Gospodarka finansowa JST

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj

Gospodarka finansowa JST – to ogół czynności związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem środków finansowych, podejmowanych przez władze, organy i upoważnione jednostki organizacyjne gmin, powiatów oraz województw (jednostki samorządu terytorialnego - JST) [1].

Gospodarka finansowa samorządu województwa

W latach 2002-2012 dochody budżetu woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 361,4% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 0,2 pkt. procentowego wyższy niż przeciętnie w skali kraju.

Wysokość dochodów budżetu województwa na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 1.


Rys. 1. Dochody budżetu województwa na mieszkańca w latach 2002-2012

Dochody województwa.jpg

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.


W latach 2002-2012 wydatki budżetu woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 403,72% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 40,61 pkt. procentowego wyższy niż przeciętnie w skali kraju.

Wysokość wydatków budżetu województwa na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 2.


Rys. 2. Wydatki budżetu województwa na mieszkańca w latach 2002-2012

Wydatki budżetu województwa na mieszkańca.jpg

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.


W latach 2002-2012 różnica pomiędzy dochodami a wydatkami wyniosła średnio -17.468.205,84 zł. Sytuację w zakresie wyniku finansowego budżetu woj. warmińsko-mazurskiego przedstawiono na rysunku 3.


Rys. 3. Dochody, wydatki i wynik budżetu woj. warmińsko-mazurskiego w latach 2002-2012

Wynik województwa.jpg

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Gospodarka finansowa powiatów

W latach 2002-2012 dochody budżetów powiatów woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 183,1% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 0,7 pkt. procentowego niższy niż przeciętnie w skali kraju. Najwyższy przyrost (wynoszący 229,6%) wystąpił w powiecie olsztyńskim, natomiast najniższy (143,9%) w powiecie kętrzyńskim.

Wysokość dochodów budżetów powiatów na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 4.


Rys. 4. Dochody budżetów powiatów na mieszkańca w latach 2002-2012

Dochody budżetów powiatów na mieszkańca.jpg

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.


W tabeli 1 zestawiono powiaty (bez miast na prawach powiatu), które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższe i najniższe wartości dochodów w przeliczeniu na mieszkańca.


Tabela. 1. Powiaty z najniższą i najwyższą wartością dochodów na mieszkańca (w zł)
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
wartość najwyższa 890,67

węgorzewski

806,28

węgorzewski

860,20

węgorzewski

933,35

węgorzewski

1094,81

węgorzewski

1281,34

węgorzewski

1291,41

węgorzewski

1459,2

węgorzewski

1612,2

węgorzewski

1703,48

węgorzewski

1708,76

węgorzewski

średnia 597,12 545,84 594,75 671,12 727,54 801,83 862,19 1013,78 1096,22 1109,67 1068,22
wartość najniższa 422,55 (olsztyński) 406,54 (działdowski) 454,73 (nowomiejski) 482,47 (nowomiejski) 525,91 (działdowski) 584,55 (działdowski) 607,76 (nowomiejski) 711,52 (nowomiejski) 775,33 (olsztyński) 766,44 (nowomiejski) 786,22 (nowomiejski)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.


W latach 2002-2012 wydatki budżetów powiatów woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 171,0% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 6,7 pkt. procentowego niższy niż przeciętnie w skali kraju. Najwyższy przyrost (wynoszący 223,2%) wystąpił w powiecie olsztyńskim, natomiast najniższy (128,1%) w powiecie kętrzyńskim.

Wysokość wydatków budżetów powiatów na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 5.


Rys. 5. Wydatki budżetów powiatów na mieszkańca w latach 2002-2012

Wydatki budżetów powiatów na mieszkańca1.jpg

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.


W tabeli 2 zestawiono powiaty (bez miast na prawach powiatu), które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższe i najniższe wartości wydatków w przeliczeniu na mieszkańca.


Tabela. 2. Powiaty z najniższą i najwyższą wartością dochodów na mieszkańca (w zł)
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
wartość najwyższa 900,07 (węgorzewski) 935,07 (węgorzewski) 878,76 (węgorzewski) 983,04 (węgorzewski) 1229,22 (węgorzewski) 1293,29 (węgorzewski) 1371,78 (węgorzewski) 1498,15 (węgorzewski) 1669,36 (olecki) 1767,48 (węgorzewski) 1667,31 (węgorzewski)
średnia 635,70 578,86 598,43 692,94 759,71 795,92 867,38 1054,98 1147,30 1114,37 1063,16
wartość najniższa 440,56 (olsztyński) 407,74 (działdowski) 442,9 (nowomiejski) 478,63 (nowomiejski) 522,18 (działdowski) 549,02 (działdowski) 614,53 (nowomiejski) 756,45 (nowomiejski) 796,85 (olsztyński) 804,13 (nowomiejski) 812,23 (nowomiejski)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.


W latach 2002-2012 różnica pomiędzy dochodami a wydatkami wyniosła średnio -21.345.897,58 zł. Sytuację w zakresie wyników finansowych budżetów powiatów woj. warmińsko-mazurskiego przedstawiono na rysunku 6.


Rys. 6. Dochody, wydatki i wynik budżetów powiatów woj. warmińsko-mazurskiego w latach 2002-2012

Wynik budżetów powiatów1.jpg

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.


W tabeli 3 zestawiono powiaty (bez miast na prawach powiatu), które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższy dodatni wynik finansowy i te, które wykazały największy deficyt.


Tabela. 3. Powiaty z najniższą i najwyższą wartością wyniku finansowego (w tys. zł)
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
max nadwyżka 119,07 (ełcki) 541,57 (szczycieński) 4555,16 (szczycieński) 1315,68 (iławski) 2325,58 (lidzbarski) 3213,45 (elbląski) 5603,41 (giżycki) 2522,99 (braniewski) 3696,45 (kętrzyński) 17238,10 (iławski) 5898,48 (kętrzyński)
średnia -2494,95 -1669,79 -346,04 -1171,69 -1911,82 380,86 -251,35 -2403,88 -2585,70 224,25 -128,04
max deficyt -11171,12 (ostródzki) -6132,52 (olecki) -6876,00 (olsztyński) -8991,34 (kętrzyński) -7597,26 (olsztyński) -3104,69 (olsztyński) -5282,33 (olsztyński) -6737,00 (mrągowski) -10282,02 (ełcki) -11627,62 (ełcki) -8341,57 (ełcki)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Gospodarka finansowa gmin

W latach 2002-2012 dochody budżetów gmin woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 222,9% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 3,1 pkt. procentowego wyższy niż przeciętnie w skali kraju. Najwyższy przyrost (wynoszący 240,0%) dotyczył gmin wiejskich województwa, natomiast najniższy (209,0%) – gmin miejskich.

Wysokość dochodów budżetów gmin na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 7.


Rys. 7. Dochody budżetów gmin na mieszkańca w latach 2002-2012

Dochody gmin na mieszkańca.jpg

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.


W tabeli 4 zestawiono gminy, które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższe i najniższe wartości dochodów w przeliczeniu na mieszkańca.


Tabela. 4. Gminy z najniższą i najwyższą wartością dochodów na mieszkańca (w zł)
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
wartość najwyższa 2662,37 (Frombork) 3142,04 (Stawiguda) 2537,16 (Orzysz) 2770,71 (Orzysz) 4443,91 (Orzysz) 3672,85 (Stawiguda) 3905,51 (Mikołajki) 3591,70 (Jedwabno) 4394,67 (Mikołajki) 5570,15 (Tolkmicko) 5806,92 (Tolkmicko)
średnia 1474,21 1523,16 1709,43 1969,37 2235,24 2457,14 2709,18 2790,79 3007,64 3258,38 3372,91
wartość najniższa 1098,92 (m. Kętrzyn) 1129,29 (Mrągowo) 1364,96

(m. Ostróda)

1485,09 (Mrągowo) 1718,27 (Reszel) 1880,75

(m. Braniewo)

1086,89

(m. Braniewo)

2091,69

(m. Kętrzyn)

2238,23 (Sorkwity) 2305,80

(m. Kętrzyn)

2364,32

(m.Kętrzyn)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.


W latach 2002-2012 wydatki budżetów gmin woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 222,5% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 7,6 pkt. procentowego wyższy niż przeciętnie w skali kraju. Najwyższy przyrost (wynoszący 242,7%) dotyczył gmin wiejskich województwa, natomiast najniższy (208,7%) – gmin miejskich.

Wysokość wydatków budżetów gmin na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 8.


Rys. 8. Wydatki budżetów gmin na mieszkańca w latach 2002-2012

Wydatki gmin na mieszakńca.jpg

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.


W tabeli 5 zestawiono gminy, które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższe i najniższe wartości wydatków w przeliczeniu na mieszkańca.


Tabela. 5. Gminy z najniższą i najwyższą wartością wydatków na mieszkańca (w zł)
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
wartość najwyższa 3151,74 (Frombork) 3224,35 (Stawiguda) 2726,39 (Stawiguda) 2876,98 (Mikołajki) 3465,80 (Orzysz) 3473,02 (Zalewo) 4047,61 (Stawiguda) 4041,82 (Olsztyn) 5177,23 (m. Górowo Iławeckie) 5018,68 (Świętajno) 5896,39 (Kisielice)
średnia 1505,77 1576,93 1755,61 1965,55 2281,75 2425,38 2668,02 2954,91 3457,14 3433,88 3427,42
wartość najniższa 1050,36 (m. Kętrzyn) 1135,16 (m. Kętrzyn) 1347,93 (Węgorzewo) 1505,06 (Pisz) 1656,29 (m. Lidzbark Warmiński) 1885,84 (m. Braniewo) 2099,63 (Barczewo) 2186,74 (Braniewo) 2243,85 (m. Kętrzyn) 2371,99 (m. Kętrzyn) 2230,42 (m. Kętrzyn)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

W latach 2002-2012 różnica pomiędzy dochodami a wydatkami wyniosła średnio -1.172.040,52 zł. Sytuację w zakresie wyników finansowych gmin woj. warmińsko-mazurskiego przedstawiono na rysunku 9.


Rys. 9. Dochody, wydatki i wynik budżetów gmin woj. warmińsko-mazurskiego w latach 2002-2012

Wynik budżetów gmin.jpg

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.


W tabeli 6 zestawiono gminy, które w latach 2002-2012 uzyskały najlepszy wynik finansowy i te, które wykazały największy deficyt.


Tabela. 6. Gminy z najniższym i najwyższym wynikiem finansowym (w tys. zł)
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
max nadwyżka 2301,32 (Giżycko) (gm. wiejska) 2778,85 (Ełk (miasto) 7508,01 (Orzysz) 9190,05 (Pisz) 9357,57 (Orzysz) 25238,55 (Olsztyn) 6862,88 (Olsztyn) 4291,22 (Biskupiec) (gm. wiejska) 1716,88 (Tolkmicko) 7504,35 (Iława) (miasto) 23626,10 (Olsztyn)
średnia -382,30 -606,63 -399,85 3,59 -793,93 684,74 65,50 -2900,06 -5527,62 -2260,43 -775,45
max deficyt -7393,30 (Ełk) (miasto) -17765,76 (Olsztyn) -10670,56 (Olsztyn) -8310,12 (Mikołajki) -50788,59 (Elbląg (miasto) -10108,68 (Dobre Miasto) -8295,09 (Gołdap) -82711,51 (Olsztyn) -111116,38 (Olsztyn) -37348,26 (Olsztyn) -68472,89 (Elbląg) (miasto)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Bibliografia

Wojarska M., Koszyk-Białobrzeska R. 2007. Gospodarka finansowa gmin województwa warmińsko-mazurskiego. Polityka Gospodarcza. SGH, Warszawa, 17-18: 337-354.

Przypisy