Gospodarka finansowa JST

Gospodarka finansowa JST – ogół czynności związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem środków finansowych, podejmowanych przez władze, organy i upoważnione jednostki organizacyjne gmin, powiatów oraz województw (jednostki samorządu terytorialnego – JST) .

Gospodarka finansowa samorządu województwa

W latach 2002-2012 dochody budżetu woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 361,4% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 0,2 pkt. procentowego wyższy niż przeciętnie w skali kraju.

Wysokość dochodów budżetu województwa na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 1.

Rys. 1. Dochody budżetu województwa na mieszkańca w latach 2002-2012

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W latach 2002-2012 wydatki budżetu woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 403,72% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 40,61 pkt. procentowego wyższy niż przeciętnie w skali kraju.

Wysokość wydatków budżetu województwa na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 2.

Rys. 2. Wydatki budżetu województwa na mieszkańca w latach 2002-2012

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W latach 2002-2012 różnica pomiędzy dochodami a wydatkami wyniosła średnio -17.468.205,84 zł. Sytuację w zakresie wyniku finansowego budżetu woj. warmińsko-mazurskiego przedstawiono na rysunku 3.

Rys. 3. Dochody, wydatki i wynik budżetu woj. warmińsko-mazurskiego w latach 2002-2012

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Gospodarka finansowa powiatów

W latach 2002-2012 dochody budżetów powiatów woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 183,1% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 0,7 pkt. procentowego niższy niż przeciętnie w skali kraju. Najwyższy przyrost (wynoszący 229,6%) wystąpił w powiecie olsztyńskim, natomiast najniższy (143,9%) w powiecie kętrzyńskim.

Wysokość dochodów budżetów powiatów na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 4.

Rys. 4. Dochody budżetów powiatów na mieszkańca w latach 2002-2012

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W tabeli 1 zestawiono powiaty (bez miast na prawach powiatu), które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższe i najniższe wartości dochodów w przeliczeniu na mieszkańca.

Tabela. 1. Powiaty z najniższą i najwyższą wartością dochodów na mieszkańca (w zł)

	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012
wartość najwyższa	890,67 węgorzewski	806,28 węgorzewski	860,20 węgorzewski	933,35 węgorzewski	1094,81 węgorzewski	1281,34 węgorzewski	1291,41 węgorzewski	1459,2 węgorzewski	1612,2 węgorzewski	1703,48 węgorzewski	1708,76 węgorzewski
średnia	597,12	545,84	594,75	671,12	727,54	801,83	862,19	1013,78	1096,22	1109,67	1068,22
wartość najniższa	422,55 olsztyński	406,54 działdowski	454,73 nowomiejski	482,47 nowomiejski	525,91 działdowski	584,55 działdowski	607,76 nowomiejski	711,52 nowomiejski	775,33 olsztyński	766,44 nowomiejski	786,22 nowomiejski

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W latach 2002-2012 wydatki budżetów powiatów woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 171,0% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 6,7 pkt. procentowego niższy niż przeciętnie w skali kraju. Najwyższy przyrost (wynoszący 223,2%) wystąpił w powiecie olsztyńskim, natomiast najniższy (128,1%) w powiecie kętrzyńskim.

Wysokość wydatków budżetów powiatów na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 5.

Rys. 5. Wydatki budżetów powiatów na mieszkańca w latach 2002-2012

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W tabeli 2 zestawiono powiaty (bez miast na prawach powiatu), które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższe i najniższe wartości wydatków w przeliczeniu na mieszkańca.

Tabela. 2. Powiaty z najniższą i najwyższą wartością dochodów na mieszkańca (w zł)

	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012
wartość najwyższa	900,07 węgorzewski	935,07 węgorzewski	878,76 węgorzewski	983,04 węgorzewski	1229,22 węgorzewski	1293,29 węgorzewski	1371,78 węgorzewski	1498,15 węgorzewski	1669,36 olecki	1767,48 węgorzewski	1667,31 węgorzewski
średnia	635,70	578,86	598,43	692,94	759,71	795,92	867,38	1054,98	1147,30	1114,37	1063,16
wartość najniższa	440,56 olsztyński	407,74 działdowski	442,9 nowomiejski	478,63 nowomiejski	522,18 działdowski	549,02 działdowski	614,53 nowomiejski	756,45 nowomiejski	796,85 olsztyński	804,13 nowomiejski	812,23 nowomiejski

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W latach 2002-2012 różnica pomiędzy dochodami a wydatkami wyniosła średnio -21.345.897,58 zł. Sytuację w zakresie wyników finansowych budżetów powiatów woj. warmińsko-mazurskiego przedstawiono na rysunku 6.

Rys. 6. Dochody, wydatki i wynik budżetów powiatów woj. warmińsko-mazurskiego w latach 2002-2012

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W tabeli 3 zestawiono powiaty (bez miast na prawach powiatu), które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższy dodatni wynik finansowy i te, które wykazały największy deficyt.

Tabela. 3. Powiaty z najniższą i najwyższą wartością wyniku finansowego (w tys. zł)

	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012
max nadwyżka	119,07 ełcki	541,57 szczycieński	4555,16 szczycieński	1315,68 iławski	2325,58 lidzbarski	3213,45 elbląski	5603,41 giżycki	2522,99 braniewski	3696,45 kętrzyński	17238,10 iławski	5898,48 kętrzyński
średnia	-2494,95	-1669,79	-346,04	-1171,69	-1911,82	380,86	-251,35	-2403,88	-2585,70	224,25	-128,04
max deficyt	-11171,12 ostródzki	-6132,52 olecki	-6876,00 olsztyński	-8991,34 kętrzyński	-7597,26 olsztyński	-3104,69 olsztyński	-5282,33 olsztyński	-6737,00 mrągowski	-10282,02 ełcki	-11627,62 ełcki	-8341,57 ełcki

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Gospodarka finansowa gmin

W latach 2002-2012 dochody budżetów gmin woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 222,9% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 3,1 pkt. procentowego wyższy niż przeciętnie w skali kraju. Najwyższy przyrost (wynoszący 240,0%) dotyczył gmin wiejskich województwa, natomiast najniższy (209,0%) – gmin miejskich.

Wysokość dochodów budżetów gmin na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 7.

Rys. 7. Dochody budżetów gmin na mieszkańca w latach 2002-2012

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W tabeli 4 zestawiono gminy, które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższe i najniższe wartości dochodów w przeliczeniu na mieszkańca.

Tabela. 4. Gminy z najniższą i najwyższą wartością dochodów na mieszkańca (w zł)

	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012
wartość najwyższa	2662,37 Frombork	3142,04 Stawiguda	2537,16 Orzysz	2770,71 Orzysz	4443,91 Orzysz	3672,85 Stawiguda	3905,51 Mikołajki	3591,70 Jedwabno	4394,67 Mikołajki	5570,15 Tolkmicko	5806,92 Tolkmicko
średnia	1474,21	1523,16	1709,43	1969,37	2235,24	2457,14	2709,18	2790,79	3007,64	3258,38	3372,91
wartość najniższa	1098,92 m. Kętrzyn	1129,29 Mrągowo	1364,96 m. Ostróda	1485,09 Mrągowo	1718,27 Reszel	1880,75 m. Braniewo	1086,89 m. Braniewo	2091,69 m. Kętrzyn	2238,23 Sorkwity	2305,80 m. Kętrzyn	2364,32 m.Kętrzyn

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W latach 2002-2012 wydatki budżetów gmin woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 222,5% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 7,6 pkt. procentowego wyższy niż przeciętnie w skali kraju. Najwyższy przyrost (wynoszący 242,7%) dotyczył gmin wiejskich województwa, natomiast najniższy (208,7%) – gmin miejskich.

Wysokość wydatków budżetów gmin na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 8.

Rys. 8. Wydatki budżetów gmin na mieszkańca w latach 2002-2012

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W tabeli 5 zestawiono gminy, które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższe i najniższe wartości wydatków w przeliczeniu na mieszkańca.

Tabela. 5. Gminy z najniższą i najwyższą wartością wydatków na mieszkańca (w zł)

	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012
wartość najwyższa	3151,74 Frombork	3224,35 Stawiguda	2726,39 Stawiguda	2876,98 Mikołajki	3465,80 Orzysz	3473,02 Zalewo	4047,61 Stawiguda	4041,82 Olsztyn	5177,23 m. Górowo Iławeckie	5018,68 Świętajno	5896,39 Kisielice
średnia	1505,77	1576,93	1755,61	1965,55	2281,75	2425,38	2668,02	2954,91	3457,14	3433,88	3427,42
wartość najniższa	1050,36 m. Kętrzyn	1135,16 m. Kętrzyn	1347,93 Węgorzewo	1505,06 Pisz	1656,29 m. Lidzbark Warmiński	1885,84 m. Braniewo	2099,63 Barczewo	2186,74 Braniewo	2243,85 m. Kętrzyn	2371,99 m. Kętrzyn	2230,42 m. Kętrzyn

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W latach 2002-2012 różnica pomiędzy dochodami a wydatkami wyniosła średnio -1.172.040,52 zł. Sytuację w zakresie wyników finansowych gmin woj. warmińsko-mazurskiego przedstawiono na rysunku 9.

Rys. 9. Dochody, wydatki i wynik budżetów gmin woj. warmińsko-mazurskiego w latach 2002-2012

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W tabeli 6 zestawiono gminy, które w latach 2002-2012 uzyskały najlepszy wynik finansowy i te, które wykazały największy deficyt.

Tabela. 6. Gminy z najniższym i najwyższym wynikiem finansowym (w tys. zł)

	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012
max nadwyżka	2301,32 Giżycko	2778,85 m. Ełk	7508,01 Orzysz	9190,05 Pisz	9357,57 Orzysz	25238,55 Olsztyn	6862,88 Olsztyn	4291,22 Biskupiec	1716,88 Tolkmicko	7504,35 m. Iława	23626,10 Olsztyn
średnia	-382,30	-606,63	-399,85	3,59	-793,93	684,74	65,50	-2900,06	-5527,62	-2260,43	-775,45
max deficyt	-7393,30 Ełk	-17765,76 Olsztyn	-10670,56 Olsztyn	-8310,12 Mikołajki	-50788,59 Elbląg	-10108,68 Dobre Miasto	-8295,09 Gołdap	-82711,51 Olsztyn	-111116,38 Olsztyn	-37348,26 Olsztyn	-68472,89 Elbląg

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Bibliografia

Wojarska M., Koszyk-Białobrzeska R. 2007. Gospodarka finansowa gmin województwa warmińsko-mazurskiego. Polityka Gospodarcza. SGH, Warszawa, 17-18: 337-354.