Kiwity (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Linia 61: Linia 61:
  
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
−
W latach 1975-1998 gmina położona była w [[województwo olsztyńskie| województwie olsztyńskim]].
+
Po II wojnie światowej gmina Kiwity była częścią [[Powiat lidzbarski| powiatu lidzbarskiego]] w nowoutworzonym województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Kiwity stała się gromadą.<br/>
−
 
+
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>, zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, przywrócono podział państwa na gminy. Gmina wiejska Kiwity została reaktywowana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W skład  nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw:  [[Bartniki]], [[Czarny Kierz]], [[Kiersnowo]], [[Kierwiny]], [[Kiwity]], [[Klejdyty]], [[Klutajny]], [[Kobiela]], [[Konity]], [[Krekole]], [[Napraty]], [[Połapin]], [[Rokitnik]], [[Samolubie]], [[Stoczek]], [[Tolniki Wielkie]], [[Żegoty]]. <br/>
−
Gmina Kiwity graniczy z gminami: [[Bartoszyce (gmina wiejska)| Bartoszyce]], [[Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)| Bisztynek]], [[Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)| Jeziorany]], [[Lidzbark Warmiński (gmina wiejska)| Lidzbark Warmiński]].
+
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.  [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091]</ref>, przestał istnieć [[powiat lidzbarski]]. Gmina Kiwity została bezpośrednio częścią [[województwo olsztyńskie| województwa olsztyńskiego]].
 +
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat lidzbarski| powiecie lidzbarskim]].Gmina Kiwity graniczy z gminami: [[Bartoszyce (gmina wiejska)| Bartoszyce]], [[Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)| Bisztynek]], [[Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)| Jeziorany]], [[Lidzbark Warmiński (gmina wiejska)| Lidzbark Warmiński]].
  
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
Linia 100: Linia 101:
 
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Kiwity należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
 
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Kiwity należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
 
*[[Kaplica pw. św. Jakuba Apostoła w Czarnym Kierzu]]
 
*[[Kaplica pw. św. Jakuba Apostoła w Czarnym Kierzu]]
−
*[[Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła w Kiwitach]] wraz z przykościelnym cmentarzem i plebanią
+
*[[lkwim: Kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Kiwitach|Kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Kiwitach]] wraz z przykościelnym cmentarzem i plebanią
−
*[[Kościół pw. Świętego Krzyża w Krekolu]] wraz z przykościelnym cmentarzem  
+
*[[lkwim: Kościół pw. Krzyża Świętego i św. Wawrzyńca w Krekolach|Kościół pw. Krzyża Świętego i św. Wawrzyńca w Krekolach]] wraz z przykościelnym cmentarzem  
 
*[[Kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Napratach]]
 
*[[Kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Napratach]]
 
*wiadukt drogowy w Napratach
 
*wiadukt drogowy w Napratach
 
*[[Kościół pw. św. Wojciecha w Samolubach]] wraz z przykościelnym cmentarzem  
 
*[[Kościół pw. św. Wojciecha w Samolubach]] wraz z przykościelnym cmentarzem  
 
*[[lkwim: Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Klasztornym| Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Klasztornym]]
 
*[[lkwim: Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Klasztornym| Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Klasztornym]]
−
*[[Kościół pw. św. Jana Ewangelisty w Żegotach]]
+
*[[lkwim: Kościół pw. św. Jana w Żegotach|Kościół pw. św. Jana w Żegotach]]
  
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
Linia 144: Linia 145:
  
 
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Kiwity znajdują się 2 pomniki przyrody oraz [[Użytek ekologiczny "Rozlewisko Bartniki"| użytek ekologiczny "Rozlewisko Bartniki"]]<ref name="p3"/>.
 
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Kiwity znajdują się 2 pomniki przyrody oraz [[Użytek ekologiczny "Rozlewisko Bartniki"| użytek ekologiczny "Rozlewisko Bartniki"]]<ref name="p3"/>.
−
+
 
 +
==Zobacz też:==
 +
*[[lkwim: Dzwony z kościoła pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Kiwitach| Dzwony z kościoła pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Kiwitach]]
 +
 
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
  
 
== Bibliografia==
 
== Bibliografia==
 +
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
 +
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
 +
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.10.2014]<br/>
 +
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
 +
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
 +
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
 
[http://bip.warmia.mazury.pl/kiwity_gmina_wiejska/178/Plany_Odnowy_Miejscowosci/ Planu Odnowy Miejscowości Kiwity na lata 2010 - 2016.]<br/>
 
[http://bip.warmia.mazury.pl/kiwity_gmina_wiejska/178/Plany_Odnowy_Miejscowosci/ Planu Odnowy Miejscowości Kiwity na lata 2010 - 2016.]<br/>
 
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3174 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/>
 
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3174 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/>

Wersja z 09:22, 15 gru 2014

Gmina Kiwity
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat lidzbarski
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Wiesław Tkaczuk
Powierzchnia 145,09 km²
Liczba sołectw 18
Liczba miejscowości 18
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		3355
23 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NLI
TERYT 2809022
Urząd gminy
Kiwity 28 11-106 Kiwity
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Kiwity – gmina wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego i we wschodniej części powiatu lidzbarskiego. Siedziba gminy znajduje się w Kiwitach.

Gmina rolnicza o dużym udziale powierzchni użytków rolnych w ogólnej powierzchni gminy i niskim zalesieniu jej obszaru.

Władzę w gminie sprawuje wójt Wiesław Tkaczuk[1].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Kiwity zajmuje powierzchnię 145,09 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 74,7% (10841 ha)
  • lasy: 14,4% (2084 ha)
  • wody: 0,6% (82 ha)

Gmina stanowi 15,7% powierzchni powiatu lidzbarskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Gmina Kiwity
Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła w Kiwitach
Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła w Kiwitach
 
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 3355 100 1626 48,5 1729 51,5
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		51 11 12

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Kiwity wynosiło -18 osób[2], co stanowi 10,5% migracji w powiecie lidzbarskim oraz 0,5% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina Kiwity była częścią powiatu lidzbarskiego w nowoutworzonym województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[3], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Kiwity stała się gromadą.
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[4], zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, przywrócono podział państwa na gminy. Gmina wiejska Kiwity została reaktywowana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[5]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Bartniki, Czarny Kierz, Kiersnowo, Kierwiny, Kiwity, Klejdyty, Klutajny, Kobiela, Konity, Krekole, Napraty, Połapin, Rokitnik, Samolubie, Stoczek, Tolniki Wielkie, Żegoty.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat lidzbarski. Gmina Kiwity została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[7] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim.Gmina Kiwity graniczy z gminami: Bartoszyce, Bisztynek, Jeziorany, Lidzbark Warmiński.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Bartniki, Czarny Kierz, Kiersnowo, Kierwiny, Kiwity, Klejdyty, Klutajny, Kobiela, Konity, Krekole, Maków, Napraty, Połapin, Rokitnik, Samolubie, Stoczek, Tolniki Wielkie, Żegoty.

Gospodarka

Główną gałęzią rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Kiwity jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują prawie 75% powierzchni gminy, w tym: grunty orne i sady: 49,5% (7185 ha), łąki i pastwiska: 25,2% (3656 ha). Znajdują się one na dobrych glebach - III i IV klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż. W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla bydła i trzody chlewnej. W strukturze gospodarstw rolnych większość stanowią gospodarstwa małe i średnie (od 1-20 ha). W ostatnich latach wzrosła liczba gospodarstw wielkoobszarowych (powyżej 50 ha)[8].

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Kiwity wynosiła w 2013 roku 151. W tym 8 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 143 tworzy sektor prywatny. 35 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 11 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 21 firm w dziale budownictwo, 19 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziły 4 firmy[2].
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Turystyka nie odgrywa w gminie Kiwity znaczącej roli. Tereny gminy posiadają walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe jednak nie dysponują bazą turystyczną.
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Kierwiny, Czarny Kierz.

Gmina Kiwity należy do lokalnej organizacji turystycznej Stowarzyszenie "Dom Warmiński" oraz Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich i LGD "Warmiński Zakątek".

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej, obszarów przygranicznych, wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak i ze względu na występujące zapóźnienia.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Kiwity wynosiła 323 osoby[2], co stanowi 7,7% bezrobotnych w powiecie lidzbarskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 14,1% ludności[9].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Kiwity należą[10]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • Szlak Pielgrzymkowy "Święte miejsca Warmii" - Stoczek Klaszorny
  • "Góra ucieczki" w Kiwitach i inne zabytki archeologiczne (m.in. osady w miejscowościach Samolubie i Klejdyty)
  • liczne zabytki architektury sakralnej, w tym kapliczki, m.in. kapliczka w Tolnikach Wielkich
  • zabytkowy park w Gościechowie
  • obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Kiwity istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje tenisa stołowego: Turniej o Puchar Gazety Olsztyńskiej w Tenisie Stołowym, Turniej z okazji Święta "3 Maja" w Tenisie Stołowym, Turniej z okazji Święta Niepodległości w Tenisie Stołowym, Gminna Spartakiada Sportowa Sołectw, Gminny Turniej Piłki Nożnej i Siatkowej.

Na terenie gminy działa klub:

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[11]:

Rezerwaty przyrody:

Obszary chronionego krajobrazu:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Kiwity znajdują się 2 pomniki przyrody oraz użytek ekologiczny "Rozlewisko Bartniki"[11].

Zobacz też:

Przypisy

  1. ↑ BIP Urzędu Gminy Kiwity [1]
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
  3. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[3]
  4. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[4]
  5. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  6. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [5]
  7. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[6]
  8. ↑ Planu Odnowy Miejscowości Kiwity na lata 2010 - 2016.
  9. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  10. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [7]
  11. ↑ 11,0 11,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [8]


Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Planu Odnowy Miejscowości Kiwity na lata 2010 - 2016.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Kiwity [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Kiwity_(gmina_wiejska)&oldid=108092”