Sorkwity (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Zastępowanie tekstu - "| " na "|") |
|||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|bip = http://bip.warmia.mazury.pl/sorkwity_gmina_wiejska/ | |bip = http://bip.warmia.mazury.pl/sorkwity_gmina_wiejska/ | ||
}} | }} | ||
| − | [[Plik: Kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach .jpg|thumb|right|290px| Kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach. Fot. Piotr Marynowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sorkwity_-_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_ewangelicko-augsburski_%2802%29.jpg Commons Wikimedia]]] | + | [[Plik: Kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach .jpg|thumb|right|290px|Kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach. Fot. Piotr Marynowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sorkwity_-_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_ewangelicko-augsburski_%2802%29.jpg Commons Wikimedia]]] |
[[Plik: Kościół pw. św. Bonifacego w Rybnie.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Bonifacego w Rybnie. Fot. Piotr Marynowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rybno_-_kościół_katolicki_(01).jpg Commons Wikimedia]]] | [[Plik: Kościół pw. św. Bonifacego w Rybnie.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Bonifacego w Rybnie. Fot. Piotr Marynowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rybno_-_kościół_katolicki_(01).jpg Commons Wikimedia]]] | ||
| − | [[Plik: Park w Jędrychowie.jpg| thumb|right|290px|Park w Jędrychowie. Fot. E.redelbach. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Park_w_jedrychowie.JPG Commons Wikimedia] | + | [[Plik: Park w Jędrychowie.jpg|thumb|right|290px|Park w Jędrychowie. Fot. E.redelbach. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Park_w_jedrychowie.JPG Commons Wikimedia] |
]] | ]] | ||
| − | '''Gmina Sorkwity''' – gmina wiejska położona w centralnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] i w zachodniej części [[Powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Sorkwity| Sorkwitach]]. | + | '''Gmina Sorkwity''' – gmina wiejska położona w centralnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]] i w zachodniej części [[Powiat mrągowski|powiatu mrągowskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Sorkwity|Sorkwitach]]. |
| − | Gmina rolnicza, której obszar znajduje się na [[Pojezierze Mazurskie| Pojezierzu Mazurskim]] w mezoregionie [[Pojezierze Mrągowskie| Pojezierza Mrągowskiego]]. Gmina o dużej liczbie osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej. | + | Gmina rolnicza, której obszar znajduje się na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]] w mezoregionie [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]]. Gmina o dużej liczbie osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej. |
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Józef Maciejewski]]<ref>[http://www.gminasorkwity.pl/index.php?strona=wojt-gminy-sorkwity Urząd Gminy Sorkwity ]</ref>. | Władzę w gminie sprawuje wójt [[Józef Maciejewski]]<ref>[http://www.gminasorkwity.pl/index.php?strona=wojt-gminy-sorkwity Urząd Gminy Sorkwity ]</ref>. | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| Linia 48: | Linia 48: | ||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
| − | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | + | !Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni |
|-- | |-- | ||
| − | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | + | |jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||% |
|-- | |-- | ||
| − | |liczba || 4712 || 100 || 2360 || 50,1 || 2352 || 49,9 | + | |liczba ||4712 ||100 ||2360 ||50,1 ||2352 ||49,9 |
|-- | |-- | ||
| − | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 26 || colspan=2| 13 || colspan=2| 13 | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|26 ||colspan=2|13 ||colspan=2|13 |
|} | |} | ||
| − | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Sorkwity wynosiło -28 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 12,4% migracji w [[Powiat mrągowski| powiecie mrągowskim]] oraz 0,8% w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]]. | + | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Sorkwity wynosiło -28 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 12,4% migracji w [[Powiat mrągowski|powiecie mrągowskim]] oraz 0,8% w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]]. |
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | == Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | ||
| − | Po II wojnie światowej gmina Sorkwity była częścią [[Powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]] w nowo utworzonym województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Sorkwity stała się gromadą. | + | Po II wojnie światowej gmina Sorkwity była częścią [[Powiat mrągowski|powiatu mrągowskiego]] w nowo utworzonym województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Sorkwity stała się gromadą. |
| − | W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl]</ref>, zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, przywrócono podział państwa na gminy. Gmina wiejska Sorkwity została reaktywowana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: [[Borowe]], [[Borowski Las]], [[Burszewo]], [[Choszczewo]], [[Gizewo]], [[Jełmuń]], [[Jędrychowo]], [[Kozłowo (gmina Sorkwity)| Kozłowo]], [[Maradki]], [[Nibork]], [[Pustniki]], [[Rozogi]], [[Rybno]], [[Stama]], [[Surmówka]], [[Stary Gieląd]], [[Szymanowo]], [[Warpuny]], [[Zyndaki]]. | + | W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl]</ref>, zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, przywrócono podział państwa na gminy. Gmina wiejska Sorkwity została reaktywowana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: [[Borowe]], [[Borowski Las]], [[Burszewo]], [[Choszczewo]], [[Gizewo]], [[Jełmuń]], [[Jędrychowo]], [[Kozłowo (gmina Sorkwity)|Kozłowo]], [[Maradki]], [[Nibork]], [[Pustniki]], [[Rozogi]], [[Rybno]], [[Stama]], [[Surmówka]], [[Stary Gieląd]], [[Szymanowo]], [[Warpuny]], [[Zyndaki]]. |
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]</ref>, przestał istnieć [[powiat mrągowski]]. Gmina Sorkwity została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]</ref>, przestał istnieć [[powiat mrągowski]]. Gmina Sorkwity została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. | ||
| − | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat mrągowski| powiecie mrągowskim]]. | + | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat mrągowski|powiecie mrągowskim]]. |
| − | Gmina wiejska Sorkwity graniczy z gminami: [[Mrągowo (gmina wiejska)| Mrągowo]], [[Piecki (gmina wiejska)| Piecki]], [[Dźwierzuty (gmina wiejska)| Dźwierzuty]], [[Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)| Biskupiec]], [[Kolno (gmina wiejska)| Kolno]], [[Reszel (gmina miejsko-wiejska)| Reszel]]. | + | Gmina wiejska Sorkwity graniczy z gminami: [[Mrągowo (gmina wiejska)|Mrągowo]], [[Piecki (gmina wiejska)|Piecki]], [[Dźwierzuty (gmina wiejska)|Dźwierzuty]], [[Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)|Biskupiec]], [[Kolno (gmina wiejska)|Kolno]], [[Reszel (gmina miejsko-wiejska)|Reszel]]. |
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
| − | Sołectwa: [[Borowe]], [[Borowski Las]], [[Burszewo]], [[Choszczewo]], [[Gizewo]], [[Jełmuń]], [[Jędrychowo]], [[Kozłowo (gmina Sorkwity)| Kozłowo]], [[Maradki]], [[Nibork]], [[Pustniki]], [[Rozogi (gmina Sorkwity)|Rozogi]], [[Rybno]], [[Sorkwity]], [[Stama]], [[Surmówka]], [[Stary Gieląd]], [[Szymanowo]], [[Warpuny]], [[Zyndaki]]. | + | Sołectwa: [[Borowe]], [[Borowski Las]], [[Burszewo]], [[Choszczewo]], [[Gizewo]], [[Jełmuń]], [[Jędrychowo]], [[Kozłowo (gmina Sorkwity)|Kozłowo]], [[Maradki]], [[Nibork]], [[Pustniki]], [[Rozogi (gmina Sorkwity)|Rozogi]], [[Rybno]], [[Sorkwity]], [[Stama]], [[Surmówka]], [[Stary Gieląd]], [[Szymanowo]], [[Warpuny]], [[Zyndaki]]. |
Pozostałe miejscowości: [[Janiszewo]], [[Kozarek Mały]], [[Kozarek Wielki]], [[Miłuki]], [[Młynik]], [[Rodowo]], [[Słomowo]], [[Załuki]]. | Pozostałe miejscowości: [[Janiszewo]], [[Kozarek Mały]], [[Kozarek Wielki]], [[Miłuki]], [[Młynik]], [[Rodowo]], [[Słomowo]], [[Załuki]]. | ||
| Linia 85: | Linia 85: | ||
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Borowski Las, Zyndaki, Choszczewo, Nibork, Borowe, Maradki<ref>[http://www.gminasorkwity.pl/index.php?strona=agroturystyka UG Sorkwity]</ref>. | Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Borowski Las, Zyndaki, Choszczewo, Nibork, Borowe, Maradki<ref>[http://www.gminasorkwity.pl/index.php?strona=agroturystyka UG Sorkwity]</ref>. | ||
| − | Gmina Sorkwity należy do [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich| Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]], [[Związek Gmin "Czyste Mazury"| Związku Gmin "Czyste Mazury"]] oraz [[Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie "Południowa Warmia"| Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia "Południowa Warmia"]]. | + | Gmina Sorkwity należy do [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich|Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]], [[Związek Gmin "Czyste Mazury"|Związku Gmin "Czyste Mazury"]] oraz [[Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie "Południowa Warmia"|Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia "Południowa Warmia"]]. |
| − | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej| obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej]] oraz do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski| "Tygrysów warmińsko-mazurskich"]] – obszarów wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe. | + | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej|obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej]] oraz do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski|"Tygrysów warmińsko-mazurskich"]] – obszarów wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe. |
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Sorkwity wynosiła 440 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 10,3% bezrobotnych w powiecie mrągowskim. | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Sorkwity wynosiła 440 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 10,3% bezrobotnych w powiecie mrągowskim. | ||
| Linia 105: | Linia 105: | ||
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
*[[Krzysztof Badurek]] - działacz ruchu tenisowego na Warmii i Mazurach, trener medalistów Mistrzostw Polski. | *[[Krzysztof Badurek]] - działacz ruchu tenisowego na Warmii i Mazurach, trener medalistów Mistrzostw Polski. | ||
| − | *[[lkwim: Honorata Wischnewski|Honorata Wischnewski]] (1937- ) – pisarka, autorka wierszy, bajek i piosenek; mieszkała z rodziną w [[Nawiady| Nawiadach]], później w [[Burszewo| Burszewie]]. | + | *[[lkwim: Honorata Wischnewski|Honorata Wischnewski]] (1937- ) – pisarka, autorka wierszy, bajek i piosenek; mieszkała z rodziną w [[Nawiady|Nawiadach]], później w [[Burszewo|Burszewie]]. |
*[[lkwim: Stanisław Kuś|Stanisław Kuś]] (1948- ) – nauczyciel, artysta plastyk, animator kultury. | *[[lkwim: Stanisław Kuś|Stanisław Kuś]] (1948- ) – nauczyciel, artysta plastyk, animator kultury. | ||
| Linia 115: | Linia 115: | ||
*cmentarze ewangelickie w: Jędrychowie, Maradkach, Pustnikach, Rozogach (2), Rybnie (2), Surmówce | *cmentarze ewangelickie w: Jędrychowie, Maradkach, Pustnikach, Rozogach (2), Rybnie (2), Surmówce | ||
*kuźnia w Burszewie | *kuźnia w Burszewie | ||
| − | *zespół dworski w Jełmuniu, Rybnie, [[lkwim: Dwór w Jędrychowie| Jędrychowie]] | + | *zespół dworski w Jełmuniu, Rybnie, [[lkwim: Dwór w Jędrychowie|Jędrychowie]] |
| − | *[[lkwim: Pałac w Sorkwitach| pałac w Sorkwitach]] | + | *[[lkwim: Pałac w Sorkwitach|pałac w Sorkwitach]] |
*kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach | *kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach | ||
*kościół ewangelicko-augsburski w Warpunach | *kościół ewangelicko-augsburski w Warpunach | ||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | *[[Szlak im. Melchiora Wańkowicza: Sorkwity - Rezerwat Sosna Królewska| Szlak im. Melchiora Wańkowicza]] | + | *[[Szlak im. Melchiora Wańkowicza: Sorkwity - Rezerwat Sosna Królewska|Szlak im. Melchiora Wańkowicza]] |
*trasy rowerowe: | *trasy rowerowe: | ||
**[[Krutyński Szlak Rowerowy]] - Sorkwity - Gant - Spychowo - Zgon - Krutyń - Gałkowo (67 km) | **[[Krutyński Szlak Rowerowy]] - Sorkwity - Gant - Spychowo - Zgon - Krutyń - Gałkowo (67 km) | ||
| Linia 130: | Linia 130: | ||
*zabytkowe parki, m.in. w: Janiszewie, Jełmuniu, Jędrychowie, Kozłowie, Miłukach, Pustnikach, Rozogach, Rybnie, Sorkwitach | *zabytkowe parki, m.in. w: Janiszewie, Jełmuniu, Jędrychowie, Kozłowie, Miłukach, Pustnikach, Rozogach, Rybnie, Sorkwitach | ||
*obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody | *obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody | ||
| − | *[[Rzeka Krutynia| rzeka Krutynia]] oraz jeziora | + | *[[Rzeka Krutynia|rzeka Krutynia]] oraz jeziora |
*zabytki archeologiczne | *zabytki archeologiczne | ||
| Linia 161: | Linia 161: | ||
Obszary [[Natura 2000]]: | Obszary [[Natura 2000]]: | ||
| − | *[[Natura 2000 Gązwa| Specjalny obszar ochrony siedlisk Gązwa]] (499,14 ha) | + | *[[Natura 2000 Gązwa|Specjalny obszar ochrony siedlisk Gązwa]] (499,14 ha) |
| − | *[[Natura 2000 Ostoja Piska| Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Piska]] (57 826,6 ha) | + | *[[Natura 2000 Ostoja Piska|Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Piska]] (57 826,6 ha) |
| − | *[[Natura 2000 Puszcza Piska| Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Piska]] (172 802,21 ha) | + | *[[Natura 2000 Puszcza Piska|Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Piska]] (172 802,21 ha) |
| − | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Sorkwity znajduje się 18 pomników przyrody. Ochroną objęto m. in.: [[Głaz narzutowy koło Bałowa| głaz narzutowy koło Bałowa]]<ref name="p3"/>. | + | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Sorkwity znajduje się 18 pomników przyrody. Ochroną objęto m. in.: [[Głaz narzutowy koło Bałowa|głaz narzutowy koło Bałowa]]<ref name="p3"/>. |
==Zobacz też:== | ==Zobacz też:== | ||
*[[Mniejszość mazurska na Warmii i Mazurach]] | *[[Mniejszość mazurska na Warmii i Mazurach]] | ||
*[[Referendum w Sorkwitach 2013]] | *[[Referendum w Sorkwitach 2013]] | ||
| − | *[[lkwim: Międzynarodowy Plener Malarsko-Rzeźbiarski w Sorkwitach - 2014| Międzynarodowy Plener Malarsko-Rzeźbiarski w Sorkwitach]] | + | *[[lkwim: Międzynarodowy Plener Malarsko-Rzeźbiarski w Sorkwitach - 2014|Międzynarodowy Plener Malarsko-Rzeźbiarski w Sorkwitach]] |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
Wersja z 12:42, 17 mar 2015
| Gmina Sorkwity | |
| | |
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Rodzaj gminy | wiejska |
| Wójt | Józef Maciejewski |
| Powierzchnia | 184,65 km² |
| Liczba sołectw | 20 |
| Liczba miejscowości | 27 |
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
4712 26 osób/km² |
| Strefa numeracyjna | 89 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| TERYT | 2810052 |
| Urząd gminy ul. Olsztyńska 16 A 11-731 Sorkwity
| |
| Strona internetowa gminy | |
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |
Gmina Sorkwity – gmina wiejska położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego i w zachodniej części powiatu mrągowskiego. Siedziba gminy znajduje się w Sorkwitach.
Gmina rolnicza, której obszar znajduje się na Pojezierzu Mazurskim w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego. Gmina o dużej liczbie osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej.
Władzę w gminie sprawuje wójt Józef Maciejewski[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Sorkwity zajmuje powierzchnię 184,65 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 53,2% (9820 ha)
- lasy: 29,8% (5505 ha)
- wody: 8,3% (1525 ha)
Gmina stanowi 17,3% powierzchni powiatu mrągowskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 4712 | 100 | 2360 | 50,1 | 2352 | 49,9 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
26 | 13 | 13 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Sorkwity wynosiło -28 osób[2], co stanowi 12,4% migracji w powiecie mrągowskim oraz 0,8% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej gmina Sorkwity była częścią powiatu mrągowskiego w nowo utworzonym województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[3], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Sorkwity stała się gromadą.
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[4], zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, przywrócono podział państwa na gminy. Gmina wiejska Sorkwity została reaktywowana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[5]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Borowe, Borowski Las, Burszewo, Choszczewo, Gizewo, Jełmuń, Jędrychowo, Kozłowo, Maradki, Nibork, Pustniki, Rozogi, Rybno, Stama, Surmówka, Stary Gieląd, Szymanowo, Warpuny, Zyndaki.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat mrągowski. Gmina Sorkwity została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[7] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim.
Gmina wiejska Sorkwity graniczy z gminami: Mrągowo, Piecki, Dźwierzuty, Biskupiec, Kolno, Reszel.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Borowe, Borowski Las, Burszewo, Choszczewo, Gizewo, Jełmuń, Jędrychowo, Kozłowo, Maradki, Nibork, Pustniki, Rozogi, Rybno, Sorkwity, Stama, Surmówka, Stary Gieląd, Szymanowo, Warpuny, Zyndaki.
Pozostałe miejscowości: Janiszewo, Kozarek Mały, Kozarek Wielki, Miłuki, Młynik, Rodowo, Słomowo, Załuki.
Gospodarka
Podstawową gałęzią rozwoju gospodarczego w gminie wiejskiej Sorkwity jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Dominują w niej gospodarstwa małe o powierzchni do 5 ha włącznie (57,6%). Gospodarstwa powyżej 10 ha stanowią 33% wszystkich gospodarstw w gminie. Na obszarze gminy większość stanowią gleby dobrej jakości zaliczane do IV klasy bonitacyjnej.
Użytki rolne zajmują nieznacznie ponad 53% powierzchni gminy, w tym grunty orne: 63,9% (6283 ha), łąki i pastwiska zajmują 35,8% (3516 ha), a sady 0,2% (21 ha). W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, uprawiane są również rzepak, rzepik, ziemniaki. W produkcji zwierzęcej dominuje hodowla bydła (w 192 gospodarstwach), następnie trzoda chlewna (w 30 gospodarstwach) i drób (w 104 gospodarstwach). Natomiast pod względem liczby zwierząt gospodarskich sytuacja wygląda odwrotnie - zdecydowaną przewagę w hodowli wykazuje drób – 6306 sztuk, następnie trzoda chlewna – 5413 sztuk i bydło - 5247. W gminie Sorkwity jest 37 gospodarstw hodujących konie (204 sztuki)[8].
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Sorkwity wynosiła w 2013 roku 314. W tym 12 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 302 tworzy sektor prywatny. 60 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 22 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 49 firm w dziale budownictwo, 25 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 31 firm[2].
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Turystyka nie odgrywa w gminie Sorkwity dominującej roli. Warunki przyrodnicze (w tym jeziora, lasy) i krajobrazowe sprzyjają rozwojowi turystyki w tym rejonie. Jednak brak całorocznej bazy noclegowej; słaby rozwój agroturystyki, słabe zagospodarowanie terenów rekreacyjnych utrudniają ten proces.
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Borowski Las, Zyndaki, Choszczewo, Nibork, Borowe, Maradki[9].
Gmina Sorkwity należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Związku Gmin "Czyste Mazury" oraz Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia "Południowa Warmia".
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej oraz do tzw. "Tygrysów warmińsko-mazurskich" – obszarów wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Sorkwity wynosiła 440 osób[2], co stanowi 10,3% bezrobotnych w powiecie mrągowskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 38,9% ludności[10].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Gminny Ośrodek Kultury w Sorkwitach
- Gminna Biblioteka Publiczna w Sorkwitach - filie biblioteki znajdują się w Zyndakach, Rybnie
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Festiwalu Kultury Mazurskiej w Sorkwitach
- dożynki gminne "Święto Plonów"
- święto pieczonego ziemniaka
Ludzie związani z gminą
- Krzysztof Badurek - działacz ruchu tenisowego na Warmii i Mazurach, trener medalistów Mistrzostw Polski.
- Honorata Wischnewski (1937- ) – pisarka, autorka wierszy, bajek i piosenek; mieszkała z rodziną w Nawiadach, później w Burszewie.
- Stanisław Kuś (1948- ) – nauczyciel, artysta plastyk, animator kultury.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Sorkwity należą[11]:
- kościół pw. św. Bonifacego w Rybnie
- kościół ewangelicko-augsburski w Rybnie
- cmentarze ewangelickie w: Jędrychowie, Maradkach, Pustnikach, Rozogach (2), Rybnie (2), Surmówce
- kuźnia w Burszewie
- zespół dworski w Jełmuniu, Rybnie, Jędrychowie
- pałac w Sorkwitach
- kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach
- kościół ewangelicko-augsburski w Warpunach
Szlaki i atrakcje turystyczne
- Szlak im. Melchiora Wańkowicza
- trasy rowerowe:
- Krutyński Szlak Rowerowy - Sorkwity - Gant - Spychowo - Zgon - Krutyń - Gałkowo (67 km)
- szlak "Lasy sorkwickie" (żółty) - Lasowiec - Gązwa - Stama - Młynik - Bałowo - Pustniki - Stary Gieląd - Sorkwity - Bagienice Małe - Lasowiec (34 km)
- Ścieżka przyrodnicza Jary Lampasza
- Ścieżka dydaktyczno-ekologiczna "Park Sorkwicki"
- Ścieżka edukacyjna "Borowski Las"
- zabytkowe parki, m.in. w: Janiszewie, Jełmuniu, Jędrychowie, Kozłowie, Miłukach, Pustnikach, Rozogach, Rybnie, Sorkwitach
- obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
- rzeka Krutynia oraz jeziora
- zabytki archeologiczne
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Sorkwity można uzyskać na stronach internetowych UG Sorkwity oraz IT Mrągowo.
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Sorkwity istnieją następujące placówki edukacyjne:
Sport
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: gminne mistrzostwa w szachach, turnieje halowej piłki nożnej szkół podstawowych i gimnazjalistów, turnieje piłki nożnej chłopców i dziewcząt, Mistrzostwa Gminy Sorkwity w tenisie stołowym, Turniej Piłki Siatkowej o Puchar Wójta Gminy Sorkwity, Międzygminny Turniej Piłki Nożnej, Turniej Sołectw gminy Sorkwity, turniej siatkówki plażowej.
Na terenie gminy działają kluby:
- KS LZS "Fala" Warpuny
- KS "Start" Kozłowo
Inne organizacje i instytucje
- Towarzystwo Turystyki Aktywnej "Zielone Mazury" w Sorkwitach
- Fundacja "Rodowo"
- Mazurskie Stowarzyszenie Miłośników Twórczości Ernsta Wiecherta
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:
Rezerwaty przyrody:
- Rezerwat Piłaki (53,12 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
Obszary Natura 2000:
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Gązwa (499,14 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Piska (57 826,6 ha)
- Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Piska (172 802,21 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Sorkwity znajduje się 18 pomników przyrody. Ochroną objęto m. in.: głaz narzutowy koło Bałowa[12].
Zobacz też:
- Mniejszość mazurska na Warmii i Mazurach
- Referendum w Sorkwitach 2013
- Międzynarodowy Plener Malarsko-Rzeźbiarski w Sorkwitach
Przypisy
- ↑ Urząd Gminy Sorkwity
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[1]
- ↑ Strategia Rozwoju Gospodarczego Gminy Sorkwity na lata 2014-2024. Projekt, Olsztyn 2014. bip.warmia.mazury.pl
- ↑ UG Sorkwity
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [2]
- ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [3]
Bibliografia
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Strategia rozwoju gminy Sorkwity na lata 2014 - 2024. Projek, Olsztyn 2014.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Sorkwity [20.10.2014]
Urząd Gminy Sorkwity [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
.jpg){kind=link}
