Banie Mazurskie (gmina wiejska)

Gmina Banie Mazurskie
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	gołdapski
Rodzaj gminy	wiejska
Wójt	Irena Łobacz
Powierzchnia	204,96 km²
Liczba sołectw	20
Liczba miejscowości	59
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia	3926 19 osób/km²
Strefa numeracyjna	87
Tablice rejestracyjne	NGO
TERYT	2818012
Urząd gminy ul. Konopnickiej 26 19-520 Banie Mazurskie
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Banie Mazurskie – gmina wiejska położona w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i w zachodniej części powiatu gołdapskiego. Siedziba gminy znajduje się w Baniach Mazurskich.

Gmina o charakterze rolniczym, z dużą powierzchnią lasów, posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Około 25% ludności gminy stanowi mniejszość ukraińska.

Władzę w gminie sprawuje wójt Irena Łobacz.

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Banie Mazurskie zajmuje powierzchnię 204,96 km², w tym:

• użytki rolne: 57,5% (11785,2 ha)
• lasy: 32,5% (6652,7 ha)

Gmina stanowi 26,5% powierzchni powiatu gołdapskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi:

Gmina Banie Mazurskie

Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Rogalach
Źródło: Parafia Narodzenia NMP w Żabinie

 

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	3926	100	1958	49,9	1968	50,1
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	19		9,5		9,5

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Banie Mazurskie wynosiło -22 osoby, co stanowi 19,6% migracji w powiecie gołdapskim oraz 0,6% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina Banie Mazurskie była częścią powiatu węgorzewskiego w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Banie Mazurskie stała się gromadą i na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 rokuweszła administracyjnie w skład powiatu gołdapskiego w województwie białostockim. W styczniu 1972 roku obszar gromady powiększono o miejscowości Audyniszki, Maciejowa Wola, Rogale i część gruntów Nadleśnictwa Skalisko oraz część wsi Boćwinka (20,42 ha).

Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy. W 1973 roku reaktywowano gminę Banie Mazurskie.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, przestał istnieć powiat gołdapski. Gmina Banie Mazurskie została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim.
1 stycznia 2002 gmina wiejska Banie Mazurskie na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku weszła w skład reaktywowanego powiatu gołdapskiego.

Gmina Banie Mazurskie graniczy z: gminą Gołdap, Kowale Oleckie, Kruklanki, Pozezdrze, Budry. Północną granicę gminy wyznacza granica państwa.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Banie Mazurskie, Dąbrówka Polska, Grodzisko, Gryżewo, Jagiele, Jagoczany, Kierzki, Lisy, Miczuły, Mieduniszki, Obszarniki, Rogale, Sapałówka, Skaliszkiejmy, Surminy, Ściborki, Wróbel, Zawady, Ziemiany, Żabin.

Pozostałe miejscowości: Owczary, Wólka, Dąbrówka Polska - osada, Jeglewo, Różanka Dwór, Czupowo, Ustronie, Szarek, Klewiny, Kruki, Radkiejmy, Widgiry, Żabin Rybacki, Borek, Nowiny, Liski, Mieczniki, Śluza, Zakałcze Wielkie, Mieduniszki Małe, Antomieszki, Rapa, Węgorapa, Maciejowa Wola, Audyniszki, Grunajki, Zapały, Boćwinka, Stare Gajdzie, Stadnica, Budziska, Mieczkówka, Kulsze, Żabin Graniczny, Stary Żabin.

Gospodarka

Główną rolę w gospodarce gminy Banie Mazurskie odgrywa rolnictwo. Gmina jest typowym obszarem rolniczo-leśnym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcja roślinna, zwierzęca oraz leśnictwo. Ponad połowę obszaru gminy stanowią użytki rolne występujące na glebach IV klasy bonitacyjnej. Dominuje na nich uprawa zbóż (żyto, pszenica, pszenżyto, jęczmień, owies) oraz roślin pastewnych. Hodowana jest trzoda chlewna, bydło opasowe i mleczne. W gminie przeważają gospodarstwa małe i średnie (od 1 ha do 20 ha).

Podstawowym elementem ograniczającym swobodny rozwój rolnictwa jest położenie znacznej części obszaru gminy na terenach chronionego krajobrazu, część obszarów rolniczych jest w dużym stopniu podatna na erozję i posiada trudne warunki do uprawy roli, a surowe warunki klimatyczne ograniczają dobór roślin.

Turystyka nie odgrywa w gminie znaczącej roli. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Klewiny, Grodzisko, Lisy, Gryżewo.

Na obszarze gminy brak jest znaczących zakładów przetwórczych i produkcyjnych. Dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Banie Mazurskie wynosiła w 2013 roku 240. W tym 11 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 229 tworzy sektor prywatny. 45 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 18 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 40 firm w dziale budownictwo, 42 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo.

Gmina Banie Mazurskie należy do Mazurskiego Międzygminnego Związku "Gospodarka Odpadami", LGD "Lider w EGO" oraz Stowarzyszenia Powiatów, Miast i Gmin "Stowarzyszenie EGO Kraina Bociana".

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej, obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej oraz obszarów przygranicznych wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe, jak również wymagających troski ze względu na występujące zapóźnienia.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Banie Mazurskie wynosiła 426 osób, co stanowi 17,8% bezrobotnych w powiecie gołdapskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,4% ludności.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

• Gminny Ośrodek Kultury i Promocji w Baniach Mazurskich
• Gminna Biblioteka Publiczna w Baniach Mazurskich filia w Żabinie

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

• Barwy Kultury Ukraińskiej w Baniach Mazurskich
• dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

• Józef Markiewicz – urodzony w Baniach Mazurskich społecznik, samorządowiec, wójt gminy Budry.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy Banie Mazurskie należą:

• Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Baniach Mazurskich
• Cerkiew greckokatolicka pw. św. Mikołaja w Baniach Mazurskich
• Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Rogalach
• Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Żabinie
• zespoły pałacowe i dworskie w miejscowościach: Grunajki, Klewiny, Kruki, Mieduniszki Wielkie, Zakałcze Wielkie
• cmentarz ewangelicki w Żabinie
• cmentarze z okresu I wojny światowej w miejscowościach: Miczuły, Surminy, Żabin
• Piramida w Rapie
• zabytkowe domy o konstrukcji szachulcowej w miejscowości Wróbel

Szlaki i atrakcje turystyczne

• Osada Ekologiczna "Republika Ściborska"
• szlaki kajakowe Kanałem Brożajckim, rzeką Gołdapą i Węgorapą
• Kanał Brożajcki z różnymi urządzeniami hydrotechnicznymi i elektrownią wodną
• zabytki archeologiczne, m.in. grodzisko pradziejowe i wczesnośredniowieczne oraz kurhan w Grodzisku, cmentarzysko kurhanowe w Grunajkach, częściowo zniszczone osiedle nawodne w Rapie oraz osada z okresu rzymskiego w miejscowości Wróbel
• mauzoleum rodu Fahrenheit z początku XIX wieku w kształcie piramidy we wsi Rapa
• zespoły dworsko-parkowe w z XIX wieku w miejscowościach: Mieduniszki Wielkie, Zakałcze Wielkie, Grunajki, Klewiny, Kruki i inne
• pomnik poległych w I wojnie światowej w Baniach Mazurskich
• ciekawe okazy pomników przyrody, w tym głazy narzutowe

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Banie Mazurskie można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Gołdapi i na stronie internetowej uzdrowiskogoldap.pl

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Banie Mazurskie istnieją następujące placówki edukacyjne:

• Szkoła Podstawowa w Lisach z punktem przedszkolnym prowadzone przez Stowarzyszenie Edukator w Łomży
• Zespół Placówek Oświatowych w Baniach Mazurskich: Szkoła Podstawowa im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Baniach Mazurskich, Publiczne Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Baniach Mazurskich

Sport

W gminie Banie Mazurskie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turniej par w brydżu sportowym, turniej tenisa stołowego, piłki nożnej, siatkówki i koszykówki, Międzynarodowe Biegi Uliczne, cykl rajdów rowerowych po gminie i okolicach.

Na terenie gminy działa:

• LKS Pogoń Banie Mazurskie
• UKS Banie Mazurskie

Inne organizacje i instytucje

• Fundacja Wspierania Przedsiębiorczości Regionalnej
• Stowarzyszenie "Partnerstwo Dzikie Mazury" w Ściborkach
• Stowarzyszenie Aktywności Lokalnej "Nadrovia"
• Stowarzyszenie mieszkańców wsi Surminy i Sapałówka "SAP-SUR"
• Kwartet „Zorepad” z Bań Mazurskich

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich: Obszary chronionego krajobrazu:

• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Gołdapy i Węgorapy (30534 ha)

Obszary Natura 2000:

• Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Borecka (18 962,76 ha)
• Obszar specjalnej ochrony ptaków Lasy Skaliskie (12644,73 ha)
• Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Borecka (25340,14 ha)
• Specjalny obszar ochrony siedlisk Niecka Skaliska (11385,72 ha)

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Banie Mazurskie znajdują się 3 pomniki przyrody: głaz narzutowy w Lisach, głaz narzutowy "Angerapp" oraz głaz narzutowy "Skalich".

Bibliografia

Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954, nr 49, poz. 251, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 r. w sprawie zmiany granic niektórych województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 2001, nr 62, poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XIII/42/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie białostockim [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 grudnia 1971 r., nr. 18, Poz. 232.
Uchwała Nr XIII/43/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. w sprawie zmiany granic niektórych gromad oraz ustalenia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych w woj. białostockim [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 grudnia 1971 r., nr. 18, Poz. 233.
Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej Nr XXI/72/72 z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973 r., nr. 1, Poz. 1.
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Banie Mazurskie na lata 2004-2018, Olsztyn 2004, bip.warmia.mazury.pl
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
UStat Olsztyn [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Banie Mazurskie [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]