Susz: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Susz | |nazwa = Susz | ||
| − | |herb wsi = Susz. Herb miasta. | + | |herb wsi = Susz. Herb miasta.png |
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Susza | |dopełniacz wsi = Susza | ||
|zdjęcie = Dworzec w Susz.jpg | |zdjęcie = Dworzec w Susz.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Dworzec w Suszu [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Susz#mediaviewer/File:Susz_Dworzec.JPG] [ | + | |opis zdjęcia = Dworzec w Suszu. Fot. Yusek. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Susz#mediaviewer/File:Susz_Dworzec.JPG Commons Wikipedia] [12.11.2014] |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Susz ''' (niem. ''Rosenberg in Westpreußen'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[ | + | [[image:acsusz.jpg|thumb|right|290px|]] |
| + | ''' Susz ''' (niem. ''Rosenberg in Westpreußen'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Susz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Susz]]. W latach 1975-1998 administracyjnie należało do województwa elbląskiego. Miasto jest siedzibą gminy. Miejscowość w 2012 roku liczyła 5 733 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Marcin Mądry. | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| Linia 36: | Linia 37: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Miasto zostało założone w 1305 roku na obszarze dawnego staropruskiego grodziska ''Susse''. W 1319 roku miasto posiadało już ratusz, mury obronne (z dwiema bramami: Prabucką i Szpitalną), zamek oraz zabudowania otaczające centrum Susza - ówczesny rynek | + | Miasto zostało założone w 1305 roku na obszarze dawnego [[Prusowie|staropruskiego]] grodziska ''Susse''. 20 grudnia 1314 r. Susz otrzymał lokację na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] oraz prawa miejskie. Miasto otrzymało nazwę ''Rosenberg''. W 1319 roku miasto posiadało już ratusz, mury obronne (z dwiema bramami: Prabucką i Szpitalną), zamek oraz zabudowania otaczające centrum Susza - ówczesny rynek.W latach 1532-1817 Susz należał kolejno do biskupa Sambii [[Georg von Polentz|Georga von Polentza]], rodu [[von Tettau]] oraz rodziny [[Schack von Wittenau]]. |
| + | Do pierwszej połowy XV wieku miasto rozwijało się stosunkowo prężnie. Kwitło sukiennictwo, tkactwo, w Suszu działały aktywnie cechy piekarzy, rzeźników i szewców. Wojna głodowa, wojny polsko-krzyżackie i wreszcie wojna trzynastoletnia wyniszczyły i spustoszyły Susz. Podniesienie się z kryzysu utrudniały pożary dotykające miasto i epidemie, przede wszystkim [[Epidemia dżumy 1709-1711|dżumy]] i [[Epidemia cholery w XIX wieku|cholery]] oraz brak dogodnych połączeń drogowych. | ||
| + | W 1818 roku Susz liczył 990 mieszkańców. W tym samym roku, po przeprowadzeniu reformy administracyjnej, miasto stało się siedzibą powiatu. W tym okresie w Suszu pracował lekarz, rezydował garnizon wojskowy i szwadron huzarów. Działało towarzystwo kredytowe. W latach 1845-1860 wybudowano drogi z Susza do Kisielic, Zalewa i Iławy. W tym okresie starostą powiatu był baron Werner von Gustedt. Razem ze swoją żoną Jenny (córką Hieronima Bonaparte) wykupił stary park na terenie miasta oraz pozostałości dworu biskupiego: małżonkowie planowali wybudować w Suszu siedzibę starosty. Przeprowadzone zostały prace budowlane, których efektem stało się wybudowanie pałacyku w stylu biedermeier. Budowlę ochrzczono nazwą Hof Rosenberg. Funkcję siedziby kolejnych starostów pełnił nieprzerwanie w latach 1851-1945. | ||
| − | W Suszu działa | + | W 1876 roku uruchomiona została linia kolejowa [[Iława]] - Malbork, która przebiegała przez Susz. W tym okresie w mieście działało 6 wiatraków, młyn parowy, browar oraz zakład produkujący materiały budowlane. Osiem lat później otwarto nowy szpital powiatowy oraz szkołę miejską. W 1890 roku Susz liczył 2900 mieszkańców. Pod koniec XIX wieku w mieście zaczęto wydawać lokalną gazetę "Rosenberger Kreisblatt", przemianowaną później na "Rosenberger Kreiszeitung". |
| − | Gmina Susz wchodzi w skład [[Związek Gmin "Jeziorak"| Związku Gmin "Jeziorak"]] | + | |
| + | Przed wybuchem II wojny światowej w mieście istniała synagoga, cmentarz żydowski, kościół ewangelicki i katolicki. Funkcjonowała szkoła podstawowa, liceum żeńskie, szpital, prywatny gabinet dentystyczny, kino, kawiarnia, leśny stadion sportowy. Mimo kryzysu, którego początek wiązał się ze skutkami I wojny światowej, w Suszu swoją silną reprezentację miały liczne gałęzie rzemiosła i przetwórstwa. Działał browar, mleczarnia, cegielnia, tartaki. | ||
| + | |||
| + | Po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku miasto liczyło zaledwie 500 mieszkańców. Zniszczeniu uległo 60% budynków mieszkalnych. W Suszu już w 1945 roku zorganizowano Powiatowe Starostwo Suskie. W 1946 roku w mieście funkcjonował oddział "Społem" oraz Cech Rzemieślniczy. Pięć lat później działalność rozpoczął w Powiatowy Ośrodek Maszynowy. | ||
| + | |||
| + | Obecnie w Suszu działa Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Dom Pomocy Społecznej, dwie apteki, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej. | ||
| + | Gmina Susz wchodzi w skład [[Związek Gmin "Jeziorak"| Związku Gmin "Jeziorak"]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
==Gospodarka== | ==Gospodarka== | ||
| − | W mieście działają sklepy odzieżowe, zakłady fryzjerskie, firmy transportowe, sklepy spożywcze i spożywczo-przemysłowe, serwis samochodowy, serwis komputerowy, Bank Spółdzielczy, biuro rachunkowe, zakład krawiecki, hurtownie | + | W mieście działają sklepy odzieżowe, zakłady fryzjerskie, firmy transportowe, sklepy spożywcze i spożywczo-przemysłowe, serwis samochodowy, serwis komputerowy, Bank Spółdzielczy, biuro rachunkowe, zakład krawiecki, hurtownie. |
| − | <br/> | + | <br/> |
== Kultura == | == Kultura == | ||
*[[Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Susz|Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy]] | *[[Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Susz|Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy]] | ||
*[[Suski Ośrodek Kultury]] | *[[Suski Ośrodek Kultury]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Organizacje i stowarzyszenia== | ==Organizacje i stowarzyszenia== | ||
*[[Stowarzyszenie byłych pracowników PGR-ów i POHZ-ów w Suszu|Stowarzyszenie byłych pracowników PGR-ów i POHZ-ów]] | *[[Stowarzyszenie byłych pracowników PGR-ów i POHZ-ów w Suszu|Stowarzyszenie byłych pracowników PGR-ów i POHZ-ów]] | ||
| Linia 59: | Linia 65: | ||
*[[Stowarzyszenie Obrony Praw Bezrobotnych w Suszu|Stowarzyszenie Obrony Praw Bezrobotnych]] | *[[Stowarzyszenie Obrony Praw Bezrobotnych w Suszu|Stowarzyszenie Obrony Praw Bezrobotnych]] | ||
*[[Stowarzyszenie Twórców Kultury Regionu Iławskiego Filia w Suszu]] | *[[Stowarzyszenie Twórców Kultury Regionu Iławskiego Filia w Suszu]] | ||
| − | * | + | *PCK "Dar Krwi – Dar Serca" |
| − | * | + | *"Civitas Christiana" w Suszu |
| − | * | + | *"Caritas" |
*[[LGD Kanał Elbląski]] | *[[LGD Kanał Elbląski]] | ||
| − | |||
| − | |||
==Religia== | ==Religia== | ||
*[[Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Antoniego w Suszu|Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Antoniego]] | *[[Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Antoniego w Suszu|Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Antoniego]] | ||
*[[Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Rozalii w Suszu|Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Rozalii]] | *[[Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Rozalii w Suszu|Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Rozalii]] | ||
*[[Parafia greckokatolicka pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Suszu|Parafia greckokatolicka pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny]] | *[[Parafia greckokatolicka pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Suszu|Parafia greckokatolicka pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny]] | ||
| − | |||
| − | |||
==Sport== | ==Sport== | ||
*[[Centrum Sportu i Rekreacji w Suszu|Centrum Sportu i Rekreacji]] | *[[Centrum Sportu i Rekreacji w Suszu|Centrum Sportu i Rekreacji]] | ||
*Klub piłkarski [[LKS Susz]] | *Klub piłkarski [[LKS Susz]] | ||
| − | |||
| − | |||
== Edukacja== | == Edukacja== | ||
*[[Publiczne Gimnazjum im. Kawalerii Polskiej w Suszu |Gimnazjum Publiczne]] | *[[Publiczne Gimnazjum im. Kawalerii Polskiej w Suszu |Gimnazjum Publiczne]] | ||
| Linia 81: | Linia 81: | ||
*[[Przedszkole w Suszu|Przedszkole]] | *[[Przedszkole w Suszu|Przedszkole]] | ||
*[[Zespół Szkół im. Ireny Kosmowskiej w Suszu|Zespół Szkół im. Ireny Kosmowskiej]] | *[[Zespół Szkół im. Ireny Kosmowskiej w Suszu|Zespół Szkół im. Ireny Kosmowskiej]] | ||
| − | |||
| − | |||
==Turystyka== | ==Turystyka== | ||
*[[Rezerwat Jezioro Gaudy]] | *[[Rezerwat Jezioro Gaudy]] | ||
| Linia 88: | Linia 86: | ||
*[[Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego]] | *[[Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego]] | ||
*[[Szlak Kanału Elbląskiego]] – [[Ostróda]] – [[Miłomłyn]] – [[Morąg]] – [[Małdyty]] – [[Pasłęk]] – [[Elbląg]] – [[Raczki Elbląskie]] – [[Jelonki]] – [[Drulity]] – [[Zalewo]] – Susz – [[Kisielice]] – [[Szymbark]] – [[Iława]] – [[Tynwałd]] – [[Boreczno]] – Miłomłyn – Ostróda | *[[Szlak Kanału Elbląskiego]] – [[Ostróda]] – [[Miłomłyn]] – [[Morąg]] – [[Małdyty]] – [[Pasłęk]] – [[Elbląg]] – [[Raczki Elbląskie]] – [[Jelonki]] – [[Drulity]] – [[Zalewo]] – Susz – [[Kisielice]] – [[Szymbark]] – [[Iława]] – [[Tynwałd]] – [[Boreczno]] – Miłomłyn – Ostróda | ||
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
*[[lkwim: Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Suszu|Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego]], wzniesiony w 1. połowie XIV wieku | *[[lkwim: Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Suszu|Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego]], wzniesiony w 1. połowie XIV wieku | ||
*[[lkwim: Kościół pw. św. Rozalii w Suszu|Kościół pw. św. Rozalii]], wybudowany na początku XX wieku w stylu neogotyckim | *[[lkwim: Kościół pw. św. Rozalii w Suszu|Kościół pw. św. Rozalii]], wybudowany na początku XX wieku w stylu neogotyckim | ||
| − | * | + | *Pozostałości miejskich murów obronnych |
*Budynek synagogi, wzniesiony w 1868 roku; obecnie siedziba Suskiego Ośrodka Kultury | *Budynek synagogi, wzniesiony w 1868 roku; obecnie siedziba Suskiego Ośrodka Kultury | ||
*Zabytkowa wieża ciśnień | *Zabytkowa wieża ciśnień | ||
*układ urbanistyczny starego miasta | *układ urbanistyczny starego miasta | ||
| − | + | {{Przypisy}} | |
| − | < | + | <references/> |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.<br/> | |
| − | + | Hoffmann Mieczysław, Sikorski Jerzy, ''Iława i okolice'', Poznań 1971.<br/> | |
| − | + | Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski: dzieje miast i wsi. Szkice historyczne od czasów krzyżackich do 1945 roku'', Iława 2006.<br/> | |
| − | + | Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski: dzieje, zabytki, pejzaż i kultura'', Iława 2008.<br/> | |
| − | + | Niesiobędzki Wiesław, ''Zamki, pałace, dwory i inne zabytki powiatu iławskiego: przewodnik historyczno-krajoznawczy'', Iława 2003.<br/> | |
| − | + | ''Susz. Z dziejów miasta i okolic'', red. Janusz Cygański, Olsztyn 2006.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. <br/> | |
| − | + | [http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/l_ludnosc_stan_struktura_30062012.pdf stat.gov.pl, Ludność. Stan i struktura] [24.11.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.susz.bil-wm.pl/index.php Baza Informacji Lokalnej] [24.11.2014]<br/> | |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria:Miasta]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Susz (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: 1301-1400]] |
Aktualna wersja na dzień 09:15, 23 kwi 2024
| Susz | |||
| | |||
| |||
![Dworzec w Suszu. Fot. Yusek. Źródło: Commons Wikipedia [12.11.2014]](/index.php/Plik:Dworzec_w_Susz.jpg) Dworzec w Suszu. Fot. Yusek. Źródło: Commons Wikipedia [12.11.2014]
| |||
| Państwo |  Polska
| ||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | iławski | ||
| Gmina | Susz | ||
| Liczba ludności (2012) | 5 733 | ||
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Susz | |||
| Położenie na mapie Polski  Susz | |||
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |||
Susz (niem. Rosenberg in Westpreußen) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Susz. W latach 1975-1998 administracyjnie należało do województwa elbląskiego. Miasto jest siedzibą gminy. Miejscowość w 2012 roku liczyła 5 733 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Marcin Mądry.
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Iławskim, nad Jeziorem Suskim, w odległości 23 km od Iławy.
Dzieje miejscowości
Miasto zostało założone w 1305 roku na obszarze dawnego staropruskiego grodziska Susse. 20 grudnia 1314 r. Susz otrzymał lokację na prawie chełmińskim oraz prawa miejskie. Miasto otrzymało nazwę Rosenberg. W 1319 roku miasto posiadało już ratusz, mury obronne (z dwiema bramami: Prabucką i Szpitalną), zamek oraz zabudowania otaczające centrum Susza - ówczesny rynek.W latach 1532-1817 Susz należał kolejno do biskupa Sambii Georga von Polentza, rodu von Tettau oraz rodziny Schack von Wittenau.
Do pierwszej połowy XV wieku miasto rozwijało się stosunkowo prężnie. Kwitło sukiennictwo, tkactwo, w Suszu działały aktywnie cechy piekarzy, rzeźników i szewców. Wojna głodowa, wojny polsko-krzyżackie i wreszcie wojna trzynastoletnia wyniszczyły i spustoszyły Susz. Podniesienie się z kryzysu utrudniały pożary dotykające miasto i epidemie, przede wszystkim dżumy i cholery oraz brak dogodnych połączeń drogowych.
W 1818 roku Susz liczył 990 mieszkańców. W tym samym roku, po przeprowadzeniu reformy administracyjnej, miasto stało się siedzibą powiatu. W tym okresie w Suszu pracował lekarz, rezydował garnizon wojskowy i szwadron huzarów. Działało towarzystwo kredytowe. W latach 1845-1860 wybudowano drogi z Susza do Kisielic, Zalewa i Iławy. W tym okresie starostą powiatu był baron Werner von Gustedt. Razem ze swoją żoną Jenny (córką Hieronima Bonaparte) wykupił stary park na terenie miasta oraz pozostałości dworu biskupiego: małżonkowie planowali wybudować w Suszu siedzibę starosty. Przeprowadzone zostały prace budowlane, których efektem stało się wybudowanie pałacyku w stylu biedermeier. Budowlę ochrzczono nazwą Hof Rosenberg. Funkcję siedziby kolejnych starostów pełnił nieprzerwanie w latach 1851-1945.
W 1876 roku uruchomiona została linia kolejowa Iława - Malbork, która przebiegała przez Susz. W tym okresie w mieście działało 6 wiatraków, młyn parowy, browar oraz zakład produkujący materiały budowlane. Osiem lat później otwarto nowy szpital powiatowy oraz szkołę miejską. W 1890 roku Susz liczył 2900 mieszkańców. Pod koniec XIX wieku w mieście zaczęto wydawać lokalną gazetę "Rosenberger Kreisblatt", przemianowaną później na "Rosenberger Kreiszeitung".
Przed wybuchem II wojny światowej w mieście istniała synagoga, cmentarz żydowski, kościół ewangelicki i katolicki. Funkcjonowała szkoła podstawowa, liceum żeńskie, szpital, prywatny gabinet dentystyczny, kino, kawiarnia, leśny stadion sportowy. Mimo kryzysu, którego początek wiązał się ze skutkami I wojny światowej, w Suszu swoją silną reprezentację miały liczne gałęzie rzemiosła i przetwórstwa. Działał browar, mleczarnia, cegielnia, tartaki.
Po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku miasto liczyło zaledwie 500 mieszkańców. Zniszczeniu uległo 60% budynków mieszkalnych. W Suszu już w 1945 roku zorganizowano Powiatowe Starostwo Suskie. W 1946 roku w mieście funkcjonował oddział "Społem" oraz Cech Rzemieślniczy. Pięć lat później działalność rozpoczął w Powiatowy Ośrodek Maszynowy.
Obecnie w Suszu działa Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Dom Pomocy Społecznej, dwie apteki, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej.
Gmina Susz wchodzi w skład Związku Gmin "Jeziorak".
Gospodarka
W mieście działają sklepy odzieżowe, zakłady fryzjerskie, firmy transportowe, sklepy spożywcze i spożywczo-przemysłowe, serwis samochodowy, serwis komputerowy, Bank Spółdzielczy, biuro rachunkowe, zakład krawiecki, hurtownie.
Kultura
Organizacje i stowarzyszenia
- Stowarzyszenie byłych pracowników PGR-ów i POHZ-ów
- Stowarzyszenie na rzecz Jeziora Suskiego
- Stowarzyszenie Obrony Praw Bezrobotnych
- Stowarzyszenie Twórców Kultury Regionu Iławskiego Filia w Suszu
- PCK "Dar Krwi – Dar Serca"
- "Civitas Christiana" w Suszu
- "Caritas"
- LGD Kanał Elbląski
Religia
- Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Antoniego
- Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Rozalii
- Parafia greckokatolicka pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Sport
- Centrum Sportu i Rekreacji
- Klub piłkarski LKS Susz
Edukacja
- Gimnazjum Publiczne
- Szkoła Podstawowa im. Generała Bema
- Przedszkole
- Zespół Szkół im. Ireny Kosmowskiej
Turystyka
- Rezerwat Jezioro Gaudy
- Rezerwat przyrody Jezioro Jasne
- Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego
- Szlak Kanału Elbląskiego – Ostróda – Miłomłyn – Morąg – Małdyty – Pasłęk – Elbląg – Raczki Elbląskie – Jelonki – Drulity – Zalewo – Susz – Kisielice – Szymbark – Iława – Tynwałd – Boreczno – Miłomłyn – Ostróda
Zabytki
- Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego, wzniesiony w 1. połowie XIV wieku
- Kościół pw. św. Rozalii, wybudowany na początku XX wieku w stylu neogotyckim
- Pozostałości miejskich murów obronnych
- Budynek synagogi, wzniesiony w 1868 roku; obecnie siedziba Suskiego Ośrodka Kultury
- Zabytkowa wieża ciśnień
- układ urbanistyczny starego miasta
Przypisy
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Hoffmann Mieczysław, Sikorski Jerzy, Iława i okolice, Poznań 1971.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski: dzieje miast i wsi. Szkice historyczne od czasów krzyżackich do 1945 roku, Iława 2006.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski: dzieje, zabytki, pejzaż i kultura, Iława 2008.
Niesiobędzki Wiesław, Zamki, pałace, dwory i inne zabytki powiatu iławskiego: przewodnik historyczno-krajoznawczy, Iława 2003.
Susz. Z dziejów miasta i okolic, red. Janusz Cygański, Olsztyn 2006.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
stat.gov.pl, Ludność. Stan i struktura [24.11.2014]
Baza Informacji Lokalnej [24.11.2014]
