Bisztynek (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Miejscowości na terenie gminy) |
|||
| (Nie pokazano 4 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 36: | Linia 36: | ||
Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Jan Wójcik]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/93/Burmistrz_Bisztynka/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]</ref>. | Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Jan Wójcik]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/93/Burmistrz_Bisztynka/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]</ref>. | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| − | + | [[Plik: Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku.<br>Źródło: [http://wrota.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_wiejska/Sanktuarium-Krwi-Pana-Jezusa.html www.wrota.warmia.mazury.pl]]] | |
| − | + | [[Plik:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie.<br>Fot. Honza Groh. <br>Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#623/pl/p/unikowo_-_zabytkowy_kosciol_p.w._sw._jana_chrzciciela www.ciekawemazury.pl]]] | |
| − | + | [[Plik:Głaz narzutowy - tzw. diabelski kamień.jpg|thumb|right|290px|Głaz narzutowy "Diabelski Kamień" w Bisztynku.<br>Fot. Ludwig Schneider. <br>Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bisztynek_Diabelski_Kamie%C5%84_001.jpg www.commons.wikimedia.org]]] | |
| − | + | [[Plik:Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach. Fot. S.Czachorowski. <br>Źródło: [http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Paluzy_kosciol4.JPG www.pl.wikipedia.org] | |
| − | + | ]] | |
| − | |||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
Gmina Bisztynek zajmuje powierzchnię 202,88 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/bisztynek.pdf stat.gov.pl, Bisztynek] [04.03.2014]</ref><ref>Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-wiejska/74/1/archiwum/Ochrona_srodowiska/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]</ref>, | Gmina Bisztynek zajmuje powierzchnię 202,88 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/bisztynek.pdf stat.gov.pl, Bisztynek] [04.03.2014]</ref><ref>Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-wiejska/74/1/archiwum/Ochrona_srodowiska/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]</ref>, | ||
| Linia 84: | Linia 83: | ||
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
| − | Sołectwa: [[Troszkowo]], [[Paluzy]], [[Grzęda]], [[Pleśno]], [[Wojkowo]], [[Sątopy]], [[Nowa Wieś Reszelska]], [[Unikowo]], [[Łędławki]], [[Lądek]], [[Dąbrowa (gmina Bisztynek)|Dąbrowa]], [[Księżno (gmina Bisztynek)|Księżno]], [[Prosity]], [[Sułowo (gmina Bisztynek)|Sułowo]], [[Wozławki]], [[Warmiany]], [[Troksy]], [[Bisztynek]] | + | Sołectwa: [[Troszkowo]], [[Paluzy]], [[Grzęda]], [[Pleśno]], [[Wojkowo]], [[Sątopy]], [[Nowa Wieś Reszelska]], [[Unikowo]], [[Łędławki]], [[Lądek]], [[Dąbrowa (gmina Bisztynek)|Dąbrowa]], [[Księżno (gmina Bisztynek)|Księżno]], [[Prosity]], [[Sułowo (gmina Bisztynek)|Sułowo]], [[Wozławki]], [[Warmiany]], [[Troksy]], [[Bisztynek-Kolonia]] |
| − | Pozostałe miejscowości i miasta: [[Krzewina]], [[Janowiec]], [[Swędrówka]], [[Łabławki]], [[Pleśnik]], [[Biegonity]], [[Winiec]], [[Mołdyty]], [[Nisko]], [[Niski Młyn | + | Pozostałe miejscowości i miasta: [[Krzewina]], [[Janowiec]], [[Swędrówka]], [[Łabławki]], [[Pleśnik]], [[Biegonity]], [[Winiec]], [[Mołdyty]], [[Nisko]], [[Niski Młyn]], [[Kokoszewo]], [[Bisztynek]] |
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
Wersja z 09:59, 5 mar 2015
| Gmina Bisztynek | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | bartoszycki | ||
| Rodzaj gminy | miejsko-wiejska | ||
| Burmistrz | Jan Wójcik | ||
| Powierzchnia | 202,88 km² | ||
| Liczba sołectw | 18 | ||
| Liczba miejscowości | 31 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
6715 33 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NBA | ||
| TERYT | 2801043 | ||
| Urząd gminy ul. Kościuszki 2 11-230 Bisztynek
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Bisztynek – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Siedziba gminy znajduje się w Bisztynku.
Pod względem fizjograficznym wschodnia część gminy leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Zachodnia część gminy Bisztynek leży w Pasie Pojezierzy Bałtyckich, w regionie Pojezierza Mazurskiego, mezoregionie Pojezierza Olsztyńskiego. Natomiast krańce południowe i wschodnie leżą w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego.
Gmina rolnicza, posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Jest członkiem sieci miast Cittaslow [1].
Władzę w gminie sprawuje burmistrz Jan Wójcik[2].
Źródło: www.wrota.warmia.mazury.pl
Fot. Ludwig Schneider.
Źródło: www.commons.wikimedia.org
Źródło: www.pl.wikipedia.org
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina Bisztynek zajmuje powierzchnię 202,88 km2[3][4], w tym:
- lasy: 10,8% (2182,5 ha)
- wody: 2,15% (437 ha)
- użytki rolne: 79,3% (16089 ha)
Gmina stanowi 15,51% powierzchni powiatu bartoszyckiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 r. wynosi[5]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 6715 | 100 | 3433 | 51,12 | 3282 | 48,88 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
33 | 17 | 16 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiło -69 osób[6], co stanowi 17,4% migracji ludności w powiecie oraz 2,7% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po 1945 r. ziemie obecnej gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek były częścią powiatu reszelskiego, którego siedziba znajdowała się w Biskupcu. Powiat ten był początkowo podzielony na 16 gmin zbiorowych: 12 wiejskich i 4 miejskie. Pod koniec 1945 r. liczba gmin wiejskich uległa zmianie i ostatecznie w skład powiatu reszelskiego weszły gminy miejskie: Biskupiec, Bisztynek, Jeziorany, Reszel oraz gminy wiejskie: Czerwonka, Franknowo, Grzęda z siedzibą w Bisztynku, Klewno z siedzibą w Reszlu, Kolno, Lutry, Radostowo i Rzeck z siedzibą w Biskupcu. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. powiat reszelski stał się częścią województwa olsztyńskiego[7].
Powyższy podział administracyjny przetrwał do końca 1954 r., kiedy to na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 r. zastąpiono dotychczas istniejące gminy gromadami[8]. W skład gromady Bisztynek weszły sołectwa: Dąbrowa, Kokoszewo, Lędławki, Nowa Wieś Reszelska, Troszkowo. W kolejnych latach włączono do gromady Bisztynek również sołectwa: Grzęda, Paluzy, Wójtówko[9].
W 1958 r. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. powiat reszelski został przemianowany na powiat biskupiecki[10].
W 1972 r. Ustawa o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[11] zlikwidowała gromady i wprowadzała podział na gminy. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. miasto i gmina Bisztynek stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Bisztynku. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: Bisztynek Kolonie, Dąbrowa, Grzęda, Kokoszewo, Księżno, Lądek, Lędławki, Nowa Wieś Reszelska, Paluzy, Pleśno, Prosity, Sątopy, Sułowo, Troszkowo, Unikowo, Warmiany, Wojkowo, Wozławki oraz miejscowość Troksy[12].
1 czerwca 1975 r., na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[13], przestał istnieć powiat biskupiecki i gmina Bisztynek stała się bezpośrednio części województwa olsztyńskiego.
W kolejnym podziale administracyjnym państwa powiat biskupiecki nie został przywrócony[14]. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r.[15] umiejscowiło gminę miejsko-wiejską Bisztynek w powołanym 1 stycznia 1999 r. województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.
Gmina miejsko-wiejska Bisztynek graniczy z gminami: od północy z gminą wiejską Bartoszyce, od zachodu z gminą Kiwity w (powiecie lidzbarskim), od południowego zachodu z gminą Jeziorany (powiat olsztyński), od południa z gminą Kolno (także w powiecie olsztyńskim), a od wschodu z gminami Reszel i Korsze w powiecie kętrzyńskim).
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Troszkowo, Paluzy, Grzęda, Pleśno, Wojkowo, Sątopy, Nowa Wieś Reszelska, Unikowo, Łędławki, Lądek, Dąbrowa, Księżno, Prosity, Sułowo, Wozławki, Warmiany, Troksy, Bisztynek-Kolonia
Pozostałe miejscowości i miasta: Krzewina, Janowiec, Swędrówka, Łabławki, Pleśnik, Biegonity, Winiec, Mołdyty, Nisko, Niski Młyn, Kokoszewo, Bisztynek
Gospodarka
Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych (przez gminę na długości zaledwie 11,62 km przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce – Biskupiec – Szczytno – Pułtusk), niewielka powierzchnia lasów, niezbyt dynamiczna rzeźba terenu oraz znaczny udział użytków rolnych w obszarze gminy warunkują profil gospodarczy gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w mieście i gminie Bisztynek wynosiła w 2012 r. 380. 22 podmioty stanowią sektor publiczny, pozostałe 358 należą do sektora prywatnego[16]. 90% podmiotów działa w sferze prywatnej, z czego największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w branży usług, przemyśle i budownictwie oraz rolnictwie.
W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych. Ważną gałęzią gospodarki w gminie Bisztynek jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych działają 34 podmioty gospodarcze. Wskaźnik bonitacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i wynosi 79,7 pkt. W gminie znajduje się 70% gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha i 30% o powierzchni powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 34,95 ha (średnia w powiecie – 26,12 ha). Ponad 86% gospodarstw powyżej 1 ha prowadzi produkcję rolniczą, 70,8% produkuje głównie na rynek; reszta nie prowadzi produkcji rolnej lub produkuje na potrzeby własne. Największe gospodarstwa rolne prowadzą działalność jako przedsiębiorstwa (często spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) lub grupy producenckie.
Ponad 84% użytków rolnych stanowią zasiewy (15,1 tys. ha). W hodowli ważną gałęzią jest hodowla bydła[17].
Turystyka nie odgrywa w gminie Bisztynek znaczącej roli, toteż baza noclegowa jest nieduża.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiła 737 osób[18], co stanowi 11,18% bezrobotnych w całym powiecie bartoszyckim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,9% ludności.
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, wymagających strategicznej interwencji.
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Ośrodek Kultury i Aktywności Lokalnej w Bisztynku
- Biblioteka Publiczna w Bisztynku - filie biblioteki znajdują się w: Prositach, Wozławkach i Sątopach.
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Dni Rodziny w Bisztynku
- Dni Bisztynka
- Festiwal Kultury Słowiańskiej w Bisztynku
- Gminne Święto Plonów (dożynki)
Ludzie związani z gminą
- Maria Buszkiewicz – nauczycielka plastyki, malarka, rysowniczka; mieszka i pracuje w Bisztynku.
- Zdzisław Milach – warmiński artysta grafik, redaktor publikacji oraz ilustrator; mieszka we wsi Lądek k. Bisztynka.
Zabytki na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek należą[19]:
- kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku – Sanktuarium Najdroższej Krwi Pana Jezusa
- kościół pw. św. Mikołaja w Bisztynku – obecnie kaplica przy cmentarzu
- neogotycki kościół ewangelicki w Bisztynku
- cmentarz ewangelicko-augsburski przy ul. Grodzkiej
- kapliczki przydrożne - tzw. "Kapliczka biała" przy al. Wojska Polskiego oraz "Kapliczka czerwona" przy ul. Grodzkiej
- Brama Lidzbarska w Bisztynku z okresu średniowiecza
Swój obecny, barokowy wygląd zawdzięcza wielu przebudowom; jest to jedyna zachowana brama miejska, dawniej istniały jeszcze bramy: Reszelska i Warszawska.
- zabytkowa kaplica filialna pw. Matki Bożej Królowej Aniołów w Lądku
- kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach
- kościół pw.Wniebowzięcia Najświetszej Maryi Panny w Prositach wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. św. Jodoka w Sątopach
- kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie
- kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Sułowie wraz z przykościelnym cmentarzem
- kapliczki przydrożne w Sułowie (dwie nieopodal cmentarza w Sułowie, jedna przy drodze do Rokietnika)
- kościół pw. św. Antoniego w Wozławkach z kaplicą rodziny Eulenburgów oraz przykościelnym cmentarzem
- kapliczki przydrożne w Wozławkach
Szlaki i atrakcje turystyczne
- liczne zabytki architektury sakralnej – kościoły i kapliczki
- zespoły parków dworskich w Mołdytach, Nisku, Sątopach, Unikowie
- rezerwat przyrody Polder Sątopy-Samulewo
Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Bisztynku, ul. Findera, 11-230 Bisztynek.
Szkolnictwo
W gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek funkcjonują następujące placówki edukacyjne:
- Przedszkole Samorządowe w Bisztynku
- Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Bisztynku (dawniej Szkoła Podstawowa im. Hanki Sawickiej w Bisztynku)
- Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II w Bisztynku
- Szkoła Podstawowa im. Polskiego Towarzystwa Leśnego w Grzędzie
- Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Sątopach.
Sport
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży "Impuls"
- Stowarzyszenie "Razem" w w Sątopach
- Stowarzyszenie "Więź" w Sułowie
- Centrum Kultury i Aktywności Społecznej "Bisztynek – Kulturowo"
- zespół wokalny "Mozaika"
Obszary chronione i pomniki przyrody
Tereny chronione na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek zajmują 1928,2 ha (9,5%), są to obszary chronionego krajobrazu oraz rezerwat przyrody.
Rezerwat przyrody:
- Polder Sątopy-Samulewo – położony jest pomiędzy rzekami Sajna i Ryn, utworzony dla zachowania rozlewiska stanowiącego lęgowisko licznych gatunków ptaków wodno-błotnych oraz miejsce koncentracji ptaków w czasie jesiennych i wiosennych migracji. Obszar chronionego krajobrazu wyznaczono przede wszystkim w dolinie rzeki Sajny, będącej dopływem rzeki Guber:
- obszar chronionego krajobrazu Dolina rzeki Guber (powierzchnia ogółem: 14 363,8 ha).
Wśród pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy i miasta Bisztynek wymienić należy 2 pomniki przyrody (ożywionej i nieożywionej):
- głaz narzutowy "Diabelski Kamień" w północno-wschodniej Bisztynka, największy głaz narzutowy na Pojezierzu Mazurskim
- dąb szypułkowy w lesie na wschód od Bisztynka
Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Na obszarze gminy i miasta Bisztynek zajmują one powierzchnię 2,8 ha[20].
Przypisy
- ↑ wrota.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
- ↑ bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
- ↑ stat.gov.pl, Bisztynek [04.03.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
- ↑ Bank Danych lokalnych GUS [04.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
- ↑ Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Bank Danych lokalnych GUS [04.03.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012–2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014)
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS stat.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Rejestr zabytków, Narodowy Instytut Dziedzictwa [04.03.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
Bibliografia
Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Bank Danych Lokalnych GUS [1] [04.03.2014]
bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.04.2014]
Plan odnowy miejscowości Sępopol na lata 2009-2015, Załącznik do Uchwały Nr XXI/124/09 Rady Miejskiej w Sępopolu z dnia 3 marca 2009 r.
bip.warmia.mazury.pl [20.04.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
stat.gov.pl, gmina Bisztynek [04.03.2014]
wrota.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
