Kiwity (gmina wiejska)
| Gmina Kiwity | |
| | |
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | lidzbarski |
| Rodzaj gminy | wiejska |
| Wójt | Wiesław Tkaczuk |
| Powierzchnia | 145,09 km² |
| Liczba sołectw | 18 |
| Liczba miejscowości | 18 |
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
3355 23 osób/km² |
| Strefa numeracyjna | 89 |
| Tablice rejestracyjne | NLI |
| TERYT | 2809022 |
| Urząd gminy Kiwity 28 11-106 Kiwity
| |
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |
Gmina Kiwity – gmina wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego i we wschodniej części powiatu lidzbarskiego. Siedziba gminy znajduje się w Kiwitach.
Gmina rolnicza o dużym udziale powierzchni użytków rolnych w ogólnej powierzchni gminy i niskim zalesieniu jej obszaru.
Władzę w gminie sprawuje wójt Wiesław Tkaczuk[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Kiwity zajmuje powierzchnię 145,09 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 74,7% (10841 ha)
- lasy: 14,4% (2084 ha)
- wody: 0,6% (82 ha)
Gmina stanowi 15,7% powierzchni powiatu lidzbarskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła w Kiwitach
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 3355 | 100 | 1626 | 48,5 | 1729 | 51,5 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
51 | 11 | 12 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Kiwity wynosiło -18 osób[2], co stanowi 10,5% migracji w powiecie lidzbarskim oraz 0,5% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie olsztyńskim.
Gmina Kiwity graniczy z gminami: Bartoszyce, Bisztynek, Jeziorany, Lidzbark Warmiński.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Bartniki, Czarny Kierz, Kiersnowo, Kierwiny, Kiwity, Klejdyty, Klutajny, Kobiela, Konity, Krekole, Maków, Napraty, Połapin, Rokitnik, Samolubie, Stoczek, Tolniki Wielkie, Żegoty.
Gospodarka
Główną gałęzią rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Kiwity jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują prawie 75% powierzchni gminy, w tym: grunty orne i sady: 49,5% (7185 ha), łąki i pastwiska: 25,2% (3656 ha). Znajdują się one na dobrych glebach - III i IV klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż. W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla bydła i trzody chlewnej. W strukturze gospodarstw rolnych większość stanowią gospodarstwa małe i średnie (od 1-20 ha). W ostatnich latach wzrosła liczba gospodarstw wielkoobszarowych (powyżej 50 ha)[3].
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Kiwity wynosiła w 2013 roku 151. W tym 8 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 143 tworzy sektor prywatny. 35 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 11 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 21 firm w dziale budownictwo, 19 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziły 4 firmy[2].
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Turystyka nie odgrywa w gminie Kiwity znaczącej roli. Tereny gminy posiadają walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe jednak nie dysponują bazą turystyczną.
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Kierwiny, Czarny Kierz.
Gmina Kiwity należy do lokalnej organizacji turystycznej Stowarzyszenie "Dom Warmiński" oraz Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich i LGD "Warmiński Zakątek".
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej, obszarów przygranicznych, wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak i ze względu na występujące zapóźnienia.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Kiwity wynosiła 323 osoby[2], co stanowi 7,7% bezrobotnych w powiecie lidzbarskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 14,1% ludności[4].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- dożynki gminne
Ludzie związani z gminą
- Eberhard z Nysy (1250-1326) - biskup warmiński; wydał dokumenty lokacyjne dla Kiwit.
- Mikołaj Szyszkowski (1590-1643) - duchowny katolicki, biskup warmiński; ufundował kościół w Stoczku Klasztornym.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Kiwity należą[5]:
- Kaplica pw. św. Jakuba Apostoła w Czarnym Kierzu
- Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła w Kiwitach wraz z przykościelnym cmentarzem i plebanią
- Kościół pw. Świętego Krzyża w Krekolu wraz z przykościelnym cmentarzem
- Kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Napratach
- wiadukt drogowy w Napratach
- Kościół pw. św. Wojciecha w Samolubach wraz z przykościelnym cmentarzem
- Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Klasztornym
- Kościół pw. św. Jana Ewangelisty w Żegotach
Szlaki i atrakcje turystyczne
- Szlak Pielgrzymkowy "Święte miejsca Warmii" - Stoczek Klaszorny
- "Góra ucieczki" w Kiwitach i inne zabytki archeologiczne (m.in. osady w miejscowościach Samolubie i Klejdyty)
- liczne zabytki architektury sakralnej, w tym kapliczki, m.in. kapliczka w Tolnikach Wielkich
- zabytkowy park w Gościechowie
- obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Kiwity istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Niepubliczny Punkt Przedszkolny Balbina w Krekolach
- Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Krekolach
- Zespół Szkół w Kiwitach - Szkoła Podstawowa w Kiwitach, Publiczne Gimnazjum w Kiwitach
- Szkoła Podstawowa w Kiwitach - filia w Żegotach
Sport
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje tenisa stołowego: Turniej o Puchar Gazety Olsztyńskiej w Tenisie Stołowym, Turniej z okazji Święta "3 Maja" w Tenisie Stołowym, Turniej z okazji Święta Niepodległości w Tenisie Stołowym, Gminna Spartakiada Sportowa Sołectw, Gminny Turniej Piłki Nożnej i Siatkowej.
Na terenie gminy działa klub:
Inne organizacje i instytucje
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[6]:
Rezerwaty przyrody:
- Rezerwat Mokradła Żegockie (33,63 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny (16429,9 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Symsarny (19329,8 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Kiwity znajdują się 2 pomniki przyrody oraz użytek ekologiczny "Rozlewisko Bartniki"[6].
Przypisy
- ↑ BIP Urzędu Gminy Kiwity [1]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
- ↑ Planu Odnowy Miejscowości Kiwity na lata 2010 - 2016.
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [3]
- ↑ 6,0 6,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [4]
Bibliografia
Planu Odnowy Miejscowości Kiwity na lata 2010 - 2016.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Kiwity [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
