaj_gminy = wiejska |
|zarządzający = Wójt | |zarządzający = Wójt | ||
| − | |wójt = | + | |wójt = Grzegorz Zapadka |
| − | |adres_ug = | + | |adres_ug = ul. Grunwaldzka 2 |
| − | |kod_poczt_ug = | + | |kod_poczt_ug = 12-160 Wielbark |
| − | |powierzchnia = | + | |powierzchnia = 347,95 |
| − | |sołectwa = | + | |sołectwa = 22 |
| − | |miejscowości = | + | |miejscowości = 35 |
|rok = 2013 | |rok = 2013 | ||
| − | |populacja = | + | |populacja = 6588 |
| − | |gęstość = | + | |gęstość = 19 |
|urbanizacja = | |urbanizacja = | ||
|nr_kier = 89 | |nr_kier = 89 | ||
| − | |tablica_rej = | + | |tablica_rej = NSZ |
| − | |TERYT = | + | |TERYT = 2817082 |
|TERC10 = | |TERC10 = | ||
| − | |www = http://www. | + | |www = http://www.wielbark.com.pl/ |
| − | |bip = http://bip | + | |bip = http://wielbark-ug.bip-wm.pl/public/ |
}} | }} | ||
| − | '''Gmina | + | [[Image:wielbarkko.jpg|thumb|right|290px|Kościół w Wielbarku.<br>Fot. Mirosław Garniec]] |
| − | + | '''Gmina Wielbark''' – gmina wiejska położona w południowej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]] i [[Powiat szczycieński|powiatu szczycieńskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Wielbark|Wielbarku]]. Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia. | |
| − | się w [[ | + | Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Jerzy Szczepanek]]. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Władzę w gminie sprawuje | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
| − | Gmina wiejska | + | Gmina wiejska Wielbark zajmuje powierzchnię 347,95 km<sup>2</sup><ref name="p1"> [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3253 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS]</ref>, w tym: |
| − | *użytki rolne: | + | *użytki rolne: 34,5% |
| − | *lasy: | + | *lasy: 59% |
| − | *wody: 1 | + | *wody: 1% |
| − | Gmina stanowi | + | Gmina stanowi 18% powierzchni [[Powiat szczycieński|powiatu szczycieńskiego]]. |
| + | == Demografia == | ||
| + | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>: | ||
| − | |||
| − | |||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
| − | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | + | !Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni |
| − | |- | + | |-- |
| − | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | + | |jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||% |
|-- | |-- | ||
| − | |liczba || | + | |liczba ||6588 ||100 ||3204 ||48,6 ||3384 ||51,4 |
|-- | |-- | ||
| − | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|19 ||colspan=2|9 ||colspan=2|10 |
|} | |} | ||
| − | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie | + | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Wielbark wynosiło -9 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 3,8% migracji w [[Powiat węgorzewski|powiecie węgorzewskim]] oraz 0,2% w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]]. |
| − | [[ | + | == Historia gminy jako jednostki administracyjnej == |
| + | Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Wielbark były częścią [[Powiat szczycieński|powiatu szczycieńskiego]] w [[Województwo olsztyńskie|województwie olsztyńskim]]<ref> Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl]</ref>. | ||
| − | + | W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl]</ref>. Gromada Wielbark przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>. | |
| − | |||
| − | + | Gminę Wielbark powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>, w jej skład wchodziły obszary sołectw: Baranowo, Borki Wielbarskie, Ciemna Dąbrowa, Głuch, Jesionowiec, Kipary, Kołodziejowy Grąd, Kucbork, Lesiny Wielkie, Łatana Wielka, Nowojowiec, Olędry, Piwnice Wielkie, Przeździęk Mały, Przeździęk Wielki, Róklas, Sędrowo, Szymanki, Wesołowo, Wielbark, Wyżegi, Zabiele, Zieleniec. | |
| − | + | 1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]</ref> przestał istnieć powiat szczycieński. Gmina Wielbark została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. | |
| − | = | + | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]</ref> umiejscowiły gminę Wielbark w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat szczycieński|powiecie szczycieńskim]]. |
| − | |||
| − | + | Gmina wiejska Wielbark graniczy z gminami: [[Janowo (gmina wiejska)|Janowo]], [[Jedwabno (gmina wiejska)|Jedwabno]], [[Szczytno (gmina wiejska)|Szczytno]], [[Rozogi (gmina wiejska)|Rozogi]] oraz Chorzele i Czarnia w województwie mazowieckim. | |
| − | + | == Miejscowości na terenie gminy == | |
| + | Sołectwa: [[Baranowo]], [[Ciemna Dąbrowa]], [[Głuch]], [[Jesionowiec]], [[Kipary]], [[Kołodziejowy Grąd]], [[Kucbork]], [[Lejkowo]], [[Lesiny Wielkie]], [[Łatana Wielka]], [[Nowojowiec]], [[Olędry]], [[Piwnice Wielkie]], [[Przeździęk Mały]], [[Przeździęk Wielki]], [[Sędrowo]], [[Szymanki]], [[Wesołowo (gmina Wielbark)|Wesołowo]], [[Wielbark]], [[Wyżegi]], [[Zabiele]], [[Zieleniec]]. | ||
| − | + | Pozostałe miejscowości: [[Borki Wielbarskie]], [[Lesiny Małe]], [[Łatana Mała]], [[Maliniak (gmina Wielbark)|Maliniak]], [[Ostrowy]], [[Zapadki]], [[Jankowo (gmina Wielbark)|Jankowo]], [[Róklas]], [[Wesołówko]], [[Stachy]], [[Jakubowy Borek]], [[Łysak]], [[Zieleniec Mały]]. | |
| − | + | == Gospodarka == | |
| + | Gospodarka gminy Wielbark jest związana z wykorzystaniem lokalnych zasobów naturalnych i opiera się głównie na rolnictwie i leśnictwie. Użytki rolne zajmują prawie 35% (12007 ha) ogólnej powierzchni gminy, w tym: 34% (4091 ha) stanowią grunty orne, 66% (7960 ha) łąki i pastwiska. Występowanie w tym rejonie słabych gleb (w większości V i VI klasy bonitacyjnej) oraz skróconego okresu wegetacji spowodowały, że głównym kierunkiem produkcyjnym w gminie jest hodowla bydła mlecznego. Produkcja roślinna nastawiona jest na zaspokajanie potrzeb własnych rolników oraz wytwarzanie paszy dla zwierząt. W zasiewach dominują zboża (żyto, jęczmień) oraz ziemniaki. W gminie dominują gospodarstwa indywidualne, małe i średnie (od 1-15 ha). | ||
| − | + | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Wielbark wynosiła pod koniec 2013 roku 294. W tym 16 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 278 tworzy sektor prywatny. 65 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 23 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 52 firm w dziale budownictwo, 26 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 9 firm<ref name="p1"/>. Na terenie gminy nie ma rozwiniętego przemysłu, działają firmy przetwórstwa i obróbki drewna (Swedwood Poland Sp. z.o.o. Oddział w Wielbarku), firmy budowlane oraz inne przedsiębiorstwa usługowe i handlowe. | |
| − | + | Mimo dobrych warunków klimatycznych i znacznego udziału lasów potencjał rozwoju turystyki w gminie Wielbark jest niewielki. Wynika to przede wszystkim z braku jezior oraz silnej konkurencji atrakcyjniejszych pod tym względem pobliskich gmin Pojezierza Olsztyńskiego, Mrągowskiego czy Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. | |
| − | |||
| − | + | Gmina Wielbark należy do [[LGD "Brama Mazurskiej Krainy"|LGD "Brama Mazurskiej Krainy"]], [[Związek Gmin "Czyste Mazury"|Związku Gmin "Czyste Mazury"]] oraz [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich|Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]]. | |
| − | + | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej |obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej]]. | |
| − | |||
| − | + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Wielbark wynosiła 596 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 9,4% bezrobotnych w [[Powiat szczycieński|powiecie szczycieńskim]]. | |
| − | + | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 24,2% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie | ||
== Kultura i turystyka == | == Kultura i turystyka == | ||
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | '''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | ||
| − | *[[ | + | *[[Gminny Ośrodek Kultury w Wielbarku]] |
| − | + | *[[Gminna Biblioteka Publiczna w Wielbarku]] | |
| − | *[[Biblioteka Publiczna | + | Filia biblioteki znajduje się w Przeździęku Wielkim. |
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | '''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | ||
| − | * | + | *Dożynki Gminne |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
| − | * | + | *[[lkwim: Karolina Bębenkowa|Karolina Bębenkowa]] (1881-?) - tkaczka ludowa (specjalność – szmaciaki). |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
| − | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy | + | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Wielbark należą<ref> [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków]</ref>: |
| − | *[[Kościół pw. | + | *[[lkwim: Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Lesinach Wielkich|kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Lesinach Wielkich]] |
| − | + | *[[lkwim: Kościół pw. św. Jana Nepomucena w Wielbarku|kościół pw. św. Jana Nepomucena w Wielbarku]] | |
| − | *[[ | + | *neogotycka kapliczka z 1885 roku w Wielbarku (obok kościoła) |
| − | + | *[[lkwim: Kościół ewangelicki w Wielbarku|kościół ewangelicki w Wielbarku]] wraz z przykościelnym cmentarzem | |
| − | + | *zabytkowe drewniane domy we wsiach: Ciemna Dąbrowa, Jesionowiec, Kipary, Kołodziejowy Grąd, Lesiny Wielkie, Łatana, Piwnice, Przeździęk Mały, Sędrowo, Zieleniec | |
| − | * | + | *leśniczówka w Borkach Wielbarskich |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | *[[lkwim: Kościół | ||
| − | |||
| − | |||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | * | ||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | *szlak | + | *szlaki kajakowe: |
| − | * | + | **szlak rzeki Sawicy (od [[jezioro Sasek Wielki|jeziora Sasek Wielki]] do ujścia [[Rzeka Omulew|Omulwi]] w centrum Wielbarka) |
| − | * | + | **szlak rzeki Omulwi (od [[Jezioro Omulew|jeziora Omulew]] do Wielbarka oraz od Wielbarka do ujścia do Narwi) |
| − | *[[ | + | **szlak "Czterech Jezior" (od [[Jezioro Konieczne|Jeziora Koniecznego]] do Omulwi) |
| − | * | + | **szlak [[Rzeka Wałpusza|rzeki Wałpuszy]] |
| − | * | + | *szlaki rowerowe: |
| − | + | **szlak zielony: Wielbark - wieś Kucbork - uroczysko "Papiernia" - Sasek Mały - "Głęboczek"- Przystań kajakowa nad rzeką Omulew - ścieżka dydaktyczna [[Nadleśnictwo Wielbark|Nadleśnictwa Wielbark]] - Wielbark | |
| + | **szlak żółty: Kolonia Wielbark - Kucbork - Leśniczówka Kucbork - Kolonia Wesołowo - Rólkas - Wielbark | ||
| + | **szlak czerwony: Wielbark - Ścieżka dydaktyczna Nadleśnictwa Wielbark - siedziba leśnictwa Wielbark - wieś Rokitka - przystanek: Pomnik gen. Samsonowa - przystanek: średniowieczne wały obronne - Wielbark | ||
| + | *park w Wielbarku | ||
| + | *lasy, rzeka, obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody | ||
| − | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy | + | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Wielbark można uzyskać na stronach internetowych: [http://www.wielbark.com.pl/ UG Wielbark] oraz [http://www.turystyka.szczytno.pl/ turystyka.szczytno.pl]. |
| + | |||
| + | == Religia == | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Jana Nepomucena w Wielbarku]] | ||
| + | *[[Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Lesinach Wielkich]] | ||
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
| − | W gminie | + | W gminie wiejskiej Wielbark istnieją następujące placówki edukacyjne: |
| − | + | *[[Przedszkole Samorządowe im. Jana Brzechwy w Wielbarku]] | |
| − | + | *[[Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Łatanej Wielkiej]] | |
| − | *[[ | + | *[[Szkoła Podstawowa w Zabielach]] |
| − | + | *[[Zespół Szkół w Wielbarku]] - [[Szkoła Podstawowa w Wielbarku|Szkoła Podstawowa im. Królowej Jadwigi w Wielbarku]], [[Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wielbarku]] | |
| − | *[[Szkoła Podstawowa im. | ||
| − | *[[Szkoła Podstawowa w | ||
| − | |||
| − | |||
| − | *[[Zespół Szkół | ||
| − | |||
== Sport == | == Sport == | ||
| − | W gminie | + | W gminie działają kluby: |
| − | + | *[[GZPN Omulew Wielbark|Omulew Wielbark]] | |
| − | + | *WKS Wałpusza 07 Jesionowiec | |
| − | *[[ | + | *UKS "Sawica" (przy szkole podstawowej w Wielbarku) |
| − | * | ||
| − | *UKS " | ||
| − | |||
| − | |||
==Inne organizacje i instytucje== | ==Inne organizacje i instytucje== | ||
| − | *[[Stowarzyszenie | + | *[[Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Wielbarskiej]] |
| − | * | + | *Związek Hodowców Gołębi Pocztowych Sekcja w Wielbarku |
| − | *[[Stowarzyszenie | + | *[[Stowarzyszenie "SALVE" Wielbark]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
| − | Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3"> | + | Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3"> [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie]</ref>: |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Obszary chronionego krajobrazu: | Obszary chronionego krajobrazu: | ||
| − | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu | + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej]] (131 425,2 ha) |
| − | |||
| − | Obszary Natura 2000: | + | Obszary [[Natura 2000]]: |
| − | *[[ | + | *[[Doliny Omulwi i Płodownicy |Obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Omulwi i Płodownicy]] (34 386,66 ha) |
| − | *[[Obszar specjalnej ochrony ptaków | + | *[[Natura 2000 Puszcza Napiwodzko-Ramucka |Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Napiwodzko-Ramucka]] (116 604,69 ha) |
| + | *[[Natura 2000 Ostoja Napiwodzko-Ramucka|Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Napiwodzko-Ramucka]] (32 612,78 ha) | ||
| − | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy | + | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Wielbark znajdują się 32 pomniki przyrody<ref name="p3"/>. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | + | ==Zobacz też:== | |
| − | == Bibliografia== | + | *[[lkwim: Konkurs na Szmaciaki Mazurskie|Konkurs na Szmaciaki Mazurskie]] |
| − | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20. | + | ==Bibliografia== |
| − | + | Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014] <br/> | |
| − | <br/> | + | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20. | + | Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] | + | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.12.2014]<br/> |
| − | + | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> | |
| − | [20. | + | Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] | ||
| − | |||
| − | [20. | ||
| − | Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20. | ||
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | ||
| − | [http:// | + | [http://wielbark-ug.bip-wm.pl/public/get_file_contents.php?id=136539 Program ochrony środowiska gminy Wielbark, Wielbark 2005] [20.12.2014]<br/> |
| − | [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery= | + | [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3253 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.12.2014]<br/> |
| − | [http://bip | + | [http://wielbark-ug.bip-wm.pl/public/ BIP Urzędu Gminy Wielbark] [20.12.2014]<br/> |
| − | [http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20. | + | [http://www.wielbark.com.pl/ Urząd Gminy Wielbark] [20.12.2014]<br/> |
| − | [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20. | + | [http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.12.2014]<br/> |
| − | [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20. | + | [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.12.2014]<br/> |
| + | [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.12.2014]<br/> | ||
| + | [http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/szczycienski/wielbark.pdf UStat Olsztyn] [20.12.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim] [20.12.2014]<br/> | ||
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat szczycieński]][[Kategoria: Wielbark (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]] | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat szczycieński]][[Kategoria: Wielbark (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]] | ||
Aktualna wersja na dzień 12:52, 3 cze 2024
| Gmina Wielbark | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | szczycieński | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Grzegorz Zapadka | ||
| Powierzchnia | 347,95 km² | ||
| Liczba sołectw | 22 | ||
| Liczba miejscowości | 35 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
6588 19 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NSZ | ||
| TERYT | 2817082 | ||
| Urząd gminy ul. Grunwaldzka 2 12-160 Wielbark
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Wielbark – gmina wiejska położona w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu szczycieńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Wielbarku. Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia.
Władzę w gminie sprawuje burmistrz Jerzy Szczepanek.
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Wielbark zajmuje powierzchnię 347,95 km2[1], w tym:
- użytki rolne: 34,5%
- lasy: 59%
- wody: 1%
Gmina stanowi 18% powierzchni powiatu szczycieńskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[1]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 6588 | 100 | 3204 | 48,6 | 3384 | 51,4 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
19 | 9 | 10 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Wielbark wynosiło -9 osób[1], co stanowi 3,8% migracji w powiecie węgorzewskim oraz 0,2% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Wielbark były częścią powiatu szczycieńskiego w województwie olsztyńskim[2].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[3]. Gromada Wielbark przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy[4].
Gminę Wielbark powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[5], w jej skład wchodziły obszary sołectw: Baranowo, Borki Wielbarskie, Ciemna Dąbrowa, Głuch, Jesionowiec, Kipary, Kołodziejowy Grąd, Kucbork, Lesiny Wielkie, Łatana Wielka, Nowojowiec, Olędry, Piwnice Wielkie, Przeździęk Mały, Przeździęk Wielki, Róklas, Sędrowo, Szymanki, Wesołowo, Wielbark, Wyżegi, Zabiele, Zieleniec.
1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6] przestał istnieć powiat szczycieński. Gmina Wielbark została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[7] umiejscowiły gminę Wielbark w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim.
Gmina wiejska Wielbark graniczy z gminami: Janowo, Jedwabno, Szczytno, Rozogi oraz Chorzele i Czarnia w województwie mazowieckim.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Baranowo, Ciemna Dąbrowa, Głuch, Jesionowiec, Kipary, Kołodziejowy Grąd, Kucbork, Lejkowo, Lesiny Wielkie, Łatana Wielka, Nowojowiec, Olędry, Piwnice Wielkie, Przeździęk Mały, Przeździęk Wielki, Sędrowo, Szymanki, Wesołowo, Wielbark, Wyżegi, Zabiele, Zieleniec.
Pozostałe miejscowości: Borki Wielbarskie, Lesiny Małe, Łatana Mała, Maliniak, Ostrowy, Zapadki, Jankowo, Róklas, Wesołówko, Stachy, Jakubowy Borek, Łysak, Zieleniec Mały.
Gospodarka
Gospodarka gminy Wielbark jest związana z wykorzystaniem lokalnych zasobów naturalnych i opiera się głównie na rolnictwie i leśnictwie. Użytki rolne zajmują prawie 35% (12007 ha) ogólnej powierzchni gminy, w tym: 34% (4091 ha) stanowią grunty orne, 66% (7960 ha) łąki i pastwiska. Występowanie w tym rejonie słabych gleb (w większości V i VI klasy bonitacyjnej) oraz skróconego okresu wegetacji spowodowały, że głównym kierunkiem produkcyjnym w gminie jest hodowla bydła mlecznego. Produkcja roślinna nastawiona jest na zaspokajanie potrzeb własnych rolników oraz wytwarzanie paszy dla zwierząt. W zasiewach dominują zboża (żyto, jęczmień) oraz ziemniaki. W gminie dominują gospodarstwa indywidualne, małe i średnie (od 1-15 ha).
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Wielbark wynosiła pod koniec 2013 roku 294. W tym 16 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 278 tworzy sektor prywatny. 65 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 23 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 52 firm w dziale budownictwo, 26 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 9 firm[1]. Na terenie gminy nie ma rozwiniętego przemysłu, działają firmy przetwórstwa i obróbki drewna (Swedwood Poland Sp. z.o.o. Oddział w Wielbarku), firmy budowlane oraz inne przedsiębiorstwa usługowe i handlowe.
Mimo dobrych warunków klimatycznych i znacznego udziału lasów potencjał rozwoju turystyki w gminie Wielbark jest niewielki. Wynika to przede wszystkim z braku jezior oraz silnej konkurencji atrakcyjniejszych pod tym względem pobliskich gmin Pojezierza Olsztyńskiego, Mrągowskiego czy Krainy Wielkich Jezior Mazurskich.
Gmina Wielbark należy do LGD "Brama Mazurskiej Krainy", Związku Gmin "Czyste Mazury" oraz Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich.
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Wielbark wynosiła 596 osób[1], co stanowi 9,4% bezrobotnych w powiecie szczycieńskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 24,2% ludności[8].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
Filia biblioteki znajduje się w Przeździęku Wielkim.
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Dożynki Gminne
Ludzie związani z gminą
- Karolina Bębenkowa (1881-?) - tkaczka ludowa (specjalność – szmaciaki).
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Wielbark należą[9]:
- kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Lesinach Wielkich
- kościół pw. św. Jana Nepomucena w Wielbarku
- neogotycka kapliczka z 1885 roku w Wielbarku (obok kościoła)
- kościół ewangelicki w Wielbarku wraz z przykościelnym cmentarzem
- zabytkowe drewniane domy we wsiach: Ciemna Dąbrowa, Jesionowiec, Kipary, Kołodziejowy Grąd, Lesiny Wielkie, Łatana, Piwnice, Przeździęk Mały, Sędrowo, Zieleniec
- leśniczówka w Borkach Wielbarskich
Szlaki i atrakcje turystyczne
- szlaki kajakowe:
- szlak rzeki Sawicy (od jeziora Sasek Wielki do ujścia Omulwi w centrum Wielbarka)
- szlak rzeki Omulwi (od jeziora Omulew do Wielbarka oraz od Wielbarka do ujścia do Narwi)
- szlak "Czterech Jezior" (od Jeziora Koniecznego do Omulwi)
- szlak rzeki Wałpuszy
- szlaki rowerowe:
- szlak zielony: Wielbark - wieś Kucbork - uroczysko "Papiernia" - Sasek Mały - "Głęboczek"- Przystań kajakowa nad rzeką Omulew - ścieżka dydaktyczna Nadleśnictwa Wielbark - Wielbark
- szlak żółty: Kolonia Wielbark - Kucbork - Leśniczówka Kucbork - Kolonia Wesołowo - Rólkas - Wielbark
- szlak czerwony: Wielbark - Ścieżka dydaktyczna Nadleśnictwa Wielbark - siedziba leśnictwa Wielbark - wieś Rokitka - przystanek: Pomnik gen. Samsonowa - przystanek: średniowieczne wały obronne - Wielbark
- park w Wielbarku
- lasy, rzeka, obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Wielbark można uzyskać na stronach internetowych: UG Wielbark oraz turystyka.szczytno.pl.
Religia
- Parafia pw. św. Jana Nepomucena w Wielbarku
- Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Lesinach Wielkich
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Wielbark istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Przedszkole Samorządowe im. Jana Brzechwy w Wielbarku
- Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Łatanej Wielkiej
- Szkoła Podstawowa w Zabielach
- Zespół Szkół w Wielbarku - Szkoła Podstawowa im. Królowej Jadwigi w Wielbarku, Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wielbarku
Sport
W gminie działają kluby:
- Omulew Wielbark
- WKS Wałpusza 07 Jesionowiec
- UKS "Sawica" (przy szkole podstawowej w Wielbarku)
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Wielbarskiej
- Związek Hodowców Gołębi Pocztowych Sekcja w Wielbarku
- Stowarzyszenie "SALVE" Wielbark
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[10]:
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej (131 425,2 ha)
Obszary Natura 2000:
- Obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Omulwi i Płodownicy (34 386,66 ha)
- Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Napiwodzko-Ramucka (116 604,69 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Napiwodzko-Ramucka (32 612,78 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Wielbark znajdują się 32 pomniki przyrody[10].
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [1]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
- ↑ 10,0 10,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie
Zobacz też:
Bibliografia
Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program ochrony środowiska gminy Wielbark, Wielbark 2005 [20.12.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Wielbark [20.12.2014]
Urząd Gminy Wielbark [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
UStat Olsztyn [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]
