Wadąg: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | |nazwa = | + | |nazwa = Wadąg |
| − | |herb wsi = | + | |herb wsi = |
| − | |flaga wsi = | + | |flaga wsi = |
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Wadąga |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = wadag.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Widok na Wadąg w Zalbkach.<br>Źródło: [http://archipelag.ceik.eu archipelag.ceik.eu] |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś niesołecka |
| − | |województwo = | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
| − | |powiat = | + | |powiat = olsztyński |
| − | |gmina = | + | |gmina = Dywity |
|miejscowość podstawowa = | |miejscowość podstawowa = | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 278 |
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
|kod pocztowy = | |kod pocztowy = | ||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
|mapa wsi = | |mapa wsi = | ||
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
| − | |stopniN = 53 |minutN = | + | |stopniN = 53 |minutN = 48 |sekundN = 41 |
| − | |stopniE = | + | |stopniE = 20 |minutE = 30 |sekundE = 51 |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodróże = | |wikipodróże = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Wadąg (niem. Wadang) – wieś | + | ''' Wadąg''' (niem. ''Wadang'') – wieś niesołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dywity (gmina wiejska)|gminie Dywity]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku była zamieszkana przez 278 osób. |
| + | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierzu Olsztyńskim]] nad [[ | + | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierzu Olsztyńskim]] nad rzeką [[Rzeka Wadąg| Wadąg]], w odległości 7 km od [[Olsztyn|Olsztyna]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Nazwa miejscowości została zapożyczona od pruskiej nazwy jeziora – Wangelinus. Na | + | Nazwa miejscowości została zapożyczona od [[Prusowie| pruskiej]] nazwy [[Jezioro Wadąg |jeziora]] – ''Wangelinus''. Na przestrzeni stuleci ulegała pewnym przekształceniom: ''Wadangen'' (1399, 1429), ''Wadang'' (1517, 1673; ta niemiecka nazwa obowiązywała do 1945 roku), ''Wadanke'' (1656, 1785), ''Wadung'' (1755). W 1879 po raz pierwszy odnotowano polską wersją nazwy – Wadąg. |
| − | Wieś istnieje od 1399 roku, jednak pierwsza wzmianka na jej temat pojawiła się w roku 1337. W tym okresie w Wadągu działał młyn oraz tartak. W czasie [[ | + | |
| + | Wieś istnieje od 1399 roku, jednak pierwsza wzmianka na jej temat pojawiła się w roku 1337. W tym okresie w Wadągu działał młyn oraz tartak. W czasie [[Wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko–krzyżackiej]] w latach 1519–1521 wieś została zniszczona. Jednak już w XVI wieku zbudowano karczmę, co świadczy, że miejscowość nie została całkowicie opustoszała, a proces ponownego zasiedlania częściowo opuszczonej ziemi przebiegał szybko. W XVIII wieku młyn i tartak stanowiły własność rodziny Hemplów. W 1785 roku Wadąg liczył zaledwie 9 domów. W 1715 roku [[Józef Hempel]] zbudował w Wadągu papiernię. W 1820 roku wieś była zamieszkana przez 78 osób. W 1830 roku miejscowa papiernia szczycąca się I kategorią produkowała papier na eksport do Królestwa Polskiego. Niestety, z czasem [[Papiernia w Wadągu|papiernia]] podupadła. W 1923 roku w jej budynku została uruchomiona elektrownia, którą zarządzało olsztyńskie przedsiębiorstwo tramwajów i omnibusów. Od 1866 roku młyn i karczma należały do Carla Ganswindta. W okresie międzywojennym wieś była również całkiem popularnym miejscem letniego wypoczynku. W 1910 roku na skraju [[Las Miejski w Olsztynie|Lasu Miejskiego]] Karol Oschinsky otworzył restaurację "Nowy Wadąg". Karol Oschinsky był w 1926 roku także właścicielem starej gospody w Wadągu nazwanej, dla odróżnienia od nowej restauracji, "Starym Wadągiem". | ||
| + | |||
| + | W 1933 roku Wadąg był zamieszkany przez 133 osoby. 6 lat później liczył 130 mieszkańców. W 1945 roku nad rzeką Wadąg zginął radziecki żołnierz Piotr Diernow, który własnym ciałem zasłonił wyloty strzelnicze gniazda niemieckich karabinów maszynowych. W 1967 roku w miejscu jego śmierci postawiono pamiątkowy obelisk. | ||
W 1993 roku wieś była zamieszkana przez 44 mieszkańców. W Wadągu funkcjonuje elektrownia wodna i przepompownia ścieków. | W 1993 roku wieś była zamieszkana przez 44 mieszkańców. W Wadągu funkcjonuje elektrownia wodna i przepompownia ścieków. | ||
| + | <br/> | ||
| + | ==Gospodarka== | ||
| + | W miejscowości działa firma [[Wipasz S.A.]]. Znajduje się też tutaj siedziba [[Leśnictwo Wadąg |leśnictwa]] należącego do [[Nadleśnictwo Olsztyn|Nadleśnictwa Olsztyn]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Religia== |
| − | + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. św. Rozalii w Kieźlinach|parafii rzymskokatolickiej w Kieźlinach]]. | |
| − | [[ | ||
<br/> | <br/> | ||
==Turystyka== | ==Turystyka== | ||
| − | + | *gospodarstwo [[Agroturystyka |agroturystyczne]] [[Trzcinowa Dolina w Wadągu| Trzcinowa Dolina]] | |
| − | + | *szlak kajakowy o długości 14 km - przebieg trasy: [[Słupy]] - jezioro Wadąg - rzeka Wadąg - [[Elektrownia Łyna]] | |
| + | *szlak kajakowy o długości 43 km - przebieg trasy: [[Jezioro Dadaj|Dadaj]] - [[Kromerowo]] - [[Tumiany]] - [[Barczewo]] - jezioro Wadąg - Olsztyn | ||
| + | *szlak kajakowy: [[Jezioro Bogdańskie]] - [[Rzeka Kiermas|Kiermas]] - [[Jezioro Umląg|Umląg]] - jezioro [[Jezioro Kiermas|Kiermas]] - rzeka Kiermas - [[Rzeka Pisa Warmińska|Pisa Warmińska]] - jezioro Wadąg - rzeka Wadąg | ||
| + | *niebieski szlak rowerowy o długości 32 km - przebieg trasy: [[Dywity]] - [[Dągi]] - [[Różnowo (gmina Dywity) |Różnowo]] - [[Dąbrówka Wielka]] - [[Nowe Włóki]] - [[Gradki]] - [[Frączki]] - [[Tuławki]] - [[Gady]] - jezioro Wadąg - Dągi - Dywity | ||
| + | *szlak rowerowy o długości 38 km – przebieg trasy: [[Klebark Wielki]] - [[Silice]] - [[Skajboty]] - [[Mokiny]] - [[Barczewo]] - [[Biedowo]] - [[Barczewko]] - [[Słupy]] - Wadąg | ||
| + | *[[Szlak im. Piotra Diernowa: Olsztyn - Olsztyn/sanatorium|Szlak im. Piotra Diernowa]] | ||
| − | == | + | ==Zabytki== |
| − | + | *klasycystyczna przydrożna kapliczka warmińska, prawdopodobnie z XIX wieku | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==Ciekawostki== | |
| + | We wsi realizowany jest projekt [[lkwim:Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie|Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie]] pod nazwą [http://archipelag.ceik.eu/ "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur"]. | ||
| − | <br/> | + | == Bibliografia == |
| + | Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, ''Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość'', Olsztyn 1994.<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [14.12.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.trzcinowadolina.pl/index.php?s=historia| Trzcinowa Dolina] [14.12.2013]<br/> | ||
| + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wad%C4%85g_%28wojew%C3%B3dztwo_warmi%C5%84sko-mazurskie%29| Wikipedia] [14.12.2013] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] |
| + | [[Kategoria: Dywity (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie niesołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:23, 15 kwi 2015
| Wadąg | |
| | |
 Widok na Wadąg w Zalbkach.
Źródło: archipelag.ceik.eu | |
| Rodzaj miejscowości | wieś niesołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Dywity |
| Liczba ludności (2010) | 278 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wadąg | |
| Położenie na mapie Polski  Wadąg | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wadąg (niem. Wadang) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku była zamieszkana przez 278 osób.
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad rzeką Wadąg, w odległości 7 km od Olsztyna.
Dzieje miejscowości
Nazwa miejscowości została zapożyczona od pruskiej nazwy jeziora – Wangelinus. Na przestrzeni stuleci ulegała pewnym przekształceniom: Wadangen (1399, 1429), Wadang (1517, 1673; ta niemiecka nazwa obowiązywała do 1945 roku), Wadanke (1656, 1785), Wadung (1755). W 1879 po raz pierwszy odnotowano polską wersją nazwy – Wadąg.
Wieś istnieje od 1399 roku, jednak pierwsza wzmianka na jej temat pojawiła się w roku 1337. W tym okresie w Wadągu działał młyn oraz tartak. W czasie wojny polsko–krzyżackiej w latach 1519–1521 wieś została zniszczona. Jednak już w XVI wieku zbudowano karczmę, co świadczy, że miejscowość nie została całkowicie opustoszała, a proces ponownego zasiedlania częściowo opuszczonej ziemi przebiegał szybko. W XVIII wieku młyn i tartak stanowiły własność rodziny Hemplów. W 1785 roku Wadąg liczył zaledwie 9 domów. W 1715 roku Józef Hempel zbudował w Wadągu papiernię. W 1820 roku wieś była zamieszkana przez 78 osób. W 1830 roku miejscowa papiernia szczycąca się I kategorią produkowała papier na eksport do Królestwa Polskiego. Niestety, z czasem papiernia podupadła. W 1923 roku w jej budynku została uruchomiona elektrownia, którą zarządzało olsztyńskie przedsiębiorstwo tramwajów i omnibusów. Od 1866 roku młyn i karczma należały do Carla Ganswindta. W okresie międzywojennym wieś była również całkiem popularnym miejscem letniego wypoczynku. W 1910 roku na skraju Lasu Miejskiego Karol Oschinsky otworzył restaurację "Nowy Wadąg". Karol Oschinsky był w 1926 roku także właścicielem starej gospody w Wadągu nazwanej, dla odróżnienia od nowej restauracji, "Starym Wadągiem".
W 1933 roku Wadąg był zamieszkany przez 133 osoby. 6 lat później liczył 130 mieszkańców. W 1945 roku nad rzeką Wadąg zginął radziecki żołnierz Piotr Diernow, który własnym ciałem zasłonił wyloty strzelnicze gniazda niemieckich karabinów maszynowych. W 1967 roku w miejscu jego śmierci postawiono pamiątkowy obelisk.
W 1993 roku wieś była zamieszkana przez 44 mieszkańców. W Wadągu funkcjonuje elektrownia wodna i przepompownia ścieków.
Gospodarka
W miejscowości działa firma Wipasz S.A.. Znajduje się też tutaj siedziba leśnictwa należącego do Nadleśnictwa Olsztyn.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Kieźlinach.
Turystyka
- gospodarstwo agroturystyczne Trzcinowa Dolina
- szlak kajakowy o długości 14 km - przebieg trasy: Słupy - jezioro Wadąg - rzeka Wadąg - Elektrownia Łyna
- szlak kajakowy o długości 43 km - przebieg trasy: Dadaj - Kromerowo - Tumiany - Barczewo - jezioro Wadąg - Olsztyn
- szlak kajakowy: Jezioro Bogdańskie - Kiermas - Umląg - jezioro Kiermas - rzeka Kiermas - Pisa Warmińska - jezioro Wadąg - rzeka Wadąg
- niebieski szlak rowerowy o długości 32 km - przebieg trasy: Dywity - Dągi - Różnowo - Dąbrówka Wielka - Nowe Włóki - Gradki - Frączki - Tuławki - Gady - jezioro Wadąg - Dągi - Dywity
- szlak rowerowy o długości 38 km – przebieg trasy: Klebark Wielki - Silice - Skajboty - Mokiny - Barczewo - Biedowo - Barczewko - Słupy - Wadąg
- Szlak im. Piotra Diernowa
Zabytki
- klasycystyczna przydrożna kapliczka warmińska, prawdopodobnie z XIX wieku
Ciekawostki
We wsi realizowany jest projekt Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie pod nazwą "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur".
Bibliografia
Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.
Bank Danych Lokalnych GUS [14.12.2013]
Trzcinowa Dolina [14.12.2013]
Wikipedia [14.12.2013]
