Gospodarka finansowa JST
Gospodarka finansowa JST – to ogół czynności związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem środków finansowych, podejmowanych przez władze, organy i upoważnione jednostki organizacyjne gmin, powiatów oraz województw (jednostki samorządu terytorialnego - JST) [1].
Spis treści
Gospodarka finansowa samorządu województwa
W latach 2002-2012 dochody budżetu woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 361,4% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 0,2 pkt. procentowego wyższy niż przeciętnie w skali kraju.
Wysokość dochodów budżetu województwa na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 1.
Rys. 1. Dochody budżetu województwa na mieszkańca w latach 2002-2012
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
W latach 2002-2012 wydatki budżetu woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 403,72% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 40,61 pkt. procentowego wyższy niż przeciętnie w skali kraju.
Wysokość wydatków budżetu województwa na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 2.
Rys. 2. Wydatki budżetu województwa na mieszkańca w latach 2002-2012
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
W latach 2002-2012 różnica pomiędzy dochodami a wydatkami wyniosła średnio -17.468.205,84 zł. Sytuację w zakresie wyniku finansowego budżetu woj. warmińsko-mazurskiego przedstawiono na rysunku 3.
Rys. 3. Dochody, wydatki i wynik budżetu woj. warmińsko-mazurskiego w latach 2002-2012
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
Gospodarka finansowa powiatów
W latach 2002-2012 dochody budżetów powiatów woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 183,1% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 0,7 pkt. procentowego niższy niż przeciętnie w skali kraju. Najwyższy przyrost (wynoszący 229,6%) wystąpił w powiecie olsztyńskim, natomiast najniższy (143,9%) w powiecie kętrzyńskim.
Wysokość dochodów budżetów powiatów na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 4.
Rys. 4. Dochody budżetów powiatów na mieszkańca w latach 2002-2012
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
W tabeli 1 zestawiono powiaty (bez miast na prawach powiatu), które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższe i najniższe wartości dochodów w przeliczeniu na mieszkańca.
| 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| wartość najwyższa | 890,67 | 806,28 | 860,20 | 933,35 | 1094,81 | 1281,34 | 1291,41 | 1459,2 | 1612,2 | 1703,48 | 1708,76 |
| średnia | 597,12 | 545,84 | 594,75 | 671,12 | 727,54 | 801,83 | 862,19 | 1013,78 | 1096,22 | 1109,67 | 1068,22 |
| wartość najniższa | 422,55 (olsztyński) | 406,54 (działdowski) | 454,73 (nowomiejski) | 482,47 (nowomiejski) | 525,91 (działdowski) | 584,55 (działdowski) | 607,76 (nowomiejski) | 711,52 (nowomiejski) | 775,33 (olsztyński) | 766,44 (nowomiejski) | 786,22 (nowomiejski) |
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
W latach 2002-2012 wydatki budżetów powiatów woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 171,0% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 6,7 pkt. procentowego niższy niż przeciętnie w skali kraju. Najwyższy przyrost (wynoszący 223,2%) wystąpił w powiecie olsztyńskim, natomiast najniższy (128,1%) w powiecie kętrzyńskim.
Wysokość wydatków budżetów powiatów na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 5.
Rys. 5. Wydatki budżetów powiatów na mieszkańca w latach 2002-2012
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
W tabeli 2 zestawiono powiaty (bez miast na prawach powiatu), które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższe i najniższe wartości wydatków w przeliczeniu na mieszkańca.
| 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| wartość najwyższa | 900,07 (węgorzewski) | 935,07 (węgorzewski) | 878,76 (węgorzewski) | 983,04 (węgorzewski) | 1229,22 (węgorzewski) | 1293,29 (węgorzewski) | 1371,78 (węgorzewski) | 1498,15 (węgorzewski) | 1669,36 (olecki) | 1767,48 (węgorzewski) | 1667,31 (węgorzewski) |
| średnia | 635,70 | 578,86 | 598,43 | 692,94 | 759,71 | 795,92 | 867,38 | 1054,98 | 1147,30 | 1114,37 | 1063,16 |
| wartość najniższa | 440,56 (olsztyński) | 407,74 (działdowski) | 442,9 (nowomiejski) | 478,63 (nowomiejski) | 522,18 (działdowski) | 549,02 (działdowski) | 614,53 (nowomiejski) | 756,45 (nowomiejski) | 796,85 (olsztyński) | 804,13 (nowomiejski) | 812,23 (nowomiejski) |
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
W latach 2002-2012 różnica pomiędzy dochodami a wydatkami wyniosła średnio -21.345.897,58 zł. Sytuację w zakresie wyników finansowych budżetów powiatów woj. warmińsko-mazurskiego przedstawiono na rysunku 6.
Rys. 6. Dochody, wydatki i wynik budżetów powiatów woj. warmińsko-mazurskiego w latach 2002-2012
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
W tabeli 3 zestawiono powiaty (bez miast na prawach powiatu), które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższy dodatni wynik finansowy i te, które wykazały największy deficyt.
| 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| max nadwyżka | 119,07 (ełcki) | 541,57 (szczycieński) | 4555,16 (szczycieński) | 1315,68 (iławski) | 2325,58 (lidzbarski) | 3213,45 (elbląski) | 5603,41 (giżycki) | 2522,99 (braniewski) | 3696,45 (kętrzyński) | 17238,10 (iławski) | 5898,48 (kętrzyński) |
| średnia | -2494,95 | -1669,79 | -346,04 | -1171,69 | -1911,82 | 380,86 | -251,35 | -2403,88 | -2585,70 | 224,25 | -128,04 |
| max deficyt | -11171,12 (ostródzki) | -6132,52 (olecki) | -6876,00 (olsztyński) | -8991,34 (kętrzyński) | -7597,26 (olsztyński) | -3104,69 (olsztyński) | -5282,33 (olsztyński) | -6737,00 (mrągowski) | -10282,02 (ełcki) | -11627,62 (ełcki) | -8341,57 (ełcki) |
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
Gospodarka finansowa gmin
W latach 2002-2012 dochody budżetów gmin woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 222,9% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 3,1 pkt. procentowego wyższy niż przeciętnie w skali kraju. Najwyższy przyrost (wynoszący 240,0%) dotyczył gmin wiejskich województwa, natomiast najniższy (209,0%) – gmin miejskich.
Wysokość dochodów budżetów gmin na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 7.
Rys. 7. Dochody budżetów gmin na mieszkańca w latach 2002-2012
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
W tabeli 4 zestawiono gminy, które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższe i najniższe wartości dochodów w przeliczeniu na mieszkańca.
| 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| wartość najwyższa | 2662,37 (Frombork) | 3142,04 (Stawiguda) | 2537,16 (Orzysz) | 2770,71 (Orzysz) | 4443,91 (Orzysz) | 3672,85 (Stawiguda) | 3905,51 (Mikołajki) | 3591,70 (Jedwabno) | 4394,67 (Mikołajki) | 5570,15 (Tolkmicko) | 5806,92 (Tolkmicko) |
| średnia | 1474,21 | 1523,16 | 1709,43 | 1969,37 | 2235,24 | 2457,14 | 2709,18 | 2790,79 | 3007,64 | 3258,38 | 3372,91 |
| wartość najniższa | 1098,92 (m. Kętrzyn) | 1129,29 (Mrągowo) | 1364,96
(m. Ostróda) |
1485,09 (Mrągowo) | 1718,27 (Reszel) | 1880,75
(m. Braniewo) |
1086,89
(m. Braniewo) |
2091,69
(m. Kętrzyn) |
2238,23 (Sorkwity) | 2305,80
(m. Kętrzyn) |
2364,32
(m.Kętrzyn) |
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
W latach 2002-2012 wydatki budżetów gmin woj. warmińsko-mazurskiego systematycznie rosły. W 2012 r. ich wartość była o 222,5% wyższa od tej z roku bazowego. Wzrost ten był o 7,6 pkt. procentowego wyższy niż przeciętnie w skali kraju. Najwyższy przyrost (wynoszący 242,7%) dotyczył gmin wiejskich województwa, natomiast najniższy (208,7%) – gmin miejskich.
Wysokość wydatków budżetów gmin na mieszkańca w woj. warmińsko-mazurskim i średnio w skali kraju przedstawiono na rysunku 8.
Rys. 8. Wydatki budżetów gmin na mieszkańca w latach 2002-2012
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
W tabeli 5 zestawiono gminy, które w latach 2002-2012 uzyskały najwyższe i najniższe wartości wydatków w przeliczeniu na mieszkańca.
| 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| wartość najwyższa | 3151,74 (Frombork) | 3224,35 (Stawiguda) | 2726,39 (Stawiguda) | 2876,98 (Mikołajki) | 3465,80 (Orzysz) | 3473,02 (Zalewo) | 4047,61 (Stawiguda) | 4041,82 (Olsztyn) | 5177,23 (m. Górowo Iławeckie) | 5018,68 (Świętajno) | 5896,39 (Kisielice) |
| średnia | 1505,77 | 1576,93 | 1755,61 | 1965,55 | 2281,75 | 2425,38 | 2668,02 | 2954,91 | 3457,14 | 3433,88 | 3427,42 |
| wartość najniższa | 1050,36 (m. Kętrzyn) | 1135,16 (m. Kętrzyn) | 1347,93 (Węgorzewo) | 1505,06 (Pisz) | 1656,29 (m. Lidzbark Warmiński) | 1885,84 (m. Braniewo) | 2099,63 (Barczewo) | 2186,74 (Braniewo) | 2243,85 (m. Kętrzyn) | 2371,99 (m. Kętrzyn) | 2230,42 (m. Kętrzyn) |
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
W latach 2002-2012 różnica pomiędzy dochodami a wydatkami wyniosła średnio -1.172.040,52 zł. Sytuację w zakresie wyników finansowych gmin woj. warmińsko-mazurskiego przedstawiono na rysunku 9.
Rys. 9. Dochody, wydatki i wynik budżetów gmin woj. warmińsko-mazurskiego w latach 2002-2012
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
W tabeli 6 zestawiono gminy, które w latach 2002-2012 uzyskały najlepszy wynik finansowy i te, które wykazały największy deficyt.
| 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| max nadwyżka | 2301,32 (Giżycko) (gm. wiejska) | 2778,85 (Ełk (miasto) | 7508,01 (Orzysz) | 9190,05 (Pisz) | 9357,57 (Orzysz) | 25238,55 (Olsztyn) | 6862,88 (Olsztyn) | 4291,22 (Biskupiec) (gm. wiejska) | 1716,88 (Tolkmicko) | 7504,35 (Iława) (miasto) | 23626,10 (Olsztyn) |
| średnia | -382,30 | -606,63 | -399,85 | 3,59 | -793,93 | 684,74 | 65,50 | -2900,06 | -5527,62 | -2260,43 | -775,45 |
| max deficyt | -7393,30 (Ełk) (miasto) | -17765,76 (Olsztyn) | -10670,56 (Olsztyn) | -8310,12 (Mikołajki) | -50788,59 (Elbląg (miasto) | -10108,68 (Dobre Miasto) | -8295,09 (Gołdap) | -82711,51 (Olsztyn) | -111116,38 (Olsztyn) | -37348,26 (Olsztyn) | -68472,89 (Elbląg) (miasto) |
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.
Bibliografia
Wojarska M., Koszyk-Białobrzeska R. 2007. Gospodarka finansowa gmin województwa warmińsko-mazurskiego. Polityka Gospodarcza. SGH, Warszawa, 17-18: 337-354.
Przypisy
